Podstawy zarządzania
Wykład 29.11.2009r.
CD wykładu z 15.11.2009r.
OTOCZENIE BLIŻSZE (MIKROOTOCZENIE) – ODDZIAŁ BEZPOŚREDNI
Mikrootoczenie tworzą:
- podmioty
- organizacje
- klienci
- kupcy
- banki – oferują kredyty
- firmy ubezpieczeniowe
- związki zawodowe w organizacji i poza organizacją
- różne instytucje państwowe, samorządowe, które przez wydawanie różnych aktów prawnych, które mogą wpływać na ich funkcjonowanie
- ludzie
Makrootoczenie i mikrootoczenie ciągle ulegają zmianą poprzez działania organizacji.
Podstawową zasadą istnienia organizacji jest zapotrzebowanie (popyt) na towary i usługi.
Interakcja - wzajemne oddziaływanie na siebie obiektów (osób, przedmiotów, zjawisk itp.); zetknięcie, spotkanie kilku akcji lub dążeń
Podział interakcji zachodzących między organizacją a otoczeniem:
- konkurencja odnosi się do kilku lub kilkunastu podmiotów działających w ramach tego samego otoczenia; działają na tym samym rynku
- przetarg – negocjowanie między organizacjami rzadkich dóbr lub negocjowanie pozycji na rynku; osoby zarządzające dążą do zrównoważenia organizacji z otoczeniem
- kooptacja polega na włączeniu nowych elementów do ustalonych zasad funkcjonowania organizacji
- koalicja określona na ustalonych zasadach; forma powiązania kilku organizacji których celem jest organizacja pewnych działań (rezultatów)
Alianse strategiczne to sojusze nawiązywane pomiędzy przedsiębiorstwami będącymi faktycznymi lub potencjalnymi konkurentami. Zmierzają one do poprawy zarządzania jakimś przedsięwzięciem lub dziedziną działalności przez koordynowanie kompetencji środków i niezbędnych zasobów w celu 1. osiągnięcia lepszej pozycji konkurencyjnej przez wszystkich partnerów 2. dokonanie między sobą fuzji, cesji lub akwizycji dziedziny działalności.
- fuzja oznacza łączenie się organizacji w sytuacji zmiany otoczenia
Każda organizacja dąży do poprawy sytuacji w otoczeniu.
Zmiana – funkcja systemu (układu) polegająca na walce z entropią. Jest to moment prowadzący do poprawy funkcjonowania organizacji. Zmiana wynika ze stosowanych organizacji do otoczenia (zmiana o charakterze pro aktywnym).
Osoby podejmujące decyzje na podstawie przeszłości o działalności organizacji
Organizacja => mocne i słabe strony
Otoczenie => szanse i zagrożenia
Twórcy teorii zarządzania:
Adam Smith – ekonomista, uznawany za ojca ekonomii. Sformułował prawo mówiące że na skutek podziału pracy na poszczególnych członków zespołu wzrasta wydajność pracy i następuje wzrost zysku; sformułował pierwsze ujęcie organizacji pracy.
Robert Owen – przemysłowiec angielski, zajmował się prowadzeniem przędzarni. Jego zasługą dla zarządzania było zwrócenie uwagi na właściwe traktowanie pracowników co prowadziło do wzrostu wydajności pracy.
Charles Babbage – matematyk angielski; doszedł do następujących wniosków:
Przyuczenie do czynności zajmuje mniej czasu niż uczenie się wszystkiego
Zmniejszenie straty czasu na zmianę pracy
W wyniku wprawy robotnika, poprzez wykonywanie tych samych czynności wzrasta wydajność pracy
„lepsze wykorzystanie narzędzi, lepsze przystosowanie narzędzi” ; zbudował maszynę liczącą – prototyp komputera
NAUKOWE ZARZĄDZANIE:
Fryderyk Taylor – praktyk, inżynier, kierował zakładami przemysłowymi. Doszedł do wniosku iż, zmiana metod i technik produkcji nie jest skoordynowana z pracą (wydajnością) pracowników. Szukał metod lepszego zorganizowania pracy. System Taylora dotyczył samej organizacji pracy/ naukowe zarządzanie
System ten oparty jest na 4 zasadach:
- naukowe opracowanie każdego elementu pracy na danym stanowisku pracy
- naukowy dobór robotników i stopniowe rozwijanie ich umiejętności
- wpajanie wiedzy naukowo dobranym robotnikom i zachęcanie do ich stosowania (kierownik powinien inspirować pracowników do wykonywania pracy)
- równy podział pracy i odpowiedzialności między kierowników i robotników
H. Le Chatelier – fizyk, chemik, zwolennik systemu Taylora, opracował metodę postępowania (działania) ludzi, opracowanie cyklu działania zorganizowanego obejmujący 5 etapów:
- postawienie sobie jednego, ścisłego, użytecznego celu (prawidłowe określenie celu)
- rozpoznanie wszystkich środków i warunków działania zmierzającego do osiągnięcia danego celu (obmyślenie i ustalenie sposobów (metod) do uściślenia celów; dotyczy przyszłości; powstaje koncepcja sposobu osiągnięcia celów)
- przygotowanie wszystkich środków i warunków działania uznanych za niezbędne do zastosowania
- wykonanie zamierzonego działania (realizacja działania) stosownie do objętego celu
- kontrola osiągniętych wyników i wyciągnięcie wniosków
Cykl działania zorganizowanego jest wykorzystywany i uznawany za wskazówkę w stosunku działania zorganizowanego.
Współpracownicy Taylora:
H. Gantt w stosunku do koncepcji Taylora:
- opracował system premiowania za wykonanie zadania
- opracował kartę dziennej wydajności; zapisywanie poszczególnych czynności, ocena pracy
- opracował harmonogram pracy nazwany wykresem Gantta, harmonogram przedstawia czas i kolejność wykonywania poszczególnych czynności / skrócenie czasu wykonywanego zadania i zwiększenie wydajności pracy. Jest to najcenniejsze osiągnięcie techniki.
Gantt uważał że zwiększenie organizacji pracy zależy od metod motywowania podwładnych do zaangażowanej pracy.
F. Gilbreth – praktyk, szczególnie interesował się problemem marnotrawstwa wysiłku pracowników, równocześnie interesował się czasu pracy.
Żona pomogła mu w opracowaniu metody czynności składających się na proces pracy. Doprowadziło to do określenia uwarunkowań, zwiększenia wydajności pracy i zmniejszenia wysiłku ludzi w procesie pracy, ale przede wszystkim doprowadziło to do ustalenia norm pracy.
Karol Adamiecki – teoretyk, został kierownikiem katedry zasad organizacji pracy. Ma ogromne zasługi w rozwoju nauki o organizacji. W 1925r. opublikował książkę pt. „Naukowa organizacja pracy”. Do jego osiągnięć można zaliczyć:
- sformułowanie praw i opracowanie narzędzi zwiększających sprawność działań zbiorowych (prawo harmonii - mówi o potrzebie optymalnego ustalenia czasów działania podmiotów współdziałających (pracy))
Prawo koncentracji – konieczne jest wspólne skierowanie sił do realizacji 1 celu. Zatem w organizacji zarządzając zespołem ludzi należy skupić ich uwagę tylko na 1 celu a po jego wykonaniu przejść do kolejnego.
Prawo optymalnej produkcji – dla każdej maszyny , zakładu, pracownika, zespołu istnieje określona granica wydajności przy której koszt na jednostkę jest najmniejszy. To prawo ukazało że nie należy zwiększać wydajności pracy bez względu na konsekwencje.
W tym samym czasie co Gantt Adamiecki opracował harmonogram procesów produkcyjnych, który pozwala na skrócenie okresu pracy.
Dorobek ich wszystkich został zebrany przez kolejnego Amerykanina H. Emersona w książce pt. „ 12 zasad wydajności”. (W Polsce ukazala się w 1925r.)
Naukowe zarządzanie jest kontynuowane, modyfikowane; aktualnym przykładem jest koncern Ford .
1 zasada: JASNO OKREŚLONY CEL
W zespole w działaniu zorganizowanym członkowie powinni znać cel i przyjmować go jako wspólny.
2 zasada: ZDROWY SĄD
Należy przyjmować to co jest pożyteczne i konieczne; kierownicy powinni opierać cele na własnym rozumie i doświadczeniu.
3 zasada: FACHOWA RADA (KOMPETENTNE DORADZTWO)
Zdawano sobie sprawę, że kierownik nie jest osobą, która wie wszystko i dlatego powinna korzystać z ekspertów (doradców).
Zasada 4: DYSCYPLINA
Powinna obowiązywać pracowników i kierowników; powinni być względem siebie taktowni, dostępni, sumienni (nagrody za pracę)
Zsada5: SPRAWIEDLIWE I UCZCIWE POSTĘPOWANIE tzn. postępuj z ludźmi tak jak chcesz żeby z tobą postępowano
Kierownik powinien kierować się zasadą cudzego położenia, powinien mieć poczucie, że ich postępowanie jest słuszne.