Zagadnienia do egzaminu z kryminologii :
1. Definicje i działy kryminologii
2. Determinanty ludzkich zachowań
3. Paradygmaty i nurty w kryminologii
4. Metody badan w kryminologii, metody badan statystycznych
Kryminologia 3.03.2015
Kryminologia odnosi się do pewnych zjawisk patologii społecznej.
Kryminologia – crimen – przestępstwo, logos – nauka, Nauka o przestępstwie. Pojęcie wprowadził włoski psychiatra Cezary Lombroso. W 1876 roku książka „Człowiek zbrodniarz” zarysowała model przestępcy z urodzenia. Wygląd zewnętrzny był przypisywany do pewnych przestępstw.
Kryminologia w Polsce pojawiła się w czasie międzywojennym
Dr hab.Anna Kossowska socjolog, zajmuje się kwestią kapitału społecznego negatywnego
Prof. Irena Rzeplińska
Dagmara Woźniakowska – Fajst
Michał Fajst
Andrzej Rzypliński aktywny prezes Trybunału Konstytucyjnego
Zbigniew Lasocik stworzył centrum ds. handlu ludźmi
Barbara Kowalska – Erlich „ Młodzież, a prawo”
Jarosław Utrat – Milecki
Instytut Wymiaru Sprawiedliwości – Andrzej Siemaszko - „ Granice akceptacji. O teoriach zacowań dewiacyjnych”
Atlas przestępczości (4 atlasy)
Beata Gróżczyńska porównuje dane z Polski z międzynarodowymi
Zbigniew Lasocik Stany Zjednoczony – zwiedzał więzienia - „ Więzienia świata”
Prof. Ewa Guzik – Makaruk kryminologia i inne dyscypliny niepełnosprawności, a prawach kryminologii
Prof. Emil Pływaczewski Uniwersytet w Białymstoku, brał udział w kongresach ONZ-u Amerykańskie Towarzystwa Kryminologicznego
PPBW – Polska Platforma Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Archiwum Kryminologii – czasopismo, ukazuje się od kilku lat, dużo info o badaniach realizowanych
Brunon Hołyst - „ Kryminologia”
działa w Wyższej Szkole Policji Kazimierza Wlk w Białymstoku
Toruń
Marian Filar bierze udział w zjazdach na temat np. polityki karnej
dr Piotr Chrzczonowicz problematyka sekt destrukcyjnych
Gdańsk
prof. Wojciech Zalewski prodziekan Wydziału Prawa, uruchamiał studia kryminologiczne
Poznań
prof. Andrzej Szwarc dyrektor instytutu polsko – niemieckiego
Słubice
Maciej Małolepszy Uniwersytet Zielonogórski, problematyka sankcji w kryminologii pościgu transgrnicznego przestępstwa
Poznań
Justyna Sikorska problematyka filozofii, ekonomii w kwestiach przestępczości
ks. dr Grzegorz Harasimiak przestępczość nieletnich
Warszawa
Monika Płatek prawniczka feministka medialna
Kraków
Andrzej Gaberle patologia społeczna
Janina Błachut – problemy związane z pomiarem przestępczości
Krzysztof Krajewski problematyka narkomanii przestępczości narkotykowej, UJ
Katowice
UŚ
Leon Tyszkiewicz teraz pracuje w Bielsku Białej
zarysował koncepcje kryminologii humanistycznej „ Od naturalizmu do humanizmu w kryminologii”
„ kryminogeneza w ujęciu kryminologii humanistycznej”
Kryminogeneza – droga osoby do popełnienia czynu zabronionego, wpływają na niego determinanty i luz decyzyjny
„Pamiętniki recydywistów” zrobił konkurs dla więźniów na te pamiętniki , zrobił notatki z ich kryminogenezy i poszukał o nich info
Wieczorek Leszek
„Przestępczość nieletnich w Polsce w okresie transformacji ustrojowej”
„Polityka sądu wobec nieletnich w Polsce”
Maciej Sosnowski, Wieczorek
„ Skazany na rynku pracy”
Mirosław Szwed , Wieczorek
„dzieciobójstwo”
Piotr Stępniak
problematyka kurateli sądowej, polski i francuski system
Kryminalistyka jest nauką technik szukania śladów, dowodów
Kryminologia – to nauka społeczna zajmująca się badaniem i gromadzeniem całościowej wiedzy na temat przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego, a także osoby sprawcy przestępstwa jak również ofiary przestępstwa, a także instytucji i mechanizmów kontrolnych, jakie tworzą społeczeństwa w celu zapobiegania i zwalczania przestępczości (Błachut, Gaberle, Krajewski).
Wiktymologia nauka o ofiarach
Kryminologia B. Hołyst
nauka która w sposób wszechstronny bada przestępstwo przestępczość i przestępce oraz funkcjonowanie środków przeciwdziałania przestępczości.
Kryminologia 10.03.2015
KRYMINOLOGIA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA
Kryminologia bada:
przestępstwo jako pewną kategorię społeczną (czym jest, czym się wyróżnia od innych ludzkich zachowań, czy ma charakter stały czy zmienny, czy jest kategorią normatywną, czy też ma pozanormatywne kryteria);
przestępstwo jako zjawisko społeczne ze szczególnym uwzględnieniem opisu tego zjawiska (aspekcie statycznym i dynamicznym)
Poprzez określenie:
rozmiarów przestępczości,
nasilenia przestępczości,
dynamiki przestępczości,
struktury przestępczości;
przestępcę (najbardziej tradycyjny przedmiot badań kryminologicznych)
Zadając pytanie (lombrozjańskie) – dlaczego jedni ludzie popełniają przestępstwa a inni nie?
kontrolę społeczną i reakcję na przestępczość
Kryminologia służy walce z przestępczością w 4 płaszczyznach:
-pomaga w pracach ustawodawczych
-daje podstawy do podejmowania pewnych generalnych przedsięwzięć dotyczących stosowania prawa karnego
-służy pomocą w załatwianiu indywidualnych spraw karnych
-ustala bazę poznawczą dla szeroko pojętej działalności i społecznej w zakresie profilaktyki przestępczości
Ze względu na finalny cel kryminologii, którym jest zapobieganie przestępczości, można wyróżnić następujące działy kryminologii:
SYMPTOMATOLOGIA KRYMINOLOGICZNA (fenomenologia) –jest to dział kryminologii, który zajmuje się formami objawowymi przestępczości.
Należą do nich : dynamika i struktura przestępczości, geografia kryminalna, sposoby popełniania przestępstw, elementy organizacji świata przestępczego.
ETIOLOGIA KRYMINALNA która koncentruje uwagę na badaniach czynników przyczynowych przestępczości
FUNKCJONOWANIE SYSTEMU SPRAWIEDLIWOŚCI KARNEJ w aspekcie teoretycznym i praktycznym
PROFILAKTYKA KRYMINOLOGICZNA jako jeden z podstawowych celów kryminologii polegający na opracowaniu środków przeciwdziałania przestępczości. Obejmuje zagadnienia dotyczące:
-systemu wychowania i oświaty
-treści kultury
-funkcjonowania środków upowszechniania informacji
-skuteczności polityki karnej
-samoobrony obywateli itp.
L. Tyszkiewicz wyróżnia ponadto 3 sfery badawcze kryminologii
-kryminologię behawioralną, która zajmuje się zachowaniem sprawcy przestępstwa, specyfiką tego zachowania i jego uwarunkowaniami;
-kryminologię organizacyjną, której zadaniem jest analiza funkcjonowania instytucji powołanych do zapobiegania przestępczości;
-kryminologię wiktymologiczna, która zajmuje się ofiarą przestępstwa.
Kryminologia jest nauką empiryczną o charakterze multidyscyplinarnym, społeczno-przyrodniczą z przewagą elementów społecznych.
Czerpie (współpracuje) między innymi z naukami medycznymi i biologicznymi, psychologią, socjologią, ekonomią, historią oraz prawem i naukami pokrewnymi (penologią, polityką kryminalną, wiktymologią, psychiatrią sądową, medycyną sądową)
Kryminologia 17.03.2015
Rozważania na temat rozwoju podstawowych nurtów kryminologii odwołują się bardzo często do pojęcia paradygmatu wprowadzonego przez Thomasa…
W kryminologii należy wskazać następujące nurty:
-Postulowanie zasad postępowania badawczego: metodologia nauk przyrodniczych (naturalistyczna), eliminująca wartościowanie, bądź metodologia nauk humanistycznych, przyjmowanie nieodzowności wartościowania.
-Poglądy dotyczące uwarunkowania ludzkiego zachowania (determinizm-indeterminizm).
-Zakładane wizje społeczeństwa (konsensualna-konfliktowa).
W oparciu o powyższe kryteria można wyróżnić następujące nurty w kryminologii:
-posługiwanie się metodologią naturalistyczną (natura) , zakładającą uwarunkowania ludzkiego zachowanie oraz konsensualną wizję społeczeństwa.
-opowiada się za metodologią nauk humanistycznych, zakładająca konieczność odwoływania się do ocen i wartości, przyjmują indeterministyczną wizję jednostki a a konfliktową społeczeństwa (kryminologia antynaturalistyczna)
-stosujący w zależności od ukierunkowania metodologię nauk przyrodniczych lub humanistycznych i bardzo silne eksponujący potrzebę wartościowania zjawisk społecznych, zakładający istnienie wolnej woli ale i sterowalności jednostki (mięki indeterminizm) jak też konsensualną wizję społeczeństwa (kryminologia klasyczna, neoklasyczna)
Kryminologia (neo)klasyczna:
-przestępstwo jest zachowaniem stanowiący akt wolnej woli człowieka a więc jest on za to zachowanie odpowiedzialne
-kara jest wymierzana za przestępstwo jest sprawiedliwą odpłatą za wyrządzone zło jak i sposobem powstrzymywania ukaranego oraz innych jednostek przed popełnieniem przestępstw.
-społeczeństwo musi dążyć do ograniczenia przestępczości gdyż stanowi zagrożenie dla tworzących społeczeństwo jednostek, a tym samym dla społeczeństwa jako całość.
-najlepszą metodą zapobiegania przestępczości jest operowanie karą kryminalną, która musi czynić zadość społeczeństwu poczuciu sprawiedliwości oraz odstraszać potencjalnych sprawców przestępstw.
Kryminologia pozytywistyczna:
-przestępczość należy wyjaśniać jako zachowanie człowieka pozostające w związku przyczynowym (zdeterminizowane) z jego cechami (biologicznymi, społecznymi)
-owe cechy człowieka powodują, że jest on jednostką odmienną od innych, nie popełniających przestępstw
-zachowania przestępcze naruszają ogólnie aprobowany w społeczeństwie porządek, co zaburza funkcjonowanie społeczeństwa
-można zapobiegać przestępczości eliminując warunki sprzyjające zachowaniom przestępnym, a więc korygując te cechy człowieka, które wywołują takie zachowanie, lub warunki społeczne, w których on żyje.
W kryminologii pozytywistycznej wyróżnia się nurty:
-indywidualistyczny (paradygmat rodzajów ludzi)
-socjologiczny (paradygmat rodzajów otoczenia)- teoria kryminologiczna to nie teoria zachowania przestępcze lecz teoria przestępczości jako zjawiska społecznego.
Kryminologia antynaturalistyczna:
-przestępczość jest wynikiem konfliktów przenikających społeczeństwo a biorących się ze sprzeczności interesów między grupami społecznymi, jak też jednostkami
-normy prawne, określające zachowania uznane za przestępne, są ustanawiane w interesie tych warstw społecznych, które mają w społeczeństwie pozycje dominującą
-normy prawne są stosowane jako środek dyscyplinowania jednostek zwłaszcza znajdujących się u dołu drabiny społecznej, a „naznaczonym” jako przestępca może zostać każdy, niezależnie od tego, czy naruszył normę prawną czy nie
-zapobieganie przestępczości polegać może jedynie na zmianie sposobu stanowienia (depenalizacji-rezygnacja z karania, dekryminalizacja - rezygnacja z kary w katalogu ??) oraz stosowania norm prawo karnych, a więc na łagodzenie ujemnych skutków istnienia prawa karnego, nie z zaś „korygowaniu” (resocjalizacji, poprawieniu) przestępców
Kryminologia wykład 31.03
Determinanty ludzkiego zachowania
Multikazualizm- uwarunkowania przestępczości są złożone i wchodzą w rachubę liczne czynniki
przyczynowość- jedno zjawisko powoduje drugie lub dwa współistnieją lecz są spowodowane innymi czynnikami. Jedno występuje po drugim lecz jedno nie powoduje drugiego.
Czynnik kryminogenny (nie przyczyna)- służy do oznaczania różnych okoliczności, które w mniejszym lub większym stopniu sprzyjają przestępczości czy indywidualnemu przestępstwu
Model czynników determinujących zachowanie człowieka
czynniki egzogenne :
czynniki środowiskowe (społeczne: makr,o mikro, regionalne; naturalne)
czynniki sytuacyjne
czynniki endogenne:
somatyczne (organizm, system nerwowy, genotyp)
psychiczne (stan psychiczny, osobowość)
Pomiędzy czynnikami występują korelacje i sprzężenia zwrotne (jedno oddziałuje na drugie). Czynniki sytuacyjne i psychiczne oddziałują na pewne „Ja”, które za pomocą luzu decyzyjnego pewien czyn zabroniony podejmuje, lub nie.
Czynniki determinujące zachowanie człowieka w ujęciu somatycznym
I. Czynniki endogenne:
somatyczne:
- determinacja genetyczna
- poszczególne czynniki (zdrowie fizyczne, system nerwowy, system hormonalny, wygląd zewnętrzny)
II. czynniki egzogenne:
czynniki środowiskowe:
-środowisko naturalne
- środowisko społeczne:
środowisko makrospołeczne: ustrój polityczny, ustrój społeczno- gospodarczy, warunki ekonomiczne, czynniki kulturowe, konflikty społeczne
środowisko regionalne: warunki życia w mieście i na wsi, dzielnice dużych miast
środowisko mikrospołeczne: środowisko rodzinne, środowisko szkolne, grupy rówieśnicze i towarzyskie, środowisko w zakładzie pracy, inne rodzaje mikrośrodowisk
III. czynniki sytuacyjne
- prowokacyjne
- sugerujące
- ułatwiające
IV. czynniki psychiczne:
właściwości psychiczne
zaburzenia psychiczne
stan psychiczny
V. Czynniki złożone:
wiek
płeć
stan społeczno- ekonomiczny
VI. Decyzja i antecedencja
VII. Tryb życia i jego działania prywatne:
alkoholizm
narkomania
prostytucja
inne
Kryminologia 28.04
Statystyka
Badania całościowe (wszyscy, dlatego takie ciężko przeprowadzić) i reprezentacyjne (grupa reprezentacyjna).
Badania reprezentacyjne ;
Metody doboru próby (Tyszkiewicz)
dobór losowy (na ślepo),
zastosowanie tabel liczb losowych,
dobór warstwowy (kwotowy); polega na podzieleniu badanej populacji na kategorie i losowaniu z każdej kategorii osobnej próby.
dobór grupowy: dzieli się populację na podgrupy i losuje do badań jedną z nich
Jednostka statystyczna - to ten element, który badamy i który podlega liczeniu.
Zbiorowość statystyczna - to zbiór wszystkich przedmiotów objętych bezpośrednim badaniom.
Populacja – to zbiorowość badana nie bezpośrednio lecz poprzez wyłonioną z niej próbę.
Szereg rozdzielczy- to rozkład zbiorowości statystycznej przeprowadzony ze względu na jakąś cechę zmienną jednostek statystycznych i według jakiejś skali.
Cechy ilościowe - (ile przestępstw popełniono na Koszutce w ciągu ostatniego roku)
Cechy jakościowe – (gdzie są popełniane przestępstwa)
Skala nominalna – to takie w których warianty danej cechy określone są nazwy np. kobiety, mężczyźni.
Skala porządkowa – to takie w których warianty danej cechy określone są nazwy z jednoczesnym ustaleniem pewnej hierarchii pomiędzy wariantami.
Skala interwałowa – w której stosuje się mierniki liczbowe pozwalające na precyzyjne ustalenie odstępów pomiędzy poszczególnymi stopniami skali.
Można obliczać również:
proporcje,
stosunek; porównanie jednego szeregu rozdzielczego do drugiego,
odsetki, (w procentach)
wskaźniki : to stosunek dwóch wartości z których jedna stanowi okrągłą liczbę ( np. spożycie alkoholu przez Polaków na jedną osobę; dzietność kobiet; ludnościowy współczynnik przestępczości – podają ile przestępstw przypada na mieszkańców)
mierniki tendencji centralnej - (średnia zwykła lub ważona) dla cech mierzalnych, wartość modalną- dominanta dotyczy cech niemierzalnych
mierniki dyspersji - które służą do określania zróżnicowania badanej zbiorowości; odchylenie standardowe
korelacja to miernik służący ustaleniu zależności zmiany jednego szeregu rozdzielczego przy zmianie innego szeregu rozdzielczego, mierzy się współczynnikami korelacji np.
Pearsona oznaczony symbolem- r przyjmuje wartości od -1 do 1 jego wartość bezwzględna oznacza siłę korelacji, która jest tym większa im jej współczynnik jest bliższy jedności a znak korelacji oznacza czy jest pozytywna przy plusie czy negatywna przy minusie
Spermana q- ro -1 do 1
Regresja –oblicza się z pomocą równania regresji która pozwala określić przyrost wartości jednej zmiennej w przypadku zmiany wartości drugiej zmiennej o jedność (1)
Statystyka indukcyjna zajmuje się statystyczną problematyką stawiania hipotez najczęściej test hi 2 który pozwala na odczytanie w specjalnych tabelach tzw. poziomu istotności statystycznej w którym jest prawdopodobieństwo hipotezy 0 stanowiące zaprzeczenie hipotezy 1, sprawdzaną hipotezę można przyjąć gdy prawdopodobieństwo hipotezy zerowej nie jest większe niż 5 %, a więc poziom istotności p jest mniejsze lub równe 0.05
Służy do szacowania danych,
ekstrapolacja – wyznaczanie brakujących danych poza szeregiem rozdzielczym
interpolacja – wyznaczanie brakujących danych w szeregu rozdzielczym