PRAWOZNAWSTWO 9.12.2009r
Wykład

Obowiązywanie prawa na 3 znaczenia
1. Normatywne
*derogacja milcząca – ma charakter niewidocznego uchylenia
*derogacja wyraźna – ma charakter wyraźnego uchylenia
Reguły kolizyjne I stopnia
*hierarchiczne
*chronologiczne
*merytoryczne
Reguły II stopnia – preferencyjne
Prawo obowiązuje w 3 płaszczyznach
->w czasie
->przestrzeni – jaki jest zasięg terytorialny obowiązywania prawa? Jeżeli akt prawny został wydany przez organ centralny to jego zasięg centralny obejmuje zasięg całego państwa, jeśli przez organ lokalny to obowiązuje na tej części terytorium, która jest podporządkowana tej władzy.
Prawo międzynarodowe prywatne lub publiczne reguluje stosunki terytorialne
Państwo posiada uprawnienia suwerenne nad przestrzenią powietrzną, w konsekwencji to państwo decyduje o zamknięciu lub otwarciu przestrzeni dla lotów i decyduje również o warunkach w jakich mają się te loty odbywać
->co do osób – prawo danego państwa obowiązuje wszystkie osoby przebywające na terytorium państwa z pewnymi ograniczeniami. Prawo danego państwa obowiązuje wszystkich jego obywateli niezależnie od tego czy przebywają na jego terytorium czy też nie.
2. Aksjologiczne
3. Faktyczne

Obowiązywanie prawa w cyberprzestrzeni
Cyberprzestrzeń – ogólnoświatowa struktura komunikacyjna, ma terytorialny charakter, w jej obrębie nie mają znaczenia żadne granice państwowe, nie ma centralnego środa decyzyjnego, działania w cyberprzestrzeni mogą w szybki sposób wywołać skutki prawne
Regulacja zachowań w cyberprzestrzeni – działają w niej różne typy norm i zachowań. Te działania w cyberprzestrzeni nabierają charakter zachowań racjonalnych.
Reguły w cyberprzestrzeni:
*normy prawne
->każdy użytkownik sieci podlega prawu danego państwa(prawo karne, autorskie, prasowe, konkurencji)
->przestępstwa komputerowe – tematy skierowane na różne systemy ochrony
->zasada represji wszechświatowej
*normy pozaprawne – zawarte w regulaminach sieci
*reguły netykiety – zasady techniki sieciowej, swoisty kodeks cyberprzestrzeni. Określają, wprowadzają poprawne standardy zachowań użytkowników sieci. Jej twórcami są sami użytkownicy. Obowiązuje w sieci w bardzo różnych wersjach, jest to otwarty bogaty zbiór reguł pisanych o charakterze nieoficjalnym. Podstawowe netykiety respektowane przez internautów:
->zasada wolności słowa – traktowanie każdej informacji umieszczonej w sieci jako ogólno dostępnej
->bezinteresownej współpracy
->zakaz wysyłania poczty wysyłanej do masowych odbiorców
Jeżeli zasady netykiety zostaną naruszone to może zostać zablokowana sieć, likwidacja konta

SYSTEM PRAWA
System generalnie abstrahujący od prawa – system jest uporządkowany, struktura uporządkowana w oparciu o jakieś kryteria

System prawa - zbiór norm ogólnych uporządkowanych według zasad systematyzacji pionowej i poziomej

System prawa można analizować w aspekcie modelowym – wskazując na pewne cechy modelowe
Systemy konkretne – charakterystyczne np. dla Polski

Różnice między kapitalistycznym a ustrojowym
- podstawę ekonomiczną stanowi własność prywatna i gospodarka wolnorynkowa
-oparty na własności prywatnej
-dyktatura partii

Socjalistycznego
-podstawą jest demokracja
-oparty na własności państwowej i gospodarce planowej

Podobieństwa i różnice między systemami
-we wszystkich uznaje się prymat ustawy – najważniejszym źródłem prawa o największej mocy prawnej są ustawy
-występuje rozdział procesów tworzenia i stosowania prawa w prawie kontynentalnym – istnieje zakres tworzenia prawa przez sądy, system opiera się na prawie rzymskim
-system anglosaski – nie ma tu rozdziału między tworzeniem a stosowaniem prawa, sądy mogą tworzyć prawa, system ten opiera się na prawie zwyczajowym

Prawo krajowe
Jeśli charakteryzujemy konkretny systemy prawna to musimy wziąć pod uwagę systemy prawa uporządkowane pionowo i poziomo
->systematyzacja pozioma(horyzontalna)
*kryterium podmiotowe – odgrywa rolę historyczną, incydentalną. Przy regulacji bierze się pod uwagę podmiot, jego cechy. To kryterium odgrywało zasadniczą rolę w państwie feudalnym – prawo stanowe
*kryterium przedmiotowe – podstawowe kryterium na którym opiera się regulacja prawna. Bierze się pod uwagę sferę stosunków społecznych regulowanych przez prawo, rodzaj wartości dóbr prawnie chronionych. Podział prawa na gałęzie prawa - historycznie ukształtowany kompleks norm, który reguluje jakąś określoną sferę stosunków społecznych charakteryzujących się względną równością
^gałęzie prawa materialnego –reguluje w sposób bezpośredni uprawnienia i obowiązki, określa sposób zachowania adresata w sposób bezpośredni, np. prawo karne, administracyjne, konstytucyjne, opiekuńcze, pracy etc.
^gałęzie prawa formalnego – służy do urzeczywistnienia prawa materialnego, np. prawo proceduralne, procesowe karne, procesowe cywilne, procesowe administracyjne etc.
Kryterium przedmiotowe legło u podstaw wyodrębnienia prawa na prawo prywatne i publiczne
Instytucja – prawna grupa, kompleks norm regulujących typowy stosunek społeczny w obrębie gałęzi prawa
*kryterium metod regulacji
Inkorporacja – jest dokonywana przez osoby prywatne, nie ma mocy wiążącej. Forma uporządkowania prawa dla własnych potrzeb
Kodyfikacja – uporządkowania o charakterze oficjalnym. Dokonana jest przez komisję ekspertów. Rezultatem takiej działalności jest akt normatywny, ustawa(kodeks). Działalność oficjalna, która prowadzi do wytworzenia aktu normatywnego. Kompleksowa forma uregulowania.
Działalność porządkująca

Współcześnie charakter historyczny ma prawo publiczne i prywatne
*prawo publiczne – obywatel pozostaje w stosunku niepodległości wobec organu władzy publicznej
*prawo prywatne – wyłączone spod zwierzchnictwa władzy publicznej

Kryterium interesu według średniowiecznego kolesia z rzymu – prawo publiczne – zbiór norm odnoszących się do interesu państwa
prawo prywatne – zbiór norm odnoszących się do interesu jednostki

W prawie nowożytnym (XIX, XX w) rozróżnienie prawa publicznego i prywatnego zmieniło się na kryterium dowodzenia roszczeń
prawo publiczne – roszczenia są dowodzone z urzędów
kryterium metody regulacji stosunków społecznych
prawo publiczne – reguluje stosunki oparte na zasadzie zwierzchności, podporządkowania
prawo prywatne – oparte na zasadzie równości podmiotów

Do gałęzi prawa publicznego zalicza się prawo karne, administracyjne, finansowe, procesowe
Pozostałe gałęzie mają charakter mieszany – zwierają elementy prawa publicznego i prywatnego

Tendencje współczesne zmierzają w kierunku publicyzacji prawa

Charakterystyczne zjawisko dla systemów prawa współczesnego – zaczyna się sygnalizować fakt, że pojawiło się wiele centów decyzyjnych, które zajmują się niejako tworzeniem prawa.

Drugie kryterium porządkowania prawa
*kryterium pionowe – związany z hierarchią aktów normatywnych, a ona jest związana z hierarchią organów państwowych. Może być tak, że te same organy mogą wydawać akty normatywne o innych hierarchiach.

Moc prawna – ma charakter stopniowalny. Można mówić o aktach normatywnych wyższej mocy prawnej lub niższej mocy prawnej. Akt normatywny jest aktem wyższej mocy prawnej – norma wyższa hierarchicznie może uchylić, zmienić normę niższą, ale nie może być na odwrót; Norma niższa powinna być zgodna z normą o wyższej mocy prawnej, musi istnieć między nimi zgodność; Norma wyższa może stanowić podstawę obowiązywania normy niższej; Norma wyższa może upoważniać do ustanowienia normy o niższej mocy prawnej ale nie odwrotnie. Norma wyższa dotyczy spraw o wyższej wagi

Moc obowiązująca – cechą obowiązywania jest to, że nie ma charakteru stopniowalnego – albo akt normatywny obowiązuje albo nie