ANALIZA FINANSOWA

Pojęcia podstawowe:

• Analiza ekonomiczna ułatwia podejmowanie trafnych decyzji w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwach, jest więc podstawowym narzędziem rządzenia/zarządzania.

• Analiza jest środkiem poznania i oceny założonych zjawisk i procesów.

• Analiza to proces myślowy zmierzający do poznania i wyjaśnienia całości poprzez:

  • poznawanie elementów składowych całości i występujących powiązań między nimi (analiza strukturalna),

  • poznawanie mechanizmów funkcjonowania badanej całości i zachodzących zmian (analiza przyczynowo-skutkowa),

• Końcowym rezultatem analizy jest synteza czyli wnioski dotyczące całości (wykrycie istotnych prawidłowości występujących w badanej całości).

Istota analizy ekonomicznej:

• Analiza zajmująca się zjawiskami gospodarczymi to analiza ekonomiczna.

• Dzieli się ona na analizę makroekonomiczną (dotyczącą gospodarki narodowej) i na analizę mikroekonomiczną (analizę przedsiębiorstwa), której zasadniczą częścią jest analiza finansowa.

• Analiza ekonomiczna jako działanie praktyczne sprowadza się do:

  • badania wielkości i zmian w czasie zjawisk i procesów występujących w przedsiębiorstwie,

  • ustalania odchyleń rozpatrywanych zjawisk i wyjaśniania ich przyczyn,

  • analizowania struktury zjawisk i ustalania związków przyczynowo-skutkowych między nimi,

  • wskazywania niewykorzystanych rezerw,

  • projektowania działań korekcyjnych.

Podział przedmiotowy analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa:

Aby lepiej odzwierciedlić dwie strony gospodarowania w przedsiębiorstwie: stronę rzeczową i stronę finansową, dzielimy analizę ekonomiczną na analizę techniczno-ekonomiczną i analizę finansową.

Analiza ekonomiczna

Analiza techniczno-ekonomiczna Analiza finansowa

- Analiza produkcji - Analiza sytuacji majątkowej

- Analiza zatrudnienia i wydajności pracy - Analiza sytuacji finansowej

- Analiza środków trwałych - Analiza wyniku finansowego

- Analiza gosp. materiałowej - Analiza przychodów

- Analiza postępu technicznego - Analiza kosztów

- Analiza przepływów pieniężnych

Analiza techniczno-ekonomiczna oparta jest na wielkościach fizycznych.

Analiza finansowa posługuje się wskaźnikami pieniężnymi.

Istota analizy finansowej:

• Analiza finansowa to nie tylko analiza sprawozdań finansowych firmy, lecz przede wszystkim analiza przychodów, kosztów, wyniku finansowego.

• Analiza finansowa daje odpowiedź na takie pytania jak:

  • Czy działalność przedsiębiorstwa w danym okresie była efektywna,

  • Czy środki rzeczowe i pracownicy są racjonalnie wykorzystani,

  • Jaki wpływ wywierają czynniki zewnętrzne,

  • czy stan finansowy firmy gwarantuje terminową realizację płatności,

  • jakie są mocne i słabe strony gospodarki finansowej przedsiębiorstwa.

Przedmiot i zakres analizy finansowej

Systematycznie poszerza się zakres zjawisk objętych analizą finansową.

Zakres analizy finansowej

Podmiotowy Czasowy Przestrzenny Przedmiotowy

- jednostki wew. - przeszłe - rozwiązania - przychody

przedsiębiorstwa działania systemowe - koszty

- samodzielne - działalność - uwarunkowania - wynik finansowy

przedsiębiorstwa bieżąca rynkowe - efektywność

- grupy kapitałowe - przyszłe - konkurenci - płynność finans.

(holdingi, koncerny) działania - pozycja przeds. - majątek przeds.

na rynku

Cel i zakres analizy finansowej dokonywanej przez podmioty zewnętrzne.

Podmiot otoczenia	Cel analizy	Przedmiot analizy
Odbiorca	- określenie celowości podjęcia decyzji dotyczącej wyboru przedsiębiorstwa jako dostawcy.	- jakość produktu - cena - sposób zapłaty - terminowość dostaw - obsługa serwisowa
Dostawca	- określenie celowości podjęcia decyzji dotyczącej wyboru przedsiębiorstwa jako odbiorcy.	- forma płatności - terminy płatności - solidność finansowa
Bank	- określenie zdolności kredytowej przedsiębiorstwa, - określenie stopnia ryzyka operacji kredytowej, - oszacowanie opłacalności transakcji.	- sprawozdania finansowe - bieżąca ocena wyników - terminowość spłaty
Władze lokalne	- określenie uciążliwości przedsiębiorstwa dla środowiska, - kontrola przestrzegania norm prawnych, - możliwość zasileń finansowych budżetu lokalnego.	- koszty zewnętrzne działalności - przestrzeganie prawa gospodarczego - regulowanie ustawowych zob. - funkcja infrastrukturotwórcza
Konsument indywidualny	- określenie celowości i opłacalności decyzji kupna wyrobu lub usługi.	- jakość wyrobu lub usługi - funkcja wyrobu - cena - obsługa posprzedażna

Rodzaje analizy finansowej:

Kryterium podziału	Rodzaj analizy finansowej
Przyjęta metoda badań	- analiza funkcjonalna - analiza kompleksowa - analiza decyzyjna
Zakres przedmiotowy badań	- analiza całościowa - analiza odcinkowa
Szczegółowość badań	- analiza ogólna - analiza szczegółowa
Forma badań	- analiza wskaźnikowa - analiza rozliczeniowa
Czas objęty analizą	- analiza retrospektywna - analiza bieżąca - analiza prospektywna
Zakres przestrzenny badań	- analiza pojedynczego przedsiębiorstwa - analiza międzyzakładowa
Przeznaczenie analizy	- analiza zewnętrzna - analiza wewnętrzna

Metody analizy finansowej:

Metoda w analizie finansowej oznacza przyjęte sposoby zbierania, porządkowania, oceny i interpretacji danych empirycznych dotyczących wyników i sytuacji przedsiębiorstwa, prowadzące do wyjaśnienia przyczyn ich zmian.

• Wyróżniamy metody ogólne (m. indukcji, m. dedukcji, m. redukcji lub weryfikacji) i metody szczegółowe,

• Metody szczegółowe dzielimy na:

  • Jakościowe (opisowe),

  • Ilościowe (metody porównań, metody deterministyczne, metody stochastyczne).

Metody porównań:

• Ich istotą jest porównanie wielkości zmiennych, charakteryzujących dane przedsiębiorstwo (np. wielkość zatrudnienia, wydajność pracy) z wielkościami przyjętymi za wzorzec czy punkt odniesienia,

• Wielkości ekonomiczne można porównywać w czasie, z planem, w przestrzeni (porównanie międzyzakładowe), z wielkościami normatywnymi,

• Podstawą sądów wartościujących przy porównaniach jest wielkość odchylenia pomiędzy zjawiskiem badanym a punktem odniesienia.

Metody deterministyczne:

• Metody deterministyczne nazywane też metodami analizy przyczynowo-skutkowej, pozwalają objaśnić przyczyny zmian badanych zjawisk, czego nie można dokonać za pomocą metody porównań,

• Ustalenie czynników, które wpływają na dane zjawisko, dokonuje się zwykle w drodze logicznego rozumowania opartego na obserwacji przebiegu procesów gospodarczych.

Inne metody:

• Metody stochastyczne (statystyczne, ekonometryczne, taksonomiczne, dyskryminacyjne),

• O ile metody deterministyczne są wykorzystywane w badaniach o charakterze retrospektywnym, to metody stochastyczne w prospektywnej analizie finansowej,

• Metody taksonomiczne wykorzystuje się do porządkowania i klasyfikacji różnych zjawisk ekonomicznych,

• Metoda dyskryminacyjna pozwala rozdzielić analizowany zbiór przedsiębiorstw na dwie rozłączne klasy, zasadniczo różniące się od siebie.

Pojęcie i podział majątku przedsiębiorstwa:

Majątkiem jest wszystko co, ma określoną wartość, jest niezbędne do działania przedsiębiorstwa i generowania dochodów, a więc budynki, maszyny, urządzenia techniczne, znak firmowy, środki pieniężne itp.

W analizie majątku korzysta się z bilansu, dla którego charakterystyczne jest rzeczowe i finansowe ujęcie składników majątkowych.

Majątek przedsiębiorstwa

Ujęcie rzeczowe (aktywa) Ujęcie finansowe (pasywa)

- Majątek trwały - Majątek obrotowy - Majątek własny - Majątek obcy

Podział majątku przedsiębiorstwa:

Podstawowym kryterium podziału aktywów jest kryterium płynności, czyli łatwości zamiany na gotówkę majątek trwały i majątek obrotowy.

Natomiast zasadniczym kryterium podziału majątku w ujęciu finansowym jest kryterium własności majątek własny i obcy.

Majątek trwały obejmuje składniki wykorzystywane przez wiele lat i o niskiej płynności.

Majątek trwały to:

• Wartości niematerialne i prawne,

• Rzeczowe składniki majątku trwałego,

• Należności długoterminowe,

• Inwestycje długoterminowe,

• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Rzeczowy majątek trwały obejmuje: środki trwałe (nieruchomości, maszyny, urządzenia, pojazdy, inwentarz żywy), środki trwałe w budowie, zaliczki na środki trwałe.

Analiza majątku trwałego:

• Syntetycznym wskaźnikiem zużycia środków trwałych jest wskaźnik umorzenia środków trwałych.

$$wust = \ \frac{Umorzenie\ srodkow\ trwalych\ x\ 100\%}{Wartosc\ poczatkowa\ srodkow\ trwalych}$$

$$Wskaznik\ wartosci\ netto\ srodkow\ trwalych = \ \frac{Wartosc\ netto\ srodkow\ trwalych\ x\ 100\%}{Wartosc\ poczatkowa\ srodkow\ trwalych}$$

• Wskaźnik odnowy środków trwałych informuje o aktywności inwestycyjnej przedsiębiorstwa.

$$w.o.s.t. = \ \frac{Srodki\ trwale\ uzyskane\ z\ inwestycji\ x\ 100\%}{Wartosc\ poczatkowa\ srodkow\ trwalych}$$

$$Wskaznik\ relacji = \ \frac{Srodki\ trwale\ uzyskane\ z\ inwestycji\ x\ 100\%}{Wartosc\ poczatkowa\ srodkow\ trwalych}$$

• Istotnym źródłem odnowy środków trwałych są odpisy amortyzacyjne.

Analiza wykorzystywania majątku trwałego:

• Duży wpływ na efektywność ma wykorzystanie majątku trwałego.

$$Wskaznik\ uruchomienia\ maszyn = \ \frac{\text{Maszyny\ czynne\ na\ najliczniejszej\ zmianie}}{\text{Maszyny\ posiadane}}$$

$$Wskaznik\ produkcyjnego\ wykorzystania\ czasu\ pracy = \ \frac{\text{Efektywny\ czas\ pracy}}{\text{Nominalny\ c}\text{zas\ pracy}}$$

Analiza majątku obrotowego:

• Majątek obrotowy to zapasy, należności krótkoterminowe, środki pieniężne.

• Uczestniczy on w cyklicznie powtarzających się operacjach gospodarczych w okresach do 1 roku.

• Majątek obrotowy powinien zapewniać przedsiębiorstwu ciągłość produkcji i sprzedaży, płynność finansową, generować minimalne koszty i wysokie dochody.

Analiza zapasów:

• Niekorzystne jest utrzymywanie zarówno nadmiernych zapasów, jak i zbyt niskiego poziomu zapasów.

• Analizujemy wielkość, strukturę i wykorzystanie zapasów.

$$Wskaznik\ rotacji\ zapasow = \ \frac{Przychody\ ze\ sprzedazy\ produktow}{Sredni\ stan\ zapasow}$$

$$Wskaznik\ dlugosci\ cyklu\ zapasow\ w\ dniach = \ \frac{Zapasy\ x\ 365\ dni}{Przychody\ ze\ sprzedazy\ produktow}$$

Analiza należności:

• Należności powstają w wyniku sprzedaży z odroczoną płatnością.

• Wpływają one korzystnie na płynność, gdy odbiorcy w terminie regulują swoje zobowiązania.

• Wysoki udział należności regularnych w majątku obrotowym korzystnie wpływa na płynność przedsiębiorstwa.

• Zwiększenie rozmiarów należności ma sens tylko wówczas, gdy sprzyja to wzrostowi sprzedaży.

• Analizujemy należności wg kryterium podmiotowego, przedmiotowego, przestrzennego i czasowego.

• Ważną rzeczą jest szybkie odzyskiwanie należności.

Analiza sytuacji kapitałowej:

• Kapitały są źródłem finansowania majątku przedsiębiorstwa. Są więc w stosunku do majątku kategorią pierwotną.

• Kapitały określają, kto i w jakim stopniu ma prawo do majątku i czerpania z niego pożytku.

• W szerokim znaczeniu kapitały oznaczają pasywa bilansu, informujące z jakich źródeł został sfinansowany majątek przedsiębiorstwa.

• W wąskim znaczeniu kapitały stanowią tylko własne źródła finansowania aktywów, a pozostała część kapitału to zobowiązania, czyli obce źródła finansowania.

Kryteria klasyfikacji i rodzaje kapitałów:

Kryteria klasyfikacji	Rodzaje kapitałów
Kryterium własności	Własne, Obce
Kryterium terminowości	Długoterminowe, krótkoterminowe
Kryterium źródeł pochodzenia	Zewnętrzne (kredyty), wewnętrzne (zysk)
Kryterium obowiązkowości	Obligatoryjne, fakultatywne

Cechy kapitałów własnych i obcych:

Kapitał własny:

• Brak konieczności spłaty,

• Wypłata dywidendy nieobowiązkowa,

• Dywidendę płaci się z zysku netto i podlega drugi raz opodatkowaniu,

• Wysoki udział stanowi o sile i niezależności finansowej,

• Swoboda wykorzystywania,

• Kapitałodawca nie wpływa na decyzje firmy,

• Brak gwarancji zwrotu,

• Zwrot dopiero po zaspokojeniu wierzycieli.

Kapitał obcy:

• Konieczność spłaty kredytów i zobowiązań,

• Obligatoryjność spłaty odsetek,

• Odsetki zmniejszają podstawę opodatkowania,

• Wysoki udział zwiększa ryzyko finansowe,

• Celowość przeznaczenia

• Kapitałodawca nie ma zasadniczo wpływu na decyzję przedsiębiorstwa,

• Gwarancja zwrotu,

• Uprzywilejowanie w razie upadłości.

Źródło pochodzenia i podział kapitałów własnych:

• Kapitały własne pochodzą głównie z dwóch źródeł:

  • Z wkładów pieniężnych lub rzeczowych (aport) wzniesionych przez założycieli przedsiębiorstwa,

  • Z części wygospodarowanego zysku (samofinansowanie).

• Funkcje kapitałów własnych:

  • Założycielska,

  • Finansowa,

  • Gwarancyjna,

  • Podstawy podziału dywidendy,

  • Funkcja stabilizacyjna.

Nazwy kapitałów własnych w różnych formach prawnych:

Forma organizacyjna	Nazwa kapitałów
	Podstawowy
Przedsiębiorstwo indywidualne Spółka cywilna Spółka jawna Spółka komandytowa	Kapitał
Spółka z o.o.	Kapitał zakładowy (udziałowy)
Spółka akcyjna	Kapitał zakładowy (akcyjny)
Przedsiębiorstwo państwowe	Fundusz założycielski
Spółdzielnia	Fundusz udziałowy

Struktura kapitałów obcych:

Kapitały obce

Długoterminowe Krótkoterminowe

-Kredyty bankowe -Pożyczki - Kredyty obrotowe - Zobowiązania

-Obligacje (handlowe,

budżetowe, inne)

Kapitał stały = kapitał własny + kapitał obcy długoterminowy

Koszty kapitału:

• Kapitał obcy zasadniczo jest tańszy od kapitału własnego,

• Na koszt kapitału własnego wpływ ma przede wszystkim wypłacana dywidenda,

• Na koszt kapitału obcego składają się: odsetki, spłaty, prowizje, koszty zabezpieczeń prawnych.

Analiza wielkości zmian kapitału:

$$wskaznik\ dynamiki\ kapitalow\ wlasnych = \ \frac{kapitaly\ wlasne\ w\ rozpatrywanym\ roku\ x\ 100\%}{kapitaly\ wlasne\ w\ poprzednim\ roku}$$

$$wskaznik\ dynamiki\ kapitalow\ obcych = \ \frac{kapitaly\ obce\ w\ rozpatrywanym\ okresie\ x\ 100\%}{kapitaly\ obce\ w\ poprzednim\ okresie}$$

Analiza struktury kapitałów:

$$wskaznik\ udzialu\ kapitalow\ wlasnych\ \left( wskaznik\ samofi\text{nansowania} \right) = \ \frac{kapitaly\ wlasne\ x\ 100\%}{kapitaly\ calkowite}$$

$$wskaznik\ udzialu\ kap.obcych\ \left( wskaznik\ zadluzenia \right) = \ \frac{kapitaly\ obce\ x\ 100\%}{kapitaly\ calkowite}$$

$$wskaznik\ relacji\ kap.obcych\ do\ wlasnych\ \left( wskaznik\ dzwigni\ finansowej \right) = \ \frac{kapitaly\ obce}{kapitaly\ wlasne}$$

$$wskaznik\ relacji\ kap.wlasnych\ do\ obcych\ \left( \text{miar}\text{a\ skali\ samofinansowania} \right) = \ \frac{kapitaly\ wlasne}{kapitaly\ obce}$$

Wskaźnik udziału kapitałów długoterminowych, wskaźnik udziału kapitałów krótkoterminowych w kapitałach całkowitych.

Relacje pomiędzy strukturą majątku i kapitałów:

• Zgodnie ze złotą zasadą bilansową majątek trwały powinien być finansowany kapitałem własnym, a majątek obrotowy może być pokryty krótkoterminowymi kapitałami obcymi,

• Zgodnie ze złotą zasadą finansową kapitał nie może być dłużej zamrożony w danym składniku majątkowym niż przez okres pozostawania tego kapitału w przedsiębiorstwie.

$$\frac{dlugoterminowy\ majatek}{dlugoterminowy\ kapital}\ < 1$$

$$\frac{krotkoterminowy\ majatek}{krotkoterminowe\ kapitaly}\ > 1$$

Złota zasada bilansowania:

Aktywa	Pasywa
Majątek trwały	Kapitał własny
Majątek obrotowy	Kapitał obcy krótkoterminowy

Złota reguła finansowania:

Aktywa	Pasywa
Majątek trwały	Kapitał długookresowy
Majątek obrotowy	Kapitał krótkookresowy

Kapitał pracujący (obrotowy netto):

• Ta część kapitału stałego, która finansuje majątek obrotowy jest określona kapitałem obrotowym lub kapitałem pracującym,

• Kapitał obrotowy netto = kapitał stały – majątek trwały, lub

• Kapitał obrotowy netto = majątek obrotowy – kapitały obce krótkoterminowe.

Dodatni kapitał obrotowy:

Majątek trwały Kapitał stały

WC (working capital)

Majątek obrotowy Kapitały obce krótkoterminowe

Wskaźniki:

$$wskaznik\ udzialu\ kapitalu\ obrotowego\ w\ finansowaniu\ majatku\ calkowitego = \ \frac{k.obrotowy\ x\ 100\%}{majatek\ calkowity}$$

$$wskaznik\ rentownosci\ k.wlasnego\ \left( \text{ROE} \right) = \frac{zysk\ netto\ x\ 100\%}{kapital\ wlasny}$$

Analiza kosztów:

• Istota kosztów w przedsiębiorstwie:

  • O ile przychody przedsiębiorstwo osiąga na zewnątrz, to koszty powstają wewnątrz przedsiębiorstwa (koszty własne),

  • Koszty definiuje się jako pieniężny wyraz nakładów ponoszonych na działalność gospodarczą,

  • Na koszty składają się wynagrodzenia za pracę oraz zużycie materiałów, surowców, budynków, maszyn, energii, nakłady na transport itp.,

  • Analizujemy, ustalamy wielkość odchyleń kosztów faktycznych od planowanych, wykrywamy niedociągnięcia w działalności przedsiębiorstwa z myślą o redukcji kosztów w przyszłości.

• Zakres analizy kosztów:

  • Przeprowadzamy analizę:

    • Kosztów całkowitych (koszty działalności operacyjnej, koszty finansowe);

    • Kosztów jednostkowych.

  • Ze względu na szczegółowość analizy wyróżniamy:

    • Ogólną analizę kosztów (w oparciu o sprawozdanie);

    • Szczegółową analizę kosztów (wykorzystujemy także dane pozaewidencyjne, normy zużycia surowców i normy pracochłonności itp.).

  • Analiza kosztów może mieć charakter całościowy lub cząstkowy.

Analiza kosztów całkowitych w układzie rodzajowym:

• Podstawowym kryterium podziału całkowitych kosztów przedsiębiorstwa jest kryterium ich rodzaju,

• Układ rodzajowy kosztów obejmuje: zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, świadczenia na pracowników, amortyzację, pozostałe koszty,

• W układzie rodzajowym wyróżnia się ponadto koszty materialne (amortyzacja, zużycie materiałów i energii) i koszty niematerialne (wynagrodzenia, podatki, usługi niematerialne),

• Analiza rodzajowa kosztów ma charakter wstępnej analizy pozwalającej wskazać najważniejsze rodzaje kosztów, które następnie są szczegółowo badane.

Analiza kosztów w układzie kalkulacyjnym:

• Układ kalkulacyjny kosztów grupuje koszty ze względu na jednostkę kalkulacyjną, która może być wyrób gotowy lub jego część,

• Układ kalkulacyjny kosztów służy do oceny opłacalności pojedynczego wyrobu, jak i całej produkcji,

• Cechą charakterystyczną układu kalkulacyjnego kosztów jest ich podział na koszty bezpośrednie i pośrednie.

Koszty pośrednie i koszty bezpośrednie:

• Kosztami bezpośrednimi są koszty, które na podstawie informacji źródłowej można odnieść wprost do jednostki kalkulacyjnej,

• Do kosztów bezpośrednich zalicza się:

  • Koszty materiałów bezpośrednich wraz z kosztami zakupu

  • Wynagrodzenia z narzutami pracowników zatrudnionych bezpośrednio w procesie wytwórczym,

  • Koszty zużycia narzędzi używanych do wytworzenia określonych wyrobów,

  • Koszty usług obcych związanych bezpośrednio z procesem produkcyjnym danego wyrobu.

• Koszty pośrednie to koszty, których nie można odnieść wprost doi określonej jednostki kalkulacyjnej (potrzebny jest tutaj określony klucz podziału kosztów wydziałowych, ogólnozakładowych i kosztów sprzedaży.

Układ kalkulacyjny kosztów:

K. bezpośrednie	- materiały bezpośrednie - robocizna bezpośrednia - inne koszty bezpośrednie	Techniczny koszt wytworzenia	Zakładowy koszt wytworzenia	Całkowity koszt własny
K. pośrednie	- koszty wydziałowe
	- koszty ogólnozakładowe - straty na brakach
	- koszty sprzedaży

Czynniki wpływające na zmianę kosztów materiałów bezpośrednich i płac bezpośrednich:

Podstawowe czynniki wpływające na koszt:

Materiałów bezpośrednich Płac bezpośrednich

- wielkość produkcji - wielkość produkcji

- struktura asortymentowa - struktura asortymentowa

- zużycie materiałów na jednostkę - pracochłonność wyrobu

- ocena jednostkowa materiału - stawka wynagrodzenia za godzinę

Analiza kosztów pośrednich:

Przedmiotem analizy kosztów pośrednich są:

• Suma globalna kosztów pośrednich,

• Wielkość kosztów wydziałowych (koszty zużycia energii, wody, utrzymania maszyn w ruchu oraz koszty związane z kierowaniem i ogólną obsługą wydziałów produkcyjnych),

• Koszty ogólne (zarządu i sprzedaży).

Analiza kosztów ogólnych:

• Koszty ogólne obejmują koszty ogólne zarządu i koszty sprzedaży,

• Na koszty zarządu składają się:

  • Koszty ogólno administracyjne (wynagrodzenia z narzutami, delegacje, koszty biurowe, podatki i opłaty, koszty reprezentacji i inne);

  • Koszty ogólnogospodarcze (wynagrodzenia i narzuty, koszty ogrzewania, amortyzacja środków trwałych, koszty remontowe).

• Koszty sprzedaży obejmują koszty:

  • Występujące po wydaniu wyrobów gotowych z magazynu, a więc koszty załadunku i przewozu towarów do hurtowni, koszty spedycji, koszty reklamy udziału w targach, wynagrodzenia pracowników itp.

Analiza kosztów jednostkowych:

• Badamy wysokość kosztów jednostkowych ich strukturę, dynamikę, przyczyny zmian,

• Odnosimy koszty jednostkowe do kosztów jednostkowych identycznych produktów innych przedsiębiorstw

Analiza sprzedaży:

Znaczenie sprzedaży dla przedsiębiorstwa:

• Sprzedaż jest źródłem dopływu środków własnych do przedsiębiorstwa i podstawą kreowania dochodów podatkowych państwa,

• Sprzedaż jest wyrazem społecznej akceptacji wytwarzanych przez przedsiębiorstwo dóbr,

• Sprzedaż następuje na rynku, co zmusza przedsiębiorstwa do ciągłej analizy rynku,

• Sprzedaż rozstrzyga o efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa i dlatego powinna być stale analizowana.

Analiza wielkości sprzedaży:

wartosc sprzedazy = liczba gotowych wyrobow  • cena sprzedazy

sprzedaz netto = wartosc sprzedazy − VAT

Sprzedaż nie jest równoznaczna z wpływem gotówki.

$$srednia\ cena\ wyrobow = \ \frac{wartosc\ sprzedazy}{liczba\ sprzedanych\ wyrobow}$$

$$wskaznik\ poziomu\ kosztow = \ \frac{koszt\ wlasny\ sprzedazy}{przychody\ ze\ sprzedazy}$$

$$wskaznik\ dynamiki\ sprzedazy = \ \frac{sprzedaz\ rozpatrywanego\ okresu\ x\ 100\%}{sprzedaz\ poprzednie\text{go\ okresu}}$$

Prawidłowa ocena dynamiki sprzedaży wymaga skorygowania wartości sprzedaży o stopę inflacji i porównania z dynamiką sprzedaży innych przedsiębiorstw.

Analiza struktury sprzedaży:

• Analiza struktury sprzedaży dostarcza informacji o udziale poszczególnych rodzajów sprzedaży w sprzedaży ogółem,

• Badamy kolejno udział przychodów z podstawowej działalności operacyjnej, pozostałych przychodów operacyjnych i przychodów w przychodach ogółem,

• Badamy też udział sprzedaży poszczególnych produktów, eksportu, sprzedaży na rynek krajowy, sprzedaży nowych produktów w sprzedaży ogółem,

• Analizujemy udział głównych odbiorców, gwiazd, dojnych krów, znaków zapytania, balastów w sprzedaży ogółem

Analiza opłacalności sprzedaży:

$$wskaznik\ sprzedazy\ na\ 1\ pracownika = \ \frac{\text{przychod}y\ ze\ sprzedazy}{liczba\ pracownikow}$$

$$wskaznik\ sprzedazy\ na\ jednostke\ majatku = \ \frac{przychod\ ze\ sprzedazy}{majatek\ przedsiebiorstwa}$$

Możliwości wzrostu sprzedaży:

Produkty \ Rynki	Dotychczasowy	Nowe
Dotychczasowe	Penetracja rynku	Rozwój rynku
Nowe	Rozwój produktów	dywersyfikacja

Istota i znaczenie zysku przedsiębiorstwa:

Zysk to dodatni wynik finansowy:

wynik finansowy = przychody − koszty

Zysk stanowi pieniężny wyraz działalności przedsiębiorstwa w określonym czasie.

Zysk jest funkcją przychodów i kosztów.

Znaczenie zysku: jest źródłem powiększenia kapitałów własnych przedsiębiorstwa.

Podstawowe rodzaje zysku:

• Źródłem informacji o zysku jest rachunek zysków i strat,

• Wysokość zysku w przedsiębiorstwie zależy od:

  • Zysku na działalności operacyjnej (podstawowej i pozostałej),

  • Zysku na działalności finansowej,

  • Skutków zdarzeń losowych (nadzwyczajnych),

  • Wysokości obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego.

• Rodzaje zysku: zysk ze sprzedaży, zysk z działalności operacyjnej, zysk z działalności gospodarczej, zysk z operacji nadzwyczajnych, zysk brutto, zysk netto.

Porównawcza analiza zysku:

• Zysk przedsiębiorstwa analizujemy w wielkościach bezwzględnych i wielkościach względnych,

• Ustalamy przyczyny wzrostu lub spadku zysku w badanym okresie,

• Szukamy możliwości poprawy zysku w okresach przyszłych,

• Porównujemy zysk rozpatrywanego okresu z jego wielkością planowaną lub z okresu poprzedniego na tle zmian wielkości sprzedaży, kosztów, majątku, zatrudnienia i wzrostu cen.

Przyczynowa analiza zysku:

• Celem przyczynowej analizy zysku jest identyfikacja podstawowych czynników kształtujących zysk ze sprzedaży oraz innych rodzajów zysku,

• Znając te czynniki, możemy wpłynąć na wzrost zysku,

• Na zysk ze sprzedaży wpływa mają: wielkości sprzedaży, ceny sprzedaży, koszty własne, struktura asortymentowa.

Analiza progu rentowności:

Analiza progu rentowności odpowiada na pytanie:

• Jakie zmiany przychodów ze sprzedaży są niezbędne do pokrycia całkowitych kosztów własnych przedsiębiorstwa?

• Do jakiej wysokości można akceptować wzrost jednostkowych kosztów zmiennych lub obniżkę cen wyrobów z punktu widzenia opłacalności sprzedaży?

• Ile należy sprzedać wyrobów, aby osiągnąć określoną kwotę zysku?

$$BIP = \ \frac{koszty\ stale}{cena\ sprzedazy - koszt\ zmienny\ jednostkowy}$$

Analiza rentowności:

$$wskaznik\ rentownosci = \ \frac{\text{efekty}}{naklady}x100\%$$

• Analiza rentowności może być rozpatrywana z różnych punktów widzenia i obejmować różne kategorie zysku i różne podstawy.

• Wyróżnia się:

  • Rentowność majątku (ekonomiczna),

  • Rentowność sprzedaży (handlowa),

  • Rentowność kapitału (finansowa).

Analiza rentowności sprzedaży:

Rentowność sprzedaży informuje o opłacalności sprzedaży.

Czasami obniżamy rentowność sprzedaży, aby zwiększyć rozmiary sprzedaży.

$$wskaznik\ rentownosci\ sprzedazy = \ \frac{zysk\ x\ 100\%}{przychod\ ze\ sprzedazy}$$

$$wskaznik\ rentownosci\ brutto = \ \frac{zysk\ brutto\ x\ 100\%}{przychody\ calkowite + zyski\ nadzwyczajne}$$

$$wskaznik\ rentownosci\ netto = \ \frac{zysk\ netto\ x\ 100\%}{przychody\ calkowite - zyski\ nadzwyczajne}$$

$$wskaznik\ poziomu\ kosztu\ jednostkowego = \ \frac{\text{koszt\ jednostkowy\ wyrobu}}{\text{cena\ wyrobu}}$$

$$wskaznik\ poziomu\ kosztow = \ \frac{koszt\ wlasny\ sprzedazy}{przychod\ ze\ sprzedazy}$$

Wskaźnik rentowności majątku:

$$wskaznik\ rentownosci\ majatku\ netto\ \left( \text{ROA} \right) = \ \frac{zysk\ netto\ x\ 100\%}{majatek\ ogolem}$$

$$wskaznik\ rentownosci\ majatku\ brutto\ \left( \text{ROA} \right) = \ \frac{zysk\ brutto\ x\ 100\%}{majatek\ ogolem}$$

Liczymy też wskaźnik rentowności majątku trwałego, obrotowego i czystego (majątek – zobowiązania bieżące)

rentownosc majatku = rentownosc sprzedazy  • obrotowosc sprzedazy 

Analiza rentowności kapitału własnego:

$$wskaznik\ rentownosci\ kapitalu\ wlasnego = \ \frac{zysk\ netto\ x\ 100\%}{kapital\ wlasny}$$

$$wskaznik\ rentownosci\ kapitalu\ podstawowego = \ \frac{zysk\ netto\ x\ 100\%}{kapital\ podstawowy}$$

Wskaźnik rentowności kapitału własnego jest iloczynem wskaźnika rentowności majątku i mnożnika kapitału własnego.

$$wskaznik\ rentownosci\ kapitalu\ wlasnego = \ \frac{zysk\ netto\ x\ 100\%}{majatek} \bullet \frac{majatek\ ogolem}{kapital\ wlasny}$$

wskaznik rentownosci kapitalu wlasnego = rentownosc sprzedazy  • obrotowosc majatku  • mnoznik kapitalu wlasnego

Wskaźnik rynku kapitału własnego:

$$wskaznik\ rentownosci\ kapitalu\ wlasnego = \ \frac{zysk\ netto\ \bullet 100\%}{kapital\ wlasny}$$

$$wskaznik\ dywidendy\ jednostkowej = \ \frac{\text{zysk\ netto\ przeznaczony\ na\ dywidendy}}{\text{liczba\ akcji}}$$

$$wskaznik\ stopy\ wplat\ dywidendy = \ \frac{dywidenda\ na\ 1\ akcje\ x\ 100\%}{zysk\ netto\ na\ jedna\ akcje}$$

$$wskaznik\ ceny\ rynkowej\ akcji = \ \frac{cena\ rynkowa\ 1\ akcji}{\text{zysk\ ne}tto\ na\ 1\ akcje}$$

$$wskaznik\ stopy\ dywidendy = \ \frac{dywidenda\ na\ 1\ akcje\ x\ 100\%}{cena\ rynkowa\ 1\ akcjii}$$

Analiza płynności finansowej:

Płynność majątkowa oznacza zdolność składników majątkowych do szybkiej zamiany na środki pieniężne.

Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań bieżących.

Podstawowym wyznacznikiem płynności finansowej jest stopień płynności aktywów bieżących i stopień wymagalności pasywów bieżących.

Statystyczne wskaźniki płynności:

$wskaznik\ biezacej\ plynnosci\ finansowej = \ \frac{\text{aktywa\ obrotowe}}{zobowiazania\ biezace}$ (1,5 – 2)

$wskaznik\ szybkiej\ plynnosci\ finansowej = \ \frac{aktywa\ obrotowe - zapasy}{zobowiazania\ biezace}$ (1 – 1,2)

$$wskaznik\ srodkow\ pienieznych = \ \frac{srodki\ pieniezne + krotkoterminowe\ papiery\ wartosciowe}{\text{zob}owiazania\ biezace}$$

$$wskaznik\ zobowiazan\ natychmiast\ wymagalnych = \ \frac{srodki\ pieniezne}{zobowiazania\ natychmiast\ wymagalne}$$

Dynamiczne metody analizy finansowej:

• Opierają się nie na bilansie, lecz na sprawozdaniu z przepływów pieniężnych,

• Prognozy przepływów pieniężnych pozwalają określić wielkość generowanej gotówki i zorientować się, czy wystąpi niedobór gotówki i ustalić źródła jego pokrycia,

• Wskaźnik wydajności gotówkowej informuje ile gotówki osiąga firma w danym czasie ze sprzedaży lub zaangażowanego majątku,

$$wwg = \ \frac{gotowka\ netto\ ze\ sprzedazy}{sprzedaz\ brutto}$$

• Wskaźniki wystarczalności gotówki informują o relacji gotówki z działalności operacyjnej do różnych zobowiązań firmy.

Analiza zadłużenia firmy:

• Zadłużenie przedsiębiorstwa związane jest z koniecznością korzystania z kapitałów własnych,

• W analizie zadłużenia posługujemy się wskaźnikami obrazującymi poziom zadłużenia i wskaźnikami informującymi o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi zadłużeń,

• Zadłużenie można odnosić do kapitału lub aktywów.

$$wskaznik\ ogolnego\ zadluzenia = \ \frac{zobowiazania\ ogolem}{aktywa\ ogolem}$$

$$wskaznik\ zadluzenia\ dlugoterminowego = \ \frac{zobowiazania\ dlugoterminowe}{aktywa\ ogolem}$$

$$wskaznik\ struktury\ zadluzenia = \ \frac{zobowiazania\ dlugoterminowe}{zobowiazania\ ogolem}$$

• Zadłużenie kosztuje, a koszty obsługi długu możemy odnosić do zysku.

Analiza zdolności przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia:

$$wskaznik\ pokrycia\ obslugi\ dlugu\ I = \ \frac{zysk\ brutto + odsetki}{koszty\ kapitalowe + odsetki} \geq 1$$

$$wskaznik\ pokrycia\ obslugi\ dlugu\ II = \ \frac{\text{zysk\ }\text{net}\text{to}}{koszty\ kapitalowe + odsetki} \geq 1$$

$$wskaznik\ pokrycia\ zobowiazan = \ \frac{\text{zysk\ brutto}}{raty\ kredytu + odsetki} \geq 1,5$$