NDS (TLV, MAC, MAK) i NDN – najwyższe dopuszczalne stężenie i najwyższe dopuszczalne natężenie – wartość średnia ważona – stężenie toksycznego związku chemicznego lub natężenie inne czynnika szkodliwego, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy określonego w Kodeksie Pracy, przez jego okres aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia, oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
Poziomy dopuszczalne NDN określone zostały w odpowiednich przepisach dotyczących środowiska pracy odpowiednio dla poszczególnych czynników chemicznych i fizycznych. Poziomy te służą między innymi do określania czasu pracy i narażenia pracownika na czynniki szkodliwe.
DSCh - najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe - wartość średnia stężenia określonego, toksycznego związku chemicznego, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.
Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (progowe), NDSP – wartość stężenia toksycznego związku chemicznego, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.
Dawka śmiertelna (ang. lethal dose, LD; łac. dosis letalis, DL) – oznaczenie toksyczności danej substancji lub szkodliwości promieniowania jonizującego. Wartość LD oznacza dawkę potrzebną do spowodowania śmierci określonego procenta badanych zwierząt określonego gatunku po jej wchłonięciu daną drogą. Dawkę śmiertelną zapisuje się zazwyczaj jako:
LDx dawka (zwierzę, droga)
gdzie:
x – procent badanych zwierząt, które zmarły;
dawka – dawka wchłoniętej substancji, wyrażona najczęściej w miligramach na kilogram masy ciała (mg/kg), lub promieniowania – w siwertach (Sv) lub grejach (Gy);
zwierzę – gatunek zwierzęcia poddanego testom;
droga – droga, którą substancja została podana, np. doustnie (o., per os), dożylnie (iv.), poprzez inhalację (inh.).
Gdy informacje o zwierzęciu i drodze podania nie są podane, przyjmuje się, że badania wykonano na szczurach, którym doustnie podano substancję.
W przypadku substancji toksycznych, najczęściej stosuje się oznaczenie LD50 (średnia dawka śmiertelna, ang. median lethal dose). Jest to wartość umowna i ma znaczenie głównie przy porównywaniu toksyczności kilku substancji. Dla ludzi dawka LD50 nie jest możliwa do eksperymentalnego wyznaczenia, dlatego podaje się w takich sytuacjach LDLo, czyli najniższą znaną dawkę śmiertelną (ang. lowest published lethal dose, lethal dose low)
Za dawkę śmiertelną przy określaniu szkodliwości promieniowania jonizującego uznaje się taką dawkę, która spowoduje zgon w ciągu kilku tygodni od napromieniowania (także natychmiastowy). Najczęściej stosowane są oznaczenia LD50 i LD100:
LD50 – dawka powodująca zgon połowy napromieniowanych osobników w ciągu 30 dni w wyniku jednorazowego napromieniowania całego ciała (dla ludzi na poziomie 4–4,5 Sv);
LD100 – dawka powodująca zgon wszystkich napromieniowanych osobników w ciągu 30 dni w wyniku jednorazowego napromieniowania całego ciała (dla ludzi na poziomie 6–7 Sv; dawka większa powoduje zgon w ciągu kilku dni lub godzin)[1]
Stężenie śmiertelne (ang. lethal concentration, skrót LC) – jedna z metod obiektywnego oznaczania toksyczności związków chemicznych. Wartość LC oznacza takie stężenie związku we wdychanym powietrzu, które powoduje śmierć określonego procentu określonego gatunku zwierząt po określonym czasie wdychania.
W katalogach własności toksycznych związków chemicznych stosuje się oznaczenia typu:
LCXy lub LCX (y)
gdzie:
X - oznacza ile z próbki 100 zwierząt testowych, które wdychały dane stężenie związku, na skutek tego zdechło,
y - oznacza gatunek zwierząt, na których przeprowadzano test.
Na przykład LC50mysz lub LC50 (mysz) oznacza stężenie, przy którym zdechło 50% testowanych myszy.
Wartości LC podaje się najczęściej w gramach lub miligramach na metr sześcienny wdychanego powietrza, ew. w ppm-ach.