1. Istota i znaczenie analizy finansowej w zarządzaniu.

Analiza finansowa jest obok analizy techniczno-ekonomicznej elementem analizy ekonomicznej, będącej filarem analizy działalności przedsiębiorstwa. Zadaniem analizy finansowej jest dostarczenie informacji o wynikach i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, niezbędnych w procesie zarządzania oraz wykorzystywanych przez otoczenie przedsiębiorstwa: kredytodawców, kontrahentów, inwestorów, audytorów, urzędy statystyczne itp.

Analiza finansowa to sposób rozumowania wymagany dla zrozumienia działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, jego branży, przedstawionych w sprawozdaniu finansowym wyników oraz różnych rodzajów ryzyka.

W zakres analizy finansowej wchodzą: analiza sprawozdań finansowych, ustalenie i ocena przepływów pieniężnych, analiza czynników kształtujących wynik finansowy, ustalenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, w szczególności odnośnie: płynności, zadłużenia, aktywności, obrotowości, efektywności etc.

Analiza finansowa realizowana jest głównie na podstawie danych ilościowych i obejmuje ocenę oraz interpretację: relacji między wielkościami ekonomicznymi oraz zmiany w czasie tych wielkości i relacji między nimi. Źródłem danych są przede wszystkim materiały ewidencyjne: sprawozdania finansowe, dane księgowe, kalkulacje, wyniki poprzednich analiz oraz inne dokumenty obrazujące działalność przedsiębiorstwa. W analizie finansowej korzysta się również z innych materiałów, jak: protokoły zarządu, protokoły pokontrolne, informacje pochodzące z wywiadów, a także materiały zewnętrzne, informujące o otoczeniu przedsiębiorstwa. Rzetelność wyników analizy jest uzależniona od prawdziwości danych, będących jej podstawą. Wiarygodność danych może bowiem nie być zachowana bądź w wyniku celowych działań, mających na celu zafałszowanie faktycznej kondycji finansowej, bądź na skutek nieumyślnej pomyłki.

Wyniki analizy finansowej nie mogą być interpretowane swobodnie, bez właściwej bazy odniesienia, którą mogą stanowić: wielkości oczekiwane, wielkości z poprzednich okresów, wielkości średniobranżowe i obowiązujące standardy. Podstawę wnioskowania stanowią odchylenia od wzorców, z uwzględnieniem uwarunkowań i otoczenia, w których działa przedsiębiorstwo. Porównywane wartości muszą być jednorodne i wyrażać ten sam sens ekonomiczny. W przypadku braku możliwości bezpośredniego zestawienia danych, należy doprowadzić do ich porównywalności, poprzez wyeliminowanie różnic:

- metodologicznych, wynikających ze zmian w sposobie liczenia wielkości ekonomicznych,

- finansowych, mogących powstać wskutek zmian stawek, taryf, składek, cen etc.,

- organizacyjnych, będących wynikiem restrukturyzacji, podziału lub połączenia przedsiębiorstw,

- rzeczowych, mających swoje podłoże w zmianie przedmiotu lub zakresu działalności.

2. Przedmiot i zakres analizy finansowej.

Przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza, z głównym celem jakim jest ocena efektywności finansowej, której jednym z kryteriów jest zysk. Przedmiotami analizy finansowej są przede wszystkim wielkości ekonomiczne w ujęciu pieniężnym, wśród których możemy wyodrębnić dwa podstawowe elementy: stan finansowy i wyniki finansowe.

Stan finansowy to ujęcie statyczne przedmiotu analizy. Ustalony na dany moment, obejmuje stan wyposażenia przedsiębiorstwa w aktywa trwałe, obrotowe i ich składniki. Zawiera także środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz finansowe pokrycie tych składników z kapitałów własnych, bądź obcych. Łączy się to z kształtowaniem się sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolnością płatniczą, kredytową i efektywnym lokowaniem wolnych środków pieniężnych, w tym zagospodarowywaniem osiągniętych nadwyżek finansowych.

Dynamicznym ujęciem przedmiotu analizy są wyniki finansowe. Ustalane są przez pewien okres jako sumy wyników narastających w ciągu określonego przedziału czasu, np. miesiąca, kwartału, czy roku. Wynik finansowy to inaczej zysk lub strata, ujęta w wielkościach brutto lub netto. Wśród czynników mających wpływ na wynik finansowy jednostek gospodarczych wymienić można przychody ze sprzedaży, koszty własne, rozliczenia w formie podatków, dotacje, dywidendy itp. Czynniki określane są poprzez wskaźniki rentowności, jako relacje wyniku finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub kapitałowych. Osiągnięte wyniki finansowe prowadzą do dodatnich lub ujemnych zmian stanu finansowego przedsiębiorstwa. Stwarza to ścisłą zależność statycznego i dynamicznego ujęcia przedmiotu analizy. Wynik finansowy to także efekt gospodarowania środkami pieniężnymi.

ZAKRES ANALIZY – WYPISANY W ZESZYCIE.

3. Sprawozdanie finansowe jako źródło danych empirycznych.

Źródła danych empirycznych pozwalają na obliczenie szeregu wskaźników inforumujących o występujących tendencjach.

Sprawozdanie finansowe – uporządkowane przedstawienie sytuacji finansowej i finansowych wyników działalności jednostki. Celem sprawozdań finansowych o ogólnym przeznaczeniu jest dostarczanie informacji na temat sytuacji finansowej, finansowych wyników działalności i przepływów środków pieniężnych jednostki, które są użyteczne dla szerokiego kręgu użytkowników przy podejmowaniu przez nich decyzji gospodarczych.

Sprawozdania finansowe sporządza się w różnych sytuacjach i warunkach czasowych, organizacyjnych oraz kapitałowych funkcjonowania jednostek gospodarczych. Informacje sprawozdawcze mogą być prezentowane w odmiennych układach i z niejednakowym stopniem szczegółowości.

Na kompletne sprawozdanie finansowe składają się następujące części składowe:

- wprowadzenie do sprawozdania finansowego,

- rachunek zysków i strat (rachunek wyników),

- bilans,

- zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,

- sprawozdanie z przepływów pieniężnych (rachunek przepływów pieniężnych),

- dodatkowe informacje i objaśnienia.

Sprawozdania finansowe stanowią obecnie główne źródło informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Są one bardzo praktycznym narzędziem pozwalającym na uporządkowanie informacji finansowych oraz na szybką analizę danych jednostki gospodarczej.

Głównymi użytkownikami sprawozdań finansowych są:

- inwestorzy oraz doradcy, wykorzystujący sprawozdania przy decyzjach inwestycyjnych,

- wierzyciele, wykorzystujący sprawozdania przy podejmowaniu decyzji o udzielaniu pożyczki, kredytu bankowego czy sprzedaży z odroczonym terminem płatności,

- agendy rządowe i samorządy, korzystające ze sprawozdań przy ocenie zgodności działań firmy z obowiązującymi regulacjami prawnymi,

- pracownicy i ich ugrupowania, korzystający ze sprawozdań przy ocenie zdolności firmy do wypełnienia zobowiązań wobec pracowników,

- konkurencja, wykorzystująca sprawozdania przy ocenie mocnych i słabych stron oraz strategii konkurencyjnej firmy,

- zarządzający, wykorzystujący sprawozdania przy decyzjach związanych z zarządzaniem firmą.

Sprawozdanie finansowe prezentuje sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy jednostki.

Analiza wskaźnikowa jest rozwinięciem wstępnej analizy sprawozdań finansowych. Analiza ta opiera się na relacjach określonych wielkości finansowych, istotnych z punktu widzenia ich wzajemnych związków.

Wyznaczone wielkości wskaźników oceniane są indywidualnie, w kontekście otoczenia przedsiębiorstwa, poprzez przyrównanie do ustalonych norm, wyrażonych przedziałami wartości lub wartościami brzegowymi, a także poprzez ich analizę poziomą, kiedy ocenia się zmianę tych wskaźników w kolejnych okresach, w tym w szczególności tendencję tych zmian.

Przy konstruowaniu wskaźników ważne jest uwzględnienie istotnej różnicy między bilansem, który obrazuje stan finansów przedsiębiorstwa na dzień sporządzenia oraz rachunkiem zysków i strat, który prezentuje dane za okres poprzedzający dzień bilansowy. Przy konstruowaniu wskaźników składających się z wielkości pochodzących z obu tych dokumentów, zaleca się wziąć wprost wartość z rachunku zysków i strat oraz średnią arytmetyczną wartości z dnia otwarcia i dnia zamknięcia bilansu. Od tej zasady stosuje się jednak wyjątki, szczególnie wtedy gdy potrzeba jest wydłużyć okres analizy (zwiększyć szereg czasowy).

Analiza wskaźnikowa pozwala ustalić sytuację finansową przedsiębiorstwa w zakresie:

- płynności,

- aktywności,

- zadłużenia,

- efektywności,

- oceny rynkowej wartości akcji i kapitału.

4. Indukcja i dedukcja w analizie finansowej.

Analiza indukcyjna polega na podejściu od rozłożenia badanego zjawiska na elementy i w oparciu o wyniki dochodzi do syntezy elementów. Polega ona na przyjęciu kierunku badań od szczegółu, do ogólnych działań gospodarczych, od przyczyn do skutków, od czynników do wyników. W metodzie tej, uogólnienia formułuje się na podstawie szczegółowego rozpoznania elementów, z których zjawisko się składa, czyli elementów cząstkowych. Ta metoda jest pracochłonna, bo badaniu należy poddać każdy element z którego składa się zjawisko, bez względu na to jaki jest wpływ tego elementu na badane zjawisko. Ma ona zalety: jest wnikliwa, wszechstronna i dokładna w badaniu oraz obiektywna w wyciąganiu wniosków, uogólnień.

Analiza dedukcyjna jest metodą odwrotną do metody indukcyjnej, przechodzimy od syntezy do zjawisk cząstkowych. Wychodzi więc od zjawisk ogólnych do szczegółowych, od skutków do przyczyn, od wyników do czynników. Jest ona trudną metodą, wymaga ona od analityka bardzo dogłębnej wiedzy na temat przedsiębiorstwa, na temat zjawiska, które bada, na temat metodologii tego badania. Analityk musi potrafić dokładnie ocenić badane zjawisko, musi umieć sformułować problemy oraz musi wiedzieć które problemy poddać badaniu. Zaletą tej metody jest mniejsza w stosunku do poprzedniej pracochłonność. W tej metodzie badaniu poddajemy wyłącznie te elementy z których to zjawisko się składa, które w największym stopniu wpływają na badane zjawisko.

5. Przepływy pieniężne – działalność operacyjna, działalność inwestycyjna, działalność finansowa – cash-flow.

Sprawozdanie z przepływów pieniężnych, rachunek przepływów pieniężnych (rpp) nazywane też sprawozdaniem z przepływu środków pieniężnych, sprawozdaniem z przepływów finansowych lub z angielskiego cash flow statement jest sprawozdaniem pokazującym przepływ środków pieniężnych w danej firmie w ujęciu dynamicznym, czyli z uwzględnieniem jego źródeł i wykorzystania. Pokazuje zmiany, jakie zaszły w poszczególnych elementach aktywów i pasywów wywołane przez przepływ środków pieniężnych. Przedstawia informacje umożliwiające ocenę stopnia płynności finansowej, skuteczności ściągania należności i zdolności do regulowania zobowiązań.

Rachunek przepływów pieniężnych jest elementem sprawozdania finansowego sporządzanym obligatoryjnie przez jednostki podlegające obowiązkowemu badaniu sprawozdania finansowego.

Sprawozdanie to dzieli się na trzy części ukazujące 3 aspekty działalności przedsiębiorstwa:

- przepływy z działalności operacyjnej,

- przepływy z działalności inwestycyjnej,

- przepływy z działalności finansowej.

Rozróżnia się dwie metody sporządzania rpp (pośrednia i bezpośrednia).

Rachunek przepływów pieniężnych opisuje przepływające środki pieniężne między bilansem otwarcia a bilansem zamknięcia. Pozwala bliżej ocenić zdolności firmy do generowania gotówki, ponieważ w krótkim okresie to ona, a nie zysk jest kluczowa dla przedsiębiorstwa. Pokazuje zmiany, jakie zaszły w poszczególnych elementach aktywów i pasywów wywołane przez przepływ środków pieniężnych. Pozwala także na określenie głównych kierunków odpływu środków pieniężnych oraz badanie pewne mechanizmów powodujących zmianę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W rachunku przepływów pieniężnych są uchwycone zależności między stanem aktywów, nadwyżkami księgowymi osiąganymi z działalności oraz poziomem płynności finansowej. Przepływy pieniężne ujmowane są w trzech obszarach: działalności operacyjnej, działalności inwestycyjnej, działalności finansowej. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, rachunek przepływów pieniężnych można sporządzać metodą bezpośrednią lub metodą pośrednią. Pierwsza polega na uwzględnieniu w obrębie działalności operacyjnej wszystkich elementów mających wpływ na wynik działalności gospodarczej, tzn. przychodów ze sprzedaży i kosztów. Częściej stosowaną jest metoda pośrednia, wychodzi ona od razu od syntetycznej wartości nadwyżki finansowej netto, która następnie podlega korekcie. Analiza sprawozdania z przepływów pieniężnych powinna zaczynać się od ustalenia wielkości środków pieniężnych w poszczególnych obszarach sprawozdania. Przedstawiona poniżej tabela zawiera możliwe sytuacje, które mogą wystąpić przy ocenie tego sprawozdania. Znakiem „+” oznaczono dodatnie przepływy, zaś symbolem „–” ujemne.

Rodzaj strumieni Przypadki

1 2 3 4 5 6 7 8

Operacyjny + + + + - - - -

Inwestycyjny + - + - + - + -

Finansowy + - - + + + - -

Przypadek 1: Dodatnie przepływy pieniężne na wszystkich poziomach. Przedsiębiorstwo gromadzi środki pieniężne na koncie być może aby przeznaczyć je na przyszłe inwestycje.

Przypadek 2: Wysoka rentowność a zyski przeznaczane są na rozwój przedsiębiorstwa i spłatę zobowiązań.

Przypadek 3: Typowa sytuacja, gdy mamy do czynienia z restrukturyzacją.

Przypadek 4: Prawidłowa sytuacja w rozwijającym się przedsiębiorstwie.

Przypadek 5: Ujemne przepływy z działalności operacyjnej i dodatnie z pozostałych działalności wskazują na przejściowe trudności jednostki gospodarczej.

Przypadek 6: Sytuacja typowa dla młodych, dopiero rozwijających się przedsiębiorstw.

Przypadek 7: Niedobory gotówkowe przedsiębiorstwa są pokrywane ze sprzedaży aktywów.Jest to niewątpliwie najgorszy przypadek i może oznaczać bankructwo jednostki.

Przypadek 8: Ujemny poziom gotówki we wszystkich poziomach. Nie oznacza jednak bankructwa. Przedsiębiorstwo ma szansę zacząć zarabiać w przyszłości na obecnie dokonywanych inwestycjach.

6. Ujęcie prospektywne analizy finansowej (oczekiwane parametry wynikowe przyszłych okresów).

Analiza prospektywna – obejmuje ustalenie i ocenę różnych wariantów rozwiązań (przed podjęciem decyzji), przy równoczesnym zastosowaniu rachunku ekonomicznego. Jest ona sporządzana w trakcie przygotowania planów gospodarczych (zarówno krótko, jak i długookresowych), a zatem służy wytyczaniu celów i określaniu środków ich realizacji.

Analiza prospektywna jest analizą ex ante, dotyczy okresów przyszłych działalności firmy. Analizę

tę dzielimy na badania prospektywne w ujęciu krótkoterminowym (do 12 miesięcy) oraz w ujęciu

długoterminowym dla okresów wieloletnim. Podstawa analizy prospektywnej jest przekonanie, że pewne

zdarzenia z przeszłości, zwłaszcza trendy tych zjawisk, mogą wpłynąć na przyszłe wyniki przedsiębiorstwa.

Głównym zatem zadaniem tej formy analizy jest pogłębienie badań trendów rozwoju sytuacji

ekonomicznej przedsiębiorstwa, wstępnie zidentyfikowanych w fazie analizy retrospektywnej. Analiza

prospektywna powinna także dostarczyć racjonalnych podstaw informacyjnych do podejmowania krótkoterminowych

decyzji finansowych.

7. Analiza rynku finansowego – dostępność produktów bankowych dla osób fizycznych oraz dla osób prowadzących działalność.

Współcześnie banki dają nam bardzo wiele produktów, które pozwalają doskonale kontrolować i poprawiać swoje finanse.

Ciekawe produkty bankowe to na pewno te, które dają nam możliwość oszczędzania i pomnażania swoich pieniędzy. Mamy tutaj lokaty, konta oszczędnościowe i rachunki oszczędnościowe. Każdy z nich charakteryzuje się innym oprocentowaniem oraz wygodą lokowania swoich pieniędzy. Na lokatach pieniądze się zamraża, a ich wypłata przed końcem terminu lokaty może wiązać się z utratą nawet całego oprocentowania. Z kolei na rachunkach oszczędnościowych mamy dużą swobodę. Pieniądze wpłaca się i wypłaca wtedy kiedy tylko tego chcemy. W przypadku lokat zarobimy oczywiście całkiem sporo, a na duży zarobek jeśli chodzi o rachunki oszczędnościowe naprawdę nie ma co liczyć. Z pewnością jednak we wszystkich tych przypadkach mamy do czynienia z pełnym bezpieczeństwem. Banki gwarantują nam zwrot naszych zainwestowanych pieniędzy, a także wypłatę należnych odsetek z tytułu umowy.

Bardzo popularne produkty bankowe to oczywiście także kredyty. Z tych korzystamy niezwykle często ponieważ po prostu nie stać nas na normalne życie. Dzisiaj większość rodzin musi posiłkować się kredytami, gdyż inaczej nie da się po prostu funkcjonować w tym kraju. Kredyty są bardzo różnorodne, ale zawsze powinniśmy być ostrożni. Nie można bowiem brać kredytu za kredytem, gdyż bardzo łatwo jest wpaść w pętlę zadłużenia. To typowe w Polsce i spora część osób ma ogromne problemy ze spłatą swoich zobowiązań wobec banków. Kredyt zawsze bierzmy wtedy, gdy naprawdę nas na niego stać.

Analiza kredytowa – służy badaniu zdolności kredytowej kredytobiorcy i stanowi podstawę do oceny ryzyka kredytowego związanego z udzieleniem kredytu danemu podmiotowi.

Wpływ na wysokość ryzyka kredytowego, ponoszonego przez bank, mają w szczególności następujące czynniki:

- rodzaj kredytobiorcy (kredyty udzielane jednostkom sektora finansów publicznych traktowane są na ogół jako pozbawione ryzyka),

- sytuacja finansowa kredytobiorcy,

- wysokość udzielonego kredytu,

- przeznaczenie kredytu (np. na cele bieżącego finansowania czy na przedsięwzięcia inwestycyjne, na ogół bardziej ryzykowne),

- długość okresu kredytowania,

- warunki, na jakich udzielony został kredyt (wysokość i rodzaj oprocentowania, waluta kredytu, harmonogram spłat kapitału i odsetek, wysokość wkładu własnego kredytobiorcy),

- rodzaj i wartość zabezpieczenia przyjętego przez bank.

W działalności kredytowej banki mają do czynienia z różnymi grupami kredytobiorców: przedsiębiorstwami, gospodarstwami domowymi, jednostkami sektora finansów publicznych oraz innymi bankami. W zależności od tego, czy o kredyt ubiega się osoba fizyczna, czy osoba prawna, analiza kredytowa kredytobiorcy ma specyficzne cechy. W przypadku osób fizycznych i udzielanych im kredytów konsumpcyjnych większe znaczenie ma analiza jakościowa, polegająca na ocenie cech indywidualnych kredytobiorcy, które mają wpływ na jego skłonność do spłaty zobowiązania wobec banku. W odniesieniu do kredytów gospodarczych dominującą rolę w analizie kredytowej ma aspekt ekonomiczno-finansowy (analiza ilościowa).

Przedsiębiorstwa stanowią bardzo niejednorodną grupę kredytobiorców, różnią się bowiem między sobą wielkością kapitału, rodzajem i rozmiarami działalności (małe, średnie, duże i koncerny międzynarodowe), wysokością zaciąganych kredytów oraz ich przeznaczeniem. Wpływa to w istotny sposób na zakres przeprowadzanej analizy, która nie musi być szczegółowa w przypadku niewielkich kredytów udzielanych małym przedsiębiorstwom czy osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą. Natomiast w przypadku finansowania dużych przedsiębiorstw jest celowe, by analiza była szczegółowa.

Podstawowymi czynnikami wpływającymi na zdolność przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań wobec banku są m.in.:

- wartość posiadanego majątku (aktywów) przedsiębiorstwa i jego struktura,

- struktura kapitałów,

- struktura zobowiązań (źródła finansowania działalności),

- bieżąca oraz przewidywana wysokość przychodów i kosztów działalności,

- konkurencyjność,

- sprawność i kwalifikacje kadry kierowniczej oraz kwalifikacje pozostałej części załogi,

- czynniki z otoczenia globalnego, makroekonomicznego, regionalnego oraz branżowego oddziałujące obecnie i mogące w przyszłości oddziaływać w sposób istotny na kondycję finansową przedsiębiorstwa.

Na podstawie przedkładanej przez klienta sprawozdawczości finansowej i przy wykorzystaniu całego zestawu wskaźników finansowych ocenia się, w jakim stopniu kondycja finansowa umożliwia klientowi spłatę kredytu. Najprostsza analiza kredytowa polega na ustaleniu i ocenie tradycyjnych wskaźników mierzalnych, tj. płynności i rentowności, oraz niemierzalnych, np. możliwości zbytu i perspektyw rozwojowych. W anglo-amerykańskiej praktyce bankowej przy ocenie wiarygodności kredytowej uwzględnia się pięć kryteriów oceny ryzyka kredytowego (tzw. 5 C):

- Character: charakter, osobowość, kwalifikacje kredytobiorcy;

- Capacity: możliwości wynikające z bieżącej sytuacji (np. portfel zamówień) i perspektywy na przyszłość;

- Collateral: zabezpieczenia spłaty kredytu;

- Capital: posiadany kapitał;

- Condition: uwarunkowania, sytuacja koniunkturalna w branży.

Punktem wyjścia dla analizy kredytowej osób fizycznych są indywidualne cechy kredytobiorcy (analiza jakościowa). Najczęściej stosowane przez banki rodzaje analizy kredytowej osób fizycznych to analiza ilościowa, jakościowa oraz punktowa.

Analiza ilościowa polega na ustaleniu wysokości i stabilności uzyskiwanych dochodów, które są zapewnieniem spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w ustalonym przez bank terminie. Niezbędne do przeprowadzenia takiej analizy są dokumenty przedstawiane bankowi przez kredytobiorców, obrazujące ich sytuację finansową.

Analiza jakościowa jest analizą dokonywaną na podstawie cech jakościowych kredytobiorcy. Cechy te mają istotny wpływ na skłonność klienta do wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań kredytowych. Analiza jakościowa obejmuje więc ocenę:

- cech osobowych klienta (wiek, stan cywilny, liczba osób będących na jego utrzymaniu, status mieszkaniowy i majątkowy, wykształcenie, staż pracy, forma zatrudnienia, wykonywany zawód, zajmowane stanowisko itp.);

- historia współpracy klienta z bankiem, wymagająca ustalenia, m.in. czasu związania klienta z bankiem, kształtowania się jego historii rachunku, korzystania przez niego z innych kredytów oferowanych przez bank, a także sprawdzenia terminowości spłat zaciągniętych zobowiązań;

- ryzyka wynikającego z transakcji kredytowej, na który wpływ mają: kwota kredytu, długość okresu kredytowania, ewentualny udział własny klienta oraz jakość proponowanych zabezpieczeń (ich wartość oraz płynność).

Ryzyko związane z udzieleniem kredytu wzrasta wprost proporcjonalnie do kwoty kredytu i długości okresu kredytowania, a zmniejszane jest poprzez wysokość wkładu własnego kredytobiorcy oraz proponowane zabezpieczenia.

Analiza punktowa (ang. credit scoring) polega na punktowej ocenie cech jakościowych i ilościowych kredytobiorcy. Bank poddaje ocenie najistotniejsze dla siebie cechy, które mają istotny wpływ na analizę zdolności kredytowej. Ujmuje się np. wiek, płeć, stan rodzinny, sytuację majątkową, wykształcenie, zatrudnienie, wykonywany zawód, osiągane dochody itp. Poszczególnym cechom przypisuje się określoną liczbę punktów (przykładowo 8 punktów za wysokie dochody, 5 punktów za dochody średnie, 2 punkty za zadowalające, 0 za niskie). W praktyce wykorzystywane są dwa główne rodzaje scoringu, tj. scoring aplikacyjny i scoring behawioralny, których charakterystykę przedstawiono poniżej:

- scoring aplikacyjny (użytkowy) dotyczy oceny nowych klientów banku i polega na analizie złożonych przez nowego kredytobiorcę odpowiedzi na serię pytań zamieszczonych we wniosku kredytowym. Karta scoringu statystycznego budowana jest na podstawie analizy danych dotyczących klientów, którym bank udzielił kredytu w przeszłości;

- scoring behawioralny - podstawą oceny nie jest złożony wniosek kredytowy, lecz dotychczasowa współpraca z klientem, scoring dotyczy więc stałych klientów. Wykorzystywany m.in. do określania nowego limitu kredytowego czy też przy modyfikacji już istniejącego; przy udostępnianiu nowych produktów; przy przedłużaniu warunków umowy itp.

8. Znaczenie porównawcze w analizie finansowej parametrów wyników gospodarowania.

Analiza porównawcza polega na określeniu bezpośrednich związków, które kształtują się między wskaźnikami ekonomicznymi, co pozwala na ustalenie odchyleń oraz dokonanie na ich podstawie ogólnej oceny. W tej analizie najczęściej stosowana jest ogólna metoda porównań, zwana też metodą odchyleń. Polega ona na porównaniu badanych zjawisk z innymi wielkościami oraz na ustaleniu różnic między cechami porównywanych zjawisk.

Bazy porównawcze czyli podstawy odniesienia przyjmuje się w zależności od przedmiotu i celu badań. Do najczęściej stosowanych podstaw odniesienia zalicza się wielkości planowane, wskaźniki rzeczywiste z lat poprzednich, wielkości osiągnięte w przedsiębiorstwach przodujących, średnie wielkości branżowe, a także wielkości wzorcowe - standardowe. W zależności od rodzaju przyjętej bazy rozróżnia się następujące kierunki porównań:

- porównania w czasie,

- porównania z planem,

- porównania w przestrzeni, np. porównania międzyzakładowe.

Porównania dokonuje się na podstawie wieloletnich danych o wynikach działalności badanego przedsiębiorstwa, strukturze aktywów i pasywów, a przede wszystkim wskaźników ekonomicznych.

Porównania w czasie określają dynamikę wzrostu przedsiębiorstwa (trendy rozwojowe). Polegają one na ocenie zmian wskaźników okresu badanego w stosunku do danych z okresów poprzednich lub wielkości przyjętych na okres przyszły. Im więcej odcinków czasowych obejmują badania, tym większa oczywiście ich wartość poznawcza. W zależności od rodzaju przyjętych podstaw odniesienia wyróżnia się:

- porównania w czasie zwykłe, oparte na podstawie stałej, tj. na wskaźnikach z jednego wybranego okresu, nazywanego podstawowym (wskaźnik jednopodstawowy),

- porównania w czasie łańcuchowe, występujące przy podstawie zmiennej, polegające na każdorazowym przyjmowaniu za podstawę odniesienia tylko wskaźników z okresu poprzedzającego okres badany (wskaźnik wielopodstawowy ).

Porównania z planem to odniesienie danych rzeczywistych do wielkości planowych. Porównania tego dokonuje się często po uprzednim skorygowaniu planu pierwotnego. Dzieje się tak wówczas, gdy badana wielkość (np. przychody ze sprzedaży) zależy od stopnia realizacji innego planu, na który mogą wpłynąć czynniki niezależne od jego twórcy (nie przewidywana korekta cen).

Porównania w przestrzeni mają olbrzymią wartość poznawczą dla osób zarządzających przedsiębiorstwem. Przeprowadza się je na podstawie wybranych wskaźników ekonomicznych, porównując te do średnich wielkości branżowych. Następnie, po stwierdzeniu ewentualnych odchyleń, należy określić przyczyny ich wystąpienia. Porównania w przestrzeni można podzielić na:

- porównania wewnętrzne,

- porównania zewnętrzne.

Porównania wewnętrzne obejmują porównania wskaźników ekonomicznych między zakładami wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa.

Porównania zewnętrzne polegają na porównawczej ocenie wskaźników ekonomicznych badanego przedsiębiorstwa z danymi innych przedsiębiorstw (tej samej lub różnych branż, krajowych i zagranicznych). Aby wyniki analizy w ramach porównań międzyzakładowych lepiej odzwierciedlały stan rzeczywisty, ogranicza się te porównania do poszczególnych odcinków działalności gospodarczej przedsiębiorstw (np. jednostkowy koszt własny, rentowność). Ujęcie kompleksowe należy raczej do rzadkości ze względu na różnice występujące między przedsiębiorstwami (wielkość, lokalizacja, know-how).

9. Elementy strategii finansowej organizacji.

Bez względu na to, czy budujemy strategię zarządzania pieniędzmi małej organizacji czy dużej firmy, musimy brać pod uwagę kilka ważnych elementów:

- poziom ryzyka, które jesteśmy w stanie podjąć i ponieść;

- horyzont inwestycyjny - czyli czas, który jesteśmy w stanie "sprzedać";

- kapitał inwestycyjny - czyli kwota, którą chcemy inwestować;

- zakładany poziom rentowności naszej inwestycji;

- dywersyfikację portfela inwestycji.

Poziom ryzyka: Jeśli chcemy mieć absolutną pewność, że nie stracimy zainwestowanej kwoty i że uzyskamy pewien dochód finansowy, powinniśmy wybierać takie instrumenty finansowe, które gwarantują całkowite bezpieczeństwo. Są to np. lokaty bankowe, obligacje i bony skarbowe. Jeśli natomiast jesteśmy gotowi do poniesienia ewentualnej straty, możemy sięgać po takie instrumenty finansowe, które nie gwarantują całkowitego bezpieczeństwa inwestycji, ale za to, które mogą przynieść znacznie większy dochód. O ile większy? Oprocentowanie bezpiecznych instrumentów finansowych w skali roku jest obecnie na poziomie 5,5% - 7 %. Na akcjach - bardzo ryzykownych inwestycjach finansowych - w ubiegłym roku można było zarobić nawet do 50%. Różnica jest, więc kolosalna, ale i ryzyko nieporównywalne. Przy chybionych inwestycjach w akcje można stracić cały kapitał. W przypadku zarządzania kapitałem organizacji pozarządowych wydaje się, że poziom ryzyka, które jesteśmy w stanie podjąć, jest bardzo niski. Generalnie większość organizacji inwestuje w bezpieczne papiery wartościowe. Duże organizacje, które dysponują większym kapitałem mogą sobie pozwolić na podjęcie większego ryzyka, gdyż ewentualna strata może się zmieścić w przychodach finansowych z pozostałych inwestycji, nie grozi im więc naruszenie kapitału, którym obracają. A to jest bardzo ważne, by kolejne inwestycje nie naruszały kapitału inwestycyjnego. Ważna jest też dobra kalkulacja podejmowania ryzyka, tzn. od jakiego poziomu dochodu finansowego warto podejmować ryzyko.

Horyzont inwestycyjny: Bezpośrednio z poziomem ryzyka wiąże się wybór horyzontu inwestycyjnego czyli określenie czasu, w jakim chcemy inwestować. Dlaczego? Załóżmy, że mamy kapitał w wysokości 100.000zł, który chcielibyśmy zainwestować na 1 rok. Czy warto podejmować duże ryzyko i inwestować w akcje? Absolutnie nie! Możemy nie trafić w dobry czas na rynku akcji, większość cen będzie spadać i stracimy nawet część naszego kapitału. Ale już perspektywa 2-3 lat może nam otworzyć szansę zarobienia na akcjach. Rynek akcji charakteryzuje się wahaniem - są spadki i wzrosty cen . Tak więc w perspektywie 2-3 lat w sumie mamy szansę zarobić na tych inwestycjach. Wyznaczenie horyzontu inwestycyjnego to określenie czasu naszych pieniędzy, który możemy "sprzedać". Zwykle im więcej czasu sprzedajemy, tym większy jest nasz dochód finansowy. Ale też trzeba pamiętać, że "odkupienie" czasu naszych "pieniędzy" przed terminem czyli np. zerwanie lokaty bankowej może nas drogo kosztować. Dlatego przy niepewnym horyzoncie inwestycyjnym należy wybierać takie papiery wartościowe, które można łatwo sprzedać (np. bony skarbowe).

Kapitał inwestycyjny: Kapitał inwestycyjny to kwota, którą możemy "pożyczyć" innym na pewien czas, gdyż nie będziemy jej wykorzystywać do bieżących wydatków. Ideałem jest posiadać tak wysoki kapitał (kapitał żelazny - ang. endowment), aby tylko z dochodów z inwestycji móc utrzymać działalność swojej organizacji. Ale póki co pewnie mało organizacji może sobie pozwolić na ten luksus. Musimy, więc mozolnie zarabiać drobniejsze kwoty. Korzystając z naszego wyliczenia i wykresu, opisującego finansowanie świetlicy moglibyśmy stwierdzić, że możemy dokonać inwestycji finansowej na okres od stycznia do września w wysokości 9.000zł. Ale wówczas w kwietniu stan naszego konta wyniósłby 0zł. Dlatego też należy wyznaczyć bezpieczny poziom kwoty inwestowanej tak, byśmy w przypadku nieprzewidzianych wydatków nie byli zmuszeni do zaciągania drogich pożyczek. I dlatego też w naszym przykładzie założyliśmy, że w każdym miesiącu oprócz kwoty przeznaczonej na miesięczne wydatki zostawimy na koncie rezerwowe 1.000zł. Wówczas kapitał do inwestycji w okresie od stycznia do września może wynieść 8.000zł.

Zakładany poziom rentowności inwestycji: Kiedy możemy zakładać poziom rentowności inwestycji? Gdy tworzymy budżet roczny, po stronie przychodów możemy umieścić pozycję "przychody finansowe" i założyć określoną wysokość przychodów. Jak? Na przykład zakładając w strategii zarządzania finansami inwestowanie bezpieczne tylko w bony skarbowe i lokaty bankowe, o stałym oprocentowaniu na poziomie ok. 5.2 - 5.5 %.

Dywersyfikacja portfela inwestycji czyli różne papiery w naszym portfelu: Jeżeli dysponujemy dużym kapitałem inwestycyjnym, ustalając naszą strategię inwestycyjną, pamiętajmy o zbudowaniu naszego portfela inwestycji z różnych papierów wartościowych: obligacji i bonów skarbowych o różnym terminie wykupu, akcji różnych spółek, itd. Wówczas nawet strata na jednym rodzaju papierów nie pociągnie za sobą straty na całym portfelu czyli straty całego zainwestowanego kapitału .

10. Ryzyko finansowe operacji gospodarczych.

Ryzyko stopy procentowej: Ryzyko stopy procentowej to ryzyko związane ze zmiennością stopy procentowej. Jest ryzykiem spekulacyjnym, co oznacza, że może mieć wpływ zarówno pozytywny, jak i negatywny. Wynika ze zmienności rynków finansowych i przejawia się w zmianach cen pieniądza. Ryzyko to w odniesieniu do przedsiębiorstwa oznacza, że jest ono narażone na zmiany wartości aktywów, jak i zobowiązań na skutek zmian stóp procentowych. Takie zmiany mają wpływ na wartość kapitału własnego, a więc na wartość przedsiębiorstwa. W skrajnym przypadku zmiany stóp procentowych mogą prowadzić do niewypłacalności przedsiębiorstwa, jeśli wartość zobowiązań przekroczy wartość aktywów. Istnieją dwa podstawowe rodzaje ryzyka stopy procentowej: ryzyko zmiany ceny oraz ryzyko reinwestowania. Ryzyko zmiany ceny związane jest z procesem sprzedaży papierów wartościowych. Zmiana stopy procentowej ma wpływ na zmianę ceny transakcyjnej. Przedsiębiorstwo może wtedy nie osiągnąć zakładanej stopy zwrotu z inwestycji w papiery wartościowe lub nie zebrać zakładanej kwoty w przypadku sprzedaży własnych papierów wartościowych. Ryzyko reinwestowania polega na wahaniach stopy reinwestowania, co również może wpłynąć negatywnie na stopę dochodu z inwestycji.

Ryzyko walutowe: Ryzyko walutowe (ryzyko kursowe) to ryzyko związane z możliwością wahań kursu jednej waluty w stosunku do innej. W praktyce można wyróżnić dwa rodzaje tego ryzyka:

- ryzyko transakcyjne - (ang. transaction risk) występujące w przypadku zawierania transakcji rozliczanej w innej walucie niż waluta krajowa danego przedsiębiorstwa;

- ryzyko księgowe - (ang. accounting risk) wynikające z możliwości zmiany wyceny aktywów lub pasywów, których cena jest wyrażona w innej walucie niż waluta, w której dane przedsiębiorstwo prowadzi księgi.

Ryzyko utraty płynności: Płynność finansowa to zdolność firmy do spłacania bieżących zobowiązań (płatnych do 1 roku) oraz do dokonywania zakupów wszelkiego rodzaju towarów i usług. Od płynności zależy czy w terminie wypłacane jest wynagrodzenie pracownikom, zobowiązania dostawcom za dobra i usługi oraz czy firma jest w stanie dokonać zakupów dóbr i usług, kiedy są one potrzebne do zaspokojenia własnych potrzeb. Uważa się ze płynność finansowa jest równie ważną cechą jak osiągany zysk przez przedsiębiorstwo. Gdy przedsiębiorstwo wykazuje zysk, ale nie ma zdolności do spłaty krótkoterminowych zobowiązań, zmuszone jest ono do ogłoszenia upadłości. Brak płynności nie pozwala firmie dalej prosperować, gdyż brak jest środków na wywiązywanie się z umów.

Ryzyko inflacji (ryzyko inflacyjne): Inflacja oznacza zmniejszająca się siłę nabywcza kapitału - w przypadku inflacji dochód z inwestycji jest coraz mniejszy, a wzrost kosztów utrzymania coraz większy. Ryzyko inflacji oznacza niepewność zakładanej stopy zwrotu z inwestycji.

Ryzyko kredytowe: Pod pojęciem ryzyka kredytowego rozumie się prawdopodobieństwo nie wypełnienia przez kontrahenta warunków jednego lub wielu kontraktów z powodu niemożności wywiązania się ze zobowiązań finansowych. Inna definicja mówi, iż ryzyko kredytowe to ryzyko zmian wartości kapitału własnego (zysków, przepływów pieniężnych) przedsiębiorstwa na skutek zmian zdolności kredytowej jego dłużników. Zmiany takie, w szczególności bankructwo, powodują zmiany wartości przyszłych przepływów pieniężnych kwoty długu oraz stopy zwrotu). W efekcie zmianie ulega wartość kapitału własnego, co oznacza również zmianę wartości przedsiębiorstwa.