Wydalanie- układ wydalniczy

Wydalanie (ekskrecja) polega na usuwaniu z organizmu zbędnych, w tym szkodliwych, produktów metabolizmu, głównie związków azotowych, powstających w wyniku degradacji aminokwasów, i zasad azotowych, wchodzących w skład kwasów nukleinowych. Zasadniczymi związkami azotowymi, będącymi produktami metabolizmu, wydalanymi z organizmu są: amoniak, mocznik (u człowieka), kwas moczowy.

W skład układu moczowego wchodzi para nerek i drogi wyprowadzające mocz.

Obie nerki leżą w tylnej części jamy brzusznej pod przeponą. W miąższu nerki wyróżniamy: głębiej położony rdzeń, utworzony z kilkunastu piramid nerkowych i powierzchniową warstwę - korę, wnikającą pomiędzy piramidy wypustkami zwanymi słupami nerkowymi. Miąższ nerki zbudowany jest z nefronów i kanalików zbiorczych. Liczba nefronów sięga około 1,5 miliona. Pojedynczy nefron, będący jednostką anatomiczna i funkcjonalną nerki, składa się z ciałka nerkowego i kanalika. Ciałko nerkowe jest zbudowane z kłębuszka naczyń włosowatych utworzonego przez sieć dziwną, która otoczona jest torebką kłębuszka, czyli torebką Bowmana. Światło torebki przechodzi w kanalik kręty I rzędu, dalej w pętle Henlego, a następnie w kanalik krety II rzędu.

Drogi wyprowadzające mocz: miedniczka nerkowa przechodząca w moczowód, który wpada do nieparzystego pęcherza moczowego będącego zbiornikiem moczu. Jest to narząd bardzo elastyczny. Jego pojemność wynosi normalnie 350-700cm sześciennych, ale może rozciągać się do objętości 3-4 litrów.

Funkcje nerek obejmują czynności wewnątrzwydzielnicze i wewnątrzwydzielnicze.

Tworzenie moczu

Na proces tworzenia moczy składa się filtracja kłębuszkowi i resorpcja kanalikowa.

Filtracja zachodzi w ciałkach nerkowych nefronu na zasadzie różnicy ciśnień w kłębuszku naczyń włosowatych i w torebce Bowmana. Do światła torebki Bowmana przenika woda, elektrolity, niskocząsteczkowe związki organiczne, a nawet cześć hemoglobiny. Płyn dostający się do torebki Bowmana nosi nazwę moczu pierwotnego.

Resorpcja kanalikowa odbywa się w kanalikach nefronu i ma charakter aktywny i bierny. Na zasadzie aktywnego transportu resorbowane są z moczu pierwotnego z powrotem do osocza: aminokwasy, glukoza, a biernie, czyli zgodnie z gradientem chemicznym- woda, mocznik, kreatynina.

Sekrecja kanalikowa jest procesem odwrotnym do resorpcji i polega na wydzielaniu przez komórki nabłonka do światła kanalików różnych substancji: sole amonowe, hormony sterydowe, kwas salicylowy.

Płyn opuszczający nefron, czyli mocz zawiera poniżej 1% wody zawartej w moczy pierwotnym, kwas moczowy, mocznik, barwniki, chlorki, fosforany, wodorowęglany sodu, potasu, amonu, wapnia i magnezu.

W ciągu doby człowiek wydala 1000-1500 cm sześciennych moczu.

Ośrodek wydalania moczu mieści się w części krzyżowej rdzenia kręgowego. Reaguje on na impulsy biegnące od wypełnionego moczem pęcherza moczowego i w odpowiedzi wysyła impulsy powodujące skurcz mięśnia wypierasz moczu, znajdującego się w pęcherzu moczowym, i rozkurcz mięśnia zwieracza pęcherza oraz zwieracza cewki moczowej.