koniunkjtura gospodarcza

Wahania koniunkturalne jako przedmiot badań:

  1. Niestabilność ogólnogospodarcza i jej źródła

  2. Ogół wahań można podzielić ze względu na okres ich trwania na:

  3. a) tendencję rozwojową nadaje trend (addytywny, multiplikatywny)

b) wahania koniunkturalne – zależne od trendu

c ) wahania periodyczne - krótkookresowe, sezonowe

d ) wahania przypadkowe

Koniunktura - ocena stanu gospodarki

Tendencja rozwojowa – długookresowa dążność danej wielkości do wzrostu lub spadku.

Wahania koniunkturalne – są to zmiany w aktywności gospodarczej społeczeństwa wyrażające się w ekspansji lub kurczeniu się tej aktywności wokół linii trendu.

Wahania przypadkowe – zdarzenia które w danym komplecie warunków mogą zajść bądź również nie zajść i mają określone prawdopodobieństwo zajścia lub nie zajścia

Podejście deterministyczne a podejście stochastyczne

Pojęcie wahań koniunkturalnych

  1. krótki – średni okres

  2. samowzmacniający się mechanizm

  3. punkty zwrotne

Klasyczna definicja :

Cykle koniunkturalne: są pewnego rodzaju fluktuacjami obserwowanymi w ogólnej działalności gospodarczej narodów, które organizują swoją pracę głównie w formie przedsiębiorstw obliczonych na zysk. Cykl składa się z ekspansji występującej mniej więcej w tym samym czasie w licznych dziedzinach działalności gospodarczej po której następuje podobne powszechna recesja, okres kurczenia się działalności potem ożywienia przechodzącego w fazę ekspansji kolejnego cyklu. Ta sekwencja zmian powtarza się ale nie periodycznie – pod względem długości cykle koniunkturalne wahają się od ponad 1 roku do 10-20 lat.

Faza od wzrostu przez spadek do wzrostu:

Cykle wzrostu – to wahania w zagregowanych działaniach gospodarczych. Składają się one z okresu relatywnie wysokiej stopy wzrostu występującego w tym samym czasie w większości działań gospodarczych oraz następującego po nim równie generalnego okresu relatywnie niskiej stopy wzrostu prowadzącego do fazy wysokiej stopy wzrostu cyklu.

Stylizowane fakty

- Stylizowane fakty to ogólna prawidłowość zidentyfikowanych cech statystycznych ekonomicznych szeregów czasowych

- fakty nie są same w sobie bezdyskusyjne

- W przypadku zjawiska cyklu koniunkturalnego bywa, że postrzeganie procesów generujących fluktuację jak i stylizowanych faktów jest różne. W zależności od szkoły, myśli ekonomicznej przypisuje się poszczególnym zdarzeniom gospodarczym różną moc wpływania na poszczególne stylizowane fakty.

Prezentacja ważniejszych ustylizowanych faktów:

Procykliczne:

- Produkcja przemysłowa

- konsumpcja

- wydatki rządowe

- wydatki na inwestycje sektora przemysłowego

- wydatki na inwestycje gospodarstw domowych

- zatrudnienie

- średnia produktywność

- płace realne

- inflacja

- normalna stopa procentowa

Antycykliczne:

- bezrobocie

Wahania koniunkturalne – ujęcie retrospektywne:

Teoria M. S. Jensona która opierała się na założeniu istnienia z związanych ze sobą cykli pierwotnego cyklu para gospodarczego pełniącego funkcję stymulizatora oraz wtórnego cyklu gospodarczego. Identyfikacja pierwotnego cyklu polegała na analizie statystycznej w wyniku której należało znaleźć para gospodarczy cykl o okresie zbliżonym do wahań koniunkturalnych. Stosując to kryterium. Janson stwierdził, że zmiany plam słonecznych mają podobny okres do cyklu koniunktury.

M. Kalecki jako pierwszy opublikował całościowy model gospodarki w ujęciu Keynesowskim

- P. Samuelsona przedstawił wzajemne relacje wskaźnika i akceleratora

- N. Kaldor, który skonstruował schematyczny choć nie liniowy model rynku

- Weltzer, który przy pomocy technik zbliżonych do Samuelsona badał znaczenie fluktuacji w wynalazczości w przebiegu cyklu koniunkturalnego

Powyższe modele opierały się na założeniu iż związki między agregatami ekonomicznymi mają charakter liniowy. Praca Michała Kaleckiego po polsku ukazała się w 1933r. Czyli wcześniej niż przełomowe dzieło Keynesa i zawierała główne elementy zbieżne z poglądami Keynesa dotyczącymi mechanizmu funkcjonowania gospodarki. Wersja opublikowana w j. angielskim ukazała się w 1935r.

Większość budowanych do lat 50 modeli cyklu miało typowo charakter teoretyczny

Aparat matematyczny wykorzystywano jedynie do formalizacji związków między założeniami a formą dynamiki gospodarczej.

Przyjmowane wartości liczbowe miały charakter jedynie subiektywnych przybliżeń twórców modeli.

Lata 60 były okresem wegetacji makroekonomistów w rozwoju optymizmu spowodowanego rozwojem powojennej gospodarki

Modele popytowe:

Oddziaływanie państwa na gospodarkę a stabilność wzrostu gospodarczego

- przyczyny cele i zakres aktywności państwa w sferze gospodarki

- wybrane instrumenty oddziaływania państwa na gospodarkę.

Wielki kryzys

- Czwartek 24 października 1929

- W Polsce ceny artykułów podstawowych na wsi spadły w 1935r w stosunku do stanu z roku 1928 o 65%

- Zadłużenie wsi w roku 1932 wynosiło ok. 3,2 mld zł (wartość samej produkcji 1,5 mld)

- Rozwarcie „nożyc cen”

- Kryzys w przemyśle. Monopolizacja, zwiększenie liczby karteli

- Bezrobocie ok. 40%

Konsekwencje teorii Keynesa dla polityki gospodarczej:

-Zanegowanie samoregulacji. Gospodarka pozostawiona sama sobie popadać będzie w ciągłe stany nierównowagi.

- Zmiana roli państwa w gospodarce

- Praktyka gospodarcza do połowy lat 70

Sterowanie globalnym popytem:

- Szkoła Keynesowska położyła nacisk na analizę agregatowo ujmowanego popytu globalnego

- Aby zapewnić stały rozwój gospodarczy należy poprzez odpowiednie prowadzenie polityki gospodarczej pobudzać wzrost wydatków globalnych (ekonomia popytu).

- Fine tuning (precyzyjne dostrajanie), Cause Tuning (przybliżone dostrajanie)

Niepełne wykorzystanie czynników wytwórczych, zasada OKUNA, luka PKB

Polityka fiskalno -budżetowa jako narzędzie regulacji popytu:

- Sterowanie przez państwo globalnym popytem odbywa się głównie za pomocą środków polityki fiskalno- budżetowej i polityki pieniężniej.

- zwiększenie progresji opodatkowania

- Preferencje dla działalności inwestycyjnej

- Manipulowanie wielkością globalnych wydatków rządowych i ich specyfika

- mechanizmy mnożnikowe

- „Deficyt budżetowy nie stanowi zagrożenia dla gospodarki w okresie kryzysu”

Aktywna polityka pieniężna jako narzędzie regulacji popytu:

- w okresie dekoniunktury podjęcie przez państwo działań na rzecz zwiększenia zasobów pieniądza w społeczeństwie

- Stany zjednoczone 1381-1382 Ekspansywna polityka budżetowa bez dostosowania polityki pieniężnej pogłębia recesje

- Ostatecznie keynesiści przystali na politykę stałego wzrostu podaży pieniądza proponowaną przez monetarystów

Polityka dochodowa :

- Polityka cen i dochodów zmniejsza oczekiwania inflacyjne , oddziałuje na oczekiwaną stopę procentową , porozumienia płacowe i inne decyzje gospodarcze

- Jest jednym z głównych (skutecznych) metod przeciwdziałania inflacji

- dobrowolna – zachęcanie przez rząd do niepodnoszenia cen i płac poniżej pewnego poziomu.

- ustawowa – przybiera formę ustawy, która zakazuje podwyżek płac lub cen powyżej pewnego poziomu

- Dobrowolna polityka dochodowa jest stworzona m. In. Dlatego, że wzmacnia opór kierownictwa firm przeciw nadmiernemu wzrostowi płac. Polityka o charakterze ustawowym najczęściej przybiera najbardziej restrykcyjną postać tzn. Zamrożenie cen i płac. Jest ona również bardziej kosztowna ponieważ wymaga ścisłych i ciągłych kontroli za pomocą środków administracyjnych.

Cechy wyróżniające nurt Keynesowski:

- produkcja określana jest przez globalny popyt, czynniki pobieżne odgrywają niewielką rolę

- może wystąpić efekt mnożnikowy, będący łącznikiem między autonomicznymi zmianami w popycie a zmianami produkcji

- zmiany w ilości pieniędzy w obiegu oddziałują na kształtowanie się wielkości realnych (wolumenu produkcji i/lub zatrudnienia)

- bezrobocie ma charakter przymusowy wynikający z niedostatecznego popytu

- istnieje szerokie pole dla aktywnej polityki fiskalnej i monetarnej państwa

Cykl polityczny:

- partie rządzące – w celu uzyskania reelekcji pobudzają koniunkturę przed wyborami, sterując ekspansywną polityką fiskalną. Po wyborach każda partia, która wygra zmuszona jest zostawić restrykcyjną politykę fiskalną by zmniejszyć deficyt budżetowy, dług publiczny i inflację

- doświadczenia krajów

Polityczny cykl koniunkturalny:

- prekursorem politycznego cyklu koniunkturalnego był M. Kalecki. Dowodził on, że interwencjonizm państwowy nakierowany na eliminację CK i utrzymanie pełnego zatrudnienia w długim okresie nie przynosi zamierzonych skutków

- Ekspansywna polityka fiskalna stymulująca popyt globalny oraz tworzenie państwa opiekuńczego spowoduje rozluźnienie dyscypliny wśród pracowników i spadek wydajności pracy ora z groźbę inflacji. Jedynym rozwiązaniem będzie zastosowanie radykalnej polityki budżetowej.

- W drugiej połowie lat 70 XIX w sformułowano właściwą teorię politycznego cyklu koniunkturalnego

- zakłada ona, że przebieg cyklu koniunkturalnego jest modyfikowany przez polityków, którzy manipulują instrumentami polityki makroekonomicznej (narzędzia polityki monetarnej i fiskalnej) w celu pozyskania wyborców i zapewnienia sobie reelekcji

- Teoria ta wyjaśnia zatem dość regularne zmiany priorytetów polityki gospodarczej w państwach demokratycznych. Badania empiryczne dowodzą iż np. w krajach należących do UE obecne są działania mające na celu „podretuszowanie” stanu koniunktury przed wyborami w celu zjednania sobie elektoratu

- Zgodnie z omówioną koncepcją wyborcy mają krótką pamięć, są krótkowzroczni a więc bardzo podatni na manipulację i pozostają pod wpływem bieżącej sytuacji gospodarczej.

- konsekwencjami takiego oportunistycznego manipulowania gospodarką są wzrost inflacji, spadek oszczędności i inwestycji, zmniejszenie dochodów rozporządzalnych a nawet zaburzenie równowagi handlowej kraju

- wobec tego po wyborach rządzący podwyższają podatki, ograniczają wydatki państwa, pozwalają na ograniczenie podaży pieniądza i wzrost stóp procentowych.

Teoria innowacji (J. A. Schumpter):

-falowe pojawianie się innowacji organizacyjno – technicznych

- istnieje ciągły strumień możliwości innowacji – musi być przedsiębiorca – inwestor, który pierwszy zastosuje tą możliwość w produkcji, jego zysk nadzwyczajny skłania innych przedsiębiorców do naśladowania. Następuje dyfuzja techniki. Wzrostowi podaży nie towarzyszy wzrost popytu i następuje spadek cen i stopy rynku.

- eksportowe wynalazki

Wskaźniki koniunktury gospodarczej:

- Wskaźniki zbieżne –Służą do oceny ogólnego stanu gospodarki np. PKB, produkcja przemysłowa , zyski przedsiębiorstw po opodatkowaniu, bezrobocie, dochody osobiste, sprzedaż detaliczna, ogólny poziom cen

- wskaźniki opóźnione wobec koniunktury – ich zmiany idą w ślad ze zmianami wskaźników zbieżnych z koniunkturą m. In. Koszty robocizny na jednostkę produkcji, poziom zapasów, oprocentowanie pożyczek hipotecznych, dochody z tytułu pracy, nowe kredyty konsumpcyjne

- Wskaźniki wyprzedzające (wiodące, pilotujące) zapowiadają zmiany we wskaźnikach zbieżnych i ostrzegają przed zmianami koniunktury. Wskaźniki te są związane z zobowiązaniami gospodarczymi wybiegającymi w niedaleką przyszłość np. zamówienia na maszyny i sprzęt, pozwolenia budowlane, liczba i wartość akcji sprzedanych, liczba osób zatrudnionych, wielkość podaży pieniądza i inne.

Recesja – Definicje:

- Kiedy Twój sąsiad straci pracę jest to spowolnienie gospodarcze, Kiedy Ty tracisz pracę jest to recesja. Kiedy ekonomista traci pracę mamy depresję.

- Recesja – Spadek produkcji w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłużej

- Według NIBER (oficjalny arbiter ds. Recesji w USA) recesja to znaczący spadek w aktywności gospodarczej w skali całej gospodarki, trwający dłużej niż kilka miesięcy, widoczny w produkcji przemysłowej, zatrudnieniu, stałych dochodach i hurtowo – detalicznym handlu – czyli absolutny spadek aktywności gospodarczej

- Recesja – względny spadek aktywności gospodarczej, czyli znaczące zmniejszenie tempa wzrostu (ale ciągle powyżej 0%)

- Recesja gdy tempo zmian powyżej trendu

Przyczyny występowania recesji:

- Usługi – zmiany w produkcji i zatrudnieniu – przejście rolnictwa do przemysłu i potem do usług. Rolnictwo charakteryzuje się największymi wahaniami, usługi – najmniejszymi.

- Lepsze zarządzanie zapasami – ma niewielki udział w PKB ale zasadniczy dla zmian w cyklu, obecnie Just – In – time techniki informacyjne w USA Producenci dóbr trwałych trzymają 2-3 zapasów w stosunku do sprzedaży w stosunku do 1970r.

- Globalizacja – wzrost przepływu handlu międzynarodowego można eksportować nadwyżki lub importować gdy niezaspokojony popyt krajowy.

- Większe wydatki rządowe - na początku XIX w miały one ok. 10% PKB a obecnie 37% w krajach rozwiniętych. To działa stabilizująco (w okresie recesji nie zwalniają nie zmniejszają produkcji itp.).

- Automatyczne stabilizatory koniunktury

- Dyskrecjonalna polityka fiskalna

- Lepsza polityka monetarna – wielki kryzys to m. In. Ograniczenie podaży pieniądza i deflacja. Po II wojnie światowej zdarzyło się tak tylko w Japonii. Niezależny BC

- Reforma bankowa – system gwarancji i zabezpieczeń bankowych, funkcje banku centralnego („kontroler” pożyczkodawców ostatniej instancji etc.).

- liberalizacja rynków finansowych – nowe instrumenty finansowe, kredyty dla konsumentów

WSKAŹNIKI:

- Wskaźnik koniunktury w przemyśle- powstaje na podstawie ankiet przeprowadzanych przez GUS wśród 100 przedsiębiorstw. Odzwierciedla on nastroje panujące wśród przedsiębiorców oraz ich opinie o sytuacji gospodarczej w kraju i spodziewanej kondycji w przyszłości. Przyjmuje wartość od -100 do 100 pkt jako różnica między optymistami i pesymistami (głosów neutralnych się nie wlicza).

- koniunktura w handlu – tak jak powyżej

- koniunktura w budownictwie – tak jak w przemyśle

- PMI – (Purchasing Manager Index) – jest indeksem mierzącym koniunkturę w sektorze przedsiębiorstw wytwórczych. W jego skład wchodzą następujące subindeksy: nowych zamówień, zapasów, produkcji, dostaw oraz zatrudnienia. Tworzony jest poprzez system ankiet rozsyłanych do managerów. Na pytania dotyczące rozwoju swoich firm mogą oni udzielić następujących odpowiedzi: szybciej, wolniej, tak samo.

- ISM – w przybliżeniu PMI tak samo jak w PMI poniżej 50pkt jest recesja

- Michigan Sentyment – to wskaźnik nastrojów konsumenckich obliczany i publikowany przez Uniwersytet Michigan


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
KONIUNKTURA GOSPODARCZA W MAJU 2009r W POLSCE
Koniunktura gospodarcza i inflacja
T12 Cykl koniunkturalny w gospodarce
Lata 70 były okresem słabej koniunktury gospodarczej na całym świecie, makroekonomia
Koniunktura gospodarcza
główne problemy kształtowania polityki koniunktury gospodarc, Finanse
Lata 70 były okresem słabej koniunktury gospodarczej na całym świecie, WSTIH Notatki, Makroekonomia
rola państwa w gospodarce-stabilizacja koniunktury gospodarc, Ekonomia
rola państwa w gospodarce-stabilizacja koniunktury gospodarc, Ekonomia, ekonomia
koniunktura gospodarcza wykład2
koniunktura gospodarcza wykład6
Makroekonomia Koniunktura Gospodarcza
koniunktura gospodarcza
111122Koniunktura rynkowa i gospodarcza, Koniunktura rynkowa i gospodarcza
Wzrost gospodarczy, czynniki, mierniki, pojęcie rozwoju gospodarczego, wahania koniunkturalne

więcej podobnych podstron