Analiza Finansowa¹

Analiza finansowa to nauka dotycząca zespołu metod umożliwiających postawienie diagnoz gospodarczych i wskazanie zaleceń, rekomendacji do dalszej działalności. Przygotowanie materiału dla decydentów (zarząd, inwestorzy). Analiza fundamentalna składa się również z analizy finansowej. Analiza finansowa jest syntetycznym ujęciem, pozwalającym na szybki pomiar wyników i ocenę sytuacji finansowej podmiotów gospodarczych.

Analiza finansowa ma na celu prezentację i ocenę metod pozwalających na badanie bieżącej płynności finansowej, czyli takich, które charakteryzują zdolność podmiotu gospodarczego do regulowania jego krótkoterminowych zobowiązań, płatnych w okresie nie dłuższym niż jeden rok.

Natomiast jeśli chodzi o same słowo „Analiza” to kryje się pod nim coś takiego jak:

• Środek poznania i oceny zjawisk, procesów

• Metoda postępowania naukowego, która polega na dzieleniu całości na części i następnie rozpatrywaniu każdej z nich z osobna

• Występuje w wielu dziedzinach życia, jeśli zajmuje się zjawiskami gospodarczymi to nazywa się analizą ekonomiczną

• Analiza ekonomiczna dzielona jest wg skali na mikroekonomiczną (zjawiska i zdarzenia zachodzące w przedsiębiorstwie) i makroekonomiczną (zjawiska i zdarzenia zachodzące w skali całej gospodarki)

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa:

• W ujęciu teoretycznym to nauka – tworzy metody, adaptuje metody, szuka związków i mierzy ich siłę, głównie charakter ilościowy

• Jako metoda badawcza – polega na dzieleniu całości na części składowe i ich poznawaniu (towarzyszy jej synteza)

• Jako działanie praktyczne – narzędzie zarządcze

• W oparciu o kryterium przedmiotowe wyróżnia się analizę techniczno-ekonomiczną (koncentruje się na ocenie poszczególnych odcinków działalności gospodarczej przedsiębiorstwa np.: ocenie ilości i asortymentu produkcji, metodach jej wytwarzania, zaopatrzeniu materiałowym, zatrudnieniu, płacach, wydajności pracy) i analizę finansową

Istota analizy finansowej

Analiza finansowa koncentruje się na:

1. Efektywności, przychodach, kosztach

2. Sytuacji majątkowej i finansowej

Przedmiotem zainteresowania są wielkości w ujęciu pieniężnym.

Zakres analizy finansowej

• Przedmiot – przychody, koszty, wynik finansowy, efektywność, płynność, majątek

• Czas – retrospekcyjna, bieżąca i prospektywna

• Przestrzeń – rozwiązania systemowe, uwarunkowania rynkowe, konkurenci, pozycja na rynku

• Podmiot – jednostki wewnętrzne, samodzielne przedsiębiorstwa i grupy kapitałowe

Rodzaje analizy finansowej ze względu na kryteria

• Metody badań – funkcjonalna, kompleksowa, decyzyjna

• Przedmiot badań – całościowa i odcinkowa

• Szczegółowość badań – ogólna i szczegółowa

• Forma badań – wskaźnikowa i rozliczeniowa

• Czas badań – retrospektywna, bieżąca i prospektywna

• Zakres przestrzenny – analiza pojedynczego podmiotu lub międzyzakładowa

• Przeznaczenie analizy – wewnętrzna i zewnętrzna

Metody analizy finansowej

• Kolejność badań – ogólne i szczegółowe

• Zakres analizy – kompleksowe i odcinkowe

• Sposób ujęcia badanych zjawisk – statyczne i dynamiczne

• Forma opisu badanych zjawisk – jakościowe i ilościowe

Metody ogólne

• Indukcja (metoda scalania - polega na dochodzeniu na podstawie stwierdzonych faktów do prawd ogólnych, bardziej złożonych, o większym stopniu syntezy) – czyli od szczegółu do ogółu

• Dedukcja (to sposób rozumowania i przeprowadzania badan polegająca na przechodzeniu od pewnych ogólnych zjawisk, sadów, przesłanek do innych, szczegółowych elementów składowych, które z nich logicznie wynikają) – w skrócie od ogółu do szczegółu

• Redukcja (inaczej weryfikacji) -- obejmuje trzy kroki na drodze dojścia do celu. Sformułowanie wstępnej syntezy charakteryzującej badane zjawisko, zweryfikowanie prawdziwości tez i wniosków w toku prac analitycznych, podsumowanie ustaleń dokonanych w części drugiej i sformułowanie syntezy końcowej zawierającej ocenę badanego zjawiska wraz z wnioskami co do dalszego postępowania.

Metody szczegółowe

• Porównania (ujęcie bezwzględne i względne, punkt odniesienia, ceny bieżące)

• Metody deterministyczne (przyczynowo-skutkowe) np. metoda podstawień łańcuchowych czy metoda różnic cząstkowych

• Metody stochastyczne – np. ekonometryczne

Metoda porównań – najważniejsze cechy:

• Cele porównań (trend, branża, plan, norma ostrożnościowa, postulat)

• Metoda zaliczana do grona metod o niskim stopniu wnikliwości, jednak ważna we wstępnym etapie, bowiem ukierunkowuje dalsze badania

• Porównanie bezwzględne i względne

• Porównanie w czasie – punkt odniesienia – ceny bieżące i porównywalne

• Wzorcowe układy nierówności wskaźników ekonomicznych

Odchylenia bezwzględne i względne

Wyszczegól-nienie	Rok poprzedni	Rok bieżący	Wskaźnik dynamiki (w %)	Odchylenie bezwzględne	Odchylenie względne
Sprzedaż ogółem Koszty sprzedaży Zysk ze sprzedaży	200 000 150 000 50 000	240 000 187 500 52 500	20 25 5	+ 40 000 + 37 500 + 2 500	- + 7 500 - 7 500

Ceny bieżące i porównywalne

• Metoda porównań.

Założenia:

Wyszczególnienie	I rok	II rok	III rok
Sprzedaż wg cen bieżących	50 000	56 000	63 200
Dynamika (rok I = 100%)
Dynamika (rok poprzedni = 100%)
Wskaźnik wzrostu cen	-	1,05	1,10

Lata	Sprzedaż	Wskaźniki dynamiki
	Baza 1 – rok I	Baza 2 - rok III
I rok
II rok
III rok

Wzorcowy układ nierówności wskaźników ekonomicznych – przykład

WDZ > WDS > WDM > WDP

WDZ – wskaźnik dynamiki zysku

WDS – wskaźnik dynamiki sprzedaży

WDM – wskaźnik dynamiki majątku

WDP – wskaźnik dynamiki liczby pracowników

Metody deterministyczne – najważniejsze cechy:

• Analiza zależności przyczynowo-skutkowych

• Procedura tych metod składa się z:

• określenia czynników wpływających na odchylenie bezwzględne,

• ustalenia zmian rozpatrywanych czynników,

• obliczenia wpływu każdego z czynników na odchylenie bezwzględne,

• zsumowania wpływów cząstkowych

Podział metod deterministycznych wg charakteru
wpływu analizowanych czynników na wielkość odchylenia bezwzględnego

• Metody służące do ustalania wpływu czynników indywidualnych – metoda podstawień łańcuchowych

• Metody pozwalające na ustalenie zarówno wpływów indywidualnych czynników, jak i czynników grupowych – metoda różnic cząstkowych i metoda wskaźnikowa

• Metody badania wpływów indywidualnych czynników skorygowanych wpływami łącznymi – metoda podstawień krzyżowych i metoda funkcyjna

Metoda podstawień łańcuchowych

• Istota metody sprowadza się do kolejnego podstawiania czynników oddziaływujących na odchylenie bezwzględne i obliczania wpływu każdego z nich z osobna, przy założeniu, że pozostałe czynniki nie ulegają zmianie

• Metoda podstawień łańcuchowych i różnic cząstkowych.

Założenia:

Wyszczególnienie	Plan	Wykonanie
Liczba sztuk materiału	200	212
Jednostkowa cena	10	11
Łączny koszt	2 000	2 332

Założenia:

Wyszczególnienie	Plan	Wykonanie
Czynnik A	1 000	930
Czynnik B	26	24
Czynnik C	27	28
Łączny koszt	702 000	624 960

• Podobną metodą jest metoda różnicowania – wówczas wpływ poszczególnych czynników rozpatrywany jest przez jego różnicę między analizowanymi okresami

Metoda różnic cząstkowych

• Polega na jednoczesnym wyodrębnieniu cząstkowych odchyleń indywidualnych i cząstkowych odchyleń wyrażających łączny wpływ analizowanych czynników oraz traktowaniu ich jako odrębnych elementów badania empirycznego

• Etapy postępowania:

• obliczanie wpływu czynnika pierwszego, przy założeniu niezmienności drugiego,

• obliczanie wpływu czynnika drugiego, przy założeniu niezmienności pierwszego itd.,

• obliczanie łącznego wpływu czynników.

Jeśli chodzi o Ocenę płynności to przeprowadza się ją w oparciu o dane zawarte w rocznym bilansie sprawozdawczym, niezwykle istotne staje się więc spełnienie kilku podstawowych warunków, aby zapewnić rzetelność przeprowadzanej analizy. Po pierwsze należy stosować te same zasady sporządzania bilansu przez szereg kolejnych lat. Poza tym należy przeprowadzać analizę płynności w oparciu o starannie dobrane pozycje aktywów i pasywów, aby zapewnić możliwie szeroką a jednocześnie precyzyjną charakterystykę płynności.

Prawidłowo sporządzony „bilans” jest warunkiem wydania właściwej opinii o stanie płynności finansowej podmiotu gospodarczego.

Mianowicie „bilans”:

• jest przedstawiany za pomocą zasady rosnącej wymagalności tzn że na samej górze umieszczamy zobowiązania najmniej wymagalne, jest to bilans poziomy tzw dwustronny.

• przedstawia sytuację majątkową i finansową przedsiębiorstwa w danym okresie

• jest to zestawienie aktywów i pasywów przedsiębiorstwa

• aktywa i pasywa musza być sobie równe – co jest główną zasadą równowagi bilansowej

Jeśli chodzi o pasywa i aktywa to są to:

PASYWA – źródła finansowania majątku spółki

• kapitał własny

• kapitał akcyjny

• kapitał zapasowy – fundusz samofinansowania, spółki akcyjne musza stworzyć taki fundusz w wysokości 1/3 wartości kapitału. Są one potrzebne pokrycie strat

• zobowiązania

• krótkoterminowe – do roku czasu np. kredyty krótkoterminowe, zobowiązania handlowe, w stosunku do budżetu, wobec pracowników

• długoterminowe – powyżej roku np. kredyty, pożyczki

• rozliczenia międzyokresowe

• rezerwy

• kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny, po przeszacowaniu majątku wpisuje się tutaj różnice podwyższonej wartości

• niepodzielony zysk lub nie pokryta starta z lat ubiegłych

• zysk netto bieżącego roku

AKTYWA – majątek spółki

• majątek trwały:

• okres jego użytkowania jest dłuższy niż rok

• wartość majątku powyżej 3.500zł

• powolne zużycie np. w kilkudziesięciu cyklach produkcyjnych

• głównie są to środki do produkcji: grunty, budynki

w jego skład wchodzą:

• finansowy majątek trwały, papiery wartościowe

• należności długoterminowe

• wartości niematerialne i prawne np. licencje, programy

• majątek obrotowy:

• okres jego użytkowania jest krótszy niż rok

• wartość wynosi poniżej 3.500zł

• szybko się zużywa, przeważnie w jednym cyklu produkcyjnym

w jego skład wchodzą:

• surowce, materiały do produkcji, ich zapasy

• należności

• środki pieniężne – środki w kasie, na rachunku bankowym np. czeki, weksle z terminem realizacji do 3 m-cy

• papiery wartościowe obce – z terminem realizacji do 1 roku

• wyroby gotowe – jeszcze nie sprzedane w magazynie

• zobowiązanie bieżące

Równie istotne, jak przeprowadzenie bieżącej analizy płynności jest zaobserwowanie, jak kształtują się tendencje rozwojowe wyników przeprowadzanych obliczeń w ciągu kilku okresów obrachunkowych, kładąc przy tym szczególny nacisk na bieżące wyniki. Posiadając ponadto odpowiednią wiedzę finansową oraz dysponując doświadczeniem zawodowym i znajomością warunków funkcjonowania jednostki gospodarczej można pokusić się o próbę ekstrapolacji trendu rozwojowego konkretnych wielkości charakteryzujących płynność w najbliższym okresie. Przeprowadzanie analizy płynności jest szczególnie przydatne w prowadzonej przez banki działalności kredytowej. To właśnie ocena zdolności podmiotu do obsługi jego krótkoterminowego zadłużenia może zaważyć na decyzji czy wniosek kredytowy zostanie pozytywnie rozpatrzony. Jeżeli występują problemy ze spłatą zobowiązań może to wywołać nieufność instytucji kredytowej i nie przyznanie kredytu lub doprowadzić do tego, że banki podyktują warunki mniej korzystne dla podmiotu ubiegającego się o kredyt, motywując to faktem, iż wyniki przeprowadzonej analizy płynności finansowej nie są zbyt optymistyczne.

Płynność finansowa ulega ciągłym zmianom, przy czym mogą to być zarówno zmiany dodatnie, jak i ujemne, które zagrażają pozycji firmy i dlatego informacje o jej stanie są przedmiotem zainteresowania kierownictwa firmy oraz otoczenia. Kierownictwo śledząc zmiany wskaźników płynności szybko zauważy ewentualne zagrożenia i może podjąć pewne decyzje w celu poprawy niekorzystnego stanu. Natomiast otoczenie: dostawcy, banki czy akcjonariusze uzależniają w dużym stopniu swoje powiązania finansowe z podmiotem gospodarczym od jego płynności finansowej. Groźba utraty płynności sprawia, że dostawcy przestają udzielać kredytu handlowego a akcjonariusze zaczynają wyzbywać się swoich udziałów. Sam pomiar płynności finansowej nie jest zadaniem łatwym, głównie ze względu na trudności jakie stwarza skonstruowanie odpowiednich wskaźników przy pomocy których można przeprowadzać analizę tego istotnego, ale jednocześnie złożonego zjawiska. Powinny to być instrumenty oceny dostatecznie pojemne, o szerokim polu percepcji i posiadające taką wartość poznawczą, aby zaspokoić potrzeby wszystkich zainteresowanych stron.

---

1. Bibliografia

   1. Bednarski L. (2001): Analiza finansowa w przedsiębiorstwie. PWE, Warszawa

   2. Gabrusewicz W. (2005): Podstawy analizy finansowej. PWE, Warszawa

   3. Leszczyński Z., Skowronek-Mielcarek A. (2004): Analiza ekonomiczno-finansowa spółki.

   PWE, Warszawa

   4. Sasin W. (2003): Analiza ekonomiczna firmy. Wyd. Agen. Wyd. Interfart, Łódź

   5. Siemińska E. (2003): Finansowa kondycja firmy. Metody pomiaru i oceny. Wyd. Poltext,

   Warszawa

   6. Sprawozdania finansowe i ich analiza. Analiza finansowa (2005, Red. B. Micherda. Stow.Księg. w Polsce, Warszawa 2005

   7. Derwińska A. (2005): Analiza finansowa. Głuchołazy↩