Pasożyt bezwględny(parasitus obligatorius)-pasożytnictwo jest konieczne do zakończenia okresu, lub okresów, rozwoju osobniczego,np. zarodziec, bruzdogłowiec ,włosień; Pasożyt względny (parasitus facultativus)-może się rozwijać bez styczności z żywicielem (prawdopodobnie węgorek jelitowy); Pasożyt stały (parasitus permamens)-prowadzi pasożytniczy tryb życia w ciągu całego okresy rozwoju osobniczego, np. świdrowiec, włosień; Pasożyt okresowy(parasitus periodicus)-związany z żywicielem tylko w pewnym okresie, okresach, swego rozwoju,np. tęgoryjec; Pasozyt czasowy (parasitus temporarius)-styka się z żywicielem jednorazowo lub wilelokrotnie na dkrótko,np. pijawka, pchła, komar; Pasożyt zewnętrzny –zewnętrzniak(ectoparasitus); Pasożyt wewnętrzny-wewnętrzniak(edndoparasitus); Pasożyt monokseniczny(parasitus monoxenicus); Pasożyt polikseniczny(parasitus polyxenicus) 1. Trichomonas vaginalis(rzęsistek pochwowy)-zarażenie trofozoitem;rzęsistkowica-trichomonosis 2.Giardia lamblia(lamblia)-zarażenie przez jamę ustną cystą, z której w dwunastnicy uwalniają się dwa trofozoity, inwazja obejmuje jelito cienkie, dwunastnicę, czasami przewody żółciowe; gardioza-gardiosis 3.Trypanosoma brucei gambiense(świdrowiec gambijski)-pasozyt w krwi, chłonce, płynie mózgowo-rdzeniowym, zarażenie przez skórę postacią trypomastigota ze śliną muchy tse-tse; mucha zaraża się od człowieka trypomastigota->w przewodzie pokarmowym pierwotniak szybko się dzieli i przechodzi w postać epimastigota->pierwotniak wędruje przez przełyk i gardziel do przewodów ślinowych muchy i wytwarza postać inwazyjną metacykliczną trypomastigota; śpiączka afrykańska-trypanosomis 4.Trypanosoma cruzi-pasożytuje we krwi, chłonce, narżadach miąższowych ludzi i zwierząt; zarażenie przez uszkodzoną skórę, spojówkę lub uszkodzoną błonę śluz. jamy ustnej postacią trypomastigota; pluskwiak przez krwe zaraża człowieka->metacykliczne trypomastigity przekształcają się w komórkach w amastigoty->te dzielą się podłużnie, przekształcają się w trypomastigoty i sa uwalniane do krwioobiegu->pluskwiak pije krwe człowieka->w jego jelicie środkowym trypomastigoty przechodzą w epimastigoty-> te się dziela i powstają metacykliczne trypomastigoty;trypanosomoza-trypanosomosis-choroba chagasa 5.Leishmania donovani-pasożytuje w narządach miąższowych; zarażenie postacią promastigota z przedniego odcinka jelita owada z rodzaju Phlebotomus w czasie ssania krwi lub przez rozgniecienie i wtarcie w uszkodzoną skórę; liszmanioza narządowa-leishmaniosis visceralis-choroba kala-azar;promastigota wnika przy ukąszeniu phlebotomus->wnika do makrofagów i przekształca się w amastigota->amastigota dzieli się w komórkach różnych tkanek->Phlebotomus pije krew->w jego przewodzie pokarmowym przekształca się w promastigota 6.Leishmania brazilensis-amastigota pasożytuje w błonie śluzowej jamy ustnej, nosa gardła i na skórze;wektor-owad z rodzaju Lutzomyia;zarażenie podczas ssania lub przez rozgnieicenie Lutzomyia->promastigota dostaje się do monocytów i makrofagów tkanki podskórnej->przechodzi w sferomastigota a potem w amastigota, która szybko się dzieli i przechodzi w przewodzie pokarmowym w promastigota;leiszmanioza skóry-leishmaniosis cutis, espundia błony śluzowej 7. Entamoeba histolitica(pełzak czerwonki)-pasożytuje w postaci trofozoitu lub cysty w jelicie grubym; zarażenie przez jame ustną postacia cysty->górny odcinek jelita grubego-ekscystacja-uwalnia się czterojądrowy trofozoit->podziały w jelicie grubym->znaczna część przechodzi w cysty (encystacja);pełzakowica-entamoebosis 8.Entamoeba gingivalis(pełzak dziąsłowy)-trofozoit bytuje w jamie ustanej; zarażenie przez całowanie lub naczynia;brak cyst; brak objawów; 20% studentów ma 9.Acanthamoeba Castellani, zarażenie postacią trofozita lub cysty przez jame nosow; dostaje się do płuc lub przez kość sitową do OUN,a także z krwią do różnych narządów; wrota inwazji może stanowić też jama ustna, uszkodzona skóra lub rogówka;akantameboza-acanthamoebosis 10.Naegleria fowleri-2 postacie trofozoitu: pełzakowaty i wiciowaty; wody słodkie, wilgotne gleby; zarażenie postacią trofozoitu lub cysty przez jamę gardłowo-nosową, przez kość sitową wzdłuż nerwu wzrokowego do OUN; do zarażenia w wodzie; neglrioza-nagleriosis 11.Plazmodium vivax(zarodziec ruchliwy)-pasożytuje w wątrobie, komórkach siateczki i śródbłonkowych oraz krwinkach czerwonych;wektor-komar widliszek-Anopheles maculipennis;podczas ssania wprowadzane sa do krwi sporozoity, które przekształcają się do wątroby i zajmują hepatocyty i makrofagi->sporozoity przekształcają się w postacie pierścienia a następnie schizonta właściwego->schizont dzieląc się, rozpada się na merozoity, które zarażają tez krwinki->w krwinkach:pierścień, schizont, merozoit, progameta->progamety wessane przez samice widliszka-<rozpoczyna się sporogonia;w środkowym odcinku przewodu pokarmowego tworzy się z mikro- i makrogametocytu mikro- i makrogameta-> powstaje zygota, która wnika pod nabłonek jelita i tworzy cystę-> po kilku dniach wykształcają się w niej sporozoity i przekształcają się w sporocystę->sporocysta pęka i sporozoity przedostają się do gruczołów ślinowych komara;hipnozoity;zimnica-plasmodiosis seu malaria-trzeciaczka(malaria tertiana) 12.Toxoplasma gondi(toksoplazma);w różnych tkankach;wrota inwazji jama ustna; z pokarmem pochodzenia zwierzęcego mogą dostać się postacie bradyzoitów lyb tachyzoitów w pseudocystach; ze skażonym kocim kałem sporozoity w sporocystach;toksoplazmoza-toxoplasmosis; (ż.p)cysta z bradyzitami(ż.p)->(kot)schizont->merozoity->mikro- i makrogamtocyty->mikro- i makrogamety-|sporogonia|->zygota(kot)->(śr.zew.)oocysta->sporocysta->sporozoity(środ.zew.)->(żp.)trofozoit(tachyzoit)->mikrofag z tachyzoitami(uwalnianie się tachyzoitów to kom. Tkanek-schizogonia)->pseudocysty z tachyzoitmai(ż.p) 13.Balantidium coli(balantidium okrężnicy)-orzęsek; zarażenie cystą przez jame ustną; w końcowym odcinku jelita cienkiego uwalnia się trofozoit; bytuje w przewodzie pokarmowym;balantydioza-balantidiosis 14.Fasciola hepatica(motylica wątrobowa)-pasożytuje w wątrobie i przewodach żółciowych człowieka i przeżuwaczy;postać dorosła->jajo z zygotą trafia do wody->miracydium->wnika aktywnie do ślimaka z rodzaju Galba->sporocysta z kulami zarodkowymi, z których wykształcają się redie, z których powstają ogoniaste cerkarie->wytwarzają grubą otoczkę przekształcając się w metacerkarie(adoleskarie)->przyczepiają się do roślin lub pływają w wodzie i tak mogą zarazić żywiciela ostatecznego->w przewodzie pokarmowym żywiciela ostatecznego metacerkarie uwalniają się i wędrują do wątroby i przewodów żółciowych->przebija ścianę jelita i żyłą wrotną lub aktywnie dostaje się do jamy otrzewnej;fascjoloza-fasciolosis 15.Dicrocoelium dendritium(motyliczka)-kosmopolityczna z wyjątkiem Australii;pasożytuje w drogach żółciowych ludzi i zwierząt;dikrocelioza-dicroceliosis;uwolnione ze skorupki jajowej miracydium wnika czynnie z jelita ślimaka (np. Zebrina dedtria) do jego trzustko-wątroby->przekształca się w sporocystę->z kul zarodkowych powstają sporocysty macierzyste i do 100 sporocyst potomnych->z nich rozwijają się cerkarie->w jamie płucnej ślimaka skłębiają się po 200-300sztuk w tzw. Kule śluzowe->kule śluzowe przyczepiają się do roślin i są zjadane przez mrówki (np. Formica fusca)->w ich jelicie cerkarie uwalniają się ze śluzui przekształcają się wmetacerkarie (jedna w węźle nerwowym okołoprzełykowym, reszta w jamie ciała)->metacerkaria z mrówki zjedzonej przez żywiciela ostatecznego przedostaje się do przewodów żółciowych i tam dojrzewa 16.Opisthorchis felineus(przywra kocia)-pasozytuje w drogach żółciowych kota, lisa, psa, rzadziej człowieka; do zarażenia dochodzi przez zjedzenia mięsa surowych ryb zawierających metacerkarie->w żołądku ulegają one ekscystacji->młode przywry wędrują z dwunastnicy do wątroby->wydalane z mamcicy przywry jajo zawiera miracydium->przekształca się ono w jamie ciała ślimaka (Bithymia leahi) w sporocystę->tworzą się redie, przenikają do trzustko-wątroby ślimaka i tam tworzą się cerkarie->wydostają się one czynnie ze ślimaka i pływają w wodzie->przyczepiają się do skóry ryby(karp,lin,płotka) i przenikają przez nią->w mięśniach ryb rozwijają się metacerkarie;opistorchoza- opistchorchosis 17.Schistosoma hematobium-pasożytuje w splotach żylnych pęcherza i miednicy mniejszej człowieka;przywry rozdzielnopłciowe!;schistosomoza-schistosomosis;samica składa jaj wewnątrz naczyń włosowatych splotów żylnych i miednicy mniejszej->między 12. A 15. Jaja wydalane z moczem->miracydium pływa swobodnie w wodzie->wnika do ślimaka (np. Bulimus contorius)->przekształca się w sporocystę tworząc sporocysty potomne->z nich uwalniajas ie cerkarie->pływają w wodzie->do zarażenia dochodzi przez wniknięcie przez skórę cerkarii->ta w tkance podskórnej przekształca się w schistosomule->z krwią do płuc->przez lewą komorę serca do naczyń żylnych miednicy lub wątroby, czasem do OUN 18.Schistosoma mansoni-pasożytuje w splotach żylnych jelita grubego (ż.krezkowa dolna);schistosomosis 19.Schistosoma japonicum-schistsomosis w najgorszym przebiegu 20.Diphyllobotrium latum(bruzdogłowiec szeroki);pasozytuje w jelicie cienkim; jeden tasiemiec składa dziennie ponad 1mln jaj z zygotą->dalszy rozwój zygoty możliwy tylko w wodzie, gdzie powstaje koracydium->zostaje ono zjedzone przez skorupiaka planktonowego z rodziny widłonogów(Copepoda)->-> w jelicie wylęga się onkosfera, która przebija się do jamy ciała skorupiaka-> w niej przekształca się w procerkoid->oczlik jest zjedzony np. przez szczupaka, okonia->procerkoid przenika z jelita do jamy ciała ryby-> w mięśniach ryby procerkoid przeksztłca się w plerocerkoid->plerocerkoid jest formą inwazyjną dla człowieka;difylobotrioza-diphyllobothriosis 21.Dipylidum caninum(tasiemiec psi)-pasożytuje w przednim i środkowym odcinku jelita cienkiego psa, człowieka, kota->ruchliwe proglotydy dostają się przez odbyt do środowiska zew.->pchły(psia,kocia,ludzka)połykają jaja->wjamie ciała pchły onkosfera rozwija się do cyticerkoidu->przypadkowe połknięcie pchły z cystycerkoidem jest źródłem inwazji żywiciela ostatecznego;dipylidioza-dipylidiosis; 22.Echinoccocus granulosus(tasiemiec bąblowcowy)-pasożytuje w jelicie cienkim, np. psa wilka lisa;człowiek-żywiciel pośredni;z połkniętych jaj w żołądku lub jelicie żywiciela pośredniego wydostaje się onkosfera->żyłą wrotną trafia do wątroby->dużym obiegiem trafia do różnych narządów->tam przekształca się w cerkoida typu bąblowiec (echinoccocus)->otacza się wew. Syncytialną błona twórczą i zew. Grubą błoną oskórkową->żywiciel otacza pęcherz bąblowca błoną łącznotkankową->warstwa twórcza tworzy torebki lęgowe, w których powstają protoskoleksy->protoskoleksy sa zdolne do osiedlania się w jelicie cienkim żywiciela ostatecznego, ale jeśli trafia one do wątroby lub brzucha(nie trafią do jelita ż. ostatecznego) następuje wezykulacja(pęcherzykowacanie)-powrót protoskoleksa do onkosfery->powstaje pęcherz bąblowcowy->ale protoskoleksy zjedzone przez psa przytwierdzają się do błony śluzowej jelita cienkiego;bąblowica,echinokokoza-echinoccocosis 23.Echnoccocus mulilocularis-pasożytuje w jelicie cienkim;człowiek-żywiciel pośredni;nie ma błony łącznotkankowej;echinokokoza wielokomorowa-echinoccocosis;kontakt z kałem zarażonego lisa 24.Taenia solium(tasiemiec uzbrojony)-żywiciel pośredni-świnia;z onkosfery przebijającej się czynnie z jelita do krwioobiegu powstaje u świń wągier(cysticercus cellulosae)->osiedla się on w mięśniach języka, żuchwy, szyi, lędźwi, przepony, serca; żywiciel otacza larwę łącznotkankowa błoną;tenioza-taeniosis;wągrzyca-cysticercosis 25.Taenia saginata(tasiemiec nieuzbrojony)-żywiciel pośredni-krowa;dojrzałe tasiemce w jelicie cienkim->jaja/proglotydy w kale->spożycie pokarmu zanieczyszczonego jajami->rozwój jaj u bydła->onkosfera->cystucercus w mięśniach->spożycie mięsa z larwami;tasiemczysa,tenioza-taeniosis 26.Ascaris lumbicoides hominis(glista ludzka)-pasożyt jelita cienkiego;zarodek otoczony gruba skorupką z 3 warstw:wew.-lipidowa,środkowa-chitynowa,zew.białkowa;dojrzałe nicienie w jelicie cienkim->krew->serce->pęcherzyki płucne(2l,3l)->tchawica->gardło->przełyk->jelito(4l)->dojrzewanie larw (L5);glistnica,askarioza-ascariosis 27.Enterobius vermicularis(owsik ludzki)-pasożyt jelita gubego;jaja na ręce, w kurzu->usta->jelito->larwa(L5)->samce, samice->odbyt->samice->jaja;owsica,enterobioza-enterobiosis 28.Trichuris trichura(włosogłówka ludzka)-bytuje w jelicie grubym i ślepym;dojrzałe nicienie w jelicie->jaja w kale->jaja inwazyjne w ziemi->zanieczyszczenie pożywienia jajami(L2)->wylęgnięcie jaj w jelicie cienkim->linienie larw i osiągnięcie postaci dojrzałej w jelicie grubym;włosogłówczyca,trichurioza-trichuriosis 29.Loa loa-pasozytuje w tkance podskórnej->mikrofilarie pojawiają się we krwi obwodowej w dzień->wessane z krwią przez samice ślepaków z rodzaju Chrysops zrzucają otoczkę, wędrują do ciała tłuszczowego i innych narządów i linieją->larwa(postac inwazyjna) czynnie wydostaje się z narządów gębowych owada i wnika pod skórę, gdzie rośnie i osiąga dojrzałość płciową;loaza-loasis 30.Onchocera volvulus-pasożyt tkanki podskórnej człowieka;meszki Simulim damnosum-żywiciele pośredni;zarażenie, gdy meszki kuja skórę człowieka;onchocerkoza-onchocerchosis 31.Wucheria bancrofti-pasożytuje w naczyniach krwionośnych, węzłach chłonnych, narządach jamy brzusznej;w ciągu dnia mikrofilarie przebywają w n. krwionośnych(głównie płuc)->żerujące noca komary Culex ssą krew razem z mikrofilariami->w przewodzie pokarmowym komara osłonka ze skorupki jaja zostaje odrzucona->mikrofilarie wędrują do mięśni tułowia, linieją i przekształcają się w formy inwazyjnie dla człowieka->gdy komar ssie krew larwy aktywnie przedostają się do naczyń krwionośnych i chłonnych człeka;wuszerioza-wuchereriosis, słoniowacizna 32.Trichinella spiralis(włośień kręty)-urodzone przez samice larwy wpadają wprost do przestrzeni chłonnych, wędrują do przewodu piersiowego, z krwią żylną do prawej połowy serca i płuc, przez lewą komorę serca do dużego krwiobiegu->do mięśni poprzecznie prążkowanych(najczęściej przepony lub m.międzyżebrowych)->po kilku dniach rosną, linieją i skręcają się->larwy otorbiają się->zjedzenie zarażonego mięsa->larwy uwalniają się z torebki w jelicie cienkim i wnikają pod nabłonek pokrywający kosmki dwunastnicy i jelita cienkiego, gdzie osiagaja dojrzałość płciową;włśnica,trichinelloza->trichinellosis 33.Ixodes ricinus(kleszcze pospolity)-biodra, 1 para nóg z ostrym kolcem, a na ostatnim członie 1. pary nóg organ Hallera-receptor węchowy;jajo->larwa->nimfa->samica;pierwotnia babesia bovis-babeszjoza;coxiella buretti-gorączka Q(febrisa);pałeczki erlichiozy(efrlichia chaffensis);krętki Borelia Burgdarferi-borelioza z Lime;wirusy kleszczowego zapalanie mózguKZM-encephalitis ixodica;pałeczki Tularemi (francisella tularensis);gram(-) pełzaki bruceli(np. brucella melitensis)-bruceloza(brucellosis);pałeczki cisterii(cisteria monocytogenes)-listerioza 34.Ixodes persulcatus(kleszcz tajgowy) 35.Dermacentor reticulatus(kleszcz łąkowy) 36.Argas reflexus(europejski obrzeżek gołębi);krętki-chorby drobiu;wirusy KZM;pałeczki salmonella paratyphi-dur rzekomy;riteksje gorączki Q-coxiella burnetti 37.Sarcoptes scabiei(świerzbowiec ludzki)-zapłodniona samica drąży w zrogowaciałej warstwie naskórka kręte kanaliki->skłąda w nich po2,3 jaja dziennie->po 3,4 dniach wykluwają się sześcionożne larwy->wnikają do torebek włosowatych i tam dojrzewają, po linieniu przeobrażają się w ośmionozne nimfy->z nich powstają samce lub nimfy drugiego stadium, a z nich samice, które pozostają w wylinkach limf i tam są zapładniane;świerzb-sarcoptosis,scabies 38.Acarus siro(rozkruszek mączny) 39.Dermanyssus gallinae(ptaszyniec);wirusy zapalenia mózgu;riketsje Coxella burnetti-gorączka Q;rickettsia siberica;krętki Treponema gallinarum-spirehetozy drobiu 40.Blatella germanica(karaczan prusak);wirusyzapalenia wątroby typu ABCDE-hepatitis viralis;prątek gruźlicy(mylobactium tuberculosis)-gruźlica(tuberculosis;gronkowiec złocisty-invekcio staphylococcica;pałeczki salmonelli typhi-salmonellosis;cysty pierwotniaków;jaja robaków 41.Hypoderma bovis(gez bydlęcy) 42.Pediculus humanus(wesz ludzka);riketsje duru epidemicznego(rickettsia Prowazekii)-dur wysypkowy epidemiczny(typhus exanthematicus);rickettsie quintana-gorączka okopowa(wołyńska,pięciodniowa);krętki Borrelia recurrentis-dur powrotny 43.Pthirus pubis(wesz łonowa) 44.Cimex lectularius(pluskwa domowa)-nocy pasożyt czasowy;hypoderma bovis-muszyca oka u człowieka;komar-wirusy neurotropowe-choroby drobiu 45.Ancopheles manculipennis(komar widliszek) 46.Culex pipiens(komar kujący) 47.Pulex irritans(pchła ludzka);riketsje duru endemicznego(rickettsia mooseri)-dur wysypkowy szczurzy(typhus exanthematicus murinus);pałeczki dżumy(Yersinia pestis)-dżuma(pestis);pałeczki tularemii(francisella tularensis)tularemia(tularensis). Prównanie T.saginata(nieuzbrojony) i solium(uzbrojony):liczba pierwotnych bocznych odgałęzień pnia macicy:saginata 15-35, solium:7-15; swupłatowy jajnik u saginata, trzypłatowy u solium; u saginata: pojedyncze odrywanie się i czynna wędrówka proglotydów, u solium proglotydy odrywają się po kilka i są nieruchliwe