6. Przystosowanie do pasożytnictwa u zwierząt robakokształtnych

Płazińce:

- organy czepne w postaci specjalnych przyssawek, haczyków lub bruzd. Zmniejszają one prawdopodobieństwo usunięcia pasożyta przez gospodarza, np. z jelita.

- brak układu pokarmowego – pokarm wchłaniany jest cała powierzchnią ciała (cecha ta nie dotyczy przywr)

- odporność oskórka na działanie enzymów trawiennych – widać to u pasożytów jelitowych

- zdolność do oddychania beztlenowego. Gospodarka energetyczna pasożytów jest więc bardzo rozrzutna, ale obciąża jedynie gospodarza. Dodać jednak należy, że płazińce pasożytnicze zachowują pełną zdolność oddychania w warunkach tlenowych.

- taśmowate, silnie spłaszczone ciało ze słabo rozwiniętą muskulaturą wora powłokowo- mięśniowego, co oznacza minimalną możliwość wykonywania ruchów (cecha ta nie dotyczy obleńców).

- brak układu krążenia i oddechowego.

- brak ubarwienia- barwa ciała we wnętrzu żywiciela nie spełnia żadnej roli: ani maskującej, ani odstraszającej (tam jest ciemno)

- zredukowane narządy zmysłów

- obojnactwa ora zdolność do samozapłodnienia. Jest to proste rozwiązanie, zwiększające szanse na sukces prokreacyjny.

- rozbudowa układu rozrodczego i olbrzymia płodność. Biorąc pod uwagę nikłe szanse organizmów potomnych na zrealizowanie pełnego cyklu życiowego, nastawienie na „produkcję” jaj jest koniecznością.

- złożoność cykli życiowych z występowaniem żywicieli pośrednich i ostatecznych – atakowanie określonego żywiciela pośredniego zwiększa szanse zarażenia żywiciela ostatecznego. (np. prawdopodobieństwo bezpośredniego zjedzenia larwy tasiemca przez człowieka jest nikłe, jeśli jednak znajduję się ona w smacznym mięsie, to….). Bardziej skomplikowany cykl życiowy umożliwiający zmianę żywiciela jest korzystny dlatego, że zarażony pasożytem osobnik często umiera.

- obecność gruczołów u dojrzałych larw, których wydzielina rozpuszcza tkanki żywiciela ostatecznego. Umożliwia to ich wnikanie przez skórę do krwioobiegu.

Gromada: Tasiemce

- larwa u gatunków, których rozwój przebiega w wodzie pokryta jest urzęsionym nabłonkiem –koracidium

- dorosłe osobniki są pasożytami ukł. Pokarmowego różnych kręgowców. Wykazują więc szereg przystosowań, które zmniejszają ryzyko usunięcia ich z przewodu pokarmowego.

- nowe proglotydy powstają w tylnej części szyjki. Każdy człon zawiera pełen komplet narządów płciowych męskich i żeńskich przy czym najpierw dojrzewają męskie narządy płciowe, a dopiero później żeńskie: w ten sposób młodsze proglotydy mogą zapładniać dalsze, a więc starsze człony tej samej strobili.

Gromada: Przywry

- przywry wnętrzniaka posiadają przyssawkę brzuszną . Ogólnie przywry zaopatrzone są w przyssawki.

Obleńce:

- nietypowy oskórek pokrywający ciało obleńców

Ciało nicieni okrywa wór powłokowo- mięśniowy. Jego zewnętrzną warstwę stanowi bezpostaciowy oskórek, który jest wydzieliną leżącego pod nim jednowarstwowego nabłonka.
Grubość i skład chemiczny oskórka pozwalają swobodnie przenikać wodzie. Jednak dla innych substancji rozpuszczalnych w wodzie jest on praktycznie nieprzenikliwy. Dzięki temu ciało gatunków pasożytniczych – jest odporne na działanie enzymów trawiennych.

- pod nabłonkiem leżą podłużne pasma mięśni gładkich, odpowiedzialne za ruchy nicieni. Mimo braku mięsni okrężnych nicienie dość sprawnie poruszają się (pełzają, pływają) lub utrzymują w jelitach żywiciela.

- gatunki pasożytnicze oddychają beztlenowo, zachowują jednak zdolność oddychania tlenowego (jak u płazińców).

- jelito przednie- ektodermalne umięśnione rozszerzenie jelita, które może zawierać kutykularne ząbki (u pasożytów żyjących w płynach ustrojowych albo kłująco-ssący sztylecik ( u pasożytów wysysających rośliny). W ścianę gardzieli wbudowane są różne gruczoły biorące udział w trawieniu

-nicienie- pasożyty roślin wstępnie trawią na zewnątrz, wstrzykując ślinę z enzymami do tkanki rośliny (trawią pozaustrojowo)

- są rozdzielnopłciowo, zaznacza się znaczny dymorfizm płciowy. Zapłodnienie jest wewnętrzne

- w cyklu rozwojowym występują larwy, które przypominają osobniki dorosłe (inaczej niż u płazińców)

- glista ludzka- pasożyt jelita cienkiego człowieka. Samica składa do 200 000 jaj na dobę. Jaja są odporne na działanie niekorzystnych czynników. Zachowują one zdolność do rozwoju czasem nawet po kilku leżenia w formalinie.

- owsik i glista ludzka są pasożytami jednodomowymi czyli mają jednego żywiciela.

- włosogłówka ludzka posiada cienki, nitkowaty przedni odcinek ciała dzięki któremu może wnikać głęboko w błonę śluzową jelita, skąd trudno ją usunąć.

- tęgoryjec dwunastnicy żywi się fragmentami nabłonkowo oraz krwią. Poza tym wydziela toksyny hamujące krzepnięcia krwi

- słabo rozwinięty narząd zmysłu

- obłe ciało