ZOBOWIĄZANIE

WPROWADZENIE

1)Prawo zobowiązaniowe-jest działem prawa cywilnego, którego normy regulują stosunki cywilnoprawne o charakterze majątkowym, z których wynikają względne prawa podmiotowe.

2)Struktura stosunku zobowiązaniowego

Zobowiązanie- jest to rodzaj stosunku cywilnoprawnego, polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

a)stosunek zobowiązaniowy elementy:

▪ podmiot-osoby między którymi ten stosunek istnieje. Podmiotem uprawnionym w zobowiązaniu jest wierzyciel, podmiotem zobowiązanym jest dłużnik

▪ przedmiot-jest świadczenie tj. określone zachowanie się dłużnika, którego spełnienia może się domagać wierzyciel.

▪ treść-stanowią uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika.

3)Źródła stosunków zobowiązaniowych:

-umowy

-jednostronne czynności prawne

-inne zdarzenia:

+delikty(czyny niedozwolone)

+bezpodstawne wzbogacenie

-konstytutywne orzeczenia sądów

PODMIOTY STOSUNKU ZOBOWIĄZANIOWEGO

WIELOŚĆ DŁUŻNIKÓW LUB WIERZYCIELI

1)Zobowiązanie podzielne-gdy dłużnik może spełnić świadczenie częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu tego świadczenia lub jego wartości. Jeżeli świadczenie ma podzielny charakter i w zobowiązaniu występuje kilku wierzycieli lub dłużników, to zarówno dług, jak i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych części ilu jest dłużników lub wierzycieli. Tym samym powstaje wiele niezależnych od siebie stosunków zobowiązaniowych, które mają wspólne źródło. Świadczenia wynikające z tych stosunków są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego.

2)Zobowiązanie niepodzielne- jeżeli świadczenie, które z niego wynika nie może być spełnione w częściach bez istotnej zmiany jego przedmiotu lub wartości. W takim wypadku dłużnicy odpowiadają za spełnienie świadczenia tak jak dłużnicy solidarni.

3)Solidarność bierna(dłużników)- polega na tym, że wierzyciel może żądać według swojego wyboru spełnienia świadczenia w całości lub części od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich albo od każdego z osobna. Zobowiązanie solidarne dłużników trwa aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela. Jeżeli wierzyciel zostanie zaspokojony przez jednego lub kilku wybranych dłużników, pozostali dłużnicy zostają zwolnieni z obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela. Solidarność bierna chroni interesy wierzyciela. Może on uzyskać pełne zaspokojenie nawet wtedy, gdy jeden lub niektórzy spośród dłużników okażą się niewypłacalni.

4)Solidarność czynna(wierzycieli)- polega na tym, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk wybranego przez siebie wierzyciela solidarnego. Jednocześnie zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli powoduje wygaśniecie długu wobec pozostałych wierzycieli solidarnych. Dłużnik traci możliwość wyboru wierzyciela, jeżeli zostanie przeciwko niemu wytoczone powództwo o świadczenie. W takim wypadku dłużnik powinien spełnić świadczenie na rzecz tego wierzyciela, który wystąpił z powództwem.

5) Indywidualizacja położenia dłużników solidarnych:

=stosunek solidarności może powstać, gdy każdy z dłużników zobowiązany jest w sposób odmienny, czyli mogą występować różnice w treści obowiązków poszczególnych dłużników solidarnych. Jednakże odmienność zobowiązania nie może polegać na różnym przedmiocie świadczenia, ponieważ chodziłoby o różne świadczenia

=zasada reprezentacji nie obejmuje przypadków zwolnienia z długu lub zrzeczenia się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych. Czynności te nie odnoszą się do pozostałych dłużników solidarnych

=obowiązuje zasada, że działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić pozostałym

6)Zarzuty dłużników solidarnych

a)osobiste-przysługujące wyłącznie określonemu dłużnikowi wobec wierzyciela:

-właściwości lub działania dłużnika wpływające na ważność zobowiązania solidarnego

-dokonane przez dłużnika z wierzycielem czynności prawnej, które uwalniają go z zobowiązania wobec wierzyciela lub korzystnie modyfikujące jego treść

b)wspólne:

-ze względu na sposób powstania zobowiązania

-wynikające z treści zobowiązania

7)Rozliczenia między dłużnikami(rozliczenie regresowe)

Zaspokojenie wierzyciela przez dłużnika lub dłużników solidarnych otwiera problem wzajemnych między nimi rozliczeń z tego tytułu. Podstawę do tych rozliczeń stanowi odrębny, wiążący ich stosunek wewnętrzny. Treść tego stosunku może być określona w umowie lub wyznaczona przepisami prawnymi.

Jeżeli jeden lub niektórzy z dłużników solidarnych przyczynili się do zaspokojenia wierzyciela w części większej, niżby na to wskazywał wiążący ich stosunek wewnętrzny, każdy z nich może żądać zwrotu odpowiedniej części od tych dłużników solidarnych, którzy nie świadczyli w ogóle albo zaspokoili wierzycieli w części mniejszej.

Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się na wszystkich pozostałych i to w takim stosunku, w jakim mają się między sobą rozliczać.

8)Solidarność nieprawidłowa-jej wystąpienie jest zależne od kumulatywnego spełnienia 3przesłanek:

× kilku dłużników musi być zobowiązanych względem tego samego wierzyciela z różnych tytułów prawnych

× muszą być oni zobowiązani do spełnienia identycznych świadczeń

× spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.

ZMIANA WIERZYCIELA LUB DŁUŻNIKA

I-ZMIANA WIERZYCIELA

1)Przelew wierzytelności(cesja)-jest to umowa, w której ramach cedent(dotychczasowy wierzyciel)przenosi przysługującą mu wierzytelność na cesjonariusza(osobę trzecią), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

2)Spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela- dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.

3)Zarzuty przysługujące przeciwko nabywcy-dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.

4)Skuteczność zastrzeżenia umownego-jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, zastrzeżenie umowne, iż przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika, jest skuteczne względem nabywcy tylko wtedy, gdy pismo zawiera wzmiankę o tym zastrzeżeniu, chyba że nabywca w chwili przelewu o zastrzeżeniu wiedział.

5)Skuteczność czynności prawnych dłużnika dokonanych po uzyskaniu wiadomości o przelewie-jeżeli dłużnik, który otrzymał o przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełnił świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności, zbywca może powołać się wobec dłużnika na nieważność przelewu albo na zarzuty wynikające z jego podstawy prawnej tylko wtedy, gdy w chwili spełnienia świadczenia były one dłużnikowi wiadome. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a nabywcą wierzytelności.

6)Zakres odpowiedzialności zbywcy-zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje. Za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął.

7)Wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela-osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:

  1)   jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;

  2)   jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;

  3)   jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;

  4)   jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

W wypadkach powyższych wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne. Jeżeli wierzyciel został spłacony przez osobę trzecią tylko w części, przysługuje mu co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.

II-ZMIANA DŁUŻNIKA

1)Przejęcie długu-osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu). Przejęcie długu może nastąpić:

  1)   przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;

  2)   przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.

2)Termin do wyrażenia zgody na przejęcie; domniemanie braku zgody-każda ze stron, które zawarły umowę o przejęcie długu, może wyznaczyć osobie, której zgoda jest potrzebna do skuteczności przejęcia, odpowiedni termin do wyrażenia zgody; bezskuteczny upływ wyznaczonego terminu jest jednoznaczny z odmówieniem zgody.

3)Skuteczność umowy o przejęcie zależna od zgody dłużnika wierzyciela-jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody dłużnika, a dłużnik zgody odmówił, umowę uważa się za nie zawartą. Jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody wierzyciela, a wierzyciel zgody odmówił, strona, która według umowy miała przejąć dług, jest odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia.

4)Zwolnienie od długów związanych z własnością nieruchomości-jeżeli w umowie o przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zwolnić zbywcę od związanych z własnością długów, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony zawarły umowę o przejęcie tych długów przez nabywcę.

5)Zarzuty przysługujące przejmującemu-przejmującemu dług przysługują przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy dłużnik, z wyjątkiem zarzutu potrącenia z wierzytelności dotychczasowego dłużnika. Przejmujący dług nie może powoływać się względem wierzyciela na zarzuty wynikające z istniejącego między przejmującym dług a dotychczasowym dłużnikiem stosunku prawnego, będącego podstawą prawną przejęcia długu; nie dotyczy to jednak zarzutów, o których wierzyciel wiedział.

6)Skuteczność wygaśnięcia zabezpieczeń-jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę trzecią, poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą przejęcia długu, chyba że poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.

PRZEDMIOT STOSUNKU ZOBOWIĄZANIOWEGO

1)Świadczenie- zachowanie się dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu godnemu ochrony interesowi wierzyciela. Może ono polegać na zachowaniu się czynnym tj. działaniu lub na zachowaniu się biernym tj. zaniechaniu

2)Rodzaje świadczeń:

▫ świadczenie polegające na działaniu-może polegać na daniu(np. zapłacie pieniędzy, wydaniu rzeczy) albo czynieniu(np. spełnieniu usługi, wykonaniu dzieła).

▫ świadczenie polegające na zaniechaniu-może polegać na nieczynieniu(zaprzestaniu wykonywania określonych czynności albo zaniechaniu podejmowania określonych czynności w przyszłości) albo znoszeniu(powstrzymywaniu się od zachowań, które mogłyby utrudnić lub uniemożliwić wykonanie określonych czynności innych osób).

▫ świadczenie jednorazowe- możliwość ich wykonania wskutek jednorazowego zachowania się dłużnika, choćby miało się na nie składać kilka czynności faktycznych np. zapłata ceny w ratach. Treść i zakres tego świadczenia są z góry określone i nie zależą od czynnika czasu.

▫ świadczenie okresowe--są to czynności powtarzające się cyklicznie w określonych z góry odstępach czasu np. świadczenie alimentacyjne

▫ świadczenie ciągłe-polega ono na stałym zachowaniu się dłużnika w całym okresie trwania stosunku zobowiązaniowego np. świadczenie wynajmującego

▫ świadczenie podzielne- jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości.

▫ świadczenie niepodzielne- charakteryzuje się tym że nie można wykonać go częściowo bez istotnej zmiany jego przedmiotu lub wartości

▫ świadczenie oznaczone co do tożsamości-przedmiotem jego jest rzecz indywidualnie oznaczona(np. nieruchomość, zwierzę)

▫ świadczenie oznaczone co do gatunku-przedmiotem jego jest rzecz oznaczona według cech rodzajowych(np. materiały budowlane)

3)Świadczenie pieniężne- polega na przekazaniu z majątku dłużnika do majątku wierzyciela określonej sumy pieniężnej.

a)swoboda wyboru waluty

-zobowiązania pieniężne mogą być wyrażone w walucie polskiej, jak i obcej

-gdy przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w obcej walucie, dłużnik może, według swego wyboru, spełnić świadczenie w walucie obcej albo polskiej. Jeżeli dłużnik wybierze polską walutę, wartość waluty wskazanej w zobowiązaniu jest przeliczana według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia. Wyjątkiem są sytuacje, w których dłużnik jest pozbawiony możliwości takiego wyboru. Przede wszystkim, musi on spełnić świadczenie w obcej walucie, wówczas, gdy tak stanowi ustawa, orzeczenie sądowe albo czynność prawna. Z kolei świadczenie musi być spełnione w polskiej walucie, jeżeli dłużnik pozostaje w zwłoce, a wierzyciel żąda spełnienia świadczenia w polskich środkach płatniczych. Ponadto art.358 nie daje dłużnikowi możliwości wyboru waluty, w której ma zostać spełnione świadczenie, jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w polskiej walucie. Należy przyjąć, że także w tym wypadku będzie on musiał spełnić świadczenie w polskiej walucie, chyba że wierzyciel wyrazi zgodę na spełnienie świadczenia w obcej walucie.

b)zasada nominalizmu-suma pieniężna, którą dłużnik płaci, wykonując zobowiązanie musi nominalnie odpowiadać sumie pieniężnej ustalonej w momencie powstania zobowiązania.

c)waloryzacja- polega na dostarczeniu takiej samej wartości ekonomicznej jaką reprezentowała wierzytelność pieniężna w chwili jej powstania.

▪ Waloryzacja sądowa- w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Przesłanki:

-istotna zmiana siły nabywczej pieniądza

-żądanie strony

▪ Waloryzacja umowna-strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.

Mierniki wartości:

=klauzule walutowe-które za miernik przyjmują inną walutę niż ta, na którą opiewa zobowiązanie pieniężne

=klauzule towarowe-za miernik wartości przyjmuje się cenę określonego towaru

=klauzule indeksowe-za miernik wartości przyjmuje się wartość powszechnie znanego wskaźnika

=klauzula złota-dłużnik ma zapłacić wierzycielowi tyle pieniędzy, ile w dniu wymagalności wynosi cena określonej ilości złota

=klauzula uposażenia-uznająca za miernik wartość minimalną lub średnią płacę w całej gospodarce, określonym sektorze lub zawodzie

▪ Waloryzacja ustawowa-gdy mechanizm waloryzacyjny, który ma przeciwdziałać zmianie wartości realnej świadczenia, znajduje zastosowanie z mocy przepisu ustawy. W takim wypadku ustawodawca decyduje o konstrukcji tego mechanizmu oraz jego zakresie i warunkach stosowania.

4)Odsetki-są świadczeniem ubocznym o szczególnym znaczeniu gospodarczym. Mogą one spełniać funkcje gratyfikacyjne, dyscyplinujące oraz waloryzacyjne. Charakterystyczną cechą odsetek jest również to, że zawsze występują one jako świadczenie okresowe.

a)Przedmiot i wysokość odsetek

› odsetki są naliczane w przedmiocie świadczenia głównego. Taka możliwość dotyczy wyłącznie świadczeń pieniężnych oraz świadczeń rzeczy oznaczonych co do gatunku.

› wysokość odsetek jest obliczana z uwzględnieniem oznaczonej stopy procentowej oraz czasu faktycznej eksploatacji przedmiotu świadczenia głównego

Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu

b)Maksymalna wysokość odsetek

× maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać 4-krotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego

× postanowienia umowne nie mogą wyłączyć albo ograniczyć przepisów o odsetkach maksymalnych

× zastrzeżenie w ramach czynności prawnej odsetek, które są wyższe niż odsetki maksymalne skutkuje tym, iż uprawnionemu należą się odsetki maksymalne

× wysokość odsetek, których podstawę stanowią orzeczenia i decyzje właściwych organów państwowych, jest ustalana przez te organy stosownie do okoliczności danej sprawy. Organy państwowe nie mają generalnego upoważnienia ustawowego do nakładania obowiązku płacenia odsetek i wyznaczania ich wysokości. Taka kompetencja może wynikać wyłącznie z przepisów szczególnych.

c)Odsetki ustawowe-jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, wierzyciel ma prawo domagać się odsetek ustawowych. Wysokość tych odsetek określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.

d)Zakaz anatocyzmu- zakaz pobierania odsetek od zaległych odsetek. Wyjątki:

=wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie w zapłacie zaległych odsetek od chwili wytoczenia o nie powództwa

=strony stosunku zobowiązaniowego mogą po powstaniu zaległości w zapłacie odsetek, umówić się o doliczenie zaległych odsetek do sumy dłużnej

=pożyczki długoterminowe, które są udzielane przez instytucje kredytowe

e)Termin płatności odsetek pieniężnych-może być określony wprost w treści stosunku zobowiązaniowego, w którego ramach powstał obowiązek ich zapłaty. W braku wyraźnych zastrzeżeń co do terminu płatności odsetek, są one płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok-jednocześnie z zapłatą tej sumy.

5)Zobowiązanie przemienne--(alternatywne)-w stosunku tym istnieje tylko jedna wierzytelność, mimo że może ona być zaspokojona przez jedno z dwóch lub więcej świadczeń, z których każde zwalnia dłużnika w zupełności. Przy wykonaniu zobowiązania musi nastąpić przekształcenie się zobowiązania przemiennego w zobowiązanie o jednym określonym świadczeniu. Sprecyzowanie tego świadczenia następuje w drodze decyzji osoby uprawnionej(wyboru). Uprawnionym może być: dłużnik, wierzyciel, osoba trzecia. Jeżeli z czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności nie wynika nic innego, wybór świadczenia należy do dłużnika. Wyboru dokonuje się przez złożenie stosownego oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli strona uprawniona do wyboru świadczenia wyboru tego nie dokona, druga strona może jej wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin, a po jego bezskutecznym upływie, uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na stronę drugą.

6)Upoważnienie przemienne- może przysługiwać dłużnikowi jako uprawnienie do jednostronnego zwolnienia się z długu przez wykonanie innego świadczenia niż świadczenie główne. Przedmiot świadczenia jest od początku jeden: wierzyciel nie może domagać się od dłużnika niczego innego niż spełnienia głównego świadczenia. Jednakże dłużnik może zamiast tego świadczenia spełnić inne świadczenie, które je zastąpi.

TREŚĆ STOSUNKU ZOBOWIĄZANIOWEGO

1)Wierzytelność- prawo podmiotowe przysługujące wierzycielowi, służy ono podmiotowi do zaspokojenia jego interesów, nie mogą być one sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego.

2)Dług i odpowiedzialność

a)dług-tym pojęciem określa się zespół obowiązków dłużnika, które odwzorowują uprawnienia wynikające z wierzytelności. Podstawowym obowiązkiem dłużnika jest spełnienie świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania, w sposób odpowiadający jego społeczno-gospodarczemu celowi, zasadom współżycia społecznego oraz ustalonym zwyczajom. Dług istnieje od chwili powstania stosunku zobowiązaniowego.

b)odpowiedzialność za dług- jest możliwością stosowanie przymusu w celu realizacji uprawnień wierzyciela, która powstaje jako konsekwencja nieprawidłowej realizacji długu.

c)rodzaje odpowiedzialności za dług

▫ odpowiedzialność majątkowa-interes wierzyciela określony wierzytelnością ma zasadniczo wymiar majątkowy. Tym samym egzekucja zmierzająca do przymusowego zaspokojenia tego interesu jest kierowana do majątku niesumiennego dłużnika

▫ odpowiedzialność osobista-dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem, jaki ma chwili egzekucji

▫ odpowiedzialność rzeczowa-egzekucja jest kierowana w stosunku do ściśle określonej rzeczy, bez względu na to, w czyim majątku się ona znajduje(może to być majątek dłużnika albo innej osoby niż dłużnik). „Rzeczowy” wierzyciel uzyskuje pierwszeństwo przed „osobistymi” wierzycielami osoby, która w chwili egzekucji jest właścicielem obciążonej rzeczy. Odpowiedzialność rzeczowa nie wyklucza odpowiedzialności osobistej dłużnika, lecz ją jedynie uzupełnia.

ZOBOWIĄZANIA NIEZUPEŁNE

1)Zobowiązanie niezupełne(naturalne)- jest takim stosunkiem zobowiązaniowym, w którym dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za dług. Jednak gdyby dłużnik świadczenie spełnił, nie może domagać się zwrotu. Dzieje się tak dlatego, że zobowiązanie to jest zobowiązaniem w sensie prawnym. Stosunek ten wygasa dopiero z chwilą wykonania świadczenia. Do zobowiązań niezupełnych można zaliczyć:

-zobowiązania, w których roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu

-zobowiązania wynikające z gier lub zakładów, jeśli nie są one zakazane lub nierzetelne; wyjątek stanowią gry i zakłady prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego

SZKODA I JEJ NAPRAWIENIE

1)Szkoda- wszelkie uszczerbki w dobrach lub interesach prawnie chronionych których poszkodowany doznał wbrew własnej woli.

2)Rodzaje szkody:

▪ szkoda na osobie-dotyczy dóbr osobistych(np. zdrowia, życia, dobrego imienia, czci).

▪ szkoda na mieniu-dotyczy przedmiotów praw majątkowych(np. rzeczy)

▪ szkoda niemajątkowa(krzywda)-jeżeli w sposób obiektywny nie można ustalić wartości majątkowej doznanego uszczerbku. Występuje ona w sytuacjach, w których naruszeniu towarzyszyły fizyczny ból lub psychiczne cierpienie.

▪ szkoda majątkowa-możliwość obiektywnego oszacowania wartości doznanego uszczerbku. Służy temu metoda dyfencjacyjna, która polega na porównaniu stanu(wartości)majątku poszkodowanego po naruszeniu, ze stanem majątku, jaki by istniał, gdyby naruszenie nie nastąpiło. W obliczeniach tych uwzględnia się 2rodzaje szkody majątkowej:

=strata-polega na rzeczywistym zmniejszeniu się wartości majątku poszkodowanego

=utracone korzyści-obejmują wartość tego, co poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Szkoda na osobie może przybrać zarówno postać szkody niemajątkowej(np. ból związany z uszkodzeniem ciała)jak i majątkowej(np. koszty leczenia) o tyle szkoda na mieniu może przybrać wyłącznie postać szkody majątkowej.

3)Odpowiedzialność odszkodowawcza

↔ deliktowa odpowiedzialność odszkodowawcza odnosi się do zdarzeń(czynów niedozwolonych), których wystąpienie powoduje powstanie stosunków zobowiązaniowych, których treścią-od chwili powstania-jest obowiązek naprawienia szkody; obowiązek ten ma charakter pierwotny

↔ kontraktowa odpowiedzialność odszkodowawcza łączy obowiązek naprawienia szkody z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem istniejącego uprzednio stosunku zobowiązaniowego; w tym wypadku obowiązek odszkodowawczy jest obowiązkiem następczym.

4)Przesłanki powstania odpowiedzialności odszkodowawczej

=wystąpienie szkody

=zdarzenie, z którym przepis prawa łączy obowiązek naprawienia szkody

=związek przyczynowy, który łączy dwie wymienione wyżej przesłanki

5)Związek przyczynowo-skutkowy- zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. O ustaleniu zakresu normalnych następstw będą decydować przede wszystkim okoliczności danego zdarzenia, doświadczenie życiowe oraz zasady nauki. Za normalne należy uznać te następstwa, które z reguły występują jako efekt stanów faktycznych o określonych parametrach i nie są wynikiem szczególnego zbiegu okoliczności.

Ustalenie zakresu normalnych(adekwatnych)następstw zdarzenia, z którym prawo łączy powstanie obowiązku odszkodowawczego, umożliwia ustalenie wysokości odszkodowania. W tych granicach naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

6)Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej

• zasada winy-szkodę powinien naprawić ten, kto w zawiniony sposób doprowadził do jej powstania. Wina jest w tym wypadku ujemną oceną moralną zachowania się osoby odpowiedzialnej za szkodę

• zasada ryzyka-z uwagi na sam kształt zdarzenia, które wywołało szkodę, określona osoba musi ją naprawić. Jest to swego rodzaju odpowiedzialność za skutek. Dowód braku winy osoby odpowiedzialnej za szkodę nie zwalnia jej od odpowiedzialności

• zasada słuszności-określona osoba powinna naprawić szkodę, ponieważ-w danych okolicznościach sprawy-przemawiają za tym względy moralne(zasady współżycia społecznego). Także w tym wypadku dowód braku winy osoby odpowiedzialnej za szkodę nie zwalnia jej od odpowiedzialności.

7)Podstawowe sposoby naprawienia szkody

Od wyboru poszkodowanego zależy czy naprawienie szkody powinno nastąpić przez:

+zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej(odszkodowanie)

+przywrócenie stanu poprzedniego

Prawo wyboru jest ograniczone, poszkodowany musi poprzestać na odszkodowaniu pieniężnym w dwóch przypadkach:

-gdyby przywrócenie stanu poprzedniego przez restytucję naturalną było niemożliwe

-gdyby ten sposób naprawienia szkody pociągał za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty

8)Świadczenie zmierzające do naprawienia szkody-funkcje:

=kompensacyjna-polega na wyrównaniu szkody doznanej przez poszkodowanego i doprowadzeniu do takiej sytuacji, jak gdyby zdarzenie wywołujące szkodliwe następstwa nie nastąpiło

=represyjna-wyraża się w zadaniu osobie odpowiedzialnej za szkodę dolegliwości, związanej z ciążącym na niej obowiązkiem świadczenia odszkodowawczego

=prewencyjno-wychowawcza- polega na oddziaływaniu norm prawnych wyznaczających odpowiedzialność odszkodowawczą, a zwłaszcza orzeczeń stosujących te normy, w kierunku kształtowania lub umacniania postaw ludzi sprzyjających zapobieganiu wyrządzaniu szkód.

PODSTAWOWE ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŃ

UMOWY

1)Umowy-są najczęściej występującym źródłem stosunku zobowiązaniowego. Stanowią one podstawowe narzędzie wymiany dóbr i usług. Umowa jest zdarzeniem cywilnoprawnym, którego podstawowym elementem konstrukcyjnym są zgodne co do celu oświadczenia woli jej stron.

2)Rodzaje umów

↔ Umowa wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.

↔ Umowy nazwane-są te umowy, których elementy przedmiotowo istotne zostały uregulowane w kodeksie cywilnym

↔ Umowy nienazwane-umowy, których regulacja znalazła swoje miejsce w innych aktach prawnych oraz umowy, których elementy przedmiotowo istotne nie zostały prawnie uregulowane

↔ Umowy mieszane-zawierają elementy przedmiotowo istotne dwóch lub więcej umów nazwanych.

3)Zasada swobody umów- strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości(naturze)stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

4) Zagadnienia szczególne związane z przygotowaniem i zawarciem umowy

■ Culpa in contrahendo(wina w kontraktowaniu)-obejmuje swoim zakresem problematykę odpowiedzialności za szkodę powstałą na etapie czynności przygotowujących zawarcie umowy, która nie doszła do skutku. Przyjmuje się, że podstawą nałożenia obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej w trakcie takich działań przygotowawczych mogą być wyłącznie przepisy o czynach niedozwolonych

■ Umowa przedwstępna-

a)pojęcie i cel

• w umowie przedwstępnej jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy, którą ustawa określa mianem umowy przyrzeczonej

• użyteczność umowy przedwstępnej pojawia się, gdy niezwłoczne zawarcie definitywnej umowy jest ze względu na istniejące przeszkody prawne lub faktyczne niemożliwe albo z jakichkolwiek powodów dla stron niezgodne, lecz chcą one zapewnić sobie zawarcie takiej umowy w przyszłości

• zawarcie umowy przyrzeczonej jest świadczeniem

• z umowy przedwstępnej wynika zobowiązanie zawarcia umowy przyrzeczonej, a także instrumentalnie podporządkowane mu obowiązki dokonania działań koniecznych do spełnienia świadczenia głównego

• umowa przedwstępna może mieć charakter:

I-jednostronnie zobowiązujący-wtedy wyłącznie jednej stronie przysługuje uprawnienie do żądania od drugiej strony, by zawarła ona umowę

II-dwustronnie zobowiązujący-uprawnienie takie ma każda ze stron względem drugiej strony

• umowa przedwstępna zawsze zobowiązuje do zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej, natomiast dopiero umowa definitywna wyznacza powinne zachowanie stron realizujące zamierzony przez nie cel gospodarczy

• o tym, czy strony zawierają umowę definitywną, czy przedwstępną decyduje treść ich zgodnych oświadczeń woli ustalona według ogólnych reguł interpretacyjnych

• na podstawie umowy przedwstępnej nie można domagać się spełnienia tych świadczeń, do których strony mają się zobowiązać dopiero w umowie przyrzeczonej, jednakże ze względu na zamierzoną umowę definitywną strony zobowiązują się już w umowie przedwstępnej do dokonania pewnych czynności np. przygotowanie placu budowy

b)umowa ramowa

- nieuregulowana w przepisach prawnych, ale będąca tworem praktyki gospodarczej

- nie da się ściśle określić jej treści

- łączy ją z umową przedwstępna wspólna funkcja polegająca na organizowaniu procesu zawierania umów w przyszłości

- umowa ramowa przystosowana jest do wielokrotnego zawierania określonego rodzaju umów względem niej wykonawczych

- z umowy ramowej nie wynika zobowiązanie do zawarcia określonej umowy

c)przesłanki ważności

▪ umowa przedwstępna jest ważna, jeśli określa istotne postanowienia umowy przyrzeczonej-umożliwia sądowi w razie sporu ustalenie treści umowy definitywnej

▪ w umowie przedwstępnej należy wskazać co najmniej minimalną treść umowy definitywnej

▪ umowa przedwstępna powinna odpowiadać ogólnym przesłankom stawianym każdej czynności prawnej

▪ dla zawarcia umowy przedwstępnej ustawa nie wymaga zachowania formy szczególnej

d)termin zawarcia umowy przyrzeczonej

▫ określony w umowie przedwstępnej termin zawarcia umowy przyrzeczonej jest terminem wykonania zobowiązania, jego upływ powoduje wymagalność roszczenia uprawnionego, wyznacza też początek biegu przedawnienia

▫ gdy umowa przedwstępna nie określa terminu jej zawarcia-strona uprawniona do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej może w ciągu jednego roku wyznaczyć odpowiedni termin zawarcia umowy definitywnej, w zależności czy umowa przedwstępna jest jednostronnie czy dwustronnie zobowiązująca, uprawniona może być jedna albo obie strony; jeżeli obie strony są uprawnione i każda z nich oznaczy inny termin zawarcia umowy przyrzeczonej, wówczas wiążący dla strony jest termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie; jeżeli termin zawarcia umowy definitywnej nie został wyznaczony, nie można żądać zawarcia umowy przyrzeczonej, co oznacza, że termin roczny ma charakter zawity i po jego upływie zobowiązanie z umowy przedwstępnej wygasa

e)skutki niezawarci umowy przedwstępnej

Jeżeli strona zobowiązana bezpodstawnie uchyla się od zawarcia umowy przyrzeczonej, może to wywołać następstwa prawne:

I-skutek słabszy-wyraża się w obowiązku naprawienia szkody, jaką osoba uprawniona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Odszkodowanie w granicach tzw. Negatywnego interesu umownego. Strony mogą w umowie przedwstępnej odmiennie ustalić zakres odszkodowania, nie tylko chodzi tu o zastrzeżenie kary umownej, co zawsze jest dopuszczalne na zasadach ogólnych, strony mogą także określić, za jakie następstwa niezawarci umowy definitywnej dłużnik będzie ponosił odpowiedzialność odszkodowawczą

II-skutek silniejszy-polega na obowiązku zawarcia umowy przyrzeczonej, uprawniony więc może żądać od strony zobowiązanej, aby złożyła oświadczenie woli określonej treści, stanowiące konieczny element dojścia do skutku umowy przyrzeczonej, jeżeli strona zobowiązana nie złoży takiego oświadczenia woli, to prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające taki obowiązek zastępuje to świadczenie

Skutek silniejszy dopuszczalny jest, gdy umowa przedwstępna spełnia jeszcze dodatkowe przesłanki, czyli gdy: czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej.

W razie gdyby umowa definitywna nie mogła zostać zawarta z uwagi na istniejąca przeszkody natury faktycznej lub prawnej, wówczas pojawia się problem odpowiedzialności dłużnika za niemożliwość wykonania świadczenia.

Jeżeli strona uprawniona skorzysta ze skutku silniejszego, nie może domagać się odszkodowania, a więc nie może realizować swojego uprawnienia w ramach tzw. Skutku słabszego

Umowa przedwstępna nie umożliwia stronom zawarcia umowy przyrzeczonej w drodze negocjacji lub przyjęcia oferty, i to o treści innej. Niż przewiduje to umowa przedwstępna. Jednakże zawarcie takiej umowy spowoduje utratę uprawnień wynikających z umowy przedwstępnej tylko wtedy, gdy strony traktować ją będą jako wykonanie umowy przedwstępnej.

f)przedawnienie

Wynikające z umowy przedwstępnej roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej lub o naprawienie szkody przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta.

WYJĄTEK: w razie, gdy sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej-w przypadku takim roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne, dotyczy ono również roszczenia o zapłatę kary umownej albo podwójnego zadatku.

■ Wzorce umowne i ochrona konsumenta

Podmioty zainteresowane usprawnieniem procesu masowej wymiany świadczonych przez siebie dóbr lub usług często wydają wzorce umowne, które w jednolity sposób określają treść przyszłych umów indywidualnych. Potencjalnemu nabywcy pozostaje jedynie wybór pomiędzy zawarciem umowy na warunkach określonych we wzorcu a odmową jej zawarcia. Umowy, które są zawierane przez takie przystąpienie do wzorca określa się mianem umów adhezyjnych.

Wzorce umowne, które są ustanawiane przez jedną ze stron, wiążą drugą stronę, jeżeli zostały jej doręczone przed zawarciem umowy. Jedynie wyjątkowo wzorzec może wiązać drugą stronę także wtedy, gdy powyższy warunek nie zostanie wypełniony. Dotyczy to tych stosunków społecznych, w których posługiwanie się wzorcem jest zwyczajowo przyjęte, a druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Jednak wymienione ograniczenie nie odnosi się do wzorców w postaci elektronicznej. Strona posługująca się takim wzorcem zawsze powinna go udostępnić kontrahentowi przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mógł ten wzorzec przechowywać i odtwarzać.

Mechanizmy ochrony interesów słabszej strony umowy(głównie ochrony konsumenta):

▫ obowiązek doręczenia konsumentom wzorców umownych przed zawarciem umowy nawet wtedy, gdy posługiwanie się nimi jest zwyczajowo przyjęte

▫ obowiązek formułowania treści wzorców w sposób jednoznaczny i zrozumiały-jeżeli postanowienia wzorca będą niejednoznaczne, należy je tłumaczyć na korzyść konsumenta

▫ prymat treści umowy nad treścią wzorca-w wypadku sprzeczności treści umowy z treścią wzorca strony są związane umową.

▫ niedopuszczalność stosowania w umowach z konsumentami niedozwolonych klauzul

▫ ochrona przed wyzyskiem

Wyzysk(ogranicza swobodę umów)

-wadliwość treści

-wada oświadczenia woli

Przesłanki wyzysku:

Umowa jest wadliwa, gdy spełnione zostaną przesłanki natury:

▪ obiektywnej-znajduje wyraz w kwalifikowanej dysproporcji świadczeń stron, dzieje się tak, gdy jedna strona w zamian za swoje świadczenie przyjmuje lub zastrzega dla siebie albo dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość majątkowa oceniana obiektywnie jest rażąco wysoka w stosunku do wartości świadczenia wzajemnego-przepisy o wyzysku odnoszą się wyłącznie do umów wzajemnych

▪ subiektywnej-polega na tym, że strona, która zastrzega lub przyjmuje świadczenie niewspółmiernie wysokie, wyzyskuje dla osiągnięcia tego celu przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony.

Konsekwencje wyzysku:

≈ umowa zawarta dla wyzysku nie jest bezwzględnie nieważna-prowadziłoby to do konsekwencji niekorzystnych dla wyzyskanego, ponieważ musiałby on zwrócić to, co już od drugiej strony otrzymał.

≈ ustawodawca zmierza przede wszystkim do przywrócenia zachwianej równowagi ekonomicznej między wzajemnymi świadczeniami stron.

≈ dla osiągnięcia tego celu pokrzywdzony może żądać:

-albo zmniejszenia swojego świadczenia

-albo zwiększenia świadczenia wzajemnego

-albo równoczesnego zmniejszenia własnego świadczenia i zwiększenia świadczenia wzajemnego

Gdyby te modyfikacje umowy były z jakiegokolwiek powodu niemożliwe albo nadmiernie utrudnione, pokrzywdzony może żądać unieważnienia umowy

≈ uprawnienia swoje pokrzywdzony musi realizować w drodze sądowej i dopiero konstytutywne orzeczenie sądu powoduje modyfikację albo unieważnienie umowy.

≈ uprawnienia te wygasają z upływem 2lat od zawarcia umowy-jest to termin zawity(prekluzyjny)

5)Zawieranie umów z udziałem konsumentów poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość

a)zawieranie umów poza lokalem przedsiębiorstwa-takim lokalem jest miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. W wypadku gdy przedsiębiorca proponuje konsumentowi zawarcie umowy poza lokalem swojego przedsiębiorstwa, ochronę interesów konsumenta mają zapewnić przede wszystkim:

› obowiązek przedsiębiorcy okazania przed zawarciem umowy dokumentu, który potwierdza prowadzenie przez niego działalności gospodarczej oraz dokumentu tożsamości. Jeżeli umowa jest zawierana w imieniu przedsiębiorcy, pośrednik powinien ponadto okazać dokument potwierdzający jego umocowanie

› prawo konsumenta do odstąpienia od umowy, którą zawarł poza lokalem przedsiębiorstwa. Może on od takiej umowy odstąpić bez podania przyczyn w terminie 10dni od daty jej zawarcia. Odstąpienie powinno przybrać formę pisemną

› obowiązek przedsiębiorcy pisemnego poinformowania konsumenta o przysługującym mu prawie odstąpienia od umowy

› obowiązek przedsiębiorcy wręczenia konsumentowi pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy. Powinno ono zawierać datę zawarcia umowy, jej rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę.

b)zawieranie umów na odległość-umowy zawierane przez przedsiębiorcę z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Ochronę konsumenta mają w takim wypadku zapewnić w szczególności:

× uzależnienie złożenia przez przedsiębiorcę propozycji zawarcia umowy za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej od uprzedniej zgody konsumenta

× prawo konsumenta do odstąpienia od umowy bez podania przyczyn w terminie 10dni od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi-od dnia jej zawarcia

× obowiązek przedsiębiorcy przekazania konsumentowi w zrozumiały sposób, najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy, informacji, które mają istotne znaczenie dla ochrony interesów konsumenta

× zakaz nakładania na konsumenta obowiązku zapłaty ceny lub wynagrodzenia przed otrzymaniem świadczenia

× obowiązek przedsiębiorcy określenia miejsca i trybu składania reklamacji, w taki sposób, który nie będzie powodował po stronie konsumenta nadmiernych trudności lub kosztów

× uwolnienie konsumenta od wszelkich zobowiązań w wypadku spełnienia przez przedsiębiorcę świadczenia, którego konsument nie zamawiał

6)Umowa konsumencka- konsumenckie to takie umowy zobowiązujące w których po jednej stronie występuje przedsiębiorca, a po drugiej konsument

Niedozwolone postanowienia umowne

a)uwagi ogólne

Niedozwolone postanowienia(klauzul) w umowach konsumenckich uregulował ustawodawca, chodzi o klauzule, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy.

b)zakres zastosowania

Zakresem tej regulacji objęte są nie tylko umowy konsumenckie zawierane przy użyciu wzorca umowy, ale i bez niego. Regulacja ta odnosi się tylko do niektórych postanowień umów konsumenckich(klauzul), wyróżnionych według dwóch kryteriów-treści oraz sposobu ich ustanowienia.

c)indywidualne uzgodnienie klauzul umownych

W myśl ustawy brak rzeczywistego wpływu konsumenta na treść umowy polega na tym, że nie uzgodnił on indywidualnie poszczególnych jej postanowień. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Jest to rozstrzygnięcie korzystne dla konsumenta. Z reguły ciężar ten spoczywał będzie na przedsiębiorcy, który broniąc się przed żądaniem konsumenta uznania za bezskuteczną klauzulę umowną będzie musiał udowodnić, że rzeczywiście została ona z nim uzgodniona.

d)przesłanki uznania klauzuli za niedozwoloną

Przesłankami uznania jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

e)katalog klauzul

■ Klauzule, które odznaczają się tym, że:

• ograniczają bądź wyłączają odpowiedzialność przedsiębiorcy

• przekazują przedsiębiorcy kontrolę nad treścią postanowień i wykonaniem umowy

• kształtują lub umożliwiają przedsiębiorcy kształtować niekorzystnie dla konsumenta czas trwania umowy

• w inny sposób naruszają równowagę kontraktową

■ Charakter prawny tej listy wyjaśnia art.385-w razie wątpliwości uważa się że wymienione w tym przepisie postanowienia umowne są niedozwolone.

Sąd będzie mógł uznać klauzulę umowną o treści określonej w przepisie za niedozwoloną dopiero, gdy przeprowadzona przez niego ocena klauzuli w konkretnej sprawie, a dokonana z uwzględnieniem kontekstu sytuacyjnego, nie pozwoli mu na jednoznaczną ocenę, czy jest ona sprzeczna z dobrymi obyczajami czy narusza interes konsumenta w rażący sposób. Może być tak, że w konkretnej sprawie sąd nie oceni jej negatywnie

■ Także klauzule umowne o innej treści mogą być uznane za niedozwolone, jeżeli sąd w konkretnej sprawie, po przeanalizowaniu oraz ocenieniu w świetle dobrych obyczajów i interesów konsumenta dojdzie do takiego wniosku; jednakże musi okoliczności te szczegółowo uzasadnić, ponieważ nie znajduje wówczas zastosowania szczególna norma interpretacyjna, która obejmuje wyłącznie klauzule wymienione w tym przepisie.

f)skutki uznania klauzuli za niedozwoloną

Klauzule takie-zamieszczone w treści umowy, jak i we wzorcu umowy nie wiążą konsumenta. Umowa zostaje zawarta więc zawarta i wywiera wszystkie skutki prawne określone w jej treści, we wzorcu umowy i w innych czynnikach określonych w art.56(Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów)-poza tymi jakie zostały wskazane w klauzulach niedozwolonych.

Niedopuszczalne jest uznanie całej umowy za bezskuteczną(nieważną)ze względu na to, „że okoliczność wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby wykonana”

g)kontrola treści konkretnego stosunku prawnego

zwana kontrolą incydentalną, wykonują ja sądy rozpatrując w procesie indywidualną sprawę w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego-orzeczenie sądu wywołuje skutki wyłącznie dla stron sprawy.

h)kontrola abstrakcyjna

▪ abstrakcyjność kontroli wzorca polega na jego ocenie nie poprzez analizowanie treści konkretnego stosunku zobowiązaniowego, lecz samodzielnie-bez względu na to, czy znalazł on zastosowanie w następstwie zawarcia umowy

▪ powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone może wnieść:

-każda osoba, wobec której może być zastosowana kwestionowana w pozwie klauzula

-organizacja społeczna, do której zadań należy ochrona interesów konsumentów oraz rzecznik konsumentów i Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

-zagraniczna osoba wpisana na listę organizacji uprawnionych w państwie Unii Europejskiej

Powództwo te wytacza się przeciwko przedsiębiorcy stosującemu wzorzec.

▪ w razie uwzględnienia powództwa sąd w sentencji wyroku podaje treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zakazuje ich wykorzystywania. Naruszenie tego zakazu karane jest grzywną. Taki wyrok ma skutek wobec osób 3-inaczej niż w przypadku kontroli incydentalnej

▪ skuteczność uzyskuje prawomocny wyrok sądu dopiero od chwili wpisania do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Rejestr ten jest jawny.

▪ sąd zarządza publikację każdego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

7)Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej.

a)pojęcie:

• nie występuje ona nigdy w obrocie jako umowa samodzielna, ale stanowi zawsze dodatek, zastrzeżenie modyfikujące albo jakąś inną umowę(zasadniczą)albo stosunek obligacyjny powstały z innego zdarzenia prawnego

• użyteczność społeczna umowy na rzecz osoby 3 polega głównie na tym, że skraca ona drogę obrotu gospodarczego. Dzięki niej przez spełnienie jednego świadczenia można od razu zaspokoić dwóch dłużników.

■ stosunek waluty-(między wierzycielem(zastrzegający)a osobą 3)-treść tego stosunku i jego ważność ma wpływ na ocenę prawidłowości uzyskanego przez osobę 3 przysporzenia. Zastrzegający może żądać zwrotu świadczenia od osoby 3, jeżeli w świetle stosunku waluty było ono niezależne. Natomiast ani osoba 3 ani dłużnik(przyrzekający)nie mogą się we wzajemnych stosunkach powołać na treść stosunku waluty.

■ stosunek pokrycia-wyznacza zawarta między zastrzegającym a przyrzekającym umowa zasadnicza o dowolnej treści lub inne zdarzenie prawne, uzupełnione zastrzeżeniem świadczenia na rzecz osoby 3. Stanowi ona causa dla zobowiązania przyrzekającego wobec osoby 3.

■ stosunek zapłaty-wyraża roszczenie osoby 3 przeciwko dłużnikowi przyrzekającemu o wykonanie zobowiązania wyznaczonego stosunkiem pokrycia, który stanowi causa dla zobowiązania dłużnika przyrzekającego z tym skutkiem, że dłużnikowi przyrzekającemu przysługuje wynikające z tego stosunku zarzuty wobec osoby 3

8)Umowa o świadczenie przez osobę trzecią

a)pojęcie

≈ jeżeli w umowie zastrzeżono, że osoba 3zachowa się w określony sposób, to nie wynikają stąd dla niej żadne skutki prawne; natomiast powstają one między stronami takiej umowy.

≈ jedna ze stron(przyrzekający, gwarant)przyrzeka drugiej stronie(beneficjentowi gwarancji), że osoba 3 zaciągnie określone zobowiązanie albo spełni określone świadczenie

≈ cechą charakterystyczną tej umowy jest to, że gwarant przyjmuje w nich ryzyko związane z realizacją bądź niepowodzeniem określonego w umowie przedsięwzięcia.

b)odpowiedzialność gwaranta

▫ jeżeli gwarant przyrzekł tylko, że osoba 3 zaciągnie zobowiązanie, to odpowiada on wobec beneficjenta gwarancji jedynie w ramach tzw. ujemnego interesu umownego

▫ jeżeli gwarant zapewnił, że osoba 3spełni świadczenie, powinien on wyrównać beneficjentowi gwarancji wszelkie szkody, jakie ten poniósł w następstwie niewykonania przez osobę 3 przyrzeczonego świadczenia. Gwarant może jednak zwolnić się z obowiązku naprawienia szkody, jeżeli sam spełnił przyrzeczone świadczenie zamiast osoby 3, chyba że sprzeciwia się to umowie lub właścicielowi świadczenia.

9)Umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią od obowiązku świadczenia.

› jeżeli osoba 3 zobowiąże się wobec dłużnika, że zwolni go z obowiązku świadczenia na rzecz jego wierzyciela, to umowa taka w niczym nie zmienia pozycji prawnej dłużnika wobec wierzyciela, który-nie uczestniczy w tej umowie-zachowuje nadal swoją wierzytelność wobec dłużnika. Natomiast osoba 3ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie żądał od dłużnika spełnienia świadczenia. W umowie tej osoba 3 zaciąga wobec dłużnika zobowiązanie typu gwarancyjnego biorąc na siebie odpowiedzialność za określone zachowanie się wierzyciela wobec dłużnika.

› umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę 3 z obowiązku świadczenia ma na celu zabezpieczenie interesu dłużnika, przez ograniczenie ryzyka, jakie ponosi on w stosunkach ze

10)Dodatkowe zastrzeżenia umowne

□ Zadatek

W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.

W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

□ Umowne prawo odstąpienia i odstępne

Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie.

W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.

Jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne), oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego.

□ Kara umowna

Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE

1)Istota-kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, zobowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

2)Przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia

a)wzbogacenie-w majątku osoby wzbogaconej musi nastąpić zmiana zwiększająca wartość tego majątku;

b)zubożenie-w majątku osoby zubożonej musi nastąpić zmiana zmniejszająca wartość tego majątku

c)związek wzbogacenia i zubożenia-zdarzeniem tym może być działanie ludzkie albo zdarzenie niebędące ludzkimi działaniami

d)brak podstawy prawnej wzbogacenia-prawne uzasadnienie wzbogacenia może wynikać z przepisu prawa, orzeczenia sądu, decyzji administracyjnej albo czynności prawnej

3)Skutki bezpodstawnego wzbogacenia

Zubożony może żądać od wzbogaconego zwrotu korzyści majątkowej, jaką wzbogacony uzyskał kosztem zubożonego(roszczenie o wydanie bezpodstawnego wzbogacenia). Świadczenie wzbogaconego powinno polegać na zwrocie uzyskanej korzyści w naturze. Jeżeli jest to nie możliwe, wzbogacony powinien zwrócić surogaty, a więc wszystko to, co uzyskał w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotu takiej korzyści.

Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli dłużnik zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony(zwrot w granicach aktualnego wzbogacenia). Jednak zasada ta została ograniczona. Pomimo wyzbycia się korzyści, wzbogacony powinien zwrócić zubożonemu jej równowartość w takim zakresie, w jakim wyzbywając się jej powinien się był liczyć z obowiązkiem jej zwrotu. Wyjątkowo obowiązek zwrotu może obciążać inną osobę niż wzbogacony-dotyczy to osób, które nieodpłatnie nabyły od wzbogaconego bezpodstawnie uzyskaną przez niego korzyść.

4)Nienależne świadczenie

-podmiot świadczący nie był zobowiązany do spełnienia świadczenia

-podstawa świadczenia odpadła

-zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty

-czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia

5)Wzbogacenie niepodlegające zwrotowi:

Nie można żądać zwrotu świadczenia:
1) jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej;
2) jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego;
3) jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu;
4) jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna.

6)Przepadek świadczenia(świadczenie niegodziwe)

Sąd może orzec przepadek świadczenia na rzecz Skarbu Państwa, jeżeli świadczenie to zostało świadomie spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość.

Roszczenie Skarbu Państwa o wydanie przedmiotu świadczenia ulega przedawnieniu po upływie ogólnego 10letniego terminu.

CZYNY NIEDOZWOLONE

1)Czyny niedozwolone(delikty)-działania lub zaniechania człowieka sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, wywołujące szkodę. Czynem niedozwolonym może być również inne zdarzenie nie mające z działaniem ludzkim nic wspólnego, ilekroć wynika z nich szkoda i za tę szkodę prawo czyni kogoś odpowiedzialnym.

2)Odpowiedzialność za własne czyny-oparta jest na zasadzie winy. Art.415 stanowi, że ”Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia” Artykuł ten ma na względzie każdy zawiniony czyn człowieka.

3) Wina-stosunek psychiczny sprawcy do popełnionego czynu.

• Rodzaje winy:

a)wina umyślna-naganność stanu psychicznego sprawcy polega na tym, że chce on przez swoje bezprawne zachowanie(działanie lub zaniechanie)wyrządzić drugiemu szkodę lub co najmniej świadomie godzi się na to.

b)wina nieumyślna-polega na tym, że sprawca nie dąży do wywołania szkody. Sprawca może przy tym mieć świadomość bezprawności swego zachowania i bezpodstawnie sądzić, iż szkody uniknie(lekkomyślność)lub w ogóle nie uświadamiać sobie bezprawności swego zachowania, mimo że mógł i powinien był rozpoznać zarówno bezprawność zachowania jak i jego skutki(niedbalstwo).

• Wyłączenie odpowiedzialności opartej na winie:

a)stan niepoczytalności-osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.

Kto uległ zakłóceniu czynności psychicznej wskutek użycia napojów odurzających albo innych podobnych środków, ten nie jest zwolniony od odpowiedzialności, chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy.

b)niedojrzałość umysłowa-małoletni, który nie ukończył 13lat, nie ponosi odpowiedzialności na zasadzie winy.

4)Bezprawność-niezgodność zachowania się sprawcy z porządkiem prawnym.

Wyłączenie bezprawności działania:

▪ obrona konieczna-polega na odparciu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby. Do obrony koniecznej nie można uciec się po zamachu lub przed spodziewanym zamachem. Zagrożenie jest bezpośrednie, gdy trwa w momencie podjęcia obrony przed niebezpieczeństwem. Zastosowane środki obronne powinny być „konieczne” w tym sensie, że są one niezbędne do odparcia zamachu. Jeżeli przy zachowaniu tych przesłanek stosujący obronę konieczną wyrządzi napastnikowi szkodę, to nie odpowiada za nią. Prawo cywilne nie zawiera szczególnych postanowień dotyczących przekroczenia granic obrony koniecznej-przyjmuje się, że przekroczenie granic obrony koniecznej nie powoduje uchylenia bezprawności, lecz w konsekwencji pociąga za sobą odpowiedzialność odpierającego zamach na wywołaną takim działaniem szkodę. W przypadku takim powstaje jednak możliwość obniżenia odszkodowania na zasadzie przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody.

▪ stan wyższej konieczności-znamionuje bezpośrednie zagrożenie dla dowolnego dobra jakiejkolwiek osoby. Źródłem tego zagrożenia jest jakaś rzecz lub zwierzę. Jeżeli w celu odwrócenia zagrożenia osoba zagrożona lub jakakolwiek inna zniszczyła lub uszkodziła rzecz, albo zraniła lub zabiła zwierzę, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną w ten sposób szkodę. Konieczne jest aby:

-sama nie wywołała niebezpieczeństwa

-niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec

-ratowane dobro było oczywiście ważniejsze niż dobro naruszone

▪ dozwolona samopomoc-polega na stosowaniu przymusu własnego w celu przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Ponieważ zasadą jest, że monopol na stosowanie przymusu ma państwo, może ona występować jedynie w szczególnych wypadkach wyraźnie wskazanych przez prawo.

5)Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru

▪ wina w nadzorze

Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można.

▪ odpowiedzialność na zasadzie słuszności

Gdy sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkodę, a brak jest osób zobowiązanych do nadzoru albo gdy nie można od nich uzyskać naprawienia szkody, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od samego sprawcy, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego

6)Odpowiedzialność osób powierzających wykonanie czynności innej osobie

▪ wina w wyborze

Kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.

▪ odpowiedzialność za podwładnego

Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

7)Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej

■ Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.

■ Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.

■ Jeżeli przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego jej naprawienia oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności.

8)Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta

Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.

Chociażby osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna, poszkodowany może od niej żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

9)Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez rzeczy

a)Odpowiedzialność za wyrzucenie, spadnięcie, wylanie czegoś z pomieszczenia

Za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec.

b)Odpowiedzialność za zawalenie się budowli lub odpadnięcie jej części

Za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie.

10)Odpowiedzialność związana z użyciem sił przyrody

a)Odpowiedzialność za ruch przedsiębiorstwa

Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.

Stosuje się to odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.

b)Odpowiedzialność za ruch mechanicznego środka komunikacji

Odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.

W razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.

11)Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny

Art. 449¹.§ 1. Kto wytwarza w zakresie swojej działalności gospodarczej (producent) produkt niebezpieczny, odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek przez ten produkt.

§ 2. Przez produkt rozumie się rzecz ruchomą, choćby została ona połączona z inną rzeczą. Za produkt uważa się także zwierzęta i energię elektryczną.

§ 3. Niebezpieczny jest produkt nie zapewniający bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Produkt nie może być uznany za nie zapewniający bezpieczeństwa tylko dlatego, że później wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony.

Art. 449². Producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany.

Art. 449³. § 1. Producent nie odpowiada za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, jeżeli produktu nie wprowadził do obrotu albo gdy wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem jego działalności gospodarczej.

§ 2. Producent nie odpowiada również wtedy, gdy właściwości niebezpieczne produktu ujawniły się po wprowadzeniu go do obrotu, chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on także wtedy, gdy nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy właściwości te wynikały z zastosowania przepisów prawa.

Art. 449⁴. Domniemywa się, że produkt niebezpieczny, który spowodował szkodę, został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta.

Art. 449⁵. § 1. Wytwórca materiału, surowca albo części składowej produktu odpowiada tak jak producent, chyba że wyłączną przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja produktu lub wskazówki producenta.

§ 2. Kto przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego podaje się za producenta, odpowiada jak producent. Tak samo odpowiada ten, kto produkt pochodzenia zagranicznego wprowadza do obrotu krajowego w zakresie swojej działalności gospodarczej (importer).

§ 3. Producent oraz osoby wymienione w paragrafach poprzedzających odpowiadają solidarnie.

§ 4. Jeżeli nie wiadomo, kto jest producentem lub osobą określoną w § 2, odpowiada ten, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny, chyba że w ciągu miesiąca od daty zawiadomienia o szkodzie wskaże poszkodowanemu osobę i adres producenta lub osoby określonej w § 2 zdanie pierwsze, a w wypadku towaru importowanego - osobę i adres importera.

§ 5. Jeżeli zbywca produktu nie może wskazać producenta ani osób określonych w § 4, zwalnia go od odpowiedzialności wskazanie osoby, od której sam nabył produkt.

Art. 449⁶. Jeżeli za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny odpowiada także osoba trzecia, odpowiedzialność tej osoby i osób wymienionych w artykułach poprzedzających jest solidarna.

Art. 449⁷. § 1. Odszkodowanie za szkodę na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z jego używaniem.

§ 2. Odszkodowanie na podstawie art. 449¹ nie przysługuje, gdy szkoda na mieniu nie przekracza kwoty będącej równowartością 500 EURO.

Art. 449⁸. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od wprowadzenia produktu do obrotu.

Art. 449⁹. Odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć.

Art. 449¹⁰. Przepisy o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie wyłączają odpowiedzialności za szkody na zasadach ogólnych, za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości.

Art. 449¹¹. Nie można w drodze umowy wyłączyć lub ograniczyć odpowiedzialności określonej w przepisach niniejszego tytułu, także w razie dokonania wyboru prawa obcego.

12)Naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym

wielość podmiotów odpowiedzialnych

odpowiedzialność solidarna; roszczenie regresowe

Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda powstała z winy sprawcy.

I-Naprawienie majątkowej szkody na osobie

1)W wypadku uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia poszkodowany może domagać się:

▪ zwrotu wszelkich kosztów, jakie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia

-na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu

▪ odpowiedniej renty

-poszkodowany może domagać się jej zasądzenia, jeżeli utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość

-jeżeli w chwili wydania wyroku, szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa

▪ jednorazowego odszkodowania w miejsce renty lub jej części(renta skumulowana)

-z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu

2)Szczególna sytuacja zachodzi wówczas, gdy następstwem uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia wywołanego czynem niedozwolonym jest śmierć poszkodowanego. W takim wypadku ustawa przyznaje środki ochrony natury kompensacyjnej osobom, które zostały tym zdarzeniem poszkodowane w sposób pośredni. Do tych środków należą:

▫ roszczenie o zwrot kosztów leczenia i pogrzebu-może z nim występować każdy, kto takie koszty rzeczywiście poniósł

▫ roszczenie o zapłatę renty; ustawa przewiduje jej dwa rodzaje:

=rentę obligatoryjną-może o nią wystąpić osoba, względem której na zmarłym ciążył ustawowy obowiązek alimentacyjny. Wysokość renty jest ustalana stosownie do potrzeb osoby uprawnionej oraz możliwości majątkowych i zarobkowych zmarłego

=rentę fakultatywną-żądać jej zapłaty może osoba bliska, na której rzecz zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania.

▫ roszczenie o zapłatę stosownego odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej-przysługuje ono najbliższym członkom rodziny zmarłego

II-Naprawienie niemajątkowej szkody na osobie:

• zapłata zadośćuczynienia pieniężnego na rzecz pokrzywdzonego. Prawną podstawą jego zasądzenia może być alternatywnie:

a)zadośćuczynienie za krzywdę wyrządzoną w związku z:

-uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia

-pozbawieniem wolności

-skłonieniem za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu

Pokrzywdzony może domagać się zadośćuczynienia pieniężnego zarówno w sytuacji, gdy sprawca odpowiada na zasadzie winy, jak i wtedy, gdy jego odpowiedzialność deliktowa jest niezależna od winy(sprawca odpowiada na zasadzie ryzyka albo słuszności)

b) art.448 który jest podstawą żądania zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonego w pozostałych wypadkach naruszenia dóbr osobistych czynem niedozwolonym, więc warunkiem jego zastosowania jest wyrządzenie krzywdy w sposób zawiniony

• zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez pokrzywdzonego cel społeczny-pokrzywdzony może dochodzić łącznie zapłaty zadośćuczynienia na swoją rzecz i zapłaty określonej sumy na cel społeczny

• zapłata zadośćuczynienia pieniężnego na rzecz rodziny osoby, która zmarła w następstwie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia wywołanego czynem niedozwolonym.

13)Przedawnienie roszczeń z czynów niedozwolonych

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ

1)Sposób wykonania zobowiązania

Dłużnik powinien wykonać ciążące na nim zobowiązanie w taki sposób, aby doprowadzić do zaspokojenia majątkowego interesu wierzyciela. Cel ten może zostać osiągnięty, gdy zachowanie dłużnika(świadczenie)będzie odpowiadać wskazanym przez ustawę kryteriom. Oceniając prawidłowość wykonania zobowiązania należy uwzględnić następujące kryteria:

• treść zobowiązania

-dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią

-z reguły zakres jego obowiązków oraz sposób ich wykonania precyzują wystarczająco dokładnie źródło stosunku zobowiązaniowego oraz odnoszące się do niego regulacje prawne np. umowa, bezpodstawne wzbogacenie, czyn niedozwolony

• cel społeczno-gospodarczy zobowiązania, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje

-jeżeli treść zobowiązania jednoznacznie nie przesądza o sposobie jego wykonania, sposób ten powinien zostać określony z uwzględnieniem funkcji, jaką spełnić ma dane zobowiązanie, powszechnego odczucia społecznego wyrażonego w zasadach moralnych i obyczajowych oraz ustalonej praktyki wykonywania danego rodzaju stosunków zobowiązaniowych

Wierzyciel powinien współdziałać w wykonaniu zobowiązania. Jeżeli czynne współdziałanie wierzyciela przy wykonaniu zobowiązania nie jest konieczne, powinien on się powstrzymać od zachowań, które mogłyby dłużnikowi utrudnić albo uniemożliwić spełnienie świadczenia.

2)Podmioty wykonania zobowiązania

◘ dłużnik

=podmiot spełniający świadczenie

=może wykonać on zobowiązanie za pomocą osób 3 albo powierzyć wykonanie zobowiązania osobom3; powinny one mieć upoważnienie dłużnika do działania w jego imieniu, ponieważ za ich działania i zaniechania dłużnik jest odpowiedzialny jak za własne zachowanie; bez upoważnienia ze strony dłużnika może działać jedynie przedstawiciel ustawowy dłużnika oraz osoby spełniające za dłużnika świadczenia pieniężne wynikające z wymagalnych wierzytelności pieniężnych

=tylko wyjątkowo wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika. Źródłem takiego obowiązku może być wyłącznie:

-treść czynności prawnej

-ustawa

-właściwość świadczenia

◘ wierzyciel

+podmiot przyjmujący świadczenie

+świadczenie dłużnika może przyjąć wierzyciel albo osoba przez niego uprawniona; w wypadku gdy świadczenie przyjmie inna osoba(nieuprawniona), dłużnik może zostać zwolniony ze zobowiązania, jeżeli wierzyciel potwierdzi przyjęcie świadczenia; w braku takiego potwierdzenia dłużnik będzie zwolniony ze zobowiązania tylko w takim zakresie, w jakim wykaże, że wierzyciel skorzystał ze świadczenia

3)Przedmiot wykonania zobowiązania

a)rzeczy oznaczone co do gatunku-jeżeli dłużnik ma świadczyć rzeczy gatunkowo oznaczone, których jakości nie można jednoznacznie ustalić na podstawie treści czynności prawnej, właściwych przepisów lub okoliczności sprawy, powinien świadczyć rzeczy średniej jakości

b)część świadczenia-w wypadku gdy świadczenie jest podzielne, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego. Dotyczy to także sytuacji, w których cała wierzytelność jest już wymagalna. Wyjątkowo wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, jeżeli wskaże, że naruszałoby to jego uzasadniony interes

c)kilka świadczeń(zarachowanie zapłaty)-dłużnik, który ma względem danego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju przekazuje wierzycielowi świadczenie, którego wielkość nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich długów, w takim wypadku dłużnik może wskazać na poczet którego długu świadczy. Wówczas wierzyciel może zaliczyć otrzymane świadczenie na związane z danym długiem zaległe należności uboczne oraz zalegające świadczenia główne. Jeżeli dłużnik nie dokonał wskazania, wierzyciel może zaliczyć przedmiot świadczenia na rzecz wybranego przez siebie długu. Skuteczność takiego zaliczenia zależy od umieszczenia go w pokwitowaniu oraz przyjęcia pokwitowania przez dłużnika. W sytuacji gdy dłużnik ani wierzyciel nie dokonają zarachowania świadczenia, jest ono zaliczane na poczet długu wymagalnego. Jeżeli takich długów jest kilka, świadczenie jest zaliczane na poczet najdawniej wymagalnego długu.

4)Miejsce wykonania zobowiązania

Dłużnik powinien spełnić świadczenie w oznaczonym miejscu, a wierzyciel powinien je w nim przyjąć. Określenie tego miejsca zależy od:

-woli stron stosunku zobowiązaniowego

-właściwości zobowiązania

Jeżeli brak powyższych wskazań to w takim wypadku:

=świadczenia niepieniężne-powinny zostać spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie dłużnika; miejsce to jest oznaczone według chwili powstania zobowiązania

=świadczenia pieniężne-powinny zostać spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela; miejsce to jest oznaczone według chwili wykonania zobowiązania; jeżeli po powstaniu zobowiązania wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę, ponosi spowodowaną przez tą nadwyżkę kosztów przesłania kwoty świadczenia

=świadczenia wynikające ze zobowiązań, które mają związek z przedsiębiorstwem wierzyciela lub dłużnika-powinny zostać spełnione w siedzibie tego przedsiębiorstwa.

5)Termin wykonania zobowiązania

O terminie spełnienia świadczenia decyduje:

-wola stron stosunku zobowiązaniowego

-właściwość świadczenia

Jeżeli w powyższy sposób nie można określić terminu spełniania świadczenia, dłużnik powinien je spełnić niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela do wykonania zobowiązania.

W sytuacji gdy termin spełnienia świadczenia został oznaczony w treści zobowiązania, wierzyciel jedynie wyjątkowo może żądać spełnienia świadczenia przed jego nadejściem; ma to miejsce, gdy dłużnik stał się niewypłacalny albo gdy ze względu na okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu.

Zastrzeżenie terminu na korzyść stron zobowiązania:

↔ na korzyść dłużnika-powoduje, że jest on uprawniony do spełnienia świadczenia przed nadejściem oznaczonego terminu(wierzyciel nie może się tego domagać)

↔ na korzyść wierzyciela-upoważnia go do żądania wykonania zobowiązania przed terminem. Jednocześnie wierzyciel nie ma obowiązku przyjęcia świadczenia, które dłużnik zaoferowałby mu przed terminem

↔ na korzyść obu stron-dłużnik nie może spełnić świadczenia, a wierzyciel żądać jego spełnienia przed nadejściem oznaczonego terminu.

Jeżeli termin wykonania zobowiązania został oznaczony w treści czynności prawnej, to w razie wątpliwości przyjmuje się, że został on zastrzeżony na korzyść dłużnika.

6)Wykonanie zobowiązań z umów wzajemnych

Świadczenia jednoczesne

W stosunkach zobowiązaniowych wynikających z umów wzajemnych każda ze stron zobowiązana jest do spełnienia świadczenia na rzecz drugiej strony. Świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony. Art 488§1 - ogólna reguła - świadczenia te powinny być wykonane jednocześnie. Każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem swojego świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego.

Świadczenie wcześniejsze

Art. 490. § 1. Jeżeli jedna ze stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia.

Uprawnienie te nie przysługują stronie, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o złym stenie majątkowym drugiej strony.

7)Prawo zatrzymania

Prawo zatrzymania polega na tym, że osoba zobowiązaną do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać do czasu zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nadkładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej. Jednakże nie przysługuje ono, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego, albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.

Prawo zatrzymania ma charakter uprawnienia względnego, skutecznego tylko wobec wierzyciela a nie osób trzecich. Służy ono dłużnikowi dla wywarcia na wierzycielu nacisku aby ten zaspokoił lub zabezpieczył wykonanie roszczenia dłużnika wobec wierzyciela. Może ono być uwzględnione przez sad tylko w razie zgłoszenia przez pozwanego odpowiedniego zarzutu procesowego.

8)Dowód wykonania zobowiązania

Dowód wykonania zobowiązania powinien przeprowadzić dłużnik. Ponieważ zaniechanie nie podlega dowodzeniu, powyższa powinność odnosi się tylko do zobowiązań, w których świadczenie dłużnika polega na działaniu.

Pokwitowanie-jest podstawowym środkiem dowodowym, dzięki któremu dłużnik może wykazać, że zobowiązanie zostało wykonane. Jest ono wydawane przez wierzyciela na żądanie dłużnika, które powinno być zgłoszone przy spełnieniu świadczenia. Jeżeli wierzyciel odmawia pokwitowania, dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego. Pokwitowanie powinno mieć formę pisemną, wyjątkowo dłużnik może żądać pokwitowania w szczególnej formie, jednak w takim wypadku musi on wskazać, że ma w tym interes. Jeżeli strony stosunku zobowiązaniowego nie postanowiły inaczej, koszty sporządzenia pokwitowania obciążają dłużnika.

Skutki pokwitowania:

=pokwitowanie stanowi dowód wykonania świadczenia głównego

=z pokwitowaniem łączą się dwa domniemania prawne:

-domniemanie zapłaty należności ubocznych(np. odsetek), które wynika z pokwitowania zapłaty sumy głównej

-domniemanie spełnienia świadczeń okresowych wymagalnych wcześniej, które wiąże się z pokwitowaniem świadczenia okresowego

Dokument stwierdzający zobowiązanie-w wypadku gdy został sporządzony dokument stwierdzający zobowiązanie, dłużnikowi, który spełnia świadczenie, przysługują następujące żądania:

=żądanie zwrotu dokumentu-wierzyciel może odmówić wydania dokumentu tylko, gdy ma uzasadniony interes jego zachowania. W szczególności dotyczy to sytuacji, w których dłużnik spełni tylko część należnego świadczenia

=żądanie uczynienia na dokumencie wzmianki o spełnieniu całości lub części świadczenia. Korzystanie z tego żądania jest możliwe gdy z uzasadnionych powodów wierzyciel odmawia wydania dokumentu

=żądanie pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu. Jeżeli wierzyciel utracił dokument stwierdzający istnienie zobowiązania, dłużnik może od niego żądać pisemnego poświadczenia tego faktu

W wypadku gdy wierzyciel bez ważnego uzasadnienia odmawia realizacji powyższych żądań dłużnika, ten może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć świadczenie do sądowego depozytu.

9)Wpływ nadzwyczajnej zmiany stosunków na wykonanie zobowiązania umownego

Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

NIEWYKONANIE LUB NIENALEŻYTE WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA

UWAGI WPROWADZAJĄCE

1)Skutki niewykonania lub nierzetelnego wykonania zobowiązania-dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

2)Przesłanki odszkodowawczej odpowiedzialności kontraktowej

× zdarzenie, które wyrządza szkodę

× szkoda majątkowa

× związek przyczynowy łączący zdarzenie oraz powstałą szkodę

Obowiązek przeprowadzenia dowodu na okoliczność wystąpienia powyższych przesłanek spoczywa na wierzycielu.

3)Zasada odpowiedzialności dłużnika

Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.

Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.

Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.

NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA

1)Niemożliwość świadczenia- jest jedną z przyczyn niewykonania zobowiązania. Jest to stan, w którym spełnienie świadczenia jest obiektywnie niemożliwe.

▪ pierwotna niemożliwość świadczenia-gdy świadczenia nie można było spełnić w chwili, w której miało powstać zobowiązanie. W takim wypadku stosunek zobowiązaniowy w ogóle nie zostaje nawiązany.

▪ następcza niemożliwość świadczenia-ma miejsce po zaciągnięciu zobowiązania

2)Skutki następcze niemożności świadczenia

▫ sytuacje, w których świadczenie stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności

-jeżeli zasadą odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązania jest wina, dłużnik nie będzie ponosić odpowiedzialności wtedy, gdy wykaże, że przyczyna, która wywołała niemożliwość świadczenia, nie była przez niego zawiniona. W takim wypadku zobowiązanie wygasa.

▫ sytuacje, w których świadczenie stało się całkowicie lub częściowo niemożliwe do spełnienia wskutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność

-wówczas na zasadach ogólnych po stronie dłużnika powstaje odpowiedzialność odszkodowawcza za niewykonanie całości lub części zobowiązania. Zobowiązanie trwa zatem nadal, a modyfikacji ulega wyłącznie jego treść. Obowiązek naprawienia szkody zajmuje miejsce pierwotnego obowiązku świadczenia.

3) Niemożliwość świadczenia, za którą ponosi odpowiedzialność zobowiązany-jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które zobowiązany ponosi odpowiedzialność, drugiej stronie przysługują alternatywnie następujące uprawnienia:

› żądanie naprawienia szkody na zasadach ogólnych-w takim wypadku treść zobowiązania podlega zmianie jedynie w odniesieniu do obowiązku strony, której świadczenie jest niemożliwe do spełnienia, w pozostałym zakresie treść zobowiązania pozostaje niezmieniona. W konsekwencji w zamian za wtórne świadczenie odszkodowawcze poszkodowany powinien spełnić własne świadczenie wzajemne w pierwotnym kształcie

› odstąpienie od umowy-w takim wypadku zobowiązanie wygasa. Tym samym odstępujący zostaje zwolniony od obowiązku spełnienia własnego świadczenia wzajemnego, jednak musi on zwrócić drugiej stronie wszystko, co od niej otrzymał w ramach wygasłego zobowiązania. Z kolei jeżeli odstępujący sam świadczył na rzecz strony, której świadczenie stało się niemożliwe, może żądać od niej zwrotu tego, co świadczył oraz naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Uprawnienie do odstąpienia od umowy jest wyjątkowo dopuszczalne także w wypadku częściowej niemożliwości świadczenia. Może być realizowane tylko, gdy ze względu na właściwości zobowiązania albo zamierzony cel umowy częściowe wykonanie zobowiązania straciło dla odstępującego znaczenie.

OPÓŹNIENIE I ZWŁOKA DŁUŻNIKA

1)Pojęcie zwłoki i opóźnienie dłużnika

Zwłoka-dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy na skutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, nie dochowuje terminu spełnienia świadczenia.

Opóźnienie-niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia z powodu okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Jednocześnie ustawodawca wprowadził domniemanie, że przyczyną nieterminowości świadczenia były okoliczności, za które dłużnik odpowiada.

2)Konsekwencje zwłoki dłużnika

=wierzyciel może żądać niezależnie od wykonania zobowiązania naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki(477§1)

=w wypadku gdy świadczenie w związku ze zwłoką dłużnika utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania(477§2)

=w wypadku świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać, niezależnie od naprawienia szkody na zasadach ogólnych zapłaty odsetek za czas zwłoki(481§3)

=w wypadku gdy przedmiotem świadczenia ma być rzecz oznaczona indywidualnie, dłużnik, który jest w zwłoce, odpowiada za jej utratę albo uszkodzenie nie tylko wtedy, gdy nastąpiły one z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność, ale także wtedy, gdy nie odpowiada za przyczynę utraty albo uszkodzenia przedmiotu świadczenia(478); wyjątkowo dłużnik może uniknąć odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że utrata albo uszkodzenie rzeczy nastąpiłyby także wtedy, gdyby świadczenie zostało terminowo spełnione

=wierzycielowi może zostać przyznana kompetencja do zastępczego wykonania zobowiązania; sprowadza się ono do zaspokojenia wierzytelności na koszt dłużnika, ale bez jego udziału; zasadą jest, że wierzyciel uzyskuje takie upoważnienie na podstawie decyzji sądu; w sytuacji gdy świadczenie polega na działaniu wierzyciel może wnosić do sądu o upoważnienie go do wykonania określonych czynności na koszt dłużnika(480§1); natomiast jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może się domagać upoważnienie do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik uczynił wbrew zobowiązaniu(480§2); wierzyciel, który wykonuje zobowiązanie w zastępczy sposób, może żądać obok zwrotu kosztów takiego wykonania-naprawienia szkody, która powstała w wyniku zwłoki dłużnika

3)Konsekwencje opóźnienia dłużnika

=gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł z tego tytułu szkody(481§2)

=w pozostałych wypadkach wierzyciel może domagać się od dłużnika, zgodnie z ogólnymi regułami wykonania zobowiązania, spełnienia świadczenia. Jednak, co do zasady, nie ma on względem dłużnika roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z nieterminowego świadczenia

ZWŁOKA WIERZYCIELA

1)Zwłoka wierzyciela- dotyczy jedynie tych zobowiązań, za których spełnienie przez dłużnika świadczenia wymaga współdziałania wierzyciela. Przesłanki jej wystąpienia:

× brak współdziałania ze strony wierzyciela; wystąpi ono gdy wierzyciel:

-uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego mu przez dłużnika świadczenia

-albo odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione

-albo oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie

× brak powodu, który uzasadniałby odmowę współdziałania

2)Konsekwencje zwłoki wierzyciela- gdy wierzyciel bez usprawiedliwienia naruszy obowiązek współdziałania przy wykonaniu zobowiązania, dłużnik może(486§1):

+żądać naprawienia szkody, której doznał w wyniku zwłoki wierzyciela

+złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego; powoduje ta takie same skutki, jak spełnienie świadczenia; ponadto złożenie do depozytu sądowego rodzi po stronie wierzyciela obowiązek zwrotu dłużnikowi kosztów, które ten poniósł w związku ze złożeniem(470)

OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA

1)Przesłanki ochrony wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika(przesłanki zastosowania skargi pauliańskiej):

• dokonanie przez dłużnika czynności prawnej, przez którą pomniejsza on wartość swojego majątku

-gdy dłużnik wyprowadzi ze swego majątku określone wartości majątkowe albo uniemożliwi napływ takich wartości do swego majątku

• czynność prawna dłużnika musi zostać dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela

-gdy na skutek czynności prawnej dłużnik stał się niewypłacalny albo powiększył swoją niewypłacalność

• dłużnik, który dokonuje czynności prawnej, musi mieć świadomość, że działa z pokrzywdzeniem wierzyciela

• uzyskanie korzyści majątkowej przez osobę trzecią

-w wyniku dokonania przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela, osoba trzecia musi nabyć prawo majątkowe albo musi zostać zwolniona ze zobowiązania, które miała wykonać na rzecz dłużnika

• osoba trzecia musi uzyskać korzyść majątkową w złej wierze

-podmiot, który na skutek czynności prawnej dłużnika uzyskał korzyść majątkową, musiał wiedzieć, że dłużnik działał z pokrzywdzeniem wierzyciela lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się o tym dowiedzieć

Ustawodawca wzmacnia pozycję wierzyciela w dwóch wypadkach:

=jeżeli korzyść uzyskała osoba będąca z dłużnikiem w bliskim stosunku, domniemywa się, że wiedziała ona o tym, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela

=jeżeli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel zostaje zwolniony z obowiązku wykazania, że osoba wiedziała albo przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela

2)Środki ochrony przyznane w ramach skargi pauliańskiej:

▪ w wypadku wystąpienia tych przesłanek wierzyciel może żądać, aby w stosunku do niego czynność prawna, której dokonał dłużnik, została uznana za bezskuteczną. W konsekwencji wierzyciel będzie mógł zaspokoić przysługującą mu wierzytelność z wartości majątkowych, które dłużnik wyprowadził ze swojego majątku albo których wprowadzenie do swego majątku uniemożliwił. Ich egzekucja będzie się odbywać z majątku osoby trzeciej, która taką korzyść uzyskała dzięki czynności prawnej dłużnika. Właśnie przeciwko tej osobie wierzyciel powinien wystąpić z powództwem lub zarzutem domagając się uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną.

▪ w wypadku gdyby taka osoba rozporządziła uzyskaną od dłużnika korzyścią, wierzyciel może skierować swoje żądanie bezpośrednio przeciwko temu, na kogo rzecz rozporządzenie nastąpiło. Jednak skuteczność żądania wierzyciela zależy od tego, czy podmiot ten wiedział o okolicznościach, które uzasadniają uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną, chyba że rozporządzenie było nieodpłatne.

▪ osoba, przeciwko której wierzyciel występuje ze swoim żądaniem, może odmówić jego wykonania, jeżeli sama zaspokoi wierzytelność albo wskaże wierzycielowi mienie dłużnika, które umożliwia osiągnięcie tego celu

▪ ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika została ograniczona terminem zawitym. Wierzyciel nie może żądać uznania ze bezskuteczną czynności prawnej, która została dokonana z jego pokrzywdzeniem, po upływie 5lat od daty tej czynności.

WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA

1) Sposoby zaspokojenia wierzyciela

Z chwilą zaspokojenia wierzyciela zobowiązanie wygasa.

Sposoby:

▪ należyte spełnienie przez dłużnika świadczenia będącego przedmiotem zobowiązania. Skutek ten zostanie osiągnięty także wtedy, gdy wierzyciel uzyska od dłużnika świadczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania świadczenia pierwotnego.

▪ świadczenie w miejsce wykonania

-zobowiązanie wygasa, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie niż to, które było przedmiotem zobowiązania

-dla wygaśnięcia zobowiązania nie jest wystarczające samo porozumienie się stron zobowiązania w kwestii nowego świadczenia. Cel ten zostanie osiągnięty dopiero, gdy dłużnik faktycznie spełni takie świadczenie

▪ potrącenie

Dzięki tej instytucji osoby, które mają względem siebie jednorodne wierzytelności, mogą doprowadzić do ich umorzenia. Potrącenie jest dopuszczalne, jeżeli kumulatywnie wystąpią następujące przesłanki:

-dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami

-wierzytelności, jakie mają względem siebie wymienione osoby, są jednorodne; czyli przedmiotem ich świadczeń są pieniądze albo rzeczy rodzajowo oznaczone tej samej jakości

-wierzytelności, które mają zostać potrącone są wymagalne

-wierzytelność osoby, która dokonuje potrącenia może być dochodzona przed sądem lub innym organem państwowym

Podmiot, który spełnia wymienione przesłanki może dokonać potrącenia przez złożenie takiego oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli skorzysta on z tego uprawnienia jego oświadczenie będzie mieć moc wsteczną od chwili, w której potrącenie stało się możliwe.

Na skutek dokonania potrącenia obie wierzytelności wzajemnie się umarzają do wysokości wierzytelności niższej.

Zakazy potrącenia-dotyczy to wierzytelności, które:

=nie ulegają zajęciu

=opiewają na dostarczanie środków utrzymania

=wynikają z czynów niedozwolonych

=nie podlegają potrąceniu na mocy przepisów szczególnych

▪ złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego-jest to możliwe gdy:

+dłużnik na skutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności nie wie, kto jest wierzycielem albo nie zna jego miejsca zamieszkania lub siedziby

+wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych oraz przedstawiciela, który byłby uprawniony do przyjęcia świadczenia

+powstał spór o to, kto jest wierzycielem

+z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione

Ważne złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego rodzi takie same skutki, jak spełnienie świadczenia. Dłużnik, który przekazał świadczenie do depozytu, ma obowiązek pisemnie poinformować o tym wierzyciela. Obowiązek ten powinien zostać wykonany niezwłocznie po złożeniu. Jego niedopełnienie powoduje, że dłużnik jest odpowiedzialny za szkodę, jaką poniósł wierzyciel w związku z brakiem zawiadomienia. Wyjątkowo dłużnik jest zwolniony z obowiązku powiadomienia, jeżeli jego wykonanie napotyka przeszkody trudne do przezwyciężenia.

▪ odnowienie zobowiązania(nowacja)- odbywa się na podstawie umowy, którą zawierają strony dotychczasowego zobowiązania. W ramach tej umowy, dłużnik zobowiązuje się:

-spełnić inne świadczenie na dotychczasowej podstawie prawnej albo

-spełnić dotychczasowe świadczenie, lecz na innej podstawie prawnej

Zawarcie umowy odnowienia powoduje wygaśnięcie dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego i powołanie w jego miejsce nowego.

2)Przyczyny wygaśnięcia zobowiązania, które nie prowadzą do zaspokojenia wierzyciela:

-ziszczenie się warunku rozwiązującego

-nadejście terminu końcowego

-śmierć dłużnika, gdy świadczenie ma osobisty charakter

-konfuzja wierzytelności i odpowiadającego jej długu

-następcza niemożność świadczenia wynikająca z przyczyn, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności

-rozwiązanie umowy przez sąd w związku z wystąpieniem nadzwyczajnej zmiany stosunków

-zwolnienie dłużnika z długu

-rozwiązanie umowy za porozumieniem stron

UMOWY

SPRZEDAŻ

1)Umowa sprzedaży-sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego prawo podmiotowe i wydać mu przedmiot objęty umową, a kupujący zobowiązuje się ten przedmiot odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Jest to umowa nazwana, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i wzajemna.

a)Przedmiotem sprzedaży mogą być wszelkie majątkowe prawa zbywalne.

b)Zawarcie umowy sprzedaży podlega ogólnym zasadom, które regulują formę czynności prawnej. Zatem, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, umowa jest zawierana w formie dowolnej.

2)Prawa i obowiązki sprzedawcy:

▪ obowiązek przeniesienia na kupującego prawa podmiotowego

-następuje to z chwilą zawarcia umowy

-wyjątkowo, jeżeli wynika to z przepisu szczególnego albo z woli stron umowy, przeniesienie prawa może nastąpić w terminie późniejszym, dotyczy to sprzedaży rzeczy oznaczonych co do gatunku i rzeczy przyszłych, wierzytelności z dokumentów na okaziciela oraz praw z imiennych papierów wartościowych, wówczas przeniesienie prawa następuje z chwilą wydania kupującemu wymienionych rzeczy, dokumentów na okaziciela albo imiennych papierów wartościowych.

▪ obowiązek wydania kupującemu rzeczy albo innego przedmiotu, który warunkuje możliwość korzystania z przenoszonego prawa

-sposób wydania i odebrania rzeczy sprzedanej powinien zapewnić jej całość i nienaruszalność. W szczególności sposób opakowania i przewozu powinien odpowiadać właściwościom rzeczy

-jeżeli umowa lub przepisy szczególne nie stanowią inaczej, sprzedawca ponosi koszty wydania przedmiotu sprzedaży, zaś kupujący koszty odebrania.

▪ obowiązek udzielenia kupującemu wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych, które dotyczą przedmiotu sprzedaży

-wyjaśnienia sprzedawcy w zakresie stosunków prawnych mogą odnosić się do praw podmiotowych i obciążeń publicznoprawnych, które są związane z przedmiotem sprzedaży

-w zakresie stosunków faktycznych sprzedawca powinien udzielić kupującemu wyjaśnień, które mogą mieć znaczenie przy prawidłowym korzystaniu z przedmiotu przenoszonego prawa. W razie potrzeby sprzedawca powinien załączyć do przedmiotu sprzedaży instrukcję, która określi sposób jego należytej eksploatacji.

▪ obowiązek wydania dokumentów, które dotyczą przedmiotu sprzedaży:

-dowody rejestracyjne

-karty gwarancji

-polisy ubezpieczeniowe

-atesty

-listy przewozowe

-licencje

3)Prawa i obowiązki kupującego:

▫ obowiązek zapłaty ceny

=cena umowna-wysokość ceny ustalają strony w ramach umowy sprzedaży

=cena reglamentowana-gdy w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży będzie obowiązywało zarządzenie, które ograniczy swobodę stron umowy przy ustalaniu wysokości ceny za rzeczy danego rodzaju lub gatunku

=cena sztywna-wiąże strony bez względu na to, jaką cenę ustaliły w umowie. Jeżeli sprzedawca otrzymał wyższą cenę, ma obowiązek zwrócić kupującemu pobraną nadpłatę. Gdy kupujący zużył rzecz lub ją odsprzedał po cenie obliczonej na podstawie ceny zapłaconej sprzedawcy, będzie miał obowiązek dopłaty tylko wtedy, gdy znał cenę sztywną lub przy zachowaniu należytej staranności mógł ją znać. Natomiast kupujący, który rzeczy nie zużył albo nie odsprzedał może, według swego wyboru, przekazać sprzedawcy dopłatę albo od umowy odstąpić

=cena maksymalna-gdy za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena wyższa od tej, którą wyznacza zarządzenie. Wówczas sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, ma obowiązek zwrócić kupującemu nadpłatę, zaś kupujący nie ma obowiązku dopłaty, jeżeli zapłacił niższą cenę.

=cena minimalna-gdy za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena niższa od określonej zarządzeniem. Jeżeli sprzedawca otrzyma niższą cenę przysługuje mu roszczenie o dopłatę różnicy.

Roszczenie sprzedawcy o dopłatę ceny oraz kupującego o zwrot nadpłaty ceny przedawniają się z upływem roku od dnia zapłaty.

▫ obowiązek odebrania przedmiotu sprzedaży

-odbiór, do którego jest zobowiązany kupujący polega na uzyskaniu faktycznego władztwa nad przedmiotem sprzedaży lub rzeczywistej możliwości dysponowania nim.

4)Rękojmia za wady przedmiotu sprzedaży

× szczególnym obowiązkiem sprzedawcy względem kupującego jest ponoszenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady przedmiotu sprzedaży. Odpowiedzialność ta obciąża sprzedawcę z mocy ustawy i jest niezależna od jego winy. Zatem będzie on odpowiadał także wówczas, gdy o wadzie nie wiedział i przy dołożeniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć. Za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w zakresie, którego rękojmia nie obejmuje, sprzedawca ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych.

× strony umowy sprzedaży mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Wyjątkiem są tu umowy z udziałem konsumentów. W takich wypadkach ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy zezwala na to przepis szczególny. Jednak umowne wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi zawsze jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca podstępnie zataił wadę przed kupującym.

5)Pojęcie i rodzaje wad

▪ wada fizyczna występuje wówczas, gdy sprzedana rzecz:

-ma wadę, która zmniejsza jej wartość lub użyteczność ze względu na cel oznaczony w umowie albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy. Kupujący, który żąda uznania tej wady, musi wykazać, iż sprzedawca znał cel zakupu albo przy dołożeniu należytej staranności mógł go poznać.

-nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego.

-została kupującemu wydana w stanie niezupełnym. Stan niezupełny wystąpi gdy sprzedana rzecz zostanie wydana kupującemu bez części składowej, przynależności lub dokumentów potrzebnych do prawidłowego korzystania z rzeczy. W takim wypadku znajdują zastosowanie ogólne zasady odpowiedzialności z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania.

Sprzedawca ponosi odpowiedzialność jedynie za te wady fizyczne, których źródłem jest przyczyna tkwiąca w rzeczy przed przejściem na kupującego niebezpieczeństwa jej przypadkowej utraty lub uszkodzenia. Z zasady niebezpieczeństwo to przechodzi na kupującego z chwilą wydania mu sprzedanej rzeczy.

▪ wady prawne polegają na tym, że:

=sprzedana rzecz stanowi własność osoby 3. Dotyczy to sytuacji, w których sprzedający nie jest właścicielem rzeczy i nie ma upoważnienia do rozporządzania nią.

=sprzedana rzecz jest obciążona prawem osoby3. Za takie obciążenie przedmiotu sprzedaży uznaje się ograniczone prawa rzeczowe oraz prawa obligacyjne, które są skuteczne względem kupującego.

=przedmiotem sprzedaży jest prawo, które w chwili zawarcia umowy nie istnieje. W szczególności dotyczy to praw, które nigdy nie istniały albo wygasły przed zawarciem umowy.

▪ wady jawne-to takie wady fizyczne lub prawne, o których kupujący wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć w chwili zawarcia umowy. Wyjątkowo, taka ocena stanu świadomości kupującego powinna być dokonana w chwili wydania rzeczy. Dotyczy to sprzedaży rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz rzeczy, które mają powstać w przyszłości. Sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności za wady jawne.

▪ wady ukryte-odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest ograniczona wyłącznie do tej kategorii wad

▪ wady istotne-takie, które uniemożliwiają kupującemu normalne korzystanie z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem.

6)Uprawnienia z tytułu rękojmi

W wypadku wystąpienia wad sprzedanej rzeczy, kupującemu przysługują następujące uprawnienia:

› odstąpienie od umowy-kupujący nie może zrealizować tego uprawnienia, jeżeli sprzedawca wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo wady usunie. Jednakże sprzedawca musi to uczynić niezwłocznie. Wymienione ograniczenie nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już przez sprzedawcę wymieniona albo naprawiana. Ponadto, kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wady są nieistotne. W takim wypadku kupujący może korzystać wyłącznie z pozostałych uprawnień;

› żądanie obniżenia ceny-cenę należy obniżyć w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do wartości tej rzeczy obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad

› wymiana rzeczy-żądanie dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad. Uprawnienie to może być realizowane wyłącznie w odniesieniu do wad rzeczy oznaczonych co do gatunku. Jednocześnie z tym uprawnieniem kupujący może się domagać naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.

› naprawa rzeczy-żądanie usunięcia wady; uprawnienie to może być realizowane wyłącznie w wypadku wystąpienia wad rzeczy oznaczonych co do tożsamości, które wytworzył sprzedawca. Kupujący, który żąda usunięcia wady, wyznacza w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po jego bezskutecznym upływie odstąpi od umowy. Sprzedawca może odmówić usunięcia wady, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów.

Wymienione uprawnienia nie mogą być kumulowane. Jednocześnie do kupującego należy wybór tego uprawnienia, które będzie realizował.

7)Akty staranności

Akty staranności to działania kupującego, które powinien on przedsięwziąć, aby dochodzić bez przeszkód uprawnień z tytułu rękojmi.

› w przypadku wady fizycznej przesłanką dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi jest zawiadomienie sprzedawcy o wadzie-w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym, przy zachowaniu należytej staranności, mógł wadę wykryć(563§1). W sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą kupujący ma obowiązek zbadać rzecz w czasie i w sposób przyjęty dla rzeczy danego rodzaju i zawiadomić niezwłocznie sprzedawcę o dostrzeżonych wadach. Jednakże kupujący nie traci uprawnień z tytułu rękojmi, choćby nie zbadał rzeczy i nie zawiadomił sprzedawcy o wadzie w terminie, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją(564) np. w postaci atestu

› zachowanie uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne nie jest uzależnione od zawiadomienia o wadzie sprzedawcy. Kupujący może realizować uprawnienia z tytułu rękojmi, chociaż osoba trzecia nie wystąpiła przeciwko niemu z roszczeniem dotyczącym przedmiotu sprzedaży. Jednakże gdy osoba trzecia dochodzi od kupującego roszczeń odnoszących się do przedmiotu transakcji, kupujący winien niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę, aby umożliwić mu wzięcie udziału w sprawie. W przeciwnym razie sprzedawca zostaje zwolniony od odpowiedzialności za wady prawne o tyle, o ile udział sprzedawcy w sprawie mógłby przesądzić o bezzasadności roszczeń osoby trzeciej.

8)Terminy wygaśnięcia uprawnień z tytułu rękojmi

× możliwość realizacji uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne jest ograniczona rocznym terminem zawitym. Natomiast w odniesieniu do wad fizycznych budynku uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają po upływie 3lat. Wymienione terminy rozpoczynają bieg od dnia, w którym rzecz została wydana kupującemu.

× w wypadku wad prawnych rzeczy sprzedanej uprawnienia z tytułu rękojmi wygasają z upływem roku licząc od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeżeli kupujący dowiedział się o jej istnieniu na skutek powództwa osoby 3, bieg terminu rozpoczyna się w dniu uprawomocnienia się orzeczenia, które zostało wydane w sporze z tą osobą.

× jeżeli sprzedawca podstępnie zataił wadę fizyczną lub prawną przed kupującym, upływ wymienionych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi. Zarzut z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne może być podniesiony po ich upływie także wówczas, gdy przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.

9)Gwarancja jakości

Udzielenie gwarancji jakości stanowi czynność prawną. Zazwyczaj następuje przez wręczenie kupującemu dokumentu gwarancyjnego. Dokument ten jest znakiem legitymacyjnym. Gwarancja jakości zawiera zapewnienie sprawnego funkcjonowania przedmiotu oraz określenie zakresu i rodzaju obowiązku gwaranta, okresu gwarancji, jak również wskazanie zakładu prowadzącego serwis gwarancyjny. W wypadku gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji.

Różnice między gwarancją a rękojmią:

+odpowiedzialność z tytułu rękojmi wynika z samej ustawy, natomiast odpowiedzialność gwarancyjna ma źródło w umowie

+rękojmia obejmuje wady fizyczne i prawne, a gwarancja dotyczy tylko wad fizycznych

+o ile strony nie postanowią inaczej, kupującemu, z tytułu gwarancji służy skromniejszy katalog uprawnień; nie może on od umowy odstąpić ani żądać obniżenia ceny.

Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.

10)Szczególne rodzaje sprzedaży

Sprzedaż na raty-jest zawierana w obrocie konsumenckim. Sprzedawcą jest osoba, która zawiera umowę w zakresie działalności prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa, zaś kupującym jest osoba fizyczna, dla której nabycie rzeczy nie jest związane z prowadzeniem własnego przedsiębiorstwa. Przedmiotem sprzedaży na raty może być tylko rzecz ruchoma. Jest ona wydawana kupującemu przed całkowitym zapłaceniem ceny. Jednocześnie cena jest płatna w ratach.

Sprzedaż z zastrzeżeniem własności-ma miejsce, gdy sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej do czasu zapłaty ceny. W razie wątpliwości przyjmuje się, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym. Zatem kupujący stanie się właścicielem rzeczy z chwilą zapłaty ceny w ustalonym terminie. Jeżeli rzecz ma zostać wydana kupującemu przed ziszczeniem się warunku, zastrzeżenie własności wymaga formy pisemnej. W razie niewypełnienia warunku przez kupującego, który otrzymał rzecz, sprzedawca może żądać zwrotu rzeczy oraz odpowiedniego wynagrodzenia za jej zużycie lub uszkodzenie.

Sprzedaż na próbę oraz sprzedaż z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego-również mają warunkowy charakter. W razie wątpliwości przyjmuje się, że umowa została zawarta pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry. W takim wypadku kupujący, który odebrał rzecz stanie się jej właścicielem z chwilą złożenia takiego oświadczenia, albo z chwilą upływu terminu, w którym takie oświadczenie powinien był złożyć. Jeżeli termin próby lub zbadania rzeczy nie został określony w umowie, sprzedawca jest uprawniony do jego wyznaczenia.

Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu-polega na tym, iż strony umowy zastrzegają na rzecz sprzedawcy uprawnienie do odkupienia sprzedanej rzeczy. Prawo to jest niezbywalne i niepodzielne. Sprzedawca może je zrealizować w terminie wskazanym w umowie. Jednak termin ten nie może przekroczyć 5lat. Dłuższe terminy z mocy ustawy podlegają skróceniu do wymienionej granicy. Sprzedawca wykonuje swoje prawo składając oświadczenie woli drugiej stronie umowy. Jeżeli umowa została zawarta w szczególnej formie, oświadczenie to wymaga tej samej formy. W takim wypadku kupujący ma obowiązek przenieść na sprzedawcę własność kupionej rzeczy. Jednocześnie przysługuje mu prawo do zwrotu ceny i kosztów sprzedaży oraz zwrotu poniesionych na rzecz nakładów.

Sprzedaż z zastrzeżeniem pierwokupu-prawo pierwokupu polega na tym, że określonemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo kupna określonej rzeczy w wypadku, gdyby jej właściciel sprzedał ją osobie 3. Prawo pierwokupu jest niezbywalne i niepodzielne.

Umowa sprzedaży rzeczy, której dotyczy prawo pierwokupu, może być zawarta tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu nie wykona przysługującego mu prawa(sprzedaż z zastrzeżeniem pierwokupu). Sprzedawca jako zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu powinien niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o treści umowy sprzedaży, którą zawarł z osobą 3. Jeżeli czynność prawna albo przepis szczególny nie stanowią inaczej, prawo pierwokupu w odniesieniu do nieruchomości może zostać wykonane w ciągu miesiąca, zaś w stosunku do rzeczy ruchomych w ciągu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o ich sprzedaży. Uprawniony wykonuje swoje prawo składając oświadczenie woli sprzedawcy rzeczy. Wykonanie prawa pierwokupu powoduje, że między uprawnionym i zobowiązanym dochodzi do skutku umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą 3.

Zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu, który nie wykonał ciążących na nim obowiązków i sprzedał rzecz osobie 3 bezwarunkowo albo nie zawiadomił uprawnionego o sprzedaży lub podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością, ponosi względem uprawnionego odpowiedzialność odszkodowawczą. Wyjątkowo, jeżeli prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego albo współwłaścicielowi, sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna.

Sprzedaż konsumencka-ustawa o sprzedaży konsumenckiej znajduje zastosowanie do umów sprzedaży rzeczy ruchomych(towar konsumpcyjny), które zbywa przedsiębiorstwo w zakresie swojej działalności, zaś nabywca-osoba fizyczna w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą.

a)Szczególne obowiązku sprzedawcy towaru konsumpcyjnego

› obowiązek poinformowania kupującego o cenie oferowanego towaru oraz jego cenie jednostkowej, chyba że wyrażają się one tą samą kwotą. W wypadku sprzedaży towaru oferowanego luzem sprzedawca ma obowiązek podania tylko ceny jednostkowej. Taki sam sposób informowania o cenie towaru powinien być stosowany w reklamie.

› obowiązek pisemnego potwierdzenia wszystkich istotnych postanowień zawartej umowy. Dotyczy to sprzedaży na raty, na przedpłaty, na zamówienia, według wzoru lub na próbę oraz sprzedaży za cenę powyżej 2tys.zł. W innych przypadkach sprzedawca ma obowiązek wydać pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, jeżeli zażąda tego kupujący. Takie potwierdzenie powinno zawierać oznaczenie sprzedawcy z jego adresem, datą sprzedaży oraz określenie towaru konsumpcyjnego, jego ilości i cenę

› obowiązek udzielenia kupującemu jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji, które są niezbędne do prawidłowego i pełnego korzystania ze sprzedanego towaru konsumpcyjnego

› obowiązek zapewnienia w miejscu sprzedaży warunków techniczno-organizacyjnych. Które umożliwiają kupującemu dokonanie wyboru towaru i sprawdzenie jego jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych podzespołów.

b)Odpowiedzialność za jakość towaru konsumpcyjnego-sprzedawca towaru konsumpcyjnego odpowiada za jego jakość wyłącznie na zasadach określonych w ustawie o sprzedaży konsumenckiej.

c)Przesłanki niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową-sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową. Jednocześnie w wypadku, gdy taka niezgodność zostanie stwierdzona przed upływem 6miesięcy od wydania towaru kupującemu przyjmuje się, że istniała ona w chwili jego wydania. Towar jest niezgodny z umową, jeżeli:

× (w wypadku indywidualnego uzgadniania jego właściwości) nie odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi; nie ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru; nie nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru

× (w wypadku gdy strony nie uzgadniały indywidualnie jego właściwości) nie nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany; jego właściwości nie odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju

× (w wypadku gdy strony nie uzgadniały indywidualnie jego właściwości) nie odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela.

× został nieprawidłowo zamontowany i uruchomiony.

Sprzedawca może uchylić się od odpowiedzialności za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową, jeżeli wykaże, że kupujący o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. To samo odnosi się do niezgodności, która wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego.

d)Uprawnienia kupującego

Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupującemu przysługują następujące uprawnienia:

=żądanie doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez jego nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy. Jeżeli sprzedawca nie ustosunkuje się do żądania kupującego w terminie 14dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione. Wybór sposobu doprowadzenia do stanu zgodnego z umową(naprawa lub wymiana)należy do kupującego.

=żądanie stosownego obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy. Uprawnienia te mogą być realizowane dopiero w dalszej kolejności, jeżeli naprawa albo wymiana towaru są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów albo, jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie oraz, gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności. Wybór uprawnienia(obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy)należy do kupującego. Jednak kupujący nie może odstąpić od umowy, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. W takim wypadku może żądać jedynie obniżenia ceny.

e)Akt staranności-aktem staranności, jakiego kupujący musi dochować, aby nie utracić uprawnień z tytułu niezgodności towaru z umową, jest zawiadomienie sprzedawcy o takiej niezgodności w terminie 2miesięcy od jej stwierdzenia. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem. Jednocześnie do chwili zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności, ustawodawca wykluczył możliwość umownego wyłączenia albo ograniczenia uprawnień kupującego.

Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową jest ograniczona 2-letnim terminem zawitym, który jest liczony od dnia wydania towaru kupującemu. W wypadku wymiany towaru termin ten biegnie na nowo.

f)Gwarancja na towar konsumpcyjny-ustawa o sprzedaży konsumenckiej przewiduje, że kupującemu może zostać udzielona gwarancja. Kupujący może wykonać uprawnienia z tytułu niezgodności towaru z umową, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Oznacza to, że do kupującego należy wybór, z którego reżimu odpowiedzialności za nienależytą jakość rzeczy będzie korzystał.

Gwarancja jest udzielana bez odrębnej opłaty w drodze oświadczenia woli gwaranta, które jest zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie odnoszącej się do towaru konsumpcyjnego. Gwarancja określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego na wypadek, gdyby właściwość sprzedanego towaru nie odpowiadała właściwości w niej wskazanej. Dokument gwarancyjny powinien zawierać podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji.

DAROWIZNA

1)Umowa darowizny-darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Jest to umowa nazwana, konsensualna, jednostronnie zobowiązująca, nieodpłatna i niewzajemna.

Bezpłatne świadczenie darczyńcy musi prowadzić do zwiększenia aktywów(przysporzenie pozytywne)albo zmniejszenia pasywów w majątku obdarowanego)przysporzenie negatywne).

Nie stanowi darowizny bezpłatne świadczenie, do którego zobowiązanie wynika z innej nieodpłatnej umowy nazwanej oraz zrzeczenie się prawa, którego osoba zrzekająca się jeszcze nie nabyła albo, które nabyła w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte.

2)Forma umowy

Umowa darowizny wymaga formy aktu notarialnego dla oświadczenia woli darczyńcy. Natomiast oświadczenie woli obdarowanego może mieć formę dowolną. Jeżeli darczyńca nie dochował formy szczególnej swego oświadczenia woli, umowa staje się ważna, jeżeli świadczenie w niej przyrzeczone zostało spełnione. Jednak nie dotyczy to sytuacji, w których ustawa ze względu na przedmiot darowizny wymaga zachowania szczególnej formy dla oświadczenia woli obu stron. W tych wypadkach niedochowanie przesłanki formy będzie rodziło nieważność darowizny, która nie może być konwalidowana przez jej wykonanie.

3)Prawa i obowiązki stron

a)Umowa rodzi po stronie darczyńcy:

=obowiązek spełnienia świadczenia na rzecz obdarowanego

-darczyńca ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za jego niewykonanie albo nienależyte wykonanie tylko wtedy, gdy szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Ponadto, jeżeli darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa

=odpowiedzialność za wady prawne i fizyczne przedmiotu darowizny-darczyńca ponosi z tego tytułu odpowiedzialność tylko, gdy wyrządzi obdarowanemu szkodę przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich we właściwym czasie. W takim wypadku odpowiedzialność darczyńcy ogranicza się do obowiązku naprawienia szkody. Jednak może on uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że obdarowany mógł z łatwością zauważyć wadę.

b)Umowa rodzi po stronie obdarowanego:

=obowiązek wykonania polecenia darczyńcy. Darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Polecenie należy do elementów podmiotowo istotnych darowizny. Zachowanie obdarowanego, które czyni zadość poleceniu darczyńcy nie ma cech świadczenia wzajemnego.

Polecenie może zostać ustanowione w interesie obdarowanego, darczyńcy, osoby 3 albo interesie społecznym. Darczyńca, który wykonał zobowiązanie wynikające z umowy darowizny, może żądać wypełnienia polecenia. Jednak nie dotyczy to sytuacji, w której polecenie zostało ustanowione wyłącznie w interesie obdarowanego. Po śmierci darczyńcy wypełnienia polecenia mogą żądać jego spadkobiercy, a jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny-także właściwy organ państwowy.

Obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione istotną zmianą stosunków. Ponadto, jeżeli wypełnienia polecenia żąda darczyńca albo jego spadkobiercy, obdarowany może się zwolnić z obowiązku wypełnienia polecenia przez wydanie przedmiotu darowizny w stanie, w jakim się on znajdował w chwili żądania.

=obowiązek utrzymania darczyńcy w razie niedostatku. Jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środki, których mu brak do utrzymania albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Jednak obdarowany może zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

4)Odwołanie darowizny

Darowizna może zostać odwołana w następujących wypadkach:

▫ po zawarciu umowy przed jej wykonaniem, jeżeli po zawarciu umowy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych

▫ po zawarciu umowy zarówno przed jej wykonaniem, jak i po wykonaniu, jeżeli obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. Uprawnienie do odwołania darowizny z tego powodu jest ograniczone rocznym terminem zawitym, którego bieg rozpoczyna się w dniu, w którym uprawniony dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Wyjątkowo, uprawnienie do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego może przysługiwać spadkobiercom darczyńcy. Dotyczy to sytuacji, w których darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania darowizny albo, gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy. Jednak zarówno darczyńca, jak i jego spadkobiercy nie mogą odwołać darowizny z powodu rażącej niewdzięczności, jeżeli darczyńca przebaczył obdarowanemu.

ZAMIANA

1)Przez umowę zamiany-każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę majątkowe prawo podmiotowe w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia innego majątkowego prawa podmiotowego. Jest to umowa konsensualna, wzajemna, odpłatna i dwustronnie zobowiązująca.

NAJEM

1)Umowa najmu-wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Jest to umowa nazwana, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i wzajemna.

a)Przedmiotem najmu mogą być dobra materialne, które w trakcie jego trwania nie zostaną zużyte. Mogą to być rzeczy ruchome, nieruchomości oraz części rzeczy.

2)Forma umowy

-zawarcie umowy najmu nie wymaga formy szczególnej

-wyjątkiem jest najem pomieszczeń lub nieruchomości, który jest zawierany na okres powyżej jednego roku. W takim wypadku KC wymaga zachowania formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem wystąpienia z szczególnych skutków prawnych. Jej niezachowanie powoduje, że umowę poczytuje się za zawartą na czas nieoznaczony.

-ponadto, jeżeli umowa najmu na czas oznaczony była zawarta w formie pisemnej z datą pewną, a przedmiot najmu został wydany najemcy, osobie, która nabyła przedmiot najmu w trakcie trwania stosunku najmu, nie przysługuje ustawowe uprawnienie do wypowiedzenia tego stosunku.

3)Prawa i obowiązki wynajmującego

• obowiązek wydania najemcy rzeczy w stanie przydatnym do umówionego użytku

-jednocześnie ustawodawca wprowadził domniemanie, według którego rzecz została wydana najemcy w dobrym stanie i przydatnym do takiego użytku

• obowiązek utrzymania rzeczy w stanie zdatnym do umówionego użytku przez czas trwania najmu

-nie dotyczy to drobnych nakładów związanych ze zwykłym używaniem rzeczy, które obciążają najemcę

-jeżeli okaże się, że rzecz najęta wymaga napraw, które obciążają wynajmującego, najemca powinien go niezwłocznie o tym zawiadomić

-w wypadku napraw, bez których rzecz nie będzie zdatna do umówionego użytku, najemca może wyznaczyć wynajmującemu termin do ich wykonania. Jego bezskuteczny upływ legitymuje najemcę do dokonania koniecznych napraw na koszt wynajmującego

-jeżeli w trakcie stosunku najmu jego przedmiot ulegnie zniszczeniu z przyczyn, za które wynajmujący nie ponosi odpowiedzialności, nie ma on obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego

• obowiązek zapewnienia najemcy możliwości niezakłóconego korzystania z przedmiotu najmu

-w tym celu wynajmujący ma obowiązek powstrzymywania się od własnych działań względem najętej rzeczy, które mogłyby utrudnić lub uniemożliwić najemcy jej eksploatację. Ponadto wynajmujący powinien zapewnić najemcy ochronę przed tego rodzaju działaniem osób 3.

• odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne przedmiotu najmu

-jeżeli wady ograniczają przydatność rzeczy do umówionego użytku, najemca może żądać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wad

-gdy wady uniemożliwiają taki użytek, najemca może wypowiedzieć stosunek najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia; takie wypowiedzenie jest dopuszczalne tylko, gdy rzecz miała wady w chwili jej wydania najemcy albo wady powstały później, ale są nieusuwalne lub nie zostały przez wynajmującego usunięte w odpowiednim czasie(mimo powiadomienia go o nich przez najemcę)

4)Prawa i obowiązki najemcy

• obowiązek zapłaty czynszu

=czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju

=świadczenie czynszu może mieć charakter jednorazowy albo okresowy

=jeżeli termin płatności czynszu określonego pieniężnie nie został ustalony w umowie, powinien on być płacony z góry:

-za cały okres najmu, jeżeli najem ma trwać krócej niż miesiąc

-miesięcznie, do 10dnia miesiąca, jeżeli czas trwania najmu jest dłuższy niż miesiąc albo gdy umowa została zawarta na czas nieoznaczony

=dla zabezpieczenia świadczeń czynszowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, wynajmującemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu. Prawo to wygasa, gdy rzeczy nim obciążone zostaną usunięte z przedmiotu najmu. Jednak wynajmujący może się temu sprzeciwić i zatrzymać rzeczy najemcy do chwili zapłaty zaległych świadczeń czynszowych albo ich zabezpieczenia. W takim wypadku na wynajmującego przechodzi niebezpieczeństwo uszkodzenia lub utraty zatrzymanych rzeczy.

=jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu, co najmniej za 2pełne okresy płatności, wynajmujący jest uprawniony do wypowiedzenia stosunku najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia

=w odniesieniu do najmu lokali taka zwłoka musi wynosić co najmniej 3pełne okresy płatności. Dodatkowo wynajmujący musi pisemnie uprzedzić najemcę o zamiarze rozwiązania stosunku najmu oraz wyznaczyć mu dodatkowy, miesięczny, termin do zapłaty zaległych i bieżących należności. Dopiero po bezskutecznym upływie tego terminu osoba wynajmująca lokal jest legitymowana do wypowiedzenia stosunku najmu

• obowiązek używania rzeczy najętej w sposób określony w umowie

-jeżeli umowa nie precyzuje tej kwestii, najemca powinien używać rzeczy w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu

-jeżeli najemca używa przedmiotu najmu w sposób sprzeczny z umową lub jego przeznaczeniem, wynajmujący może wypowiedzieć stosunek najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia. Uprawnienie to służy wynajmującemu także, gdy najemca zaniedbuje najętą rzecz w stopniu, który powoduje jej narażenie na uszkodzenie lub utratę. W obu tych wypadkach wynajmujący może skorzystać z przysługującego mu uprawnienia jedynie wtedy, gdy wcześniej upomniał najemcę zalecając mu właściwe korzystanie z przedmiotu najmu

• uprawnienie do użyczenia lub podnajęcia przedmiotu najmu

-najemca może najętą rzecz oddać w całości lub części osobie 3 do bezpłatnego używania albo w podnajem, chyba że umowa wyraźnie mu tego zabrania

-w takiej sytuacji zarówno najemca, jak i osoba 3 są odpowiedzialne względem wynajmującego za prawidłowe używanie najętej rzeczy

-stosunek łączący najemcę z osobą 3 ulega rozwiązaniu najpóźniej z chwilą zakończenia stosunku najmu, który łączy najemcę z wynajmującym

-w wypadku lokali bez zgody wynajmującego najemca nie może podnająć lub oddać do bezpłatnego używania najętego lokalu lub jego części

• obowiązek ponoszenia drobnych nakładów związanych ze zwykłym używaniem najętej rzeczy

• obowiązek zwrotu najętej rzeczy po zakończeniu stosunku najmu

-najemca powinien zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym

-wyjątkiem jest zużycie rzeczy, które jest następstwem jej prawidłowego używania

5)Skutki zbycia rzeczy najętej

W razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia. Powyższe uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przysługuje nabywcy, jeżeli umowa najmu była zawarta na czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej i z datą pewną, a rzecz została najemcy wydana.

6)Zakończenie stosunku najmu

Stosunek najmu może być ukształtowany jako zobowiązania terminowe lub bezterminowe.

= najem zawarty na czas określony wygasa z upływem terminu oznaczonego w umowie-umowa może określać wypadki, w których wynajmujący oraz najemca będą upoważnieni do wcześniejszego wypowiedzenia stosunku najmu

= jeżeli umowa najmu zostanie zawarta na okres powyżej 10lat, po upływie tego terminu najem poczytuje się za zawarty na czas nieokreślony. Skutek ten wystąpi także, gdy po upływie terminu wyznaczonego w umowie najemca będzie nadal używał rzecz za zgodą wynajmującego.

= najem jako zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu go przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych. Ich brak powoduje, że wypowiedzenie stosunku najmu powinno nastąpić z zachowaniem terminów ustawowych:

× 3miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego, gdy czynsz jest płatny w odstępach dłuższych niż miesiąc

× miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego, gdy czynsz jest płatny miesięcznie-w wypadku lokali-jeżeli czas trwania najmu lokalu nie jest oznaczony, a czynsz jest płatny miesięcznie, najem można wypowiedzieć najpóźniej na 3miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego

× 3dni naprzód, gdy czynsz jest płatny w okresach krótszych niż miesiąc

× dzień naprzód, gdy najem jest dzienny

DZIERŻAWA

1)Umowa dzierżawy- jest umową, w której wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Jest to umowa nazwana, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i wzajemna.

a)Przedmiotem dzierżawy mogą być, jeżeli przynoszą pożytki, dobra materialne, zorganizowane kompleksy majątkowe oraz majątkowe prawa podmiotowe.

2)Prawa i obowiązki stron

Do stosunku dzierżawy znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy o najmie. Unormowania odmienne od prawnego reżimu najmu-mają one zapewnić przede wszystkim:

▫ ochronę interesu majątkowego dzierżawcy, który prawidłowo gospodaruje przedmiotem dzierżawy; można tu wymienić:

+przyznanie stronom umowy możliwości oznaczenia świadczeń czynszowych w ułamkowej części pożytków z przedmiotu dzierżawy; brak właściwych postanowień umownych czynsz ma być płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym albo jeżeli brak takiego zwyczaju, półrocznie z dołu.

+wprowadzenie klauzuli rebus sic stantibus, która ma chronić interesy dzierżawcy na wypadek znacznego obniżenia zwykłego przychodu z przedmiotu dzierżawy; jeżeli nastąpiło to wskutek okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby, może on żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy-ma to zastosowanie tylko gdy strony umowy nie oznaczyły świadczeń czynszowych ułamkową częścią pożytków z przedmiotu dzierżawy

+wydłużenie okresu, na jaki dzierżawa może być zawierana jako zobowiązanie terminowe; okres ten wynosi 30lat; dzierżawę zawartą na czas dłuższy poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nieoznaczony.

▫ racjonalne inwestowanie i gospodarowanie przedmiotem dzierżawy; można tu wymienić:

=zobowiązanie dzierżawcy do wykonania dzierżawy zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki

=zobowiązanie dzierżawcy do dokonywania napraw, które są niezbędne do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie niepogorszonym

=dzierżawca nie może bez zgody wydzierżawiającego oddać przedmiotu dzierżawy osobie 3 do bezpłatnego używania albo poddzierżawy

=zobowiązanie dzierżawcy aby po zakończeniu stosunku dzierżawy zwrócił przedmiot dzierżawy w stanie, w jakim powinien się on znajdować po eksploatacji zgodnej z wymogami prawidłowej gospodarki

UŻYCZENIE

1)Umowa użyczenia- użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy przez czas oznaczony lub nieoznaczony. Jest to umowa nieodpłatna, niewzajemna, jednostronnie zobowiązująca i realna.

a)Przedmiotem użyczenia mogą być dobra materialne, które w trakcie jego trwania nie zostaną zużyte. Mogą to być rzeczy ruchome, nieruchomości oraz części rzeczy.

2)Prawa i obowiązki stron

a)Prawa i obowiązki użyczającego

Użyczającego obciąża:

-obowiązek powstrzymywania się od własnych działań względem użyczonej rzeczy, które mogłyby utrudnić lub uniemożliwić biorącemu jej eksploatację

-ograniczona odpowiedzialność za szkody wynikłe w związku z wadami użyczonej rzeczy; użyczający jest zobowiązany do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach użyczonej rzeczy nie powiadomił go o nich. Jednak użyczający nie poniesie odpowiedzialności, jeżeli biorący mógł wadę z łatwością zauważyć.

b)Prawa i obowiązki biorącego w użyczenie

Do obowiązków biorącego należy:

› obowiązek właściwej eksploatacji rzeczy

-biorący powinien używać oddanej mu w użyczenie rzeczy w sposób określony w umowie. Jeżeli umowa nie zawiera takich postanowień, biorący powinien używać rzeczy w sposób odpowiadający jej właściwościom oraz przeznaczeniu. Biorący nie może bez zgody użyczającego oddać rzeczy osobie 3 do używania. Wyjątek-sytuacja, w której okoliczności zmuszają użyczającego do powierzenia rzeczy osobie 3

-nieprawidłowe wykonywanie obowiązku upoważnia użyczającego do żądania zwrotu użyczonej rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony. Ponadto biorący ponosi w takim wypadku ryzyko przypadkowej utraty rzeczy.

-biorący rzecz w użyczenie ponosi zwykłe koszty związane z jej eksploatacją. Jeżeli biorący poniesie inne wydatki lub nakłady na użyczoną rzecz, podlegają one zwrotowi według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia

› obowiązek zwrotu rzeczy po zakończeniu stosunku użyczenia

-rzecz powinna zostać zwrócona w stanie niepogorszonym, przy uwzględnieniu jej zużycia, które jest następstwem prawidłowej eksploatacji.

3)Zakończenie stosunku użyczenia

Użyczenie może mieć charakter zobowiązania terminowego albo bezterminowego. Użyczenie zawarte na czas określony wygasa z upływem terminu oznaczonego w umowie. Jednak użyczający może żądać wcześniejszego zwrotu rzeczy, jeżeli:

-biorący używa rzecz w niewłaściwy sposób

-biorący powierza bez upoważnienia rzecz osobie 3(nie będąc zmuszony do tego okolicznościami)

-rzecz jest potrzebna użyczającemu z powodów, których nie przewidziano przy zawarciu umowy

Użyczenie jako zobowiązanie bezterminowe wygasa, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł taki użytek uczynić. Wcześniejsze rozwiązanie użyczenia na czas nieoznaczony jest możliwe z tych samych przyczyn, które uzasadniają wcześniejsze rozwiązanie użyczenia zawartego na czas oznaczony.

POŻYCZKA

1)Umowa pożyczki- dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jest to umowa nazwana, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca i niewzajemna. Pożyczka może być nieodpłatna albo jeżeli strony tak postanowią odpłatna.

2)Forma pożyczki-umowa pożyczki, której wartość jest wyższa niż 500zł, wymaga zachowania formy pisemnej dla celów dowodowych.

3)Prawa i obowiązki stron

Dający pożyczkę zobowiązany jest do wydania przedmiotu pożyczki. Jeżeli termin wydania nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, to wydanie powinno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu dokonanym przez pożyczkobiorcę. Dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania jej przedmiotu, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony, chyba że w chwili zawarcia umowy wiedział o złym stanie majątkowym drugiej strony lub z łatwością mógł się dowiedzieć. Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.

Dający pożyczkę ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne wydanej rzeczy. Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający pożyczkę zobowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Nie stosuje się tego, gdy biorący mógł z łatwością wadę zauważyć.

Podstawowym obowiązkiem biorącego jest zwrot przedmiotu pożyczki. Termin zwrotu może być określony w umowie. Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik zobowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu 6tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.

UMOWA O KREDYT

1)Umowa o kredyt- bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązany jest:

-korzystać z kwoty kredytu na warunkach określonych w umowie

-zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami

-zapłacić prowizję od udzielonego kredytu określoną w umowie o kredyt.

2)Tryb zawarcia i forma umowy

Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Jest ona rozumiana jako zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.

Po złożeniu przez zainteresowaną osobę wniosku o udzielenie kredytu, bank weryfikuje jej zdolność kredytową. Potencjalny kredytobiorca jest zobowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje, które są niezbędne do dokonania oceny tej zdolności. Jeżeli jest ona pozytywna bank ustala z kredytobiorcą treść umowy kredytu.

Umowa kredytu powinna być sporządzona na piśmie dla celów dowodowych.

3)Prawa i obowiązki banku

• obowiązek oddania do dyspozycji kredytobiorcy kwoty kredytu.

-terminy i sposób realizacji tego obowiązku muszą być określone w umowie

• uprawnienie do żądania zabezpieczenia wierzytelności, które wynikają z umowy kredytu

• obowiązek niezwłocznego powiadomienia osób, które są dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, o opóźnieniu kredytobiorcy ze spłatą kredytu

• uprawnienie do obniżenia kwoty kredytu albo wypowiedzenia umowy

-uprawnienia te mogą być realizowane w wypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez niego zdolności kredytowej

-jednak wypowiedzenie umowy nie jest możliwe, jeżeli bank zgodził się na realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego. Jednocześnie kredytobiorca ma obowiązek umożliwić bankowi podejmowanie czynności, których celem jest ocena jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrola wykorzystania i spłaty kredytu

4)Prawa i obowiązki kredytobiorcy

▪ obowiązek przeznaczenia kredytu na ustalony w umowie cel

▪ obowiązek przedstawienia, na żądanie banku, informacji i dokumentów, które są niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontroli wykorzystania i spłaty kredytu

▪ obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty

▪ obowiązek zapłaty odsetek od kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty

▪ obowiązek zapłaty prowizji od udzielonego kredytu

▪ uprawnienie do wypowiedzenia umowy

-jeżeli strony ustaliły termin spłaty kredytu dłuższy niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 3miesięcznego terminu.

PORĘCZENIE

1)Umowa poręczenia-poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela, że wykona zobowiązanie, jeżeli nie uczyni tego dłużnik. Zgoda dłużnika na zawarcie umowy poręczenia nie jest wymagana. Jest to umowa nazwana, konsensualna, jednostronnie zobowiązująca i niewzajemna. Poręczenie może być nieodpłatne albo jeżeli strony tak postanowią odpłatne.

2)Forma umowy

Oświadczenie woli poręczyciela musi zostać wyrażone, pod rygorem nieważności, w formie pisemnej. Natomiast wierzyciel może złożyć swoje oświadczenie woli w dowolnej formie.

3)Poręczenie za dług osoby niemającej zdolności do czynności prawnych

W razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

4)Poręczenie za dług przyszły

Można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej. Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie.

5)Zakres zobowiązania poręczyciela

O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. Jednakże czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela.

6)Opóźnienie dłużnika

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela.

7)Solidarna odpowiedzialność poręczyciela

 W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny.

8)Wygaśnięcie zobowiązania poręczyciela

Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły - od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.

9)Zarzuty poręczyciela

 Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. Poręczyciel nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela. W razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego.

10)Obowiązek zawiadomienia dłużnika

Poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział.

11)Zawiadomienie o zapłacie długu

Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył. Gdyby tego nie uczynił, a dłużnik zobowiązanie wykonał, nie może żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w złej wierze.

12)Zawiadomienie o wykonaniu zobowiązania

Jeżeli poręczenie udzielone zostało za wiedzą dłużnika, dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o wykonaniu zobowiązania. Gdyby tego nie uczynił, poręczyciel, który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co wierzycielowi zapłacił, chyba że działał w złej wierze.

13)Odpowiedzialność wierzyciela

Jeżeli wierzyciel wyzbył się zabezpieczenia wierzytelności albo środków dowodowych, ponosi on względem poręczyciela odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę.

UMOWA O DZIEŁO

1)Umowa o dzieło-przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

2)Cechy dzieła:

Przedmiotem umowy jest dzieło. Stanowi ono twór:

-przyszły, który ma powstać po zawarciu umowy jako efekt jej wykonania

-umownie oznaczony

-samoistny, którego byt jest niezależny od wykonawcy

-materialny albo niematerialny

-obiektywnie wykonalny

3)Prawa i obowiązki przyjmującego zamówienie:

› obowiązek wykonania dzieła

-przyjmujący zamówienie jedynie wyjątkowo ma obowiązek osobistego wykonania dzieła. Najczęściej będzie on wynikać z postanowień umowy albo charakteru dzieła.

-przyjmujący zamówienie jest odpowiedzialny, jak za własne działanie, za działanie osób, z których pomocą wykonuje zobowiązanie oraz osób, którym powierza wykonanie zobowiązania.

-przyjmujący zamówienie nie podlega w trakcie wykonania działa kierownictwu zamawiającego; jeżeli jednak z przepisów, postanowień umownych albo obecnego stanu wiedzy i doświadczenia wynika, że przyjmujący zamówienie powinien postępować według określonych procedur, zamawiający ma prawo kontrolować, czy są one dochowane. W sytuacji gdy przyjmujący zamówienie wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może go wezwać do zmiany sposobu wykonania dzieła i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie tego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie działa lub jego dalsze wykonanie innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.

-gdy umowa nie stanowi inaczej, przyjmujący zamówienie powinien wykonać dzieło z własnych materiałów. Jeżeli z woli stron wynika, że materiał ten ma być dostarczony przez zamawiającego, przyjmujący zamówienie ma obowiązek użyć go w odpowiedni sposób, a po wykonaniu dzieła, złożyć rachunek i zwrócić niezużytą część. Gdyby jednak materiał, który dostarczył zamawiający, nie nadawał się do prawidłowego wykonania dzieła, przyjmujący zamówienie powinien go o tym niezwłocznie powiadomić.

› dzieło powinno zostać wykonane terminowo

-jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem jego wykonania albo wykonaniem tek dalece, że jego terminowe ukończenie jest mało prawdopodobne, zamawiający może odstąpić od umowy bez wyznaczania dodatkowego terminu wykonania dzieła. Realizacja tego uprawnienia nie jest zależna od winy przyjmującego zamówienie.

› obowiązek niezwłocznego powiadomienia zamawiającego o wystąpieniu okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu dzieła

-mogą to być zarówno okoliczności niezależne od osoby przyjmującego zamówienia jak i związane z jego osobą

› odpowiedzialność za wady dzieła

-ustawodawca odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów o rękojmi przy sprzedaży

-zamawiający może żądać od przyjmującego zamówienie usunięcia wady, wyznaczając mu w tym celu odpowiedni termin z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie nie przyjmie naprawy

-inne uprawnienia z tytułu rękojmi za wady działa mogą być realizowane przez zamawiającego, jeżeli wady nie zostaną usunięte. Może to mieć miejsce wówczas, gdy:

• wada, którą można było usunąć, nie została usunięta w terminie wyznaczonym przez zamawiającego albo z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła jej w tym terminie usunąć

• przyjmujący odmówił naprawy dzieła-przyjmujący może to uczynić, jeżeli naprawa wymagałaby nadmiernych kosztów(koszt naprawy czyni ją nieopłacalną w odniesieniu do wartości dzieła)

• wady są nieusuwalne

-jeżeli wada nie jest istotna, zamawiający może żądać odpowiedniego obniżenia wynagrodzenia. Natomiast uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługuje zamawiającemu tylko wówczas, gdy wada jest istotna.

-szczególna sytuacja wystąpi, gdy dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału, który został dostarczony przez zamawiającego albo wskutek wykonania dzieła według jego wskazówek, wówczas przyjmujący zamówienie, jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła, zachowuje prawo do wynagrodzenia za wykonaną pracę

4)Prawa i obowiązki zamawiającego

▪ obowiązek zapłaty wynagrodzenia

-wysokość wynagrodzenia może zostać określona następująco:

a)w ramach umowy może zostać ustalona konkretna wysokość wynagrodzenia. Podstawowymi sposobami określenia wynagrodzenia są tutaj ryczałt(jest stosowany przy dziełach prostych o typowym charakterze np. naprawa butów, uszycie ubrania w takim wypadku strony mogą z dużą dokładnością oszacować, już w chwili zawarcia umowy, wartość poszczególnych elementów, które umożliwiają ostateczną kalkulację wysokości wynagrodzenia) i kosztorys(jest stosowany przy dziełach nietypowych lub skomplikowanych, gdzie określenie z góry wszystkich elementów kalkulacji wynagrodzenia albo ich rozmiaru jest utrudnione np. remont domu).

=ryczałt-polega na ustaleniu z góry wynagrodzenia w ściśle określonej kwocie lub innej wartości. Charakterystyczną cechą ryczałtu jest to, że ta kwota(wartość)jest ustalana niezależnie od rzeczywistych kosztów wykonania dzieła. W konsekwencji, jeżeli strony umówiły się o takie wynagrodzenie, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia. Dotyczy to również sytuacji, w których w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Jedynie wyjątkowo, gdy wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, przyjmujący mógłby ponieść rażącą stratę, sąd może podwyższyć ryczałt albo rozwiązać umowę.

=kosztorys-polega na zestawieniu planowanych prac i przewidzianych kosztów, których wykonanie oraz poniesienie jest konieczne w celu wykonania dzieła. Ustalone w ten sposób w chwili zawarcia umowy wynagrodzenie ma orientacyjny(szacunkowy)charakter. Po wykonaniu dzieła może ulec ono ulec zmianie. Jest to możliwe w dwóch wypadkach:

1-jeżeli w toku wykonania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość stawek lub cen obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany wynagrodzenia

2-jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, których nie przewidywało kosztorysowe zestawienie prac przygotowane przez zamawiającego, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia; jeżeli jednak zestawienie prac, które było podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, zostało przygotowane przez przyjmującego zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko, gdy mimo należytej staranności nie mógł przewidzieć potrzeby wykonania dodatkowych prac

b)umowa może wskazywać podstawy do ustalenia wysokości wynagrodzenia. W takim wypadku strony umowy odwołują się do określonych cenników, które umożliwiają ustalenie wynagrodzenia lub jego poszczególnych elementów. Wynagrodzenie jest ustalane w oparciu o powyższe podstawy po ukończeniu dzieła.

c)jeżeli strony nie określiły w umowie wysokości wynagrodzenia oraz nie wskazały w niej podstaw do jego ustalenia, przyjmującemu zamówienie należy się zwykłe wynagrodzenie za dzieło danego rodzaju. W sytuacji gdy takiego zwykłego wynagrodzenia nie można określić, przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenia, które odpowiada poniesionym przez niego nakładom. W szczególności odnosi się to do uzasadnionego nakładu jego pracy.

-zapłata wynagrodzenia, w braku odmiennych postanowień umownych, powinna nastąpić w chwili oddania dzieła. Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone oddzielnie za każdą część, należy się ono przyjmującemu zamówienie z chwilą spełnienia przez niego każdej części z osobna

▪ obowiązek współdziałania przy wykonaniu dzieła

-o potrzebie współdziałania oraz jego zakresie decyduje właściwość dzieła albo postanowienia umowne.

- jeżeli brak takiego współdziałania ze strony zamawiającego, przyjmujący zamówienie może mu wyznaczyć odpowiedni termin z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie odstąpi od umowy. Jednocześnie zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeśli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego

▪ obowiązek odebrania dzieła

-zamawiający ma obowiązek odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swoim zobowiązaniem

-z chwilą odebrania dzieła niebezpieczeństwo jego utraty przechodzi na zamawiającego, gaśnie stosunek prawny nawiązany umową o dzieło oraz rozpoczynają bieg terminy zawite dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi za wady dzieła.

-jeżeli zamawiający uchyla się od odbioru właściwie zaoferowanego mu dzieła, dopuszcza się zwłoki. W konsekwencji przechodzi na niego niebezpieczeństwo przypadkowej utraty działa, a roszczenie przyjmującego zamówienie o zapłatę wynagrodzenia staje się wymagalne.

5)Zakończenie stosunku prawnego

Stosunek prawny ulega zakończeniu z chwilą oddania dzieła i zapłaty za nie wynagrodzenia. Ponadto przyczynami jego zakończenia mogą być:

+wykonanie przez zamawiającego ustawowego uprawnienia do odstąpienia od umowy; do chwili ukończenia dzieła zamawiający może od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie

+odstąpienie od umowy przez zamawiającego w wypadku znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego; realizując to uprawnienie zamawiający powinien odstąpić od umowy bez nieuzasadnionej zwłoki oraz zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia

+śmierć albo niezdolność do pracy przyjmującego zamówienie, jeżeli wykonanie dzieła jest uzależnione od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie

UMOWA ZLECENIA

1)Umowa zlecenia-przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Jest to umowa nazwana i konsensualna, może być zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna. Jednak z woli ustawodawcy przyjmującemu zlecenie należy się wynagrodzenie, jeżeli z umowy albo z okoliczności nie wynika, że zobowiązał się on do nieodpłatnego wykonania zlecenia. Umowa ta należy do umów starannego działania.

2)Umowa zlecenia a pełnomocnictwo

Przyjmujący zlecenie może działać przy jego wykonaniu w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie(pełnomocnik). W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje także umocowanie do wykonania czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie. Jednak połączenie zlecenia z pełnomocnictwem wymaga, aby forma zlecenia odpowiadała wymaganej przez ustawę formie pełnomocnictwa. W razie niezachowania właściwej dla pełnomocnictwa formy, przyjmujący zlecenie działa w imieniu własnym. Wobec tego, jeżeli przyjmujący zlecenie ma działać w imieniu dającego zlecenie, także umowa zlecenia powinna mieć tę formę. Gdyby umowa zlecenia przybrała inną formę np. pisemną, będzie ona ważna, ale przyjmujący zlecenie będzie działał w imieniu własnym.

3)Forma zlecenia

Zawarcie umowy zlecenia nie wymaga zachowania szczególnej formy.

4)Prawa i obowiązki przyjmującego zlecenie

♦ obowiązek działania z należytą starannością w celu dokonania czynności prawnej, która jest przedmiotem zlecenia

-przyjmujący zlecenie powinien wykonywać zlecenie osobiście. Może on powierzyć wykonanie zlecenia osobie 3tylko wtedy, gdy to wynika z umowy, zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W takim wypadku powinien niezwłocznie zawiadomić dającego zlecenie o sposobie i miejscu zamieszkania wybranego przez siebie zastępcy

-przyjmujący zlecenie powinien podczas jego wykonania kierować się wskazówkami, które otrzymał od dającego zlecenie. Odstąpienie od wyznaczonego przez dającego zlecenie sposobu wykonania zlecenia jest dopuszczalne jedynie wyjątkowo. Dotyczy to sytuacji, w których przyjmujący zlecenie nie ma możliwości uzyskania zgody na taką zmianę, a zachodzi uzasadniony powód, aby przypuszczać, że dający zlecenie zgodziłby się na nią, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy

-w trakcie wykonywania zlecenia przyjmujący zlecenie nie ma uprawnienia do używania we własnym imieniu pieniędzy i rzeczy dającego zlecenie. Natomiast jest on zobowiązany do sprawowania pieczy nad rzeczami dającego zlecenia tak jak przechowawca. W wypadku pieniędzy dającego zlecenie, przyjmujący może zatrzymać jedynie taką sumę, która jest niezbędna do dokonania czynności objętych zleceniem

♦ obowiązek udzielenia dającemu zlecenie informacji o przebiegu zleconej sprawy

-odnosi się to zarówno do bieżącego przekazywania wszelkich informacji na żądanie dającego zlecenia, jak i przekazywanie informacji istotnych dla sprawy z własnej inicjatywy

♦ obowiązek dokonania rozliczeń z dającym zlecenie po zakończeniu stosunku zlecenia

-po wykonaniu zlecenia albo wcześniejszym rozwiązaniu umowy, przyjmujący zlecenie powinien złożyć dającemu zlecenie sprawozdanie z przebiegu sprawy

-wraz ze sprawozdaniem przyjmujący zlecenie powinien przekazać dokumenty, które stanowią potwierdzenie zawartych w nim danych

-ponadto przyjmujący zlecenie powinien wydać dającemu zlecenie wszystko, co dla niego uzyskał przy wykonaniu zlecenia, chociażby działał we własnym imieniu

5)Prawa i obowiązki dającego zlecenie

◘ obowiązek zwrotu przyjmującemu zlecenie poniesionych przez niego wydatków oraz zwolnienie go z zaciągniętych zobowiązań

-dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie te wydatki, które zostały przez niego poczynione w celu należytego wykonania zlecenia. Przyjmującemu zlecenie należą się od tych wydatków odsetki ustawowe. Jednocześnie, jeżeli wykonanie zlecenia wymaga poniesienia takich wydatków, przyjmujący zlecenie może żądać od dającego zlecenie odpowiedniej zaliczki

-obowiązek zwolnienia ze zobowiązań, które przyjmujący zlecenie zaciągnął w celu jego realizacji, odnosi się do sytuacji, w których działał on we własnym imieniu. Jego realizacja może polegać na przejęciu długu albo zapłacie

◘ obowiązek zapłaty wynagrodzenia

-przyjmującemu zlecenie należy się wynagrodzenie, chyba że z okoliczności albo z umowy wynika, że zlecenie ma być wykonane nieodpłatnie.

-jego wysokość jest ustalana przede wszystkim według obowiązującej taryfy. W jej braku strony mogą uregulować w umowie. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy i nie umówiono się w sprawie wysokości wynagrodzenia, przyjmującemu zlecenie należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

-zapłata wynagrodzenia powinna nastąpić po wykonaniu zlecenia, chyba że inaczej stanowi umowa albo przepisy szczególne

6)Zakończenie stosunku zlecenia

Stosunek prawny wygasa w wyniku wykonania zleconej czynności prawnej. Innymi przyczynami są:

=wypowiedzenie umowy: zarówno dający, jak i przyjmujący zlecenie mogą wypowiedzieć umowę w każdym czasie

=śmierć przyjmującego zlecenie albo utrata przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych

UMOWA PRZECHOWANIA

1)Umowa przechowania-polega na tym, że przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą, która została mu w tym celu oddana. Jest to umowa nazwana, realna, odpłatna lub nieodpłatna.

2)Wysokość wynagrodzenia

Jeżeli wysokość wynagrodzenia za przechowanie nie jest określona w umowie albo w taryfie, przechowawcy należy się wynagrodzenie w danych stosunkach przyjęte, chyba że z umowy lub z okoliczności wynika, iż zobowiązał się przechować rzecz bez wynagrodzenia.

3)Sposób przechowania

Przechowawca powinien przechowywać rzecz w taki sposób, do jakiego się zobowiązał, a w braku umowy w tym względzie, w taki sposób, jaki wynika z właściwości przechowywanej rzeczy i z okoliczności.

4)Działanie w celu ochrony przed utratą lub uszkodzeniem rzeczy

Przechowawca jest uprawniony, a nawet obowiązany zmienić określone w umowie miejsce i sposób przechowania rzeczy, jeżeli okaże się to konieczne dla jej ochrony przed utratą lub uszkodzeniem. Jeżeli uprzednie uzyskanie zgody składającego jest możliwe, przechowawca powinien ją uzyskać przed dokonaniem zmiany.

5)Zakaz używania rzeczy

Przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez zgody składającego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie nie pogorszonym.

6)Oddanie na przechowanie innej osobie

Przechowawca nie może oddać rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba że jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie składającego, gdzie i u kogo rzecz złożył, i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. Zastępca odpowiedzialny jest także względem składającego. Jeżeli przechowawca ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.

7)Odpowiedzialność za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy

Jeżeli przechowawca, bez zgody składającego i bez koniecznej potrzeby, używa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposób jej przechowywania albo jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny także za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, które by w przeciwnym razie nie nastąpiło.

8)Zwrot wydatków; zwolnienie od zaciągniętych zobowiązań

Składający powinien zwrócić przechowawcy wydatki, które ten poniósł w celu należytego przechowania rzeczy, wraz z odsetkami ustawowymi oraz zwolnić przechowawcę od zobowiązań zaciągniętych przez niego w powyższym celu w imieniu własnym.

9)Solidarna odpowiedzialność kilku osób

Jeżeli kilka osób wspólnie przyjęło lub oddało rzecz na przechowanie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.

10)Żądanie zwrotu i odebrania rzeczy

Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy oddanej na przechowanie. Przechowawca może żądać odebrania rzeczy przed upływem terminu oznaczonego w umowie, jeżeli wskutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć, nie może bez własnego uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywać jej w taki sposób, do jakiego jest zobowiązany. Jeżeli czas przechowania nie był oznaczony albo jeżeli rzecz była przyjęta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego. Zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie miała być przechowywana.

11)Depozyt nieprawidłowy

Jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA

1)Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia- kto bez zlecenia prowadzi cudzą sprawę, powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi, i zgodnie z jej prawdopodobną wolą, a przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać należytą staranność.

2)Przesłanki prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia

Instytucja prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia znajduje zastosowanie wówczas, gdy osoba prowadząca cudzą sprawę:

□ działa bez tytułu prawnego

-tytuł do prowadzenia cudzej sprawy może wynikać z czynności prawnej np. umowy, orzeczenia sądu albo z treści przepisu

□ działa z korzyścią dla osoby, której sprawę prowadzi

-wystąpienie takiej korzyści musi mieć charakter obiektywny.

-może ona przybrać postać zarówno ochrony cudzego majątku przed jego uszczupleniem, jak i przysporzenia majątkowego, które by nie wystąpiło, gdyby nie działania osoby prowadzącej cudzą sprawę

-korzyść może mieć również charakter niemajątkowy np. ochrona życia, zdrowia, dobrego imienia

□ działa zgodnie z prawdopodobną wolą osoby, której sprawę prowadzi

-z okoliczności znanych osobie prowadzącej cudzą sprawę musi jednoznacznie wynikać, że osoba, której sprawa jest prowadzona, wyraziłaby taką wolę

-szczególna sytuacja wystąpi, gdy prowadzący cudzą sprawę prowadzi ją wbrew wiadomej mu woli osoby, której sprawa dotyczy. W takim wypadku nie może on żądać zwrotu poniesionych wydatków oraz jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną tej osobie(odpowiedzialność deliktowa za czyn własny). Jednak powyższe negatywne skutki nie wystąpią, jeżeli wola osoby, której sprawa dotyczy jest sprzeczna z ustawą albo zasadami współżycia społecznego

□ przy prowadzeniu cudzej sprawy zachowuje należytą staranność

-jej niedochowanie powoduje, że osoba prowadząca cudzą sprawę ponosi kontraktową odpowiedzialność odszkodowawczą wobec osoby, której sprawę prowadzi

Wszystkie wymienione przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie. W takim wypadku pomiędzy prowadzącym cudzą sprawę a osobą, której sprawa jest prowadzona, nawiązuje się stosunek zobowiązaniowy.

3)Prawa i obowiązki osoby, która prowadzi cudzą sprawę bez zlecenia

Powyższe przesłanki należą do podstawowych obowiązków osoby, która prowadzi cudzą sprawę bez zlecenia. Ponadto, należy do niej:

× obowiązek powiadomienia zainteresowanego o prowadzeniu jego sprawy

× obowiązek złożenia osobie, której sprawa jest prowadzona rachunku z dokonanych czynności

× obowiązek wydania osobie, której sprawa jest prowadzona wszystkiego, co zostało uzyskane przy prowadzeniu jej sprawy

4)Prawa i obowiązki osoby, której sprawa jest prowadzona bez zlecenia

› obowiązek zwrotu prowadzącemu sprawę poniesionych przez niego nakładów i wydatków wraz z ustawowymi odsetkami; obowiązek ten powstaje jedynie wtedy, gdy były one uzasadnione, a prowadzący cudzą sprawę działał zgodnie ze swymi obowiązkami; wyjątek od tej zasady dotyczy tego, kto w celu odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego drugiemu ratuje jego dobro, w takim wypadku może on żądać zwrotu uzasadnionych nakładów i wydatków, chociażby jego działanie nie odniosło skutku

› obowiązek zwolnienia prowadzącego sprawę od zobowiązań, które zostały przez niego zaciągnięte w związku z jej prowadzeniem

Zasadą jest, że prowadzącemu cudzą sprawę nie należy się wynagrodzenie. Obowiązek jego zapłaty powstanie tylko, gdy osoba, której sprawa była prowadzona potwierdzi czynności, które zostały wykonane przez prowadzącego sprawę. Dzieje się tak, ponieważ potwierdzenie osoby, której sprawa była prowadzona, nadaje prowadzeniu sprawy skutki zlecenia.

UMOWA UBEZPIECZENIA

1)Umowa ubezpieczenia- zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Jest to umowa nazwana, konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i losowa.

2)Rodzaje ubezpieczeń:

↔ ubezpieczenia społeczne-jako związane ze stosunkiem pracy stanowią domenę prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Do takich ubezpieczeń zalicza ono ubezpieczenie emerytalne, rentowe, w razie choroby i macierzyństwa oraz ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

↔ ubezpieczenia gospodarcze:

a)ubezpieczenie majątkowe-może dotyczyć mienia albo odpowiedzialności cywilnej. Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom 3, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Z kolei ubezpieczenie mienia obejmuje ochroną dobra majątkowe, które należą do ubezpieczającego.

b)ubezpieczenia osobowe-przedmiotem ochrony są dobra osobiste. Mogą one w szczególności przybrać postać ubezpieczenia na życie(dotyczy śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku) albo ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków(uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku).

c)ubezpieczenie dobrowolne-są zawierane w ramach autonomii woli stron umowy ubezpieczenia

d)ubezpieczenie obowiązkowe-jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej lub ubezpieczenie mienia, jeżeli ustawa lub ratyfikowana przez Polskę umowa międzynarodowa nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia.

3)Cechy umowy

W treści umowy ubezpieczenia poza jej stronami mogą także wystąpić ubezpieczony, uposażony oraz uprawniony z umowy ubezpieczenia.

Ubezpieczony-jest osobą 3, na której rachunek została zawarta umowa ubezpieczenia. W konsekwencji dobra osobiste lub majątkowe tej osoby stają się przedmiotem ochrony ubezpieczeniowej. Ubezpieczyciel może kierować roszczenie o zapłatę składki wyłącznie do ubezpieczającego. Z kolei ubezpieczony, jeżeli nie umówiono się inaczej, może się domagać świadczenia należnego z umowy bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Uposażony-ubezpieczający może wskazać osobę uprawnioną do otrzymania sumy ubezpieczenia na wypadek jego śmierci(uposażony). Suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym. Jeżeli ubezpieczony wskazał kilka osób uposażonych, które są uprawnione do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczył ich udziału w tej sumie, uważa się, że udziały tych osób są równe.

Uprawniony-z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest osoba, której ubezpieczający lub ubezpieczony wyrządził szkodę. Uprawniony do odszkodowania, które przysługuje w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

4)Forma umowy

Umowa ubezpieczenia nie wymaga zachowania formy pisemnej lub innej formy szczególnej. W wyniku zawarcia po stronie ubezpieczyciela powstaje obowiązek potwierdzona tego faktu dokumentem ubezpieczenia.

5)Chwila zawarcia umowy

=zawarcie umowy ubezpieczenia następuje z chwilą doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia.

=szczególna sytuacja dotyczy ubezpieczeń obowiązkowych. Jeżeli przed upływem 14dni od daty otrzymania oferty zawarcia takiej umowy ubezpieczyciel nie udzieli oferentowi odpowiedzi, wówczas z 15dniem od otrzymania oferty umowę uważa się za zawartą

=chwila zawarcia umowy nie pokrywa się z momentem doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia także, wtedy gdy zawiera on postanowienia, które odbiegają na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonej przez niego oferty lub ogólnych warunków ubezpieczenia. W takim wypadku ubezpieczyciel przy doręczeniu ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia ma obowiązek pisemnie zwrócić mu na to uwagę i wyznaczyć co najmniej 7dniowy termin do zgłoszenia sprzeciwu. W braku sprzeciwu umowa dochodzi do skutku następnego dnia po upływie wyznaczonego terminu do jego złożenia.

6)Prawa i obowiązki stron

I-Do ubezpieczyciela należy w szczególności obowiązek spełnienia określonego świadczenia:

▪ postać i wysokość świadczenia

-w odniesieniu do ubezpieczeń majątkowych postacią tego świadczenia jest zapłata określonego odszkodowania za szkodę, która powstała na skutek przewidzianego w umowie wypadku. Jeżeli nie umówiono się inaczej, wysokość takiego odszkodowania jest ustalana w granicach wyznaczonych, z jednej strony, przez sumę ubezpieczenia, z drugiej zaś-rozmiar poniesionej szkody. Suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela. Jednocześnie suma pieniężna, którą ma wypłacić ubezpieczyciel z tytułu ubezpieczenia majątkowego, nie może być wyższa od poniesionej szkody. Jeżeli dany przedmiot majątkowy w tym samym czasie jest ubezpieczony od tego samego ryzyka przez kilku ubezpieczycieli na sumy, które łącznie przewyższają jego wartość ubezpieczeniową, każdy z ubezpieczycieli odpowiada do wysokości szkody w takim stosunku, w jakim przyjęta przez niego suma ubezpieczenia pozostaje do łącznych sum wynikających z wielokrotnego ubezpieczenia

-w odniesieniu do ubezpieczeń osobowych postacią świadczenia ubezpieczyciela jest zapłata umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia.

▪ powstanie obowiązku spełnienia świadczenia

-obowiązek spełnienia świadczenia jest uzależniony od zajścia wypadku, który został określony w umowie(zdarzenie losowe)

-umowa ubezpieczenia jest nieważna, jeżeli zajście przewidzianego w niej wypadku nie jest możliwe

-w wypadku ubezpieczeń majątkowych ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie. Dotyczy to także rażącego niedbalstwa. Jednak w tym wypadku obowiązek zapłaty odszkodowania może powstać, jeżeli tak stanowi umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia albo odpowiada to w danych okolicznościach względom słuszności. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, ubezpieczyciel nie ponosi również odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną umyślnie przez osobę, z którą ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.

-przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie 2lat od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą ten termin skrócić, jednak nie bardziej, niż do 6miesięcy

▪ termin spełnienia świadczenia

-ubezpieczyciel jest zobowiązany spełnić świadczenie w terminie 30dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku

-wyjątkiem jest tu sytuacja, w której wyjaśnienie w tym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe. Wówczas świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14dni licząc od dnia, w którym, przy zachowaniu należytej staranności, wyjaśnienie tych okoliczności stało się możliwe. Jednak bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel zawsze powinien spełnić w terminie 30-dniowym.

▪ roszczenia regresowe

Jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania. Jeżeli zakład pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem ubezpieczyciela.

Nie przechodzą na ubezpieczyciela roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, chyba że sprawca wyrządził szkodę umyślnie.

II-Do ubezpieczającego należą:

• obowiązek zapłaty składki

-składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. Jeżeli stosunek ubezpieczenia wygaśnie przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa, ubezpieczony ma prawo domagać się zwrotu tej części składki, która odpowiada okresowi niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej. W braku odmiennych umownych postanowień, składka powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy ubezpieczenia. Jeżeli natomiast umowa doszła do skutku przed doręczeniem dokumentu ubezpieczenia, jej zapłata powinna nastąpić w ciągu 14dni od jego doręczenia

-odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż następnego dnia po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty

-w razie ujawnienia okoliczności, która pociąga za sobą istotną zmianę zwiększającą albo zmniejszającą prawdopodobieństwo, wystąpienia wypadku, zarówno ubezpieczyciel, jak i ubezpieczający mogą żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki. Możliwość ta nie dotyczy ubezpieczeń na życie. Żądanie jest skuteczne od chwili, gdy zaszła wymieniona okoliczność, jednak nie wcześniej niż od początku bieżącego okresu ubezpieczenia. W razie wystąpienia o zmianę wysokości składki druga strona może, w terminie 14dni, wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym.

• obowiązek podania do wiadomości ubezpieczyciela wszystkich znanych okoliczności, o które ten pytał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach.

-jeżeli ubezpieczyciel zawarł umowę ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi ubezpieczającego na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne.

-ubezpieczyciel może zastrzec w umowie, że ubezpieczony będzie zgłaszał zmiany takich okoliczności w trakcie trwania stosunku ubezpieczenia(nie dotyczy to ubezpieczeń na życie).

-ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za skutki okoliczności, które-wbrew powyższemu obowiązkowi-nie zostały podane do jego wiadomości. Jeżeli nastąpiło to z winy umyślnej ubezpieczającego, domniemywa się, że wypadek przewidziany umową oraz jego następstwa były skutkiem takich okoliczności

-w wypadku ubezpieczenia na życie ubezpieczyciel nie może po upływie 3lat od zawarcia umowy podnieść zarzutu, że przy zawarciu umowy ubezpieczający podał wiadomości nieprawdziwe, w szczególności, że zataił chorobę osoby ubezpieczonej. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą ten termin skrócić

• obowiązek powiadomienia ubezpieczyciela o wypadku

-obowiązek ten obciąża ubezpieczającego, jeżeli tak stanowi umowa albo ogólne warunki ubezpieczenia. W razie jego naruszenia z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa ubezpieczyciel może odpowiednio zmniejszyć świadczenie o tyle, o ile naruszenie przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło ubezpieczycielowi ustalenie okoliczności i skutków wypadku

• obowiązek ratowania przedmiotu ubezpieczenia, zapobieżenia szkodzie, zmniejszenia rozmiarów zaistniałej szkody

-obowiązek ten dotyczy ubezpieczeń majątkowych

• obowiązek zabezpieczenia możliwości dochodzenia roszczeń regresowych ubezpieczyciela względem osób, które są odpowiedzialne za szkodę

-obowiązek ten obciąża ubezpieczającego tylko wtedy, gdy przewiduje to umowa albo ogólne warunki ubezpieczenia. W szczególności może on polegać na podjęciu działań zmierzających do ustalenia sprawcy szkody oraz zabezpieczenia dowodów zdarzenia, z którym łączy się jej wystąpienie

7)Zakończenie stosunku ubezpieczenia

Przyczyny:

× odstąpienie od umowy przez ubezpieczyciela w związku z niezapłaceniem składki. Ubezpieczyciel może z tego powodu odstąpić od umowy ze skutkiem natychmiastowym, jeżeli ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki albo jej pierwszej raty, a te nie zostały zapłacone w terminie

× odstąpienie od umowy przez ubezpieczyciela albo ubezpieczającego w związku z ujawnieniem okoliczności, która w istotny sposób zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku. Nie dotyczy to ubezpieczeń osobowych na życie.

× wypowiedzenie przez ubezpieczającego umowy ubezpieczenia osobowego. Może on wypowiedzieć umowę w każdym czasie z zachowaniem terminu określonego w umowie albo ogólnych warunkach ubezpieczenia. W razie braku takiego terminu wypowiedzenie powoduje rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowym.

8)Przedawnienie roszczeń

Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem 3lat. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikła z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

UMOWA RENTY

1)Umowa renty- jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do oznaczonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.

Renta może być ustanowiona:

-za wynagrodzeniem np. w zamian za przeniesienie własności nieruchomości(stanowi ona umowę odpłatną i wzajemną)

-bez wynagrodzenia(nieodpłatna, jednostronnie zobowiązująca)

2)Forma umowy

Umowa renty powinna być stwierdzona pismem(forma dla celów dowodowych). Wyjątek: np. należy zachować formę aktu notarialnego w przypadku ustanowienia renty w zamian za przeniesienie własności nieruchomości.

3)Termin płatności

Rentę można ustanowić na czas oznaczony albo dożywotnio.

Jeżeli nie oznaczono inaczej terminów płatności renty, rentę pieniężną należy płacić miesięcznie z góry, a rentę polegającą na świadczeniu w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku należy uiszczać w terminach wynikających z właściwości świadczenia i celu renty.

4)Wygaśnięcie

Renta wygasa z upływem czasu, na jaki została ustanowiona, a najpóźniej w chwili śmierci uprawnionego. Renta ustanowiona nieodpłatnie może wygasnąć przez odwołanie, na takich zasadach, jak to ma miejsce w przypadku odwołania darowizny.

5)Renty ze źródeł pozaumownych

Zobowiązanie do płacenia renty może powstać także z innych tytułów niż umowa(np. orzeczeń sądowych zapadłych w sprawach odszkodowawczych, zapisu). Do rent tych, w braku przepisów szczególnych stosuje się przepisy o rencie umownej. Jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociaż wysokość renty i czas trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

UMOWA O DOŻYWOCIE

1)Umowa o dożywocie- jest umową wzajemną, przez którą właściciel nieruchomości zobowiązuje się przenieść jej własność na nabywcę, a nabywca w zamian za przeniesienie własności nieruchomości zobowiązuje się zapewnić zbywcy lub osobie mu bliskiej dożywotnie utrzymanie.

2)Wnioski:

• zbywcą własności nieruchomości może być jedynie osoba fizyczna

• nabywcą własności nieruchomości może być każdy podmiot prawa cywilnego

• dożywocie może być ustanowione:

-wyłącznie dla zbywcy

-kumulatywnie dla zbywcy i osób mu bliskich

-wyłącznie dla osób bliskich zbywcy

• przedmiotem zbycia na mocy umowy o dożywocie może być własność każdej nieruchomości(jak również użytkowanie wieczyste)

• umowa o dożywocie pełni funkcję alimentacyjną

• umowa o dożywocie powinna być zawarta w formie aktu notarialnego

3)Treść prawa dożywocia

Zakres świadczeń przypadających dożywotnikowi określa w pierwszym rzędzie umowa. W braku odmiennej umowy stron-na dożywotnie utrzymanie ma się wtedy składać:

=przyjęcie dożywotnika jako domownika

=dostarczenie mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału

=zapewnienie mu odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie

=sprawieniu pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym

Możliwość umownego włączenia do treści prawa dożywocia:

+ użytkowania, którego wykonywanie będzie ograniczone do części zbywalnej nieruchomości

+ służebności mieszkania lub innej służebności osobistej

+ uprawnienia do powtarzających się świadczeń w pieniądzach lub rzeczach oznaczonych co do gatunku

Prawo dożywocia jest niezbywalne i gaśnie ze śmiercią dożywotnika.

PRZYRZECZENIE PUBLICZNE

1)Przyrzeczenie publiczne-jest jednostronną czynnością prawną, której skutkiem jest powstanie stosunku zobowiązaniowego. Ten, kto w ramach publicznego ogłoszenia przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, ma obowiązek dotrzymanie przyrzeczenia. Publiczny charakter przyrzeczenia polega na jego skierowaniu do nieoznaczonej liczby osób(ogółu społeczeństwa lub jego określonych grup).

2)Forma przyrzeczenia

Forma przyrzeczenia i sposób jego rozpowszechnienia są dowolne. W szczególności może ono zostać podane do wiadomości publicznej za pośrednictwem radia, telewizji, prasy, sieci komputerowych albo plakatów ogłoszeniowych.

3)Nagroda

W przyrzeczeniu należy jasno sprecyzować przedmiot nagrody oraz czynność, której wykonanie będzie uprawniać do jego otrzymania. Przedmiotem nagrody może być oznaczona usługa, kwota pieniężna lub rzecz. Z kolei czynnościami, których wykonania oczekuje przyrzekający mogą być wszelkie czynności prawnie dozwolone.

Wyjątkowa sytuacja powstanie wówczas, gdy czynność wykonało niezależnie od siebie kilka osób. Wówczas każdej z nich należy się nagroda w pełnej wysokości. Jednak, jeżeli była przyrzeczona tylko jedna nagroda, otrzyma ją osoba, która pierwsza się zgłosi. W razie jednoczesnego zgłoszenia się kilku osób prawo do nagrody przysługuje tej, która pierwsza czynność wykonała. W razie sporu między kilkoma osobami, które wspólnie wykonały czynność, sąd odpowiednio dzieli nagrodę.

4)Odwołanie przyrzeczenia

Przyrzekający może odwołać przyrzeczenie. Sposób odwołania powinien być taki, w jakim uczyniono przyrzeczenie. Odwołanie jest nieskuteczne w stosunku do osoby, która wcześniej wykonała czynność. Możliwość odwołania przyrzeczenia wyklucza oznaczenie w nim terminu wykonania czynności lub zastrzeżenie jego nieodwołalności.

UGODA

1)Ugoda- przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

2)Uchylenie się od skutków prawnych ugody

Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.

UMOWA O GRĘ ALBO ZAKŁAD

1)Gra-jest umową, w której strony przyrzekają sobie korzyść majątkową, jeżeli ziści się zdarzenie, którego wystąpienie jest przynajmniej w części uzależnione od przypadku.

2)Zakład-jest umową, w której strony wzajemnie przyrzekają sobie taką korzyść, jeżeli ich twierdzenia dotyczące określonych faktów okażą się prawdziwe albo fałszywe.

3)Rodzaje gier i zakładów

• gry i zakłady prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego

-grami losowymi są gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik zależy w szczególności od przypadku, a warunki gry określa regulamin

-zakładami wzajemnymi są zakłady o wygrane pieniężne, polegające na odgadywaniu wyników sportowego współzawodnictwa ludzi lub zwierząt albo zaistnienia różnych zdarzeń.

-w wypadku tej grupy gier i zakładów, wygrywający nabywa roszczenie o wygraną

• towarzyskie gry i zakłady

-są źródłem zobowiązań niezupełnych

-oznacza to, że przegrywający, który spełnił świadczenie z takiej gry lub zakładu, nie może żądać zwrotu, chyba że są one nierzetelne.

• zakazane gry i zakłady

-jako sprzeczne z prawem są one bezwzględnie nieważne

-jeżeli wygrana z takiej gry lub zakładu została spełniona ze świadomością istnienia zakazu, sąd może orzec jej przepadek na rzecz Skarbu Państwa.

PRAWO SPADKOWE

I-SPADEK I DZIEDZICZENIE

1)Pojęcie spadku i jego zakres

Pojęcie to określa się za pomocą 4kryteriów, 2pozytywnych i 2negatywnych. Spadek obejmuje następujące prawa i obowiązki oraz stany faktyczne i sytuacje prawne:

× mające charakter prywatnoprawny

× mające charakter majątkowy

× niezwiązane ściśle z osobą zmarłego

× nieprzechodzące na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami

a)Składniki spadku:

▪ prawa rzeczowe

▪ posiadanie, bez względu na to, czy jest oparte na jakimś prawie

▪ wierzytelność

▪ uprawnienia kształtujące

▪ prawa wynikające z papierów wartościowych

▪ autorskie prawa majątkowe

▪ obowiązki majątkowe zmarłego powstałe za jego życia

▪ długi powstałe z chwilą otwarcia spadku

▪ sytuacje prawne

Nie należą do spadku prawa i obowiązki niemajątkowe: prawa osobiste i prawa rodzinne.

2)Pojęcie dziedziczenia

Dziedziczenie polega na przejściu ogółu praw i obowiązków majątkowych objętych spadkiem na jednego(w całości)lub kilku spadkobierców(w częściach ułamkowych). Nabycie spadku lub jego części następuje bezpośrednio w razie zaistnienia stanu faktycznego, na który składają się:

-śmierć spadkodawcy

-powołanie do dziedziczenia

-przesłanka pozytywna, w postaci zdolności do dziedziczenia

-przesłanki negatywne, brak uznania spadkobiercy za niegodnego, zrzeczenie się dziedziczenia i odrzucenia spadku

3)Przesłanki nabycia spadku

a)Otwarcie spadku-spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy

b)Nabycie spadku-spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku

c)Powołanie do spadku-wynika z ustawy albo z testamentu

4)Zdolność do dziedziczenia

Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu 2lat od ogłoszenia testamentu.

5)Uznanie na niegodnego dziedziczenia

Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego jeżeli:

▫ dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy

▫ podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności

▫ umyślnie ukrył, zniszczył, podrobił lub przerobił testament spadkodawcy albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem 3lat od otwarcia spadku.

Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego jeżeli spadkodawca mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

II-DZIEDZICZENIE USTAWOWE

1)Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku-następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

2)Dziedziczenie ustawowe co do części spadku-następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

3)Kolejność dziedziczenia:

▪ Dziedziczenie zstępnych i małżonka- dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych, z tym że udział małżonka nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku.

=jeżeli małżonek nie dożył otwarcia spadku albo nie spełnia on przesłanek dziedziczenia, cały spadek przypada dzieciom w częściach równych.

=jeżeli nie dożyło otwarcia spadku dziecko spadkodawcy przysługujący mu udział przypada jego zstępnym w częściach równych; regułę tę stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych

▪ Dziedziczenie małżonka, rodziców i rodzeństwa-w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek, rodzice i rodzeństwo. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu bądź z rodzicami, bądź z rodzeństwem, bądź z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy, wynosi połowę spadku.

▪ Udział rodziców dziedziczącego w zbiegu z rodzeństwem-udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą część tego, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa. Pozostałą część dziedziczy rodzeństwo w częściach równych.

= jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy.

= jeżeli do spadku powołani są obok małżonka tylko rodzice albo tylko rodzeństwo, dziedziczą oni w częściach równych to, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa.

▪ Wyłączne dziedziczenie małżonka; dziedziczenie gminy lub Skarbu Państwa-w braku zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada jego małżonkowi. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom, rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa.

W braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić lub ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

▪ Dziedziczenie w przypadku przysposobienia pełnego

Art. 936. § 1. Przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jak by był dzieckiem przysposabiającego, a przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jak by przysposabiający był rodzicem przysposobionego.

§ 2. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim.

§ 3. W wypadku gdy jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, przepisu § 2 nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych, a jeżeli takie przysposobienie nastąpiło po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, także względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa zostały w orzeczeniu o przysposobieniu utrzymane.

▪ Dziedziczenie w przypadku przysposobienia niepełnego-jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym, stosuje się przepisy poniższe:

1) przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym na równi z jego dziećmi, a zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy;

2) przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego, a krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych;

3) rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiający; poza tym przysposobienie nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.

▪ Uprawnienia dziadków spadkodawcy-dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdują się w niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy nie obciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości jednej czwartej części swojego udziału spadkowego.

▪ Wyłączenie małżonka od dziedziczenia-małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.

Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu. Wyłączenia może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem; termin do wytoczenia powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.

III-ROZPORZĄDZENIA NA WYPADEK ŚMIERCI

1)Pojęcie testamentu-jest jednostronną czynnością prawną, skuteczną na wypadek śmierci testatora, odwołalną, osobistą i sformalizowaną, zawierającą majątkowe bądź niemajątkowe rozporządzenia spadkodawcy.

a)Zdolność testowania; osobisty udział spadkodawcy-sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

b)Nieważność testamentu-testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

3) pod wpływem groźby.

Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie 3lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat 10 od otwarcia spadku.

c)Odwołanie testamentu-może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

d)Odwołanie niektórych postanowień testamentu-jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

2)Formy testamentu

a)Testamenty zwykłe

▪ testament holograficzny-spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

▪ testament notarialny-testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego.

▪ testament alograficzny-spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności 2świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta(burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w ten sposób.

b)Testamenty szczególne

▪ testament ustny-jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

▪ testament podróżny-podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.

c)Utrata mocy testamentu szczególnego-testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

d)Bezwzględna nieważność do bycia świadkiem-nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu:

1) kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;

2) niewidomy, głuchy lub niemy;

3) kto nie może czytać i pisać;

4) kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;

5) skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

e)Względna nieważność do bycia świadkiem-nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia. Jeżeli świadkiem była jedna z osób wymienionych w paragrafie poprzedzającym, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.

3)Powołanie spadkobiercy

a)Powołanie do spadku-spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób.

b)Równe udziały spadkowe-jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych.

c)Rozrządzenie określonymi przedmiotami-jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.

d)Podstawienie-można powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą (podstawienie).

e)Podstawienie powiernicze-postanowienie testamentu, przez które spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie, ma tylko ten skutek, że ta inna osoba jest powołana do spadku na wypadek, gdyby spadkobierca nie chciał lub nie mógł być spadkobiercą. Jeżeli jednak z treści testamentu lub z okoliczności wynika, iż spadkobierca bez takiego ograniczenia nie byłby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne.

f)Przyrost-jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost).

g)Utrzymanie zapisów i poleceń-jeżeli osoba powołana jako spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobiercą, spadkobierca ustawowy, któremu przypadł przeznaczony dla tej osoby udział spadkowy, obowiązany jest, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykonać obciążające tę osobę zapisy, polecenia i inne rozrządzenia spadkodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio do spadkobiercy podstawionego oraz do spadkobiercy, któremu przypada udział spadkowy z tytułu przyrostu.

4)Zapis i polecenie

a)Istota zapisu; dalszy zapis

Spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis). Spadkodawca może obciążyć zapisem także zapisobiercę (dalszy zapis).

b)Żądanie niezwłocznego wykonania zapisu

W braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobierca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Jednakże zapisobierca obciążony dalszym zapisem może powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę.

c)Zapis obciążający kilku spadkobierców

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych, chyba że spadkodawca postanowił inaczej. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszego zapisu.

d)Zwolnienie od obowiązku wykonania zapisu

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych, chyba że spadkodawca postanowił inaczej. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszego zapisu.

e)Zwolnienie się od obowiązku wykonania dalszego zapisu

Zapisobierca obciążony obowiązkiem wykonania dalszego zapisu może zwolnić się od tego obowiązku także w ten sposób, że dokona bezpłatnie na rzecz dalszego zapisobiercy przeniesienia praw otrzymanych z tytułu zapisu albo przelewu roszczenia o jego wykonanie.

f)Bezskuteczność zapisu rzeczy oznaczonej co do tożsamości

W braku odmiennej woli spadkodawcy zapis rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest bezskuteczny, jeżeli rzecz zapisana nie należy do spadku w chwili jego otwarcia albo jeżeli spadkodawca był w chwili swej śmierci zobowiązany do zbycia tej rzeczy.

g)Zakres odpowiedzialności przy rzeczach oznaczonych co do tożsamości

Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości, obciążony zapisem ponosi względem zapisobiercy odpowiedzialność za wady rzeczy jak darczyńca.

h)Zapis rzeczy oznaczonych co do gatunku

Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, obciążony powinien świadczyć rzeczy średniej jakości, uwzględniając przy tym potrzeby zapisobiercy.

i)Zakres odpowiedzialności przy rzeczach oznaczonych co do gatunku

Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do odpowiedzialności obciążonego względem zapisobiercy za wady fizyczne i prawne rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Jednakże zapisobierca może żądać od obciążonego zapisem tylko odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu albo dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych rzeczy takiego samego gatunku wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.

j)Przedawnienie roszczenia

Roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem lat pięciu od dnia wymagalności zapisu.

k)Polecenie

Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).

l)Powstrzymanie się z wykonaniem polecenia

Zapisobierca obciążony poleceniem może powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiercę.

ł)Utrzymanie polecenia

Jeżeli osoba, na której rzecz został uczyniony zapis z obowiązkiem wykonania polecenia, nie chce lub nie może być zapisobiercą, spadkobierca zwolniony od obowiązku wykonania zapisu powinien w braku odmiennej woli spadkodawcy polecenie wykonać. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiercę.

m)Żądanie wykonania polecenia

Wykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy.

IV-ZACHOWEK

a)Istota; osoby uprawnione do zachowku

Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

b)Udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku

Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

c)Nieuwzględnienie zapisów i poleceń; doliczanie darowizny

Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny uczynione przez spadkodawcę.

d)Darowizny niepodlegające zaliczeniu

Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

e)Wartość przedmiotu darowizny

Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

f)Darowizna na rzecz uprawnionego do zachowku

Darowiznę uczynioną przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także darowiznę uczynioną przez spadkodawcę wstępnemu uprawnionego.

g)Ograniczenie odpowiedzialności za zapisy i polecenia

Jeżeli uprawniony do zachowku jest powołany do dziedziczenia, ponosi on odpowiedzialność za zapisy i polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy zapis na rzecz uprawnionego do zachowku został obciążony dalszym zapisem lub poleceniem albo uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.

h)Ograniczenie odpowiedzialności uprawnionego do zachowku

Jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.

i)Żądanie zachowku od obdarowanego; zakres odpowiedzialności obdarowanego

Jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny.

j)Wydziedziczenie

Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

k)Wskazanie przyczyny wydziedziczenia w testamencie

Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.

l)Przebaczenie

Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

V-PRZYJĘCIE I ODRZUCENIE SPADKU

a)Przyjęcie wprost i z dobrodziejstwem inwentarza

Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

b)Przyjęcie lub odrzucenie spadku przypadającego z różnych tytułów

Przyjęcie lub odrzucenie udziału spadkowego przypadającego spadkobiercy z tytułu podstawienia może nastąpić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia udziału spadkowego, który temu spadkobiercy przypada z innego tytułu. Spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu. Poza wypadkami przewidzianymi w paragrafach poprzedzających spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić.

c)Termin do złożenia oświadczenia; skutek braku oświadczenia

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

d)Przyjęcie spadku przez jednego ze spadkobierców z dobrodziejstwem inwentarza

Jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

e)Transmisja

Jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.

f)Wyłączenie warunku, terminu i możliwość odwołania oświadczenia; sposób i forma złożenia oświadczenia

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.

g)Oświadczenie złożone pod wpływem błędu lub groźby

Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;

2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.

Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.

h)Skutek odrzucenia spadku

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

i)Odrzucenie spadku przypadającego z mocy testamentu i przyjęcie z mocy ustawy

Spadkobierca powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z mocy ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć spadek jako spadkobierca ustawowy.

j)Wyłączenie odrzucenia spadku przez Skarb Państwa i gminę

Skarb Państwa ani gmina nie mogą odrzucić spadku, który im przypadł z mocy ustawy. Skarb Państwa ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

k)Uznanie za bezskuteczne odrzucenia spadku

Jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, ażeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika. Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.

VI-STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU, POŚWIADCZENIE DZIEDZICZENIA I OCHRONA SPADKOBIERCY

a)Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku

Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą. Przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia.

b)Termin

Stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.

c)Udowodnienie praw wynikających z dziedziczenia

Względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.

d)Rozporządzenie prawem należącym do spadku przez nieuprawnionego

Jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, lecz spadkobiercą nie jest, rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w złej wierze.

e)Żądanie wydania spadku

Spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów należących do spadku. Do roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotów oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy żąda wydania swego majątku osoba, co do której zostało uchylone orzeczenie o uznaniu jej za zmarłą.

VII-ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI SPADKOWE

a)Odpowiedzialność do chwili przyjęcia spadku

Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku.

b)Przyjęcie spadku wprost i z dobrodziejstwem inwentarza

W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nie istniejące długi.

c)Spłata długów spadkowych

Jeżeli spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacił niektóre długi spadkowe nie wiedząc o istnieniu innych długów, ponosi on odpowiedzialność za nie spłacone długi tylko do wysokości różnicy między wartością ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił. Jeżeli spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacając niektóre długi spadkowe wiedział o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi on odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe.

d)Odpowiedzialność solidarna i odpowiadająca wielkości udziałów

Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.

VIII-WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKU SPADKOWEGO I DZIAŁ SPADKU

a)Odpowiednie stosowanie przepisów o współwłasności

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.

b)Rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku

Spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.

c)Sądowy i umowny dział spadku

Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

d)Częściowy dział spadku

Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.

e)Obowiązek zaliczenia darowizny na schedę spadkową

Jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn, chyba że z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna została dokonana ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia. Spadkodawca może włożyć obowiązek zaliczenia darowizny na schedę spadkową także na spadkobiercę ustawowego nie wymienionego w paragrafie poprzedzającym. Nie podlegają zaliczeniu na schedę spadkową drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte.

f)Darowizna przewyższająca wartość schedy spadkowej

Jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do jej zaliczenia.

g)Sposób zaliczenia darowizny na schedę spadkową

Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób, że wartość darowizn podlegających zaliczeniu dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza się schedę spadkową każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego schedy wartość darowizny podlegającej zaliczeniu. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili działu spadku. Przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków przedmiotu darowizny.

h)Wydzielenie schedy przez przyznanie pewnych przedmiotów

Na żądanie dwóch lub więcej spadkobierców sąd może wydzielić im schedy spadkowe w całości lub w części w taki sposób, że przyzna im pewien przedmiot lub pewne przedmioty należące do spadku jako współwłasność w określonych częściach ułamkowych.

i)Uchylenie się od skutków prawnych umowy o dział spadku

Uchylenie się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu może nastąpić tylko wtedy, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy.

j)Odpowiedzialność z tytułu rękojmi

Po dokonaniu działu spadku spadkobiercy są wzajemnie obowiązani do rękojmi za wady fizyczne i prawne według przepisów o rękojmi przy sprzedaży. Rękojmia co do wierzytelności spadkowych rozciąga się także na wypłacalność dłużnika.

IX-UMOWY DOTYCZĄCE SPADKU

a)Nieważność umowy o przyszły spadek

Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w tytule niniejszym umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna.

b)Umowa i zrzeczenie się dziedziczenia

Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

c)Objęcie umową zstępnych

Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej. Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku.

d)Uchylenie zrzeczenia się dziedziczenia

Zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

e)Zbycie spadku

Spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.

f)Umowa zobowiązująco-rozporządzająca; forma

Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że strony inaczej postanowiły. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej spadek następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do zbycia spadku, ważność umowy przenoszącej spadek zależy od istnienia tego zobowiązania. Umowa zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej spadek, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku.

g)Skutki nabycia spadku

Nabywca spadku wstępuje w prawa i obowiązki spadkobiercy.

h)Obowiązki i uprawnienia zbywcy

Zbywca spadku zobowiązany jest do wydania tego, co wskutek zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotów należących do spadku zostało uzyskane w zamian tych przedmiotów albo jako naprawienie szkody, a jeżeli zbycie spadku było odpłatne, także do wyrównania ubytku wartości powstałego przez zużycie lub rozporządzenie nieodpłatne przedmiotami należącymi do spadku. Zbywca może żądać od nabywcy zwrotu wydatków i nakładów poczynionych na spadek.

i)Odpowiedzialność za długi spadkowe

Nabywca spadku ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe w tym samym zakresie co zbywca. Ich odpowiedzialność względem wierzycieli jest solidarna. W braku odmiennej umowy nabywca ponosi względem zbywcy odpowiedzialność za to, że wierzyciele nie będą od niego żądali spełnienia świadczeń na zaspokojenie długów spadkowych.

j)Wyłączenie odpowiedzialności za wady przedmiotów

W razie zbycia spadku spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne poszczególnych przedmiotów należących do spadku.

k)Przejście korzyści i ciężarów

Korzyści i ciężary związane z przedmiotami należącymi do spadku, jak również niebezpieczeństwo ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia przechodzą na nabywcę z chwilą zawarcia umowy o zbycie spadku, chyba że umówiono się inaczej.