16. Współpraca przedszkola ze środowiskiem

1. Współpraca przedszkola z domem rodzinnym dziecka
Zmierzając w przedszkolu do integracji wpływów środowiska wychowa­wczego, którego podstawowym komponentem jest dom rodzinny dziecka, trze­ba jasno zdawać sobie sprawę z tego, jakie czynniki w rodzinie wywierają wpływ na rozwój i kształtowanie się podstaw osobowości.
Dobra znajomość środowiska rodzinnego wychowanków jest pier­wszym warunkiem efektywności pracy zarówno z dziećmi, jak i współdziałania z ich rodzicami. Dalsze warunki, które będą omówione w tym rozdziale, polega­ją na uświadomieniu sobie celów tej współpracy, problemów, które powinny być przedmiotem wspólnej troski nauczycieli i rodziców oraz form, jakie powinny przybierać wzajemne ich kontakty.
Współpraca przedszkola z rodziną ma także szersze znaczenie społeczne jako niezbędny warunek skutecznej działalności tej instytucji. Zadania bowiem, które spełniają rodzice współdziałając z przed-szkolem w wychowaniu dzieci, przyczy­niają się do realizacji ogółu funkcji przedszkola, warunkujących jego udział w upowszechnianiu oświaty i kultury.
Współpraca ta nie zawsze dotyczy tylko rodziców. Jeżeli dzieckiem zajmują się przede wszystkim dziadkowie lub dorastające rodzeństwo, wówczas ich także trzeba uważać za partnerów. Jeśli do przedszkola trafią dzieci z domów dziecka czy rodzin zastępczych, należy z ich wychowawcami nawiązać bliskie porozu­mienie
Praca przedszkola w tym zakresie może znaleźć oparcie w wiedzy o rodzinie, jaka współcześnie narasta dzięki badaniom naukowym.

 3. Współpraca przedszkola ze szkołą i innymi instytucjami
Na pomyślny start dziecka w klasie I składają się zarówno oddziaływania rodziny, przedszkola, jak i szkoły. Z tego właśnie powodu poczynania rodziców i pozostałych instytucji muszą być zintegrowane. Funkcja koordynatora kieru­jącego i odpowiadającego za przygotowanie dziecka do szkoły spoczywa na przedszkolu, stanowiąc jedno z jego głównych zadań.
Zarówno rodzice jak i przedszkole troszczą się także o zapewnienie dziecku-materialnych warunków nauki. W chwili rozstawania się dziecka z przedszko­lem, według utrwalonego już zwyczaju, komitety rodzicielskie wyposażają siedmiolatki w przybory szkolne, tornistry, książki i piórniki, w stroje gimnasty­czne i inne przybory niezbędne przyszłemu uczniowi, co także stanowi ważny warunek dla prawidłowego przebiegu nauki w szkole.
Dyrekcje przedszkola i szkoły są w równej mierze odpowiedzialne za wykonanie planu współpracy i za prawidłowe wejście wychowanka przedszkola w rolę ucznia.
Nie wszystkie jednak dzieci, jak wiadomo, osiągają pożądany poziom dojrzałości szkolnej we wszystkich dziedzinach, wymagają porozumienia się przedszkola i szkoły w celu kontynuowania wyrównawczej pracy z nimi.
Nauczycielki przedszkoli, jasno zdające sobie sprawę z tego do czego przygo­towują swego wychowanka, niejednokrotnie mogą skorzystać z pomocy szkoły. Szkoła może współdziałać z przedszkolem w kształtowaniu pozytywnego nasta­wienia przedszkolaków do przyszłych obowiązków szkolnych. Ten właściwy klimat na pewno będzie tworzyło życzliwe, pogodne przyjęcie odwiedzin dzieci przedszkolnych w szkole, zaproszenie ich na uroczystości szkolne, przedstawie­nia kukiełkowe, dziecięce itp.
Powszechnie przyjęty jest zwyczaj uroczystego odprowadzania do szkoły dzieci odchodzących z przedszkola.
Cenne są spotkania nauczycielek przedszkoli na wspólnych konferencjach, na których w połączeniu z hospitacja­mi dokonuje się interpretacji haseł programowych klasy I i przedszkola. Nauczy­cielki przedszkola zainteresowane samopoczuciem i zachowaniem się swoich wychowanków w szkole starają się zobaczyć je choć jeden raz na początku roku szkolnego w ławie szkolnej, natomiast nauczycielki klasy I, chcąc poznać swoich przyszłych uczniów, odwiedzają przy końcu roku szkolnego przedszkola. ,
Wzajemnemu porozumieniu się służy uczestnictwo dyrektora szkoły w po­siedzeniach rady pedagogicznej przedszkola a dyrektorki przedszkola w posie­dzeniach rad pedagogicznych szkoły. Form wzajemnych kontaktów może być jeszcze o wiele więcej. Ich wzbogacanie zależne jest od inwencji stron współpra­cujących ze sobą.
W toku współdziałania szkoły z przedszkolem nade wszystko ważne jest jednak przekazywanie wszelkich informacji dotyczących dzieci przechodzących z przedszkola do szkoły, ich sytuacji rodzinnej, co zawarte jest w karcie dziecka: nie może to być w żadnym przypadku kształtowanie opinii o dziecku, lecz przekazanie nauczycielowi klasy I wiadomości ułatwiających trafny dobór spo­sobów oddziaływania pedagogicznego, a tym samym wspomagających niwelo­waniu progu instytucjonalnego między szkołą i przedszkolem.

Pełna realizacja zadań wychowawczych przedszkola wymaga także współ­pracy i współdziałania z wieloma instytucjami znajdującymi się w środowisku lokalnym, a więc:
- ze służbą zdrowia (Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną, ośrodkiem zdro­wia, punktami PCK, z pogotowiem ratunkowym);
- z instytucjami wychowującymi (żłobkiem, domem dziecka, poradnią wychowawczo-zawodową, domem kultury itp.);
- z zakładami pracy, a szczególnie z zakładem opiekuńczym;
- z organizacjami młodzieżowymi;
- z organizacjami społecznymi działającymi w środowisku (TPD, Ligą Kobiet Polskich, TKKS, TWP, Kołem Gospodyń Wiejskich, Praktyczną Panią itp.);
- organami porządku publicznego (MO, Inspektorem Ruchu Drogowego, opiekunami społecznymi itp.).

Korzyści z tak szeroko zakrojonych kontaktów - - czasem doraźnych a czasem długotrwałych - - są obustronne i zostały bliżej przedstawione w różnych rozdziałach tej książki.
Bogate są doświadczenia znane na gruncie praktyki wychowania przed­szkolnego, kiedy dzieci odwiedzając zakłady pracy po raz pierwszy w swoim życiu mogą zetknąć się z pracą ludzi dorosłych, obserwują maszyny i urządzenia czyniące ją lżejszą. Dzieci zaczynają wówczas lepiej się orientować w najbliższym środowisku, co wpływa na poszerzenie zasobu ich pojęć o otaczającym świe­cie. Wzbogacają się ich przeżycia i uczucia patriotyczne, gdy oglądają statki w polskich portach, zwiedzają muzeum sztuki regionalnej itp.
Troskę o zdrowie i bezpieczeństwo dzieci dzielą z przedszkolami instytucje służby zdrowia. Organizacje młodzieżowe współdziałają w konserwacji urzą­dzeń, pomocy pedagogicznych, w urządzeniu ogrodów, placów zabaw. Do różnych instytucji można się zwrócić o przysłanie prelegentów na zebrania rodzicielskie, a do TPD zwłaszcza w tych przypadkach, gdy chodzi o indywi­dualną pomoc dla dzieci.
Na rzecz swego środowiska świadczą także przedszkola. W małych mia­stach, wsiach włączają się do udziału w uroczystościach (dożynki, Międzynaro­dowy Dzień Kobiet, Dzień Nauczyciela). Dzieci przedszkolne prezentują swoje umiejętności: wygłaszają wierszyki, śpiewają piosenki, prezentują zabawy ryt­miczne, ćwiczenia ruchowe itp. (Zachować przy tym należy wskazania podane w rozdziale o uroczystościach przedszkolnych).
Przy tych wartościowych spotkaniach małych dzieci z osobami dorosłymi trzeba pamiętać o szkodliwości organizowania z małymi dziećmi różnego rodza­ju festiwali, olimpiad, turniejów. Z wielu względów niedopuszczalne jest naśla­downictwo niewłaściwych dla małych dzieci wzorców. Otóż długie, nużące przygotowanie podobnych imprez przekracza wytrzymałość nerwową dziecka w wieku przedszkolnym. Z reguły tak pomyślanym pokazom towarzyszą popi­sy, kreowani są zwycięzcy, których w życiu późniejszym może spotkać wielkie rozczarowanie, gdyż przestają być najlepszymi z braku autentycznych zdolności bądź też wytrwałości niezbędnej, aby nadal utrzymać tytuł gwiazdy.
Przedszkole nie może schlebiać ani próżności rodzicielskiej, która chętnie przyjmuje informacje o niezwykłości swego dziecka, ani też ulegać naciskom osób postronnych, które nie rozumiejąc istoty pracy przedszkoli, chcą oceniać jego wartość na podstawie liczby szkodliwych dla małych dzieci imprez.