Uzależnienie i współuzależnienie
Autyzm wczesnodziecięcy – charakterystyka zaburzenia i metody terapii, z szczególnym uwzględnieniem sfery emocjonalnej
Istota zaburzeń autystycznych
Zaburzenia dotyczą wielu sfer rozwoju i funkcjonowania dziecka:
- zaburzeń interakcji społecznych
Zaburzeń porozumiewania (dwustronnej komunikacji słownej i bezsłownej):
- występowania powtarzających się, ograniczonych i stereotypowych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności
Funkcjonowanie społeczne i emocjonalne:
Jest jednym z kluczowych obszarów, w którym rozwój dziecka ze spektrum autyzmu prze biega nieprawidłowo
Dziecko z autyzmem ma zaburzoną zdolność do naprzemiennego, dwustronnego uczestniczenia w interakcjach społecznych
Dzieci ze spektrum autyzmu mają trudności z odczytywaniem emocji, rozumieniem przyczyn emocji, myśli, intencji i zamiarów innych ludzi
Znaczenie wczesnego rozpoznania i terapii:
- w przypadku autyzmu dziecięcego bardzo ważne jest postawienie diagnozy w jak najwcześniejszym okresie rozwoju
- wcześnie rozpoczęta intensywna wielokierunkowa terapia, dzięki tzw. plastyczności mózgu stwarza warunki do znacznej poprawy funkcjonowania dziecka
- przyjmuje się że wczesna interwencja terapeutyczna powinna być podjęta przed ukończeniem 3 roku życia.
Zachowania wskazujące, że małe dziecko ma objawy autyzmu:
- brak rozwoju mowy
-stereotypowe zabawy
(nie zdążyłam)
Funkcjonowanie dziecka z autyzmem w przedszkolu: domaga się aby odpowiadać rutynowo na jego stereotypowe pytania, może nie być zainteresowane innymi dziećmi oraz nawiązywaniem z nimi kontaktów:
- nie okazuje zrozumienia dla potrzeb i uczuć innych
- domaga się zachowania schematu dnia, źle reaguje na zmiany otoczenia i próbu nowych aktywności
- trudności Doty. Wzajemności w komunikacji, nie daje innym wypowiedzieć się, nie potrafi podtrzymać mowy
PRZYKŁAD
Michał – 4 lata
- diagnoza: całościowe zaburzenia rozwoju pod postacią autyzmu
- placówka: przedszkole integracyjne
- posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
Diagnoza funkcjonalna:
Sporządzona przez przedszkolnego psychologa na potrzeby opracowania indywidualnego planu terapii, na podstawie sześciotygodniowej obserwacji:
- chłopiec w naturalny sposób zaadaptował się w nowym środowisku przedszkolnym
- zaakceptował towarzystwo innych dzieci i osób dorosłych, nie nawiązał jednak z nimi bliższego kontaktu
- wykazuje typowe przy jego schorzeniu , zaburzenia w zakresie emocjonalności
- reaguje impulsywnie
- występują problemy z odraczaniem gratyfikacji
- w sytuacji dyskomfortowej reaguje krzykiem, płaczem
- występują zaburzenia w kontakcie wzrokowym
- zaznaczają się zachowania hiperkinetyczne, stereotypie ruchowe
- widoczna skłonność do rytualizacji
- sfera intelektualna rozwinięta w sposób nieharmonijny, można stwierdzić zaburzenia w zakresie rozwoju mowy czynnej – wypowiada kilkanaście słów, rozumie większość kierowanych do niego poleceń,
- dobrze odnajduje się w sytuacjach dnia codziennego
- można zaobserwować rozwijanie naśladownictwa i wzrastającą inicjatywę komunikacyjną
Cele postępowania terapeutycznego:
- zaspokajanie potrzeby bezpieczeństwa
- zdobywanie pewności siebie
- usuwanie napięć psychofizycznych
- poszerzanie umiejętności nazywania emocji
- rozwijanie umiejętności identyfikacji własnych emocji
- rozwijanie umiejętności ekspresji emocji
- socjalizacja emocji
(nie zdążyłam)
Indywidualny program terapii (tj. dotychczasowe formy i metody pracy z Michałem):
- nawiązywano kontakt emocjonalny z dzieckiem
- ćwiczono poznawanie samego siebie i rozwijanie autoorientacji
- rozwijano sposoby komunikowania się z otoczeniem
Ćwiczenie umiejętności naśladowania gestów, ruchów, mimiki, odtwarzania odgłosów z otoczenia, naśladowanie schematów zachowań
Zachęcano do wokalizacji, posługiwania się słowami, które dziecko już znało
Nawiązywano dialog wokalizacyjny przez melodię, natężenie, rytm głosu
Wzmacniano podejmowanie przez dziecko próby mówienia, prowokowano do mówienia, odpowiadano na przejawy komunikacji intencjonalnej.
Indywidualny program terapii:
- poszukiwano nowych form porozumiewania się
Etykietowanie otoczenia
Prezentowanie przedmiotów, etykiet, gestów przed wykonaniem czynności
Wytwarzanie reakcji na imię i na polecenia słowne
- ćwiczono poznawanie przez zmysł dotyku
Zabawy manipulacyjne (dotykanie, ściskanie, otwieranie, nakładanie)
Wskazywanie w najbliższym otoczeniu przedmiotów do manipulacji
Wyciąganie ręki po wskazany przedmiot
Wodzenie wzrokiem
- rozwijano umiejętności odbierania bodźców słuchowych i reagowania na nie rozpoznawanie dźwięków dochodzących z otoczenia
Rozpoznawanie charakterystycznych dźwięków
Próby samodzielnego wytwarzania dźwięków
- kształtowano ogólną koordynację ruchów
- rozwijano orientację w przestrzeni
Podsumowanie rezultatów dotychczasowej pracy:
- chłopiec zaakceptował przedszkole
- posiadł podstawową orientację w schemacie ciała
-wzrosła inicjatywa komunikacyjna
- reaguje na proste polecenia
- nastąpiło wzbogacenie adekwatnej do sytuacji ekspresji mimicznej
- wydłużył się kontakt wzrokowy
-różnicuje większość dźwięków niewerbalnych
- naśladuje proste czynności ruchowe,
- polubił zabawy manipulacyjne
- dobrze radzi sobie z klasyfikowaniem przedmiotów w oparciu o jedną cechę – kolor
- pojawiły się oznaki współbrzmienia emocjonalnego z innymi dziećmi
- w sytuacji niekomfortowej nadal reaguje krzykiem, płaczem
- nadal zaburzona jest ogólna koordynacja ruchowa
- praca zmysłów i integracja sensoryczna pozostały zaburzone
Sfera emocjonalna Michała:
Jego reakcje emocjonalne są często nieadekwatne do sytuacji
- okazuje proste uczucia takie jak: gniew ,strach, radość, smutek
- braki umiejętności rozpoznawania uczuć własnych i innych
(nie zdążyłam)
Propozycja dalszych ćwiczeń w aspekcie rozwijania sfery emocjonalnej (przykładowe):
- akceptacja dla wszystkich emocji odczuwanych przez dziecko
- powstrzymywanie się od natychmiastowej pomocy w sytuacji wystąpienia trudności
- umożliwienie jak najpełniejszego uczestnictwa w życiu przedszkolnej grupy integracyjnej
Ćwiczenia na rozpoznawanie i nazywanie emocji:
- zabawy z wykorzystaniem ilustracji, fotografii przedstawiających emocje
- pacynki, odgadywanie emocji
- przykładowe zabawy:
kto potrafi głośniej krzyczeć
pokaż mi jak mnie lubisz
zabawa w naśladowanie różnych zjawisk np. wiatru
- wszelkiego rodzaju zabawy ze śpiewem, pląsy i tym podobne
Ćwiczenie umiejętności dostosowania własnego zachowania aktualnej sytuacji:
- odgadywanie emocji, które przedstawiamy na pacynkach oraz uzasadnienie „dlaczego?”
- nauka radzenia co zrobić jak ktoś (nazwa emocji)
*elementy biblioterapii
*dogoterapia
*muzykoterapia:
- ćwiczenia relaksacyjne
- metoda ruchu rozwijającego W. Shernborn
- Metoda M. i Ch. Knillów, dotyk i komunikacja
Gdzy dziecko nie radzi sobie z emocjami:
- w sytuacji wzburzenia odizoluj dziecko i daj możliwość zrelaksowania (np., przez muzykę)
- ucz sposobów radzenia sobie z trudnymi sytuacjami
- sprawdź czy dziecko nie doświadcza agresji ze str. innych osób
- unikaj konfrontacji, przymusu i wyrażania gniewu w stosunku do dziecka
- nie bierz do siebie każdego niegrzecznego zachowania
- wspieraj rozwój umiejętności rozpoznawania i rozumienia emocji, nazywając w sposób adekwatny do wieku dziecka mimikę, gesty, mowę ciała.
Zespół Aspergera
SKĄD SIĘ TO WZIĘŁO?
Sam Asperger był na to chory: brak empatii, brak zdolności budowania przyjaźni, monologii, niezgrabność ruchowa, nadmierne skupienie i zainteresowanie danym tematem.
Asperger był wiedeńskim pediatrą.
- odbicia lustrzane neuronów – mają to ludzie, chorzy na zespół Aspergera
Zespół Asperger jest jednym z kręgu autyzmu całościowych zaburzeń rozwoju, które łączy objawy w kilu podstawowych sferach: kontaktów społ., komunikacji (nie zdążyłam).
PRZYKŁAD
Dawid – jest uczniem klasy 3, szk. Podst w Rudzie Śląskiej
- wiek przedszkolny – konsultacje poradni psych-ped z powodu objawów nadpobudliwości
- 5 marca 2010 r opinia PP-P dot. Dostosowania wymagań eduk ze względu na zaburzenia i odchylenia rozwojowe
Rozwój poznawczy:
- nierozumienie złożonych poleceń
- płynne czytanie ze zrozumieniem
- pismo nieczytelne, liczne błędy
- ujmowanie związków przyczynowo-skutkowych na materiale konkretnych
- dobre umiejętności mat.
- spostrzegawczość i percepcja wzrokowa oraz wyobraźnia przestrzenna
- brak trudności z wykonywaniem operacji uogólniania i klasyfikowania
- lubi grać w szachy
- ograniczona samodzielna praca nad zadaniami
- brak umiejętności zorganizowania się
- stereotypie ruchowe
- skupienei się w sposób szczególny na 1 elemencjie
- sztywność zachowania, słaba kontrola emocji
- powtarzanie tych samych regułek
-niechęć do zmian w otoczeniu, trudności z adaptacją
- lubi jasno określone sytuacje
- deficyty uwagi
- niecierpliwość i bierność podczas lekcji
- wierci sięm, zrzuca przedmioty, podśpiewuje
-pochopność w pmyśleniu i działaniu
-rozległa wiedza nt, dinozaurów
- nieumiejętność podporządkowanai się w czasie zajęć WF
- niezgrabność ruchowa
- czułość i opiekuńczość wobec siostry (sam nie lubi być dotykany)
- nadwrażliwość na smaki i dźwięk
- bardzo niska samoocena
- łatwo daje się sprowokować
- wybuchy złości, agresywne zachowania
- głośne komentowanie
- śpiewanie w cxzasie lekcji
- naśladowanie zachowań nauczyciela
- nieumiejętność stosowania norm społ.
- często jest powodem konfliktów
- uderzanie dzieci na przerwie
- chłopiec nie rozumie, że zrobił coś złego
-nie nawiązuje kontaktu wzrokowego
- przemoc ze str rówieśników
Brak chęci do nawiąż. Kontaktów
Cele rewalidacji:
- wydłużenie okresu koncentracji uwagi
- wyciszenie emocji
- pozytywne postrzeanie siebie i innych
- konstruktywne komunikowanie się z innymi
- nie zdążyłam
- bycie asertywnym
- wykonywanie zadań wg instrukcji werb alnej i niewerbalnej
- mówienie o swoich osiągnięciach i porażkach
- rozwijanie sprawności motorycznej
- właściwe posługiwanie się narzędziem pisarskim
- doprowadzenie pracy do końca
Metody rewalidacji:
Trening umiejętności, metody aktywujące, klauza, W. Sherborne, kinezjologia itp.
Zadania wychowawcze:
- kształtowanie umiejętnośi organizowania miejsca pracy i utrzymywania porządku
- przedstawienie konkretnych oczekiwań
- systematyczne wdrażanie do przestrzegania zasad zachowania na lekcjach i przerwach
- przygotowanie ucznia na potencjalne zmiany
- sformułowanie listy nagradzanych zachowań i systematyczne przyznawanie punktów
- częste chwalenie ucznia
- nauczenie proszenia o pomoc
- bycie spokojnym, przewidującym
- wdrażanie pomocy koleżeńskiej
- zachęcenie do włączanie się do grupowych gier i zabaw
- zachęcenie do współpracy w parach i małej grupie
- ochrona przez zaczepianiem
- udzielanie wsparcia w sytuacjach stresowych
Zadanie edukacyjne:
- stałe miejsce w klasie
- schemat pracy (plan dnia
- powtarzanie poleceń
- określenie oczekiwać
- częsta pomoc nauczyciela
-dzielenie zad. Na mniejsze części
- zrelaksowanie się (kącik ucznia)
- korzystanie z ilustracji, plansz,
- sprawdzać wiedzę ucznia w formie odp. Ustnych oraz testów, tekstów z lukami, zadawanie pytań wymagających krótkich wypowiedzi
- bazować na wymaganiach koniecznych
- nawiązywanie do doświadczeń ucznia