Spadek rzeki to stosunek różnicy wysokości, jakie rzeka pokonuje od źródeł do ujścia (lub na wybranym odcinku), do długości rzeki. Spadek rzeki wyraża się w promilach.

Profil podłużny rzeki, wykres obrazujący (w przewyższeniu) wysokość n.p.m. poszczególnych odcinków koryta rzecznego, od źródeł do dowolnego punktu doliny lub ujścia rzeki, pomocny przy obliczaniu spadku rzeki.

Rzeke dzielimy na 3 strefy;

-odcinek gorny. (szybki spływ wody,duże spadki, erozja denna)

-dolny (maly spadek, mala predkosc spływu, drobne piaski, akumulacja rumowiska)

-srodkowy

Formy rzeki;

-delta - ujście rzeki w postaci kilku odnóg, tworzących obszar nizinny o charakterze bagiennym

chowana - rzeka wpada do zatoki, gdzie tworzy stożek nasypowy wyrównujący przebieg linii brzegowej np. Wisła

wysunięta - rzeka wpada bezpośrednio do morza

-lejki -poszerzone, lejkowate ujście rzeki, powstałe w wyniku działania pływów morskich.

Kanały – są to duże lub dość duże sztuczne cieki wodne o randze małych rzek, ze stałym choć regulowanym, przepływem, niosące znaczną masę wody. Ustrój takich cieków w zasadzie nie różni się od rzek regulowanych.

Rowy melioracyjne – to budowla wodna, w formie otwartego rowu będącego sztucznym ciekiem wodnym. Służy najczęściej do odwadniania terenu meliorowanego, czasem także do nawadniania(podsiąkowego) otaczającego terenu.

Sieć rzeczna, system wszystkich naturalnych cieków wodnych danego terenu, zarówno stałych jak i okresowych.

Rzeka górska – rodzaj rzeki, która przyjmuje inne rzeki i strumienie górskie, ma dno kamieniste, nurt bystry i niską temperaturę. Spadek powyżej 5 promili

Rzeka nizzina – spadek poniżej 1 promila. 

Rzeki jeziorne – łącza 2 jeziora lub grupe jezior

Ze względu na ciągłość zasilania

stałe – prowadzące wodę przez cały rok, zasilane wodami podziemnymi i wodami ze spływu powierzchniowego, pochodzącego z deszczów i roztopów;

okresowe – prowadzące wodę okresowo (regularnie) w porze wilgotnej i są zasilane przede wszystkim spływem powierzchniowym; związane z obszarami, gdzie występują pory roku sucha i deszczowa;

sporadycznie wysychające – zasilane podobnie jak rzeki stałe wodami podziemnymi i spływem powierzchniowym. Zanikają sporadycznie w czasie długotrwałej suszy;

efemeryczne – inaczej nazywane epizodyczne, prowadzące wodę rzadko i nieregularnie; występujące głównie na obszarach suchych, gdzie opady są niewielkie, a woda w korycie płynie rzadko i bardzo krótko. zobacz: ued.

 Tereny podmokłe dzieli się na:

trzęsawiska - tereny stale nasycone wodą z "kępową" roślinnością lub "kożuchem" - płem - zarastającym jezioro

mokradła stałe - woda w nich znajduje się przez cały rok blisko powierzchni gruntu, nie głębiej niż 50 cm

mokradła okresowe - poziom wody obniża się w suchych porach roku na głębokość większą niż 50 cm (np. zalewane łąki w dolinach rzecznych).

Bagna – grunt 98% nasycowy woda.

Rzeka krasowa - rzeka wypływająca ze źródła krasowego, która w całości lub w znacznej części swego biegu jest zasilana wodami krasowymi.

Państwowy Monitoring Środowiska – system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wyników badań i oceny elementów środowiska. Celem PMŚ jest systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o:

jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów;

występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych;

Ocena jakości wod

- wykonana na podstawie badan wskaznikow zanieczyszczenia okreslona w akcie prawnym.

- 360 punktow pomiarowo-kontrolnych ( 20 punkt rejonowych , 60 granicznych)

Badania prowadzone sa w;

-sieci regionalnej funkcjonujacyh we wszystkich województwach.

Metody oceny jakości wod:

-stezenie charakterystyczne - Metoda ta polega na obliczaniu średniej arytmetycznej z najmniej korzystnych wyników badań w ciągu roku.

-stezenie miarodajne - Metoda ta polega na obliczaniu tzw. stężenia miarodajnego, które jest wartością oczekiwaną wskaźnika przy wystąpieniu tzw. przepływu miarodajnego, za jaki przyjmuje się przepływ średni niski z wielolecia 

-stezenie gwarantowane - Metoda ta polega na obliczaniu stężenia, które jest przekraczane przy określonym poziomie gwarancji, zwykle 95 lub 90%.

Obszar bezodpływowy – obszar nienależący do zlewiska żadnego oceanu, tzn. taki, z którego wody powierzchniowe nie spływają do morza lub bezpośrednio do oceanu.

Podzial wod powierzchniowych;

- punktowe

-liniowe

-obiekty pow.

Punktowe- zrodla naturalny wypływ wody z pod pow na pow gdzie warstwa wodonosna przecina teren. W wodonosna sklada się z otworow przepuszczalnych;

Kazde składy dziela się na

-latwo przepuszczalne

-trudno przepuszczalne

-nie przepuszczalne

Glinz – do pewnego momentu jest nieprzepuszczalna warstwa.

Podzialy zrodel;

szczelinowe

uskokowe

krasowe

zboczowe

krawędziowe

terasowe

przykorytowe

korytowe

grzbietowe

Obiekty liniowe –cieki;

potok –drobny ciek gorski

strumyk

strumien

rzeka

Elementy doliny rzeki;

Koryto – w niej plyna wody rzeki, rzeka odplywa

-plosa – największe najgłębsze puknty

-przemialy- wyplycenia pomiędzy pionami

-odsypiska – male lokalne plaze

-lawice – duże obszary piastyczne

Ustroje wodne rzek;

Kl. Partegi

-rodzaj zasilania ( opady atm, zasilanie pow i podziemne)

-liczba okresow ekstremalnych rzek.

Prosty :

-lodowcowe – jeden okres wezbran przeplywow i jeden okres niżówek. W Polsce brak.

-sniezny gorski - maksymalny przepływ wiosną i wczesnym latem; główna przyczyna: topnienie śniegu w górach

-ustrój śnieżny równinny: np. Wołga, Peczora, Dwina; ich wezbrania występują wiosną w wyniku szybkiego topnienia pokrywy śnieżnej.

-ustrój deszczowy oceaniczny: charakterystyczny dla Loary, Sekwany, Garonny, Tamizy; duże przepływy tych rzek występują zimą (maksimum opadowe), minimalne latem (prawie zerowe opady);

-ustrój deszczowy międzyzwrotnikowy (podrównikowy) - maksimum w porze deszczowej, minimum w porze suchej;

Ustroje złożone pierwotne

-ustrój śnieżny przejściowy maksymalny przepływ wiosną, główna przyczyna: roztopy wiosenne i opady deszczu, np. Ticino, Drac

-ustrój śnieżny równinny: maksymalny przepływ wiosną; główna przyczyna: roztopy wiosenne, np. Wołga, Lena, Dniepr

-ustrój śnieżno-deszczowy: maksymalny przepływ wiosną i latem, główna przyczyna: wiosenne roztopy i letnie opady, np. Wisła

-ustrój deszczowo-śnieżny: maksymalny przepływ latem, nieco mniejszy wiosną; główna przyczyna: opady letnie i wiosenne, roztopy, np. Dunaj, Rodan

Ustroje złożone zmienne

-typ śnieżno-deszczowy: np. Wisła, Lena, Łaba; występują tu wezbrania wiosenne (spowodowane topnieniem śniegu) i wyrównane wodostany letnie (w wyniku dużych opadów deszczu, przy silnym parowaniu)

Typy rezimow rzecznych Polski

- zmienność codziennych przyplywow

- wspol nieregularność przepływu

- pory występowania wezbran

Rezim wyrównany ( iławski , chelminski,wyz lubelska)

-wezbrania w-z w-z

-zasilania g-d-s

Rezim umiarkowany(polska srod, Sudety)

-wezbrania

-zasilania g-d-s

Rezim niewyrownany ( karpaty, tatry, beskidy)

- wezbrania w-l l-w

-zasilania d-g-s

Zbiorniki sztuczne – zbiornik regulowany , stworzony przez człowieka poprzez np. spiętrzenie wody.

Typy zbiornikow sztucznych;

- powodziowe

-zeglugowe

-energetyczne

-zbiorniki wyrównawcze

- przemyslowe

-rolnicze

Wezbrania

1. Opadowe nawalne

2. Opadowe rozlewne

3. Roztopowe

4. Zatorowe lodowe

5. Zatorowe sryzowe ( lod z jadrem mineralnym)

6. Sztormowe

Wezbrania opadowe zaleza od;

• Intensywność opadow

• Pow objeta opadem

• Cechy fizycznogeograficzne zlewni

• Szta roslinna

• Uszczelnienie terenu

• Koryto rzeki

• Stan retencyjny rzeki

Wezbrania roztopowe zalez od

• Grubości pokrywy snieznej

• Intensywności topnienia

• Glebokosci przemarzniecia gruntu

• Cechy morfometryczne ziemi