Konkwistadorzy

Odkrycie Ameryki przez Kolumba zostało natychmiast wykorzystane przez Hiszpanów i
Portugalczyków, którzy podzielili między siebie potężne imperia środkowej i południowej
Ameryki. W pozornie mniej zasobnej Ameryce północnej osadnictwo europejskie zaczęło się
znacznie później. Do końca swojego życia Kolumb nie przyjął faktu, że nie udało mu się
dotrzeć do Indii. Jednak wielu Hiszpanów szybko zdało sobie sprawę, że zostały odkryte
nieznane terytoria stojące otworem dla podbojów, grabieży i szerzenia katolickiej wiary.
Jedyną konkurencję stanowili Portugalczycy, którzy przez przypadek odkryli Brazylię w 1500
roku. Ponieważ terytorium Brazylii leżało na wschód od wytyczonej w 1494 roku linii
dzielącej nowo odkryte tereny na portugalskie i hiszpańskie stała się ona posiadłością
portugalską. Pozostałe części ameryki środkowej i południowej od Nowego Meksyku po
Tierra del Fuego przypadł w udziale Hiszpanii, podobnie jak mniej gościnne tereny położone
na północ. Ze swojej bazy na wyspie Hispaniola (podzielonej obecnie na Dominikę i Haiti).
Hiszpanie najpierw opanowali większe i łatwiej dostępne części Karaibów. Wielu z nich
osiedliło się na nich zakładając gospodarstwa rolne, na których już na początku XVI wieku
zaczęli pracować niewolnicy sprowadzani z Afryki. Jednak obfitość bogactw nie była tak
wielka jak się spodziewano, dzięki zapewnieniem Kolumba (np. w jego

relacji dla królów

).

Dlatego ambitni i żądni władzy możnowładcy nie mieli problemów ze zwerbowaniem
ochotników do ryzykownych ekspedycji w głąb Ameryki. Ludzie ci zarówno ich przywódcy
jak i podwładni zostali nazwani Konkwistadorami (zdobywcami). Byli oni brutalnymi,
bezwzględnymi i śmiałymi poszukiwaczami przygód, którzy w imię Hiszpanii i katolickiej
wiary podbijali imperia Inków i Azteków. Każde zdobyte terytorium stawało się własnością
królestwa Hiszpańskiego, jednak wyprawy konkwistadorów były prywatnymi
przedsięwzięciami podejmowanymi za własne pieniądze organizatorów. Istniała pomiędzy
nimi ostra konkurencja. Zdarzało się, że oddziały najeźdźców walczyły pomiędzy sobą.
Szczęśliwie dla nich Indianie okazali się mniej groźni. Chociaż armie Indian miały znaczną
przewagę liczebną nad garstką przybyszów często nie podejmowały walki jakby
sparaliżowane strachem na widok agresywnych cudzoziemców na nieznanych im zwierzętach
- koniach.

Środkowa i południowa Ameryka
w XVI wieku, oraz linia podziału
wpływów pomiędzy
Portugalczyków i Hiszpanów,
Świat Wiedzy: Historia Świata,
Europejczycy w Nowym Świecie,
Kolekcja Marshalla Cavendisha

1

Osadnictwo na stałym lądzie zaczęło się od 1509 roku na północnym wybrzeżu Ameryki
południowej. W 1513 roku Vasco Nunez de Balboa przekroczył przesmyk Panama i jako
pierwszy europejczyk ujrzał Pacyfik. Oczywiście niezwłocznie przyłączył go do korony
Hiszpańskiej i potwierdził przypuszczenia o ogromnych obszarach morskich - jakie dzielą
Nowy Świat od Indii. Jednak Nowy Świat nie był już przeszkodą na drodze do celu - sam stał
się celem. Szczególnie po tym jak Hiszpanie usłyszeli od Indian o bajecznie bogatym
imperium, leżącym w głębi lądu. Hernando Cortes biorący udział w zasiedlaniu Kuby,
pierwszy odpowiedział na te pogłoski. W 1519 roku Cortes zbuntował się swojemu
zwierzchnikowi, namiestnikowi Kuby i z oddziałem 600 ludzi wyposażonym w 17 koni i 10
armat wyruszył w kierunku wybrzeży Meksyku. Po zejściu na ląd dokonał dwóch znaczących
posunięć: Założył miasto Vera Cruz i spalił swoje okręty na znak, że z obranej drogi nie ma
odwrotu. W czasie jego marszu w głąb lądu władca Azteków Montezuma posyłał w jego
kierunku pokojowo nastawionych posłańców i równocześnie organizował zasadzki mające na
celu porwanie Cortesa. Kiedy żadna z nich nie powiodła się Montezuma nie zrobił nic.
Przyczyną tego mogło być przekonanie wodza o tym, że Cortes jest jasnoskórym bogiem
Quetzlalcoatl, którego przybycie ze wschodu już od dawna było przepowiedziane. Oprócz
tego oddziały hiszpańskie mogły budzić strach wśród Indian ponieważ przemieszczały się na
nieznanych im stworzeniach - koniach, wyposażone były w nieznaną im broń, która mogła
zabijać na odległość (strzelby). W końcu Hiszpanie dotarli do wspaniałej stolicy Azteków
Tenochtitlan. Gdzie Montezuma przyjął ich serdecznie. Tymczasem Cortes musiał powrócić
na wybrzeże gdzie namiestnik Kuby chciał go pozbawić władzy. Kiedy wrócił okazało się, że
arogancja jego oficerów zmusiła Indian do buntu. Cortez musiał się wycofać. Jednak udało
mu się zebrać posiłki i odbić Tenochtitlan. Miasto zostało zrównane z ziemią a na jego
miejscu wybudowano miasto Meksyk. Potęga Azteków legła w gruzach z której już nigdy nie
udało się jej podnieść. Wszyscy Indianie zostali siłą nawróceni na chrześcijaństwo.

Francisco Pizarro, Świat Wiedzy, Europejczycy w Nowym Świecie

Drugie wielkie imperium indiańskie zostało podbite przez Francisco
Pizarro, równie śmiałego, a nawet bardziej bezwzględny
konkwistadora. W latach 20 XVI wieku zachęcony opowieściami o
„złotym imperium” położonym gdzieś na południu przeczesał
wybrzeże Peru docierając do miasta Tumbes na granicy terytorium
Inków. Będąc przeświadczony o tym, że obszar ten rzeczywiście jest
bogaty w złoto przekonał króla, aby ten uczynił go namiestnikiem
jeszcze nie odkrytych ziem. W 1531 roku podporządkował sobie duży
obszar na wybrzeżu - po czym ruszył w głąb lądu z oddziałem, który
był jeszcze mniejszy niż grupa Cortesa. Władca Inków Atahualpa
mógł w każdej chwili pozbyć się ich. Zamiast tego zorganizował
pokojowe spotkanie z Pizarrem. Indianie przyszli nieuzbrojeni.
Hiszpanie wykorzystali to i zmasakrowali Indian, a Atahualpa został
wzięty do niewoli. Ponownie Indianie pozbawieni swojego
przywódcy nie byli zdolni do jakichkolwiek działań. Atahualpa

zorganizował własny wykup. Po odebraniu ogromnych ilości złota Hiszpanie skazali władcę
na śmierć. W dowód łaski za to, że Atahualpa przeszedł na chrześcijanizm nie spalono go na
stosie tylko uduszono. 15 listopada 1533 roku Pizarro wkroczył do stolicy Inków - Cuzco.
Przez kilka następnych lat królestwo Inków było sceną walk partyzanckich pomiędzy
Indianami a Hiszpanami. Pizarro został zamordowany przez członka wrogiej frakcji w 1541
roku.

2

W między czasie inni konkwistadorzy doprowadzili do kolonizacji pozostałych terytoriów
Ameryki środkowej i południowej. Hiszpańskie osadnictwo na tych terenach rozpoczęło się
na dobre. Wykształciło się coś w rodzaju stosunków feudalnych w których indiańskie wioski
pracowały na rzecz swojego nowego
pana w zamian za opiekę. Robotnicy
Indiańscy byli bardzo brutalnie
traktowani podczas prac w kopalniach.

XVI - wieczna grawiura przedstawiająca

niewolniczą pracę Indian w kopalniach. Tysiące

Indian zmarło w jej trakcie, Świat Wiedzy:

Europejczycy w Nowym Świecie

Rozpoczęto eksploatację ogromnych
złóż srebra, jakie odkryto w Meksyku i
na terytorium dzisiejszej Boliwii.
Wydobywane bogactwa były następnie
przewożone przez Atlantyk na stary
kontynent gdzie znacznie przyczyniły się do rozkwitu gospodarczego Europy w XVI i XVII
wieku.

Wpływ europejczyków na Amerykę był znaczny. Powstała Ameryka łacińska - katolicka jeśli
chodzi o wiarę. A jeśli chodzi o język i kulturę - Portugalska i Hiszpańska. Choroby
przywiezione z Europy dziesiątkowały rdzenną ludność, co zwiększyło zapotrzebowanie na
siłę roboczą. W tym czasie zaczęto sprowadzać niewolników z Afryki. Utworzyła się klasa
rządząca, która składała się z potomków hiszpańskich osadników. A podległa jej była klasa
niewolnicza składająca się głównie z Indian. Region Karaibów gdzie niewolniczy system
uprawy tytoniu, trzciny cukrowej i kawy przynosiły wielkie zyski był nawiedzany przez
piratów. A w XIX wieku stanowił arenę walk o wpływy między wielkimi potęgami
kolonialnymi.

Bogactwa obszarów środkowo i południowo amerykańskich odciągnęły uwagę kolonizatorów
od terenów północnych, które wydawały się mniej atrakcyjne. Osadnictwo na terenach
Ameryki Północnej rozpoczęło się dopiero w XVII wieku. Pierwszą kolonią, którą założono
była kolonia w James Town (Wirginia) w 1607 roku. Nieco dalej na północ zasiedlanie
rozpoczęło się w 1620 wraz z przybyciem osadników na pokładzie Mayflower zwanych
pielgrzymami. Sześć lat później Holendrzy za cenę 24 dolarów nabyli wyspę Manhattan,
gdzie pragnęli stworzyć Nowe Niderlandy. Natomiast na terytorium Kanady Francuzi osiedlili
się pod przewodnictwem Samuela de Champlain nad rzeką św. Wawrzyńca, gdzie założyli
miasto Quebeck.

Opracowano na podstawie: Świat Wiedzy: Historia Świata: Europejczycy w Nowym Świecie książki J.Swiet'a
„Krzysztof Kolumb"

3