Wybór drugiego papieża

Wielka schizma zachodnia to najpoważniejszy konflikt wewnętrzny w Kościele katolickim od początku jego istnienia. Narodził się on tuż po zakończeniu niewoli awiniońskiej. Kiedy zmarł w 1378 roku Grzegorz XI doszło do wyboru dwóch papieży: przebywającego w Rzymie Urbana VI i jego antypapieża (tak nazywano drugiego wybranego papieża) Klemensa VII, który za swoją rezydencję uważał Awinion.

Echo papieskiego konfliktu

Doszło wówczas do silnego podziału pomiędzy zwolenników Klemensa (tutaj prym wiodła Francja i jej sojusznicy) i Urbana (głównie Anglia i cesarstwo). Rozwiązania konfliktu nie przyniosła śmierć papieży, bo po nich zostali wybrani kolejni papieże - zawsze po dwóch. Do głosu zaczęli dochodzić profesorowie uniwersytetów oraz prawnicy kościelni, którzy coraz częściej głosili wyższość soboru nad papieżem, gdyż władza papieska poprzez ten podział znacznie straciła na autorytecie, szczególnie wśród inteligencji (uwaga: nie jako warstwy społecznej, ale jako grupy osób wykształconych - należy rozróżniać oba pojęcia!). Tak zrodziła się koncepcja koncyliarystów, którzy będą w przyszłości (aż do Soboru Trydenckiego) walczyć z kurialistami, czyli uznającymi władzę papieża nad soborem.

Sobór w Pizie - 1409 rok

Zwołany sobór w Pizie zamiast zakończenia, tylko zaognił konflikt. W 1409 roku w trakcie obrad soboru został wybrany trzeci papież. Oprócz Grzegorza XII, który był papieżem rzymskim i Benedykta XIII - antypapieża awiniońskiego, do godności papieża został podniesiony także Pietro Philarghi jako Aleksander V, unieważniając wybór poprzednich dwóch. Nie został on uznany przez wszystkie kraje.

Zakończenie schizmy Spór ostatecznie zakończył się dopiero w 1417 roku, kiedy w trakcie soboru w Konstancji. Dnia 29 maja sobór deponował papieża pizańskiego Jana XXIII, a 26 lipca awiniońskiego - Benedykta XII. Międzyczasie ze swojego urzędu zrezygnował Grzegorz XII, przebywający w Rzymie. Na papieża wybrano Oddo Colonna, którzy przybrał 11 listopada 1417 roku imię Marcina V. Jego wybór uważa się za zakończenie schizmy zachodniej i umocnienie władzy papieża, jednak ruch koncyliarystów nadal miał silne oddziaływania na sprawy kościelne. Ostatni antypapież zakończył swoje rządy w 1449 roku po soborze w Bazylei (tak zwana schizma bazylejska).

Papieże i antypapieże w trakcie wielkiej schizmy:

PAPIEŻE (RZYMSCY)	ANTYPAPIEŻE (AWINIOŃSCY)	ANTYPAPIEŻE (PIZAŃSCY)
Urban VI (1378-89)	Klemens VII (1378-94)
Bonifacy IX (1389-1404)	Benedykt XII (1394-1417)
Innocenty VII (1404-06)
Grzegorz XII (1406-1415)		Aleksander V (1409-10) Jan XXIII (1410-17)

Schizma bazyleiska

Początek konfliktu

Schizma ta była wynikiem rywalizacji pomiędzy papieżem a koncyliarystami, którzy uważali, że sobór ma większą władzę nad papieżem. Ruch ten zrodził się w trakcie trwania wielkiej schizmy zachodniej, kiedy zdecydowanie upadł autorytet papieży. W marcu 1431 roku na papieża został wybrany Gabriel Condulmer jako Eugeniusz IV. Pod nieobecność papieża został otwarty 23 lipca 1431 roku sobór w Bazylei. Papież w swojej bulli z 12 listopada nakazywał rozwiązanie soboru bazylejskiego i zwołanie nowego w Bolonii. Jednak nie uzyskał on zgody i w trakcie pertraktacji musiał ustąpić i uznać trwający w Bazylei sobór.

Zaostrzenie sporu

Eugeniusz IV nie zrezygnował jednak z zamiaru podporządkowania sobie soboru - występował on dwa razy o przeniesienie soboru: w 1437 roku do Ferrary, a w 1439 do Florencji. Brak zgody na żądania papieża doprowadził już w 1437 roku do schizmy zwanej bazylejską. Dnia 16 maja 1439 roku sobór w Bazylei ogłasza jako prawdy wiary zasady, że sobór stoi ponad papieżem, któremu nie wolno rozwiązać, odraczać ani przenosić jego obrad. Kto nie uznawał tych poglądów uważany został za heretyka.

Wybór antypapieża

Taki los spotkał w czerwcu 1439 roku Eugeniusza IV - został uznany za heretyka i pozbawiony godności papieskiej. W listopadzie na papieża czy też antypapieża (w zależności, czy uznaje się decyzje soboru) wybrano Feliksa V. Świat znowu miał dwóch papieży i znowu dzielił się na zwolenników papieża i jego antypapieża. W 1447 roku zmarł Eugeniusz IV, a na jego następcę wybrano Mikołaja V.

Zakończenie schizmy

Po dwóch latach w trakcie rozmów na abdykację zgodził się papież bazylejski, Feliks V. Sobór w Bazylei na prawowitego papieża wybiera urzędującego już w Rzymie Mikołaja V. Schizma bazylejska dobiegła końca.

Papieże w trakcie schizmy bazylejskiej:

Eugeniusz IV - w latach 1431-47
Feliks V - jako antypapież - w latach 1439-49
Mikołaj V - w latach 1447-55