Makroekonomia - część ekonomii starająca się wyjaśnić dlaczego i w jaki sposób rozwija się i zmienia gospodarka w miarę upływu czasu; analizuje zjawiska związane gospodarowaniem całych społeczeństw, nie wnikając w szczegóły zachowania się poszczególnych elementów gospodarki; bada gospodarkę jako całość lub Jej główne komponenty;
Wzrost gospodarczy - realny przyrost produkcji w danym okresie czasu;
Inflacja - wzrost przeciętnego poziomu cen, któremu nie towarzyszy wzrost jakości produkowanych dóbr i usług;
Bezrobocie - liczba osób zarejestrowanych jako poszukująca zatrudnienia i jednocześnie nie posiadająca zatrudnienia;
Bilans płatniczy - zestawienie transakcji danego kraju zawieranych pomiędzy nim i zagranicą dotyczących przepływu dóbr, usług, dochodowi aktywów finansowych w danym czasie;
Polityka makroekonomiczna - polityka gospodarcza zajmująca się sposobami optymalizacji wskaźników makroekonomicznych takich jak wzrost gospodarczy, inflacja, deficyt płatniczy, bezrobocie itp.;
Proces gospodarowania - ciągłe przekształcanie czynników produkcji w dobra i usługi oraz nieustanne zużywanie wyprodukowanych dóbr i usług; jest proces produkcji, podziału i konsumpcji dóbr i usług;
Gospodarstwa domowe - właściciele wszystkich czynników produkcji: ziemi, pracy i kapitału; są również konsumentami dóbr i usług finalnych;
Czynniki produkcji - to ziemia, praca i kapitał; w zamian za udostępnianie czynników produkcji gospodarstwa domowe otrzymują wynagrodzenie(praca), np. czynsz dzierżawny(ziemia) lub np. zysk(kapitał);
Przedsiębiorstwa - uczestnik procesu gospodarczego, który wykorzystuje produkcyjnie udostępnione mu prze gospodarstwa domowe zasoby produkcyjne; celem firmy jest maksymalizacja zysku prowadząca do podniesienia wartości rynkowej firmy i tym samym do maksymalizacji dochodów właścicieli przedsiębiorstwa;
Sektor publiczny - to rząd oraz jego organy terenowe; sektor publiczny nie prowadzi działalności produkcyjnej ani inwestycyjnej; zajmuje się redystrybucją dochodów uzyskanym za pomocą podatków obciążających inne podmioty gospodarcze; uzyskane środki przeznacza na zakup dóbr i usług dla sfery budżetowej oraz na płatności transferowe, Sektor zewnętrzny - oddziałuje na gospodarkę każdego kraju prowadzącego wymianę z zagranicą; wpływ ten może być zarówno pozytywny (przyczyniając się do wzrostu gospodarczego i podniesienia poziomu życia) jak i negatywny(przy zbyt dużym napływie dóbr i usług zagranicznych ograniczającym popyt na dobra i usługi krajowe);
Obieg okrężny dochodu w gospodarce - ogólny model gospodarki wyjaśniający zachodzące w makroskali procesy gospodarcze; przedstawia krążenie dóbr, usług i pieniędzy między gospodarstwami domowymi, przedsiębiorstwami, sektorem publicznym i sektorem zewnętrznym;
Dochód - suma wpływów w gospodarce państwa, przedsiębiorstwa lub jednostki w określonym czasie;
Konsumpcja - wydatki na dobra i usługi finalne w celu zaspokojeni potrzebnie mające charakteru inwestycyjnego);
Oszczędności - część dochodu gospodarstw domowych nie przeznaczona na konsumpcję;
Odpływ - część dochodu nie wracająca do obiegu gospodarczego;
Dopływ - dodanie dochodów do obiegu gospodarczego;
Inwestycje - zakup dóbr kapitałowych(inwestycyjnych), które są używane do produkcji innych dóbr i usług;
Inwestycje netto - inwestycje przyczyniające się do powiększenia rozmiaru działalności gospodarczej w przyszłości oraz majątku produkcyjnego kraju;
Inwestycje odtworzeniowe - inwestycje przeznaczone na zastąpienie zużytych składników Kapitału, które nie powiększają możliwości wytwórczych w przyszłości;
Inwestycje brutto - całość inwestycji w gospodarce równa sumie inwestycji netto i inwestycji odtworzeniowych;
Inwestycje niezamierzone - nieprzewidywane zakupy dóbr i usług(np, powiększenie zapasów produkcyjnych przez wyprodukowane a niesprzedane dobra);
Podatki - obowiązkowe świadczenie pieniężne nakładane przez rząd na inne podmioty gospodarcze stanowiące dochód państwa;
Podatki bezpośrednie - podatki bezpośrednio obciążające dochód gospodarstw domowych powodujące zmniejszenie kwoty dochodu z udostępnienia czynników produkcji;
Podatki pośrednie - podatki pośrednio obciążające dochód gospodarstw domowych wówczas gdy wydają one dochód na zakup towarów i usług zaspokajających ich potrzeby; m.in. podatek od wartości dodanej, akcyza, cło;
Płatności transferowe - wydatki budżetu państwa na rzecz pewnych osób fizycznych lub prawnych, w zamian za które nie wymaga żadnych dóbr i usług;
Wydatki rządowe - wydatki państwa na zakup dóbr i usług w celu zapewnienia funkcjonowania sfery budżetowej;
Budżet państwa - zestawienie dochodów i wydatków państwa w określonym czasie;
Podatki netto - różnica między wpływami podatkowymi państwa a wydatkami w postaci płatności transferowych;
Eksport - polega na sprzedawaniu za granicę dóbr, usług, zasobów oraz przekazywaniu dochodów;
Import - polega na kupowaniu za granicą dóbr, usług i zasobów oraz sprowadzaniu dochodów;
Eksport netto - różnica między eksportem a importem danej gospodarki;
Zrównoważony bilans handlu zagranicznego - występuje w przypadku, gdy eksport produktów jest dla danego kraju równy importowi;
Nadwyżka bilansu handlu zagranicznego - występuje, gdy w obliczaniu eksportu netto otrzymuje się wynik dodatni(przewaga eksportu nad importem);
Deficyt bilansu handlu zagranicznego - występuje, gdy w obliczeniu eksportu netto otrzymuje się wynik ujemny(przewaga importu na eksportem);
Globalna produkcja - całość produkcji w danej gospodarce;
Produkt krajowy brutto - wartość strumienia nowych dóbr i usług finalnych wytworzonych w danym czasie przez czynniki produkcji zlokalizowane na terenie danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem;
Produkty finalne - dobra i usługi nabywane przez ostatecznych użytkowników, nie podlegające dalszej obróbce ani odsprzedaży;
Produkty pośrednie - dobra i usługi nabywane w celu ich dalszego przetwarzania, których wartość wchodzi w dobra l usługi finalne sprzedawane ostatecznym użytkownikom:
Zapasy - dobra pośrednie, które nie zostały sprzedane lub zostały sprzedane lecz nie zostały przetworzone w czasie objętym badaniem; do zapasów wlicza się również wyprodukowane i niesprzedane dobra finalne;
Inwestycje w kapitał obrotowy - tworzenie zapasów, czyli zmiana ilości dóbr, których produkcja nie została zakończona lub które wytworzono lecz nie sprzedano w danym czasie, Inwestycje w kapitał trwały - inwestycje w dobra długotrwałego użytku;
mieszkaniowe: wydatki na budowę nowych domów i mieszkań;
niemieszkaniowe: wydatki na budowę fabryk, zakładów produkcyjnych oraz na ich wyposażenie;
Wartość dodana - różnica między przychodem ze sprzedaży dóbr i usług wytworzonych przez daną firmę a sumą, którą musi ona zapłacić innym firmom za użyte przez siebie dobra pośrednie; jest to miara wartości jaką przedsiębiorstwa dodają do poszczególnych produktów na każdym etapie produkcji;
Amortyzacja - koszt zużycia kapitału trwałego użytego podczas produkcji;
Zakupy rządowe - wydatki państwa dokonywane przez szczeble centralny i lokalny na rynku towarów i usług finalnych;
Produkt Narodowy Brutto -jest miarą aktywności gospodarczej całego narodu, wlicza się więc do niego produkcję powstałą jako rezultat wykorzystania czynników produkcji danego narodu bez względu na ich lokalizację;
Produkt Narodowy Netto - wyraża wielkość produktu narodowego z potrąceniem tej części produkcji, która jest niezbędna do odtworzenia zużytych dóbr kapitałowych;
Dochód Narodowy - jest równy sumie wynagrodzeń czynników produkcji, będących własnością obywateli danego kraju i Jest produkt narodowy netto pomniejszony o podatki pośrednie czyli produkt narodowy netto w cenach czynników produkcji;
Dochód Osobisty - suma dochodów faktycznie otrzymanych przez ludzi, gdyż nie uwzględnia części zysków przedsiębiorstw, które są przeznaczane na ich rozwój;
Dochód rozporządzalny (do dyspozycji) - wartość, którą gospodarstwa domowe mogą wydać na konsumpcję lub oszczędności, jest to więc dochód osobisty pomniejszony o podatki od dochodów osobistych;
Nominalny ( bieżący) PKS - wielkość PKB obliczana na podstawie cen rynkowych dóbr i usług; może być mylący, gdyż zależy od ogólnego poziomu cen dóbr i usług;
Realny PKB - za podstawę do jego obliczania przyjmuje się poziom cen z określonego roku tzw. roku bazowego; dzięki temu otrzymujemy obiektywną wartość PKB w cenach stałych;
Efekty zewnętrzne - ujemne skutki wywierane przez transakcje rynkowe na ludzi, którzy nie uczestniczą w nich bezpośrednio; przy produkcji dóbr i usług powstają tzw. „antydobra", które nie są pożądane społecznie, a ich wartość powinna pomniejszać rozmiary wytworzonej produkcji; np. zanieczyszczenia wód, powietrza;
Miernik dobrobytu ekonomicznego(Net Economic Welfare) - uwzględnia trzy zmiany sposobu obliczania PKB: 1 umiana klasyfikacji niektórych wydatków na dobra finalne i pośrednie; 2,uwzględnienie wartości usług trwałego użytku np, wartość wolnego czasu, produkcja gospodarki nieoficjalnej; 3-pomniejszenie PKB o przybliżoną wartość szkodliwych efektów zewnętrznych;
Oszczędności państwowe - dochody państwa pomniejszone o płatności transferowe i wydatki rządowe, a więc nadwyżka budżetowa, Zagraniczne inwestycje netto - suma eksportu netto oraz sumy płatności transferowych netto z zagranicy i dochodów netto z czynników produkcji za granicą (Nx+Nv);
Oszczędności reszty świata - różnica importu netto i sumy płatności transferowych netto z zagranicy i dochodów netto z czynników produkcji za granicą (-Nx-Nv);
Kapitał - wszystkie środki produkcji, które mogą być wykorzystane w procesie produkcji dóbr i usług;
Produkcja potencjalna - produkcja przy pełnym wykorzystaniu wszystkich czynników produkcji; jest realna wielkość produkcji jaką można uzyskać przy dostępnym kapitale produkcyjnym i zasobach pracy;
Naturalny poziom produkcji - produkcja wytworzona w gospodarce, w której stopa bezrobocia jest równa naturalnej przy ustabilizowanej inflacji;
Popyt globalny(zagregowany) - ogólny popyt na towary i usługi w danej gospodarce przy danym poziomie cen;
Funkcja konsumpcji - pokazuje wielkość zamierzonych wydatków konsumpcyjnych przy każdym poziomie dochodu rozporządzalnego:
Konsumpcja autonomiczna - konsumpcja, której poziom nie zależy od bieżącego poziomu dochodu; jest to minimalny poziom konsumpcji potrzebny do przeżycia i pokrycia wydatków stałych;
Krańcowa skłonność do konsumpcji - to część dodatkowej jednostki dochodu, którą gospodarstwa domowe zamierzają przeznaczyć na konsumpcję;
Przeciętna skłonność do konsumpcji- stosunek konsumpcji do rozporządzalnego dochodu;
Krańcowa skłonność do oszczędzania - to część dodatkowej jednostki dochodu, którą gospodarstwa domowe zamierzają przeznaczyć na oszczędności;
Równowaga makroekonomiczna - występuje wówczas, gdy popyt globalny, czyli łączne planowane wydatki na konsumpcję są równe faktycznej produkcji;
Mnożnik wydatków autonomicznych - informuje o tym, o ile jednostek zmieni się poziom dochodu równowagi, jeżeli autonomiczne wydatki inwestycyjne zmienią się o jednostkę;
Paradoks zapobiegliwości - zjawisko polegające na zmianie zamierzonych oszczędności przy każdym poziomie dochodu, które prowadzi do zmiany poziomu dochodu równowagi bez zmiany poziomu oszczędności w punkcie równowagi; oszczędności nadal muszą być równe planowanym inwestycjom;
Polityka fiskalna - polityka państwa polegająca na zmianie wysokości i struktury wydatków państwowych i polityki podatkowej w celu realizacji określonych zadań gospodarczych, najczęściej stabilizacji gospodarki na założonym poziomie produkcji i zatrudnienia;
Efekt wypierania wydatków prywatnych -zjawisko wywołane deficytem budżetowym; polega na ograniczeniu prywatnych inwestycji
wywołanym potrzebą finansowania deficytu budżetowego (J=S-BD);
Mnożnik zrównoważonego budżetu - jest to mnożnik pokazujący, iż identyczna zmiana wydatków państwa i wpływów podatkowych przy niezmienionej wysokości wydatków inwestycyjnych powoduje zmianę poziomu dochodu równowagi o wielkość odpowiadającą zmianie rozmiarów wydatków państwa;
Automatyczne stabilizatory - mają za zadanie zmniejszenie wpływu zmian w popycie globalnym na poziom produkcji i dochodu (przyczyniają się do złagodzenia amplitudy wahań koniunktury gospodarczej są to m.in, progresywny system podatkowy, podatki od wartości dodanej, zasiłki dla bezrobotnych oraz inne wydatki socjalne, te instrumenty są uruchamiane automatycznie i nie potrzeba żadnej decyzji;
Instrumenty dyskrecjonalne (aktywna polityka fiskalna) - są uruchamiane na określony czas i w określonym celu; wymagają przy tym decyzji rządu lub parlamentu; np. okresowa obniżka podatków dochodowych, ulgi inwestycyjne, specjalne strefy ekonomiczne;
Deficyt budżetowy - saldo finansowe dochodów i wydatków państwa; -

-rzeczywisty: to faktyczna różnica między dochodami a wydatkami w danym roku budżetowym;
-strukturalny: to hipotetyczny deficyt jaki wystąpiłby przy założeniu, że wydatki państwa i stopy
podatkowe nie zmieniły się, natomiast gospodarka znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia czynników produkcji jest wielkością obliczaną szacunkowo);
-cykliczny(koniunkturalny): to deficyt będący skutkiem wpływu cyklu koniunkturalnego na dochody i wydatki budżetu państwa, jest różnicą między deficytem rzeczywistym a strukturalnym;
Krańcowa skłonność do importu - to część dodatkowej jednostki dochodu, którą gospodarstwa domowe zamierzają przeznaczyć na dobra i usługi importowane;
Krańcowa stopa wydatków wewnętrznych - to część dodatkowej jednostki dochodu, którą gospodarstwa domowe zamierzają przeznaczyć na konsumpcję krajową z uwzględnieniem stopy podatkowej;
Mnożnik dla gospodarki otwartej - informuje o ile jednostek wzrośnie poziom dochody równowagi dla gospodarki otwartej, jeżeli wydatki autonomiczne zmienią się o jednostkę;

COŚ O EKONOMII

1konsumpcja autonomiczna - Część wydatków konsumpcyjnych, która nie jest zależna od poziomu dochodów.
2 popyt inwestycyjny - Nakłady na zwiększenie majątku trwałego przedsiębiorstw (budynki i maszyny) oraz zapasów.
3. nie planowane zmiany zapasów - Nieprzewidziany wzrost lub nie-_ przewidziany spadek poziomu za-pasów utrzymywanych przez przedsiębiorstwa.
4 funkcja oszczędności - Funkcja pokazująca poziom za-mierzonych oszczędności przy każ-dym poziomie- dochodów rozporządzalnych ludności.
5.dochody rozporządzalne - Dochody, którymi dysponują gospodarstwa domowe na wydatki i oszczędności.
6. funkcja popytu globalnego - Funkcja pokazująca ogólną wiel-kość planowanych wydatków przedsiębiorstw i gospodarstw do-mowych na dobra i usługi przy każdym poziomie dochodu.
7. produkcja potencjalna - Wielkość produkcji, którą gospo-darka wytworzyłaby, gdyby wszyst-kie czynniki produkcji były w peł-ni wykorzystane.
8. mnożnik - Relacja zmiany wielkości produk-cji zapewniającej równowagę do zmiany wydatków autonomicz-nych, powodującej zmianę global-nego popytu i produkcji.
9.paradoks zapobiegliwości - Sytuacja, w której zmiana krań-cowej stopy oszczędności prowadzi do zmiany poziomu dochodu naro-dowego zapewniającego równowagę. lecz nie zmienia poziomu oszczędności, które nadal muszą być równe planowanym inwesty-cjom.
10. prosta o nachyleniu 45 - Prosta na wykresie przedstawiają-ca związek między dochodem a wydatkami, łącząca wszystkie punkty, w których dochód jest równy wydatkom.
11. krańcowa stopa do oszczędzania - Część przyrostu rozporządzalnych dochodów, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na oszczędności.~
12. produkcja faktyczna - Wielkość produkcji wytwarzanej w gospodarce w danym okresie.
13. krańcowa skłonność do konsumpcji - Część przyrostu rozporządzalnych dochodów, którą gospodarstwa donnrwe chcą przeznaczyć na zwię-kszenie konsumpcji.
14. poziom produkcji zapewniający równowagę krótkookresową - Poziom produkcji w gospodarce odpowiadający wielkości popytu globalnego czyli sumie zamierzo-nych wydatków.
15. funkcja konsumpcji - Funkcja pokazująca wielkość za-mierzonej konsumpcji przy róż-nych poziomach dochodów rozpo-rządzalnych.

POPYT GLOBALNY POLITYKA FISKALNA I HANDEL ZAGRANICZNY
l. polityka fiskalna - Decyzje państwa o wydatkach bu-dżetowych i podatkach.
2.ograniczenie importu - Bezpośrednia kontrola wielkości importu przez rząd.
3.automatyczne stabilizatory - Mechanizmy ekonomiczne zmniejszające podatność gospodarki na wstrząsy.
4 bilans handlowy - Wartość eksportu netto.
5. polityka stabilizacyjna - . Działania rządu zmierzające do utrzymania produkcji na poziomie /bliżonym do pełnego zatrudnie-nia.
7.deficyt bilansu handlowego - Nadwyżka wartości importu nad wartością eksportu.
8. mnożnik zrównoważonego budżetu - Mechanizm sprawiający, że wzrost wydatków państwa zrównoważony wzrostem podatków prowadzi do wzrostu ogólnego poziomu produkcji.
9. potrzeby pożyczkowe sektora państwowego - Deficyt budżetu państwa powiększony o straty netto przedsię-biorstw państwowych.
10. krańcowa skłonność do importu - Ta część przyrostu dochodu naro-dowego, którą społeczeństwo chce przeznaczyć na dodatkowy import.
11. dług publiczny - Ogólna suma pożyczek zaciągnię-tych i nie spłaconych przez pań-stwo.
12.dostrajanie polityki gospodarczej - Bieżące dostosowywanie narzędzi polityki gospodarczej do zmienia-jących się warunków.
13. budżet pełnego zatrudnienia - Wielkość deficytu budżetowego obliczona przy założeniu pełnego zatrudnienia; wskaźnik oceniający stan finansów państwa.
14. aktywna polityka fiskalna - Stosowanie polityki budżetowej do regulowania stanu gospodarki.


PIENIĄDZ I WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY
1 pieniądz - Powszechnie akceptowany środek płatniczy.
2.środek wymiany - Funkcja pieniądza ułatwiająca wy-mianę dóbr i usług.
3. jednostka rozrachunkowa - Funkcja pieniądza polegająca na tym, iż stanowi on jednostkę, w której wyrażane są ceny i prowa-dzone rozrachunki. _
4. środek przechowywania wartości - Funkcja pieniądza umożliwiająca jego wykorzystanie do dokonywa-nia zakupów w przyszłości.
5. baza monetarna - Ilość banknotów i bilonu znajdują-cych się w obiegu oraz rezerwy gotówkowe systemu bankowego;
niekiedy, bywa nazywana zasobem pieniądza wielkiej mocy.
6.rezerwy bankowe - W czasach złotników dyspozycyjna ilość złota przeznaczona do zaspokojenia natychmiastowych żądań klientów (współcześnie: rezerwy gotówkowe banków).
7. gospodarka bez pieniężna - Gospodarka, w której nie występu-je środek wymiany, a jedne towary są bezpośrednio wymieniane na inne.
8. mnożnik kreacji pieniądza - Zmiana wielkości podaży pienią-dza wynikająca ze zmiany bazy monetarnej o jednostkę.
9. pieniądz bezgotówkowy - Pieniądz mający formę zapisu na rachunku bankowym, wykorzysty-wany przez dysponenta do doko-nywania płatności na rzecz innych jednostek przez przeniesionej kwoty na ich rachunek. Staje się pieniądzem bankowym, KIEDY jest niezależny od pokrycia w postaci depozytu pieniężnego złożnego w banku i wynika z kredytu bankowego.
10. banki komercyjne –pośrednicy upoważnieni przez państwo do udzielania. kredytów i przyjmowania wkładów pieniężnych, w tym wkładów, któ-re mogą być uruchomione przez wystawienie czeków.
11.pośrednik finansowy - Instytucja specjalizująca się w pro. wadzeniu interesów między pożycz-kobiorcami i pożyczkodawcami.
12.niby pieniadz - Aktywa, które są prawie tak samo dobre jak pieniądz: środek prze-chowywania wartości, który moż-na łatwo zamienić na pieniądz, —choć sam pieniądzem nie jest.
13.pieniądz symboliczny - Środek płatności, którego wartość (siła nabywcza) wielokrotnie przekracza koszt jego wytworzenia lub wartość samoistną w innych niż pieniądz zastosowaniach.
14.panika finansowa - Sytuacja polegająca na tym, iż lu-dzie w pewnym momencie docho-dzą do wniosku, że bank stanie się niewypłacalny i w popłochu wyco-fują swoje wkłady; tym samym rzeczywiście doprowadzają do jego niewypłacalności.
15. MO - Banknoty i bilon w obiegu oraz wkłady operacyjne banków trzy-mane w banku centralnym.
16.podaż pieniądza - Wartość całego zasobu pieniądza, jako środka wymiany, znajdujące-go się w obiegu.
17. system rozrachunkowy - Mechanizm umożliwiający wza-jemne rozliczenia między bankami, polegający na tym, iż w danym okresie sumuje się wartość wszyst-kich dokonywanych między nimioperacji nie rozlicza tylko wielkości netto czyli salda tych operacji
18 M1- banknoty i bilon w obiegu oraz rachunki bieżące sektora prywatnego

BANK CENTRALNY I SYSTEM PIENIĘZNY
1. bank centralny - najważniejszy bank w kraju, zwykle mający status agendy rządowej, odpowiedzialny za emisję pienią-dza i występujący w roli banku banków i banku państwa.
2. realne zasoby pieniądza - Wielkość zasobów pieniądza wyra-żona w cenach stałych.
3. gorset kredytowy - Uzupełniający depozyt specjalny wprowadzony w Wielkiej Brytanii w grudniu 1973 r. w celu zahamo-wania nadmiernej działalności kre-dytowej banków.
4. równowaga na rynku pieniądza - Sytuacja, w której realna wielkość zapotrzebowania na pieniądz jest równa wielkości podaży pienią-dza. __
5.motyw przezorności - Motyw utrzymywania pieniądza (gotówki) mający swe źródło w niepewności. Niepewność spra-wia, iż ludzie trzymają pieniądze, by pokryć nieprzewidziane wy-datki.
6. operacje otwartego rynku - Działania banku centralnego, któ-rych celem jest zmiana wielkości bazy monetarnej przez kupno lub sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku.
7. kredytodawca ostatniej instancji - Funkcja banku centralnego pole-gająca na tym, iż jest on gotów wspomóc pożyczkami banki i inne instytucje finansowe, gdyby panika finansowa zagroziła stabilności ca-łego systemu finansowego.
8. stopa dyskontowa - Stopa procentowa pobierana przez bank centralny od pożyczek udzielanych bankom komercyj-nym.
9.stopa rezerw obowiązkowych - Minimalna relacja rezerw gotów-kowych do wkładów w bankach komercyjnych, ustalana przez bank centralny.
10.motyw portwelowy - Motyw utrzymywania pieniądza wynikający z niechęci do ponosze-nia ryzyka i gotowości do poświę-cenia wysokiej stopy zysku na rzecz takiej struktury posiadanych aktywów, która zapewnia niższą, ale łatwiejszą do przewidzenia sto-pę zysku.
11.nominalne stopy pieniądza - Wartość zasobów pieniądza nie skorygowane o zmiany poziomu cen.
12. motyw transakcyjny - Motyw utrzymywania pieniądza wynikający z niedoskonałej syn-chronizacji dochodów i wydatków w czasie.
13. potrzeby pożyczkowe sektora publicznego - Deficyt budżetu państwa plus łącz-ny deficyt przedsiębiorstw państ-wowych.
14. zarządzanie długiem publicznym - Decyzje, na podstawie których bank centralny ustala zasady wy-kupu starych i emisji nowych obli-gacji, wysokość oprocentowania itd.
15.depozyty specjalne - Narzędzie polityki pieniężne; polegające na tym, że banki komercyjne muszą zdeponować w banku centralnym pewną część swoich rezerw gotówkowych, które nie są częścią ich rezerw obowiązkowych
16. koszt alternatywny utrzymania pieniądza - Odsetki, z których rezygnujemy trzymając pieniądze w gotówce
a nie w postaci oprocentowanych obligacji'.
17.współczynnik płynności - Udział aktywów płynnych (gotówki i krótkoterminowych środków finansowych) w całości aktywów banku. Bank centralny może nałożyć obowiązek utrzymywania przez banki komercyjne pewnej części złożonych w nich wkładów w postaci gotówki i krótkoterminowych weksli (tzw. płynność obowiązkowa ).
18 prawo goodharta - Prawidłowość polegająca na ty, iż jakakolwiek próba regulacji lub opodatkowania jednego kanału działalności bankowej przez buk centralny powoduje szybkie przerzucenie tych samych operacji do innego kanału nie objętego regulacją lub nie opodatkowanego.

POLITYKA FISKALNA I PIENIĘŻNA
1. krzywa popytu inwestycyjnego - Funkcja obrazująca zależność mię-dzy wielkością popytu inwestycyj-nego zgłaszanego przez przedsię-biorstwa a wysokością stopy pro-centowej. _
2. efekt majątkowy -Przesunięcie w górę (w dół) funkcji konsumpcji w efekcie zwiększenia (zmniejszenia) majątku gospo-darstw domowych.
3. twarda polityka pieniężna - Rodzaj polityki gospodarczej, w ramach której państwo ogra-nicza wielkość podaży pieniądza i podnosi stopę procentową.
4. mechanizm transmicyjny - Mechanizm, za pośrednictwem którego zmiany podaży pieniądza oddziałują na popyt globalny.
5. teoria cyklu życia - Teoria konsumpcji, opracowana przez A. Ando i F. Modiglianie-go, zgodnie z którą główną zmien-ną określającą poziom konsum-pcji jest wielkość przewidywane-go dochodu osiąganego w całym życiu.
6. teoria dochodu permanentnego -Teoria konsumpcji stworzona przez M. Friedmana, według której wydatki na konsumpcję nie zależą od poziomu bieżącego do-chodu rozporządzalnego, lecz od przeciętnego dochodu osiąganego w długim okresie.
7. zarządzanie popytem - Wykorzystanie polityki pieniężna i budżetowej w celu ustabilizowa-nia dochodu narodowego na wyso-kim poziomie.
8. krzywa LM - Krzywa ilustrująca różne kombi-nacje stopy procentowej i dochodu narodowego zapewniające równo-wagę na rynku pieniężnym.
9. wypieranie - Ograniczenie popytu konsumpcyj-nego i inwestycyjnego sektora prywatnego spowodowane zwiększęniem wydatków państwa.
10.łagodna polityka pieniężna - Rodzaj polityki gospodarczej w ramach której państwo zwiększa podaż pieniądza i obniża stopę procentową.
11. twarda polityka fiskalna - Polityka gospodarcza polegająca na ograniczeniu przez państwo wy-datków i podniesieniu podatków;
12.kombinacje polityki fiskalnej i pieniężnej - Różne zestawy narzędzi polityki pieniężnej i fiskalnej,
13. krzywa IS - Krzywa ilustrująca zbiór różnych kombinacji dochodu narodowego i stopy procentowej, przy których rynek dóbr znajduje się w równo-wadze.
14. łagodna polityka fiskalna - Polityka gospodarcza polegając na obniżeniu podatków i zwięk-szaniu wydatków państwa.


PODAŻ GLOBALNA
l. poziom cen - Przeciętna cena dóbr i usług w da-nym kraju. _
2.krzywa podaży pracy - Krzywa ilustrująca wielkość poda-ży pracy przy różnych poziomach płacy realnej.
3. limitowane zatrudnienie - Okresowe niewykorzystanie części załogi przedsiębiorstwa.
4. efekt realnych zasobów pieniądza -Autonomiczny (niezależny od po-ziomu bieżących dochodów) wzrost konsumpcji spowodowany zwiększeniem realnych zasobów pieniężnych konsumentów.
5.krzywa krótkookresowej podaży globalnej - Krzywa pokazująca poziom cen ustalanych przez producentów dla różnych rozmiarów produkcji przy danych stawkach płac.
6. krzywa podaży globalnej - Krzywa ukazująca rozmiary pro-dukcji, którą przedsiębiorstwa są skłonne wytworzyć przy różnych poziomach cen.
7. iluzja pieniądza - Sytuacja polegająca na tym, że lu-dzie nie odróżniają nominalnych i realnych zmian dochodu.
8. naturalna stopa bezrobocia - Stopa bezrobocia w warunkach ró-wnowagi na rynku pracy.'
9.krzywa sklonności do pracy - Krzywa pokazująca liczbę osób skłonnych do podjęcia pracy przy różnych poziomach płacy realnej.
10. zarejestrowane bezrobocie -Liczba osób pozostających bez pracy i zarejestrowanych jako po-szukujący pracy.
11. płaca realna - Stosunek płacy nominalnej do po-ziomu cen.
12. ekonomi podażowa - Polityka gospodarcza zorientowana na zwiększanie podaży towa-rów, a nie popytu.
13. negatywne wstrząsy podażowe -Wydarzenia, które powodują krót-kookresowe ograniczenie produk-cji i wzrost cen.
14. bezrobocie dobrowolne - Sytuacja, w której pewna grupa ludzi nie chce podjąć pracy przy danym poziomie płacy realnej.
15.krańcowa produkcyjność pracy - Przyrost produkcji uzyskany z w. trudnienia dodatkowego pracowni. ka przy danym nakładzie kapitału rzeczowego.
16. bezrobocie przymusowe - Sytuacja, w której pewna grupa ludzi jest skłonna podjąć prace przy danej płacy realnej, lecz nie może jej znaleźć.

BEZROBOCIE
1.stopa bezrobocia - Stosunek liczby bezrobotnych (tzn. osób pozostających bez pracy i za-rejestrowanych jako gotowe podjąć pracę) do całości zasobów siły roboczej.
2. bezrobocie długookresowe - Osoby bezrobotne pozostające bez pracy co najmniej przez kilka mie-sięcy.
3naturalna stopa bezrobocia - . Stopa bezrobocia występująca wówczas, gdy rynek pracy jest w stanie równowagi.
4. bezrobocie koniunkturalne - Bezrobocie powstające w następ-stwie spadku globalnego popytu i produkcji (niekiedy nazywane także bezrobociem typu keynesow-skiego).
5.bezrobocie klseczne - Bezrobocie pojawiające się wów-czas, gdy stawki płac są utrzymy-wane na poziomie wyższym od tego, przy którym nastąpiłoby zrów-nanie popytu na pracę z podażą pracy (na przykład w wyniku dzia-łań podejmowanych przez związki zawodowe — pr:yp. tium.^
6. bezrobocie frakcyjne - Minimalny poziom bezrobocia. którego nie sposób obniżyć w roz-wijającej się gospodarce. Obejmuje osoby, których praktycznie nie da się zatrudnić (niewykwalifikowa-nych, niepełnosprawnych itp.) oraz osoby pozostające przez krótki czas bez pracy w związku ze zmia-ną miejsca zatrudnienia.
7.ekonomia podażowa - Jeden z nurtów współczesnej eko-nomii. zalecający wykorzystanie instrumentów mikroekonomicz-nych do regulowania poziomu pro-dukcji i zatrudnienia.
8.prawo okuna - Zależność między wielkością pro-dukcji i zatrudnienia, polegająca na tym, że wzrost popytu i produkcji o 1% powoduje zwiększenie zatrudnienia o mniej niż 1%, a jeszcze w mniejszym stopniu obniża poziom bezrobocia.
9. polityka dochodowa - Kierunek polityki gospodarczej polegający np. na przejęciu przez rząd bezpośredniej kontroli nad _poziomem płac w gospodarce.
10. bezrobocie strukturalne - Bezrobocie wynikające z rozbież-ności między strukturą kwalifikacji osób poszukujących pracy a istniejącymi ofertami pracy.

INFLACJA
1. inflacja - Wzrost średniego poziomu cen w gospodarce.
2. .realna stopa procentowa - Stopa procentowa skorygowana o wpływ inflacji. W przybliżeniu — różnica między nominalną stopą procentowe a stopą inflacji.
3.polityka dochodowa - Próby bezpośredniego regulowania przez rząd poziomu płac i innych dochodów ludności.
4. realna podaż pieniądza - Nominalna podaż pieniądza po-dzielona przez wskaźnik cen (ina-czej: podaż pieniądza wyrażona w cenach stałych — przyp. dum.}.
5 adapcyjna polityka pieniądza - Polityka pieniężna, która dostoso-wuje nominalną podaż- pieniądza do wzrostu cen, zapewniając utrzy-mywanie w krótkim okresie stałej wielkości realnej podaży pieniądza.
6..ilościowa teoria pieniądza - Teoria głosząca, że zmiany nomi-nalnej podaży pieniądza prowadzą do odpowiednich zmian poziomu cen, nie wpływają natomiast na wielkość realnej produkcji i zatrud-nienia. Wyraża to formuła:
MV = P Y, w której M oznacza nominalną podaż pieniądza, V — szybkość obiegu pieniądza, Y — wielkość realnej produkcji społecznej, a P — poziom cen.
7.drenaż podatkowy - Zwiększenie realnej sumy podat-ków następujące wskutek tego, że w progresywnym systemie podatku dochodowego inflacja, zwiększając wysokość nominalnych dochodów, przesuwa podatników do wyższych przedziałów dochodowych.
8. stagflacja - Połączenie wysokiej inflacji z wysokim bezrobociem, powodowane zwykle przez niekorzystne zmiany po stronie podaży1.
9. inflacja proporcjonalna - Sytuacja. w której wszystkie ceny ~dóbr i czynników wytwórczych rosną w tym samym tempie.
10. średniookresowa polityka finansowa - W Wielkiej Brytanii coroczny do-kument rządowy określający pułap deficytu budżetowego oraz maksy-malne wielkości wskaźników poda-ży pieniądza (tzw. agregatów pie. niężnych).
11. hipoteza fishera - Teoria, według której wzrostowi cen o l % towarzyszy wzrost o l % nominalnych stóp procentowych.
12.polityka dochodowa oparta na podatkach - . Regulowanie poziomu płac za po-mocą bodźców podatkowych, a nie -za pomocą bezpośredniej kontroli administracyjnej.
13.krzywa philipsa - Zależność pokazująca," że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i odwrotnie. Wy-nika z niej, że ceną za zmniejszenie bezrobocia jest wyższa inflacja i odwrotnie.