Pojęcie makroekonomii

Makroekonomia- jest nauką,

która zajmuje się gospodarką jako

całością.

Przedmiotem zainteresowania

makroekonomistów są największe

agregaty gospodarki takie jak:

wzrost gospodarczy

bezrobocie

inflacja

ZADANIE 1

•

Makroekonomia jest nauką o:

a)

Przedsiębiorstwie

b)

funkcjonowaniu gospodarki jako całości

c)

zachowaniu się ludzi w ramach pojedynczych podmiotów
gospodarczych

d)

działalności państwa, zmierzającej do osiągnięcia określonych
celów

ZADANIE 2

•

Wskaż, które z zagadnień nie jest przedmiotem rozważań
makroekonomii:

a)

handel zagraniczny

b)

ceny mleka w sklepach w Warszawie

c)

poziom bezrobocia w kraju

d)

poziom inwestycji i oszczędności w gospodarce

Neoklasycy

• Czołowymi postaciami szkoły neoklasycznej są: A.

Marshall (1842-1929), W.S. Jevons (1835-1881), J.B. Clark

(1847-1938) oraz Neoklasycy, nawiązując do klasycznego

dorobku ekonomii, uważają, że między poszczególnymi

czynnikami działalności gospodarczej istnieje ścisła

współzależność; w procesie gospodarczym następuje

harmonijne dopasowanie się poszczególnych wielkości

zapewniające równowagę przy pełnym wykorzystaniu

potencjału produkcyjnego w gospodarce. Uważają oni, że

wszelkie twierdzenia o zbiorowych zjawiskach

społecznych należy redukować do twierdzeń o

zachowaniu jednostek, o dyspozycjach,

przekonaniach, postawach i wzajemnych

powiązaniach pojedynczych osobników ludzkich.

Oznacza to, że zależności sformułowane na szczeblu

mikroekonomicznym przenosi się na szczebel

globalny, makroekonomiczny.

Skala MAKRO

• Przyczyny zainteresowania

makroekonomią:

- wielki kryzys 20/30 lata XX w i

towarzyszące mu zjawiska spadku
produkcji i wzrostu bezrobocia

- badania J. Keynesa, wyjaśnienie

pojęcia dochód narodowy

Pojęcie PKB

• Jeśli zsumujemy wszystkie dobra i

usługi jakie wyprodukował dany kraj,
to uzyskamy wynik, który w bardzo
prosty sposób podsumowuje jego
gospodarkę. Wynik ten nosi nazwę
Produkt Krajowy Brutto. Gdy PKB
wzrasta – społeczeństwo się bogaci,
gdy maleje – biednieje.

Sposoby mierzenia PKB

1)

METODA WYDATKOWA – czyli PKB
jako suma wydatków na dobra
finalne:

- Konsumpcyjne dobra finalne (C) np.

dżem, książka, usługa fryzjerska.

- Kapitałowe dobra finalne (I), np..

maszyny, urządzenia.

- Dobra finalne „produkowane” przez

państwo (G), np. żołnierz, policjant.

PKB = C + I + G

Sposoby mierzenia PKB

2)METODA DOCHODOWA – czyli PKB

jako suma dochodów czynników
wytwórczych. Sumujemy dochody
wszystkich właścicieli czynników
produkcji, ponieważ utarg
przedsiębiorstwa pokrywa koszty,
dając zysk właścicieli.

KOSZY + ZYSK = DOCHODY

WŁAŚCICIELI CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Sposoby mierzenia PKB

3) METODA PRODUKCYJNA – czyli PKB

jako suma wartości dodanej.

Wartość dodana jest to różnica

wartości produktu i wartości zużytych
do jego produkcji dóbr pośrednich,
które przedsiębiorstwo kupiło od
innych producentów.

ZADANIE

• W gospodarce zamkniętej działają 4

przedsiębiorstwa wytwarzające: stal, maszyny,

opony i samochody. Producent samochodów

sprzedaje je końcowym nabywcom za 5.000 zł. W

procesie wytwarzania samochodów wykorzystuje

opony, które kupuje za 500 zł, stal (3.000 zł) i

maszyny(2.000zł). Producent maszyn nabywa stal

za 1.000zł, a producent opon i producent stali są

właścicielami czynników produkcji. Przy założeniu,

że maszyny nie zużywają się wcale w rocznym

procesie produkcji, oblicz całkowitą wielkość

transakcji oraz wkład przemysłu samochodowego

w tworzenie PKB, liczonego od strony wielkości

dodanej, wydatków na dobra finalne oraz

dochodów czynników wytwórczych.

ROZWIĄZANIE

DOBRO

SPRZEDAWCA

NABYWCA

WARTOŚĆ
TRANSAKCJI

WARTOŚ
Ć
DODANA

WYDATK
I NA
DOBRA
FINALNE

DOCHODY
CZYNNIKÓW
WYTWÓRCZYC
H

Stal

Stal

Maszyna

Opony

Samochód

P. stali

P. stali

P. maszyn

P. opon

P. samochodów

P. maszyn

P.
Samochodów

P.
samochodów

P.
samochodów

Klient

SUMA

Z ostatniej chwili…..

Nasza gospodarka w IV kwartale
ubiegłego roku rozwijała się w tempie
6,1 procent, czyli nieco wolniej niż w
III kwartale - wynika z danych
Głównego Urzędu Statystycznego.

Z danych GUS wynika poza tym, że w IV
kwartale 2007 roku umocnił się też wpływ
popytu inwestycyjnego na wzrost PKB,
osłabł natomiast wpływ spożycia
indywidualnego.

Z ostatniej chwili…..

RPP podniosła stopy procentowe
27.02.2008 14:49 środa

Rada Polityki Pieniężnej podniosła
stopy procentowe o ćwierć punktu
procentowego. Oznacza to, że od
jutra najważniejsza stopa NBP będzie
wynosić 5,5 procent.

DLACZEGO?

Cdn…

Za kolejną podwyżką stóp w naszym

kraju przemawiał między innymi wzrost
inflacji w styczniu, która wyniosła 4,3
procent.

DLACZEGO?

Cdn.

Za podwyżką  przemawiają także
wczorajsze dane na temat sprzedaży
detalicznej w zeszłym miesiącu. Z danych
Głównego Urzędu Statystycznego wynika,
że wskaźnik ten w porównaniu z tym
samym czasem roku poprzedniego wzrósł
o prawie 21 procent. Dane wskazują na
to, że coraz więcej kupujemy. Wskazują
także na wzrost płac.

Poszczególne etapy w obiegu dochodów w gospodarce zamkniętej.

1) Przedsiębiorstwa dokonują wypłat za usługi czynników produkcji na rzecz gospodarstw

domowych.

2) Dochody, które trafiają do gospodarstw uzupełniane są o płatności transferowe, zaś

pomniejszane o podatki bezpośrednie pobierane przez państwo tworząc rozporządzalne

dochody osobiste.

3) Gospodarstwo domowe przeznacza rozporządzalne dochody osobiste na oszczędności i

konsumpcję .

4) Wydatki na konsumpcje zostają powiększone o wydatki państwa na dobra i usługi oraz o

wydatki na inwestycje.

5) Wydatki na konsumpcje są przedstawiane jako PKB w cenach rynkowych, zaś po odliczeniu

podatków pośrednich trafiają do przedsiębiorstw jako PKB w cenach czynników produkcji,

które rozpoczynając kolejny obieg przekazywane są ponownie gospodarstwu domowemu.

6) Zdrowie sektora przedsiębiorstw wyraźnie zależy od wydatków sektora konsumpcyjnego. Bez

przepływu płatności pieniężnych od konsumentów, producenci nie byli by wstanie zapłacić

za zasoby, które kupują u konsumentów. Podobnie warunki życia konsumentów zależą od

powodzenia firm w sektorze przedsiębiorstw. Jeśli sektor przedsiębiorstw nie jest w stanie

sprzedać swoich dóbr i usług, producenci nie będą w stanie wypłacić pracownikom pensji.

Jeżeli okrężny obieg dochodów zostanie przerwany, produkcja może ulec spowolnieniu,

konsumpcja może się załamać a pracownicy mogą zostać pozbawieni pracy. Takie przerwy w

okrężnym obiegu określane są mianem RECESJI.

7) Wycofywane z obiegu są pieniądze w postaci oszczędności gospodarstw domowych oraz

podatków płaconych państwu.

8) Dopływami do obiegu są wydatki państwa na dobra i usługi, wydatki inwestycyjne i

przedsiębiorstw oraz wypłaty transferowe.

9) Oszczędności gospodarstw domowych przetwarzane zostają przez takie instytucje jak banki ,

które umożliwiają udzielanie przedsiębiorstwom kredytów oraz wprowadzają je do obiegu w

postaci funduszy na inwestycje.

10) Poziom zrównoważenia dochodu jest osiągany wtedy gdy całkowite planowane wypływy

(planowane oszczędności i podatki) będą równe całkowitym planowanym dopływom

(planowane inwestycje plus wydatki rządu).

11) Funkcjonowanie obiegu określa ścisłą zależność gdzie całkowite dopływy muszą równać się

całkowitym odpływom. Jeśli taka równości nie zachodzi wtedy w oznaczonych sektorem

prywatnym: gospodarstwie domowym i przedsiębiorstwie musi istnieć nadwyżka , podczas

gdy w budżecie państwa występuje deficyt, i odwrotnie.

POPYT I PODAŻ GLOBALNA

Krzywa popytu globalnego AD wyraża:

- Poziom realnych wydatków konsumentów (C)
- Poziom realnych wydatków przedsiębiorstw (I)
- Poziom realnych wydatków państwa (G)
- Saldo bilansu handlowego (X-Z)

Krzywa podaży globalnej ukazuje ile

przedsiębiorstwa będą produkować i
sprzedawać przy różnych poziomach cen

Inwestycje

• Inwestycje to wydatki

przedsiębiorstw przeznaczone na

utrzymanie lub powiększenie

kapitału trwałego lub obrotowego

Motywy podjęcia inwestycji:
1) Przewidywana stopa zysku
2) Koszty związane z inwestycją tzn.

stopa procentowa płacona bankowi

za wypożyczenie kapitału

Mnożnik w gospodarce zamkniętej bez

państwa

AD = C + I

• Inwestycje zwiększają się o 1000 (∆I). Ponieważ w

gospodarce są wolne moce produkcyjne, więc

przedsiębiorstwa podnoszą produkcję o tyle o ile wzrósł

popyt. Odpowiednio wzrastają także dochody. Część tych

dodatkowych dochodów (wzrasta przez KSK) i znowu

zamienia się w popyt:

KSK = 80%
1000 X 0.8 = 800
800 X 0.8 = 640
640 X 0.8 = 512 itd.

Związek pomiędzy wzrostem inwestycji a wzrostem dochodu

obrazuje mnożnik

Mi = 1/ 1-KSK 1/ 1 – 0.8 = 5

Mi =

∆Y/ ∆I

Mi X

∆I = ∆Y

Mnożnik w gospodarce zamkniętej z państwem

AD = C+I+G

Wydatki państwa są finansowane z 3 źródeł:
- Te (podatki pośrednie), ukryte są w cenach produktów (VAT, akcyza)
- Td (podatki bezpośrednie)
- D (dochody państwa z tytułu własności)

Dla uproszczenia przyjmujemy, że D=Te=0
Ponieważ podatki to % dochodu jaki nam państwo „odbiera”, dlatego podatki

bezpośrednie netto NT obliczamy jako

NT = Td – B = (t

X

Y)

(t - stała

stopa podatkowa netto)

Yd = Y - NT = Y - t

X

Y = (1 - t)

X

Y

- oznacza to dochód jakim

dysponują gospodarstwa domowe.

Ponieważ poziom konsumpcji wyznaczony jest przez KSK, to wzór konsumpcji

przybiera postać:

C = Ca + KSK

X

Yd = Ca + KSK

X

(1-t)

X

Y = Ca + KSK`

X

Y

KSK` = KSK

X

(1 - t)

Ponieważ

KSK` < KSK

Mi` = 1/1-KSK` < Mi = 1/ 1-KSK

Mnożnik w gospodarce otwartej

AD = C + I + G + X - Z

• W gospodarce otwartej część krajowego

popytu „przepada”, gdyż ludzie kupują

towary wytworzone za granicą „import” (Z)

Z = KSI

X

Y

Krańcowa skłonność do importu, KSI,

informuje o ile zwiększają się planowane

zakupy zagranicznych towarów wtedy, gdy

wartość produkcji w kraju wzrasta o złotówkę.

W gospodarce otwartej mnożnik równa się:
Mi`` = 1 / (1 – KSK``) = 1 / [1 – (KSK` - KSI)]

czyli

Mi`` = 1 / (1 – KSK` + KSI)

Zadanie 8
Poniższa tabela przedstawia DN w dowolnym kraju. Początkowo

konsumpcja wynosi 70% DN. Inwestycje są autonomiczne i

wynoszą 90.

• Jaki poziom DN zapewnia równowagę?

• Jaki poziom DN zapewniałby równowagę gdyby inwestycje wzrosły

o 15?

• Oblicz wartość mnożnika
Przypuśćmy, że konsumenci staja się bardziej rozrzutni i wydają

obecnie 80 centów zamiast 70 z każdego dolara. Inwestycje

wynoszą nadal 90.

• Oblicz wartość dochodu narodowego zapewniającego równowagę

• Oblicz wartość DN zapewniającego równowagę przy wzroście

inwestycje o 10

• Oblicz mnożnik

DN

Planowana
konsumpcja

(C1)

Inwestycje
autonomiczne

(I1)

Popyt

glo
bal
ny

AD=I+

C

I +15

AD

2

C2

AD

3

I+1

0

AD

4

250

300

350

400

450

500

550

600

175

210

245

280

315

350

385

420

20

0

24

0

28

0

32

0

36

0

40

0

44

0

48

0

Zadanie 1
W gospodarce zamkniętej funkcja

konsumpcji ma postać C=0,8 Y a

inwestycje są autonomiczne i wynoszą

I=50. Jaki jest poziom dochodu równowagi?

Jeżeli funkcja konsumpcji przybierze postać

C= 20 + 0,8Y. To produkcja wzrośnie czy

obniży się?

Załóżmy, że na skutek wzrostu oszczędności

funkcja konsumpcji przybierze postać:

C= 0,8Y – 10. Ile wynosi nowy poziom

produkcji odpowiadający równowadze? Czy

produkcja będzie wyższa czy niższa w

stosunku do sytuacji wyjściowej?

Zadanie 2
Przy założeniu, że KSK = 0,8 a stopa

podatkowa netto t = 0,2, wówczas
wartość mnożnika wydatków publicznych
wynosi

a)6 b)4 c)3,58

d)2,78

Zadanie 3

Jeśli stopa podatkowa netto jest 40% a
KSK w stosunku do dochodu do dyspozycji
jest 0,8. Jaka jest KSK w stosunku do
PNB? Oblicz mnożniki.

BEZROBOCIE

Z ostatniej chwili…..

Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w
końcu marca 2008 r. stanowili 11,1% cywilnej
ludności aktywnej zawodowo (w lutym 2008
r. – 11,5%; w marcu 2007 r. – 14,3%).
Najwyższa stopa bezrobocia utrzymywała się
nadal w województwach: warmińskomazurskim
(18,4%), zachodniopomorskim (16,0%),
kujawsko-pomorskim (15,0%) oraz
świętokrzyskim (14,7%).

Najniższą stopą

bezrobocia charakteryzowały się województwa:
wielkopolskie (7,5%), małopolskie (8,6%), śląskie
(8,7%) oraz mazowieckie (8,9%).

S

t

o

p

a

b

e

z

r

o

b

o

c

i

a

w

P

o

l

s

c

e

/

s

t

a

n

n

a

 

3

1

 

s

t

y

c

z

n

i

a

2

0

0

8

r

.

/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

S

t

o

p

a

b

e

z

r

o

b

o

c

i

a

w

P

o

l

s

c

e

/

s

t

a

n

n

a

 

3

1

 

s

t

y

c

z

n

i

a

2

0

0

8

r

.

/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

S

t

o

p

a

b

e

z

r

o

b

o

c

i

a

w

P

o

l

s

c

e

/

s

t

a

n

n

a

 

3

1

 

s

t

y

c

z

n

i

a

2

0

0

8

r

.

/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

S

t

o

p

a

b

e

z

r

o

b

o

c

i

a

w

P

o

l

s

c

e

/

s

t

a

n

n

a

 

3

1

 

s

t

y

c

z

n

i

a

2

0

0

8

r

.

/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stopa bezrobocia w Polsce
/stan na 31 stycznia 2008
r./

Stopa bezrobocia w latach 1990-2007

1)

(bezrobocie rejestrowane)

stycz

eń

luty

marz

ec

kwiec

ień

maj

czer

wiec

lipiec

sierpi

eń

wrze

sień

paźd

zierni

k

listop

ad

grudz

ień

1990

0,3

0,8

1,5

1,9

2,4

3,1

3,8

4,5

5

5,5

5,9

6,5

1991

6,6

6,8

7,1

7,3

7,7

8,4

9,4

9,8

10,5

10,8

11,1

12,2

1992

12,1

12,4

12,1

12,2

12,3

12,6

13,1

13,4

13,6

13,5

13,5

14,3

1993

14,2

14,4

14,4

14,4

14,3

14,8

15,4

15,4

15,4

15,3

15,5

16,4

1994

16,7

16,8

16,7

16,4

16,2

16,6

16,9

16,8

16,5

16,2

16,1

16

1995

16,1

15,9

15,5

15,2

14,8

15,2

15,3

15,2

15

14,7

14,7

14,9

1996

15,4

15,5

15,4

15,1

14,7

14,3

14,1

13,8

13,5

13,2

13,3

13,2

1997

13,1

13

12,6

12,1

11,7

11,6

11,3

11,0

10,6

10,3

10,3

10,3

1998

10,7

10,6

10,4

10,0

9,7

9,6

9,6

9,5

9,6

9,7

9,9

10,4

1999

11,4

11,9

12,0

11,8

11,6

11,6

11,8

11,9

12,1

12,2

12,5

13,1

2000

13,7

14,0

14,0

13,8

13,6

13,6

13,8

13,9

14,0

14,1

14,5

15,1

2001

15,7

15,9

16,1

16,0

15,9

15,9

16,0

16,2

16,3

16,4

16,8

17,5

2002

20,1

20,2

20,1

19,9

19,2

19,4

19,4

19,5

19,5

19,5

19,7

20,0

2003

20,6

20,7

20,6

20,3

19,8

19,7

19,6

19,5

19,4

19,3

19,5

20,0

2004

20,6

20,6

20,4

19,9

19,5

19,4

19,3

19,1

18,9

18,7

18,7

19,0

2005

19,4

19,4

19,2

18,7

18,2

18,0

17,9

17,7

17,6

17,3

17,3

17,6

2006

18,0

18,0

17,8

17,2

16,5

16,0

15,7

15,5

15,2

14,9

14,8

14,9

2007

15,1

14,9

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Podstawowe cechy bezrobocia w Polsce (według stanu w końcu września 2005 r.):

Cechy bezrobocia w Polsce

1. Zjawisko sezonowości, polegające na wzmożonych
rejestracjach w pewnych okresach i spadku liczby
rejestrujących się bezrobotnych w innych okresach.
Miesiące wiosenne są okresami spadku liczby
zarejestrowanych bezrobotnych. Ta sytuacja wynika
między innymi z rozpoczynania prac sezonowych w
budownictwie i rolnictwie, a także rozpoczynania się
sezonu turystycznego. Tradycyjnie, zwiększone
rejestracje bezrobotnych przypadają w miesiącach
rozpoczynających i kończących rok. Zarówno w 2003 r.,
jak i w 2004 r. liczba bezrobotnych zmniejszała się
począwszy od marca. W roku bieżącym po raz pierwszy
spadek bezrobocia odnotowano już w lutym, choć
wyniósł on zaledwie 0,4 tys. osób

Cechy bezrobocia w Polsce

• 2. Zróżnicowanie w poszczególnych regionach

kraju. Ta niejednorodność jest wynikiem zarówno

nierównomiernego rozwoju społeczno –

gospodarczego regionów, jak i położenia

geograficznego oraz zaawansowania procesów

restrukturyzacyjnych i prywatyzacyjnych w

gospodarce narodowej. Obrazuje to np. wskaźnik

stopy bezrobocia. Rozpiętość przedziału wielkości

wskaźnika stopy bezrobocia, tj. różnica pomiędzy

najniższą i najwyższą stopą bezrobocia w

województwach wynosiła w końcu września 2005

r. 13,6 punktu procentowego (małopolskie –

13,6%, warmińsko – mazurskie – 27,2%).

Cechy bezrobocia w Polsce

• 3. Obserwowane w ostatnich latach

przemiany gospodarcze dotyczą przede

wszystkim mieszkańców miast, gdyż tam

przede wszystkim usytuowane są

przedsiębiorstwa. W końcu sierpnia 2005 r.

w ewidencji bezrobotnych znajdowało się

1605,7 tys. osób zamieszkałych w mieście i

stanowiły one 58,2% ogółu

zarejestrowanych. W odniesieniu do stanu z

końca analogicznego okresu 2004 r. liczba

bezrobotnych zamieszkałych w mieście

zmniejszyła się o 7,6% wobec spadku

poziomu bezrobocia na wsi o 8,5%.

Cechy bezrobocia w Polsce

• 4. Wśród zarejestrowanych

bezrobotnych dominują kobiety –
54,6% ogółu zarejestrowanych. W
końcu omawianego miesiąca na 100
bezrobotnych mężczyzn przypadało
120 kobiet.

Cechy bezrobocia w Polsce

• 5. Osoby w wieku 18-24 lata

stanowiły w końcu września 2005 r.
23,4% ogółu zarejestrowanych
bezrobotnych – 647,0 tys. osób

Cechy bezrobocia w Polsce

• 6. W statystyce urzędów pracy

znajdowało się 340,5 tys. osób
bezrobotnych posiadających prawo
do zasiłku, co stanowiło 12,3% ogółu
bezrobotnych

Cechy bezrobocia w Polsce

• 7. W najkorzystniejszej sytuacji na

rynku pracy są osoby o najwyższych
kwalifikacjach zawodowych. W końcu
III kwartału 2005 r. wyższe
wykształcenie posiadało 148,8 tys.
osób (5,4%). Przy czym
zarejestrowane kobiety są
zdecydowanie lepiej wykształcone od
mężczyzn.

Cechy bezrobocia w Polsce

• 8. Nadal wysoki pozostaje poziom

bezrobocia długotrwałego. Ta grupa

bezrobotnych – 1427,2 tys. osób -

stanowiła 51,7% ogółu zarejestrowanych

w końcu III kwartału 2005 r. Niższy wiek i

wyższy poziom wykształcenia zmniejszają

prawdopodobieństwo pozostawania bez

pracy powyżej 12 miesięcy. Również

mężczyźni krócej niż kobiety pozostają w

ewidencji bezrobotnych.

INFLACJA

RÓWNANIE FISHERA
M X V = Y X P

P = M X V / Y