ZASADY KOMPOZYCJI I DOBORU GATUNKOWEGO

• Dostępny materiał roślinny to:

• Drzewo – wysoka roślina wykształcająca przewodnik oraz zdrewniałe pędy.

• elementy pionowe ogrodu; pełnią różne funkcje: osłona przed wiatrem, użytkowa – owoce, zabawowa – domek na drzewie, itp.,

• efekt indywidualny – soliter,

• roślina długowieczna.

Zastosowanie kompozycyjne:

• Solitery – oddziaływanie pojedynczym elementem,

• Nasadzenia grupowe.

• Krzew – średniej wysokości roślina nie wykształcająca jednego zdecydowanego przewodnika lub średniej wysokości roślina wykształcająca wiele przewodników (pędy zdrewniałe).

• elementy pionowe i poziome ogrodu; pełnią różne funkcje w ogrodzie, np.: żywopłoty – wyznaczenie granicy działki, element do budowy wnętrz formowanych i nieformowanych,

• tworzą tło ogrodu, wnętrz ogrodowych,

• dekoracyjne z pokroju i kwitnienia, barw liści, pędów itp.,

• efekt dekoracyjny indywidualny lub masowy,

• roślina o średniej długości życia.

Zastosowanie kompozycyjne:

• nasadzenia grupowe– oddziaływanie plamą.

• rzadko elementy soliterowe.

• obsadzenia najczęściej wzdłuż ogrodzeń, budowa wnętrz, budowa tła dla innych kompozycji ogrodowych.

• Rośliny zielne, cebulowe, itp. – rośliny nie wykształcające pędów zdrewniałych ani przewodników.

• tworzą elementy poziome wnętrza ogrodowego,

• roślina krótkowieczna,

• duża i krótkotrwała dekoracyjność.

Zastosowanie kompozycyjne:

• nasadzenia grupowe – oddziaływanie plamą, najczęściej barwną; krótkotrwałe,

• wymagają wielokrotnych zmian w ciągu roku – kwietniki sezonowe.

• byliny – stosować najlepiej na rabatach krzewów.

• Pnącza – rośliny wymagające podpór.

• w zależności od zastosowania tworzą pionowe lub poziome powierzchnie ogrodów,

• duża dekoracyjność – faktura, kwitnienie.

PNĄCZA NA BUDYNKACH

• Utrzymują korzystny mikroklimat

– zimozielone pnącza zmniejszają ubytki ciepła podczas ogrzewania budynków zimą. Latem pnącza zimozielone i o liściach sezonowych zmniejszają nagrzewanie się budynków.

• Rośliny tłumią hałas.

• Powierzchnie pokryte zielenią są suchsze

– okrywa liści działa dla budynku, jak płaszcz przeciwdeszczowy.

• Rośliny pnące nie korzenią się w murach, mikrouszkodzenia tynków lub murów powodowane przez ograny czepne roślin są porównywalne z mikrouszkodzeniami powodowanymi przez czynniki atmosferyczne.

• Można się również zastanowić nad takimi zagadnieniami jak:

• Pnącza, a robactwo?

• Działania integracyjne elementów architektury.

• Wykorzystanie dyspozycyjnych przestrzeni w ogrodzie.

• Aby przyciągać wzrok roślina musi mieć odpowiednie cechy: wymiar (wielkość), pokrój czy kolor.

• Roślina może stanowić zakończenie osi widokowej lub kompozycji; jej forma powinna wyróżniać ją z otoczenia.

(Postument lub ozdoba u podstawy podkreśla funkcję ogrodu).

• Jeśli wybiera się drzewo (soliter), wprowadzające element wysokości i stanowiące punkt centralny małego ogrodu, można podkreślić jego rolę, izolując je od otoczenia poprzez np. posadzenie go w otwartej przestrzeni trawnika.

ROŚLINA – ŻYWY BUDULEC OGRODU

• Zmienność roślin w czasie i przestrzeni.

• Stałą właściwością roślin jest ich wzrost i rozwój. Procesy te powodują u większości roślin powstawanie zmian cech zewnętrznych. Zjawisko to nazwane jest zmiennością plastyczną roślin.

• Wzrost roślin od okresu kiełkowania do czasu osiągnięcia swojej wielkości. Zmiany wielkości i pokroju roślin.

• Zmienność struktury zewnętrznej spowodowana jest przede wszystkim zmianami wielkości liści i ich położeniem oraz okresowym pojawianiem się kwiatów i owoców.

• Faza jesiennego przebarwiania się liści roślin.

• Poznanie zjawisk zmienności, stosowanych roślin ozdobnych, ma ogromne znaczenie praktyczne, ponieważ daje podstawę do świadomego operowania cechami plastycznymi roślin w czasie roku wegetacyjnego. Jest to oczywiście warunkiem pełnego wykorzystania wartości roślin w określonych układach kompozycyjnych.

TRZY STADIA ROZWOJU OGRODU

• stadium formy młodocianej – wiek do 0-25 lat okres wzrostu roślin.
  Ogród charakteryzuje się w pełni rozwiniętą warstwą krzewów i szybko rosnących drzew. Rośliny dostosowują się do zmiennych warunków środowiska;

• stadium formy dojrzałej – wiek w pełni 25-75 lat. Ogród o w pełni ukształtowanym układzie kompozycji o dużej sprawności użytkowej. Zmniejszone tempo wzrostu drzew – drzewa w pełni owocują, stopniowe zamieranie szybko rosnących drzew i krzewów;

• stadium starości – 75-100 lat jest to zakończenie cyklu. Starzenie się i umieranie drzew. Część form roślinnych regeneruje formy wyjściowe.

CECHY DEKORACYJNE ROŚLIN

• Pokrój

• niektóre rośliny wyróżniają się pokrojem (indywidualnym zespołem cech wyglądu)
  np.: palmy o łukowato wygiętych liściach, kolumnowe iglarki, płaczące wierzby czy kolczaste juki;

• wybór pokroju jest indywidualny i zależał będzie od charakteru wnętrza ogrodowego;

• rośliny wyróżniające się można stosować tak by:

przyciągały uwagę, stanowiły punkt centralny – samotnie;

• rośliny stosowane w grupach – oddziaływanie masą.

• Kwiaty – oddziaływanie barwą (efekt masy kwiatów).

• kwiaty w ogrodzie nie stanowią podstawowego elementu kompozycyjnego, tj. układ ogrodu istniałby bez nich, choć słabiej przyciągałby uwagę widza;

• można też stworzyć imponujący efekt „masowy" dzięki zestawieniu roślin w układy regularne lub grupy nieregularne;

• ogólnie można powiedzieć, że rośliny w fazie kwitnienia są upiększeniem:

- powierzchni,

- pojedynczego elementu, np. w pojemnika.

• Liście – kontrastowa barwa liści – cały sezon wegetacyjny roślin,

np.: odmiany: Purpurea, Atropurpurea, Aurea, Albomarginata, Aureomarginata oraz wiele innych.

• Pędy – dekoracyjne najczęściej zimą,

np.: Cornus alba, Cornus stolonifera – oddziaływanie kolorem lub kształtem – Corylus avellana ‘Contorta’.

• Owoce – dekoracyjne najczęściej jesienią i zimą.

np.: Cotoneaster, Berberis

ZASADY KOMPOZYCJI ROŚLIN W OGRODZIE

• Rośliny jako solitery lub pojedyncze punkty:

• pojedynczo w trawniku lub na rabacie sadzone do gruntu.

• Rośliny w pojemnikach:

• pojemnik może być nie tylko dekoracyjnym elementem, ale może stanowić ważny akcent w układzie ogrodu;

• dzięki pojemnikom rośliny pozwalają się też uprawiać tam, gdzie inaczej nie byłoby to możliwe, np. całe ogrody spotyka się na dziedzińcach czy dachach;

• wzniesione pojemniki mogą ułatwiać uprawę roślin przez osoby starsze lub niepełnosprawne, co stanowi źródło przyjemności dla nie wychodzących z domu.

• Grupy i układy roślinne:

A) TWORZENIE OBRAZÓW

(najczęściej są to elementy pionowe i poziome):

• Dwie metody kompozycji:

1. obrazy form (oraz kolorów) łączenie różnych rodzajów roślin o ostrych, zarysowanych formach w połączeniu z delikatnymi rozmytymi,

2. obrazy barw – łączenie podobnych rodzajów roślin o jednakowej fakturze.

• Elementy pionowe rabaty kierują wzrok ku górze

• Elementy poziome, skośne stanowią pole do obserwacji – stymulacja wzroku do dalszych odkryć.

B) TWORZENIE PARTERÓW

• poziome kompozycje, oglądane z góry – kompozycje regularne

• kwietniki z obwódkami.

C) TWORZENIE KOMPOZYCJI TRÓJWYMIAROWYCH

• Jest połączeniem parterów z elementami pionowymi odpowiednio dostosowanymi do skali ogrodu.

• Elementami pionowymi mogą być: strzyżone rośliny, mała architektura – kolumny, latarenki, kamienne wazy.

ŁĄCZENIE BARW – KOŁO BARW

• Rabaty dywanowe ( partery, kwietniki, rabaty) to najczęściej założenia na dużą skalę.

Podziwia się je z pewnej perspektywy, niekiedy z wysoka (z wyniesionych tarasów czy schodów).

Przy ich projektowaniu podstawową kwestią jest umiejętne użycie koloru. Rośliny oglądamy w masie, dlatego żadna z cech pojedynczej rośliny nie jest tak ważna jak jej barwa.

• W zależności od stylu obowiązującego w ogrodzie tworzy się kompozycie geometryczne bądź swobodne.

• Natomiast pod względem kolorystycznym mogą one być monochromatyczne, analogiczne, kontrastowe bądź wielobarwne.

• Nasadzenia monochromatyczne. Używa się w nich różnych odcieni jednego koloru. Daje to niezwykle silny efekt, który można podkreślić np. cienką obwódką z roślin o kontrastowej barwie kwiatów.

• Nasadzenia analogiczne. W takich kompozycjach używa się kolorów podobnych, sąsiadujących ze sobą w kole barw, np.: niebieski i fioletowy, żółty i pomarańczowy.

• Nasadzenia kontrastowe. Są to zestawy barw biegunowo odległe na kole barwnym, np. żółty i fioletowy, niebieski i pomarańczowy. Sekret takich obsadzeń polega no użyciu odpowiednich odcieni barw (kompozycje tego typu mogą być pastelowe i subtelne, np. niebiesko-różowe).

• Nasadzenia wielobarwne. Zwane są też tęczowymi. To dywany skomponowane z barwnych plam zaczerpniętych z całego koła tęczy. Tego typu rabaty chyba najtrudniej zaprojektować, ponieważ wymaga to dużej umiejętności komponowania odcieni, tak aby mieszanki nie byty zbyt jaskrawe, gdyż wówczas powstałoby wrażenie bałaganu. Pamiętajmy też, aby nie sadzić obok sobie dwóch różnych mieszanek.

GŁÓWNE ZASADY DOBORU GATUNKOWEGO ROŚLIN

• wg wymagań roślin: glebowych, światła, wody, zapotrzebowania miejsca itp.,

• wg lokalizacji geograficznej miejsca, w którym projektujemy ogród,

• wg wymagań Inwestora: ulubione gatunki, ulubione kolory itp.,

• wg palety doboru barw,

• funkcjonalizm – rośliny winny być tak dobrane, by ogród był funkcjonalny, np. nie stosuje się roślin z kolcami przy ciągach komunikacyjnych, ogród warzywny.

• Kompozycja – przy projektowaniu roślin należy zawsze brać pod uwagę czas, w którym roślina jest najbardziej atrakcyjna;

skomponowanie roślin, tak by pozostawały ze sobą w równowadze: ich wiek dojrzały oraz zapotrzebowanie miejsca na wzrost.

• Projektowanie – zgodnie z „duchem miejsca” projektowanego ogrodu i uzyskania zamierzonego efektu kompozycyjnego i skalą ogrodu.

• Etyka pracy – np.: nie stosujemy roślin, na które Inwestor jest uczulony, roślin trujących, itp..

Przy projektowaniu ogrodu należy zachować równowagę pomiędzy gatunkami iglastymi i liściastymi, czyli rozprawa nad wyższością roślin (szczególnie drzew) liściastych nad iglastymi.

Drzewa liściaste	Drzewa iglaste
Duża powierzchnia korony drzewa – duży cień	Mała powierzchnia korony drzewa – mały cień
Duża powierzchnia produkcyjna tlenu	Mała powierzchnia produkcyjna tlenu
Wyższa wilgotność powietrza pod okapem drzewa – niższa temperatura	Niższa wilgotność powietrza pod okapem drzewa
Duża plastyczność drzewa w krajobrazie	Mała plastyczność drzew w krajobrazie
Duża masa liści – szybsze oczyszczanie powietrza z zanieczyszczeń	Mała masa liści – wolne oczyszczanie powietrza z zanieczyszczeń

• Ogród wygodny to nie jest ogród pełen drzew i krzewów iglastych!

• Ogród wygodny to ogród funkcjonalny pod każdym względem – spełniający wszelkie oczekiwania Inwestora w zakresie jego potrzeb.

PROJEKTANTOWI NIE WOLNO PROJEKTOWAĆ

• niezgodnie z genius loci („duchem miejsca”)danego miejsca,

• z pominięciem równowagi przyrodniczej lub podstawowych zjawisk zachodzących w

przyrodzie.

PIELĘGNACJA OGRODU TZN. PRACA W OGRODZIE JEST KONIECZNA.

Dla Inwestora jest to najczęściej pojęcie względne, ponieważ:

• Inwestor lubi pracę w ogrodzie i sam wykona pielęgnację w ogrodzie,

• Inwestor nie lubi pracy w ogrodzie i zleci ją firmie – TWOJEJ FIRMIE – zarobisz pieniądze!