STEPHEN A. TYLER

ANTROPOLOGIA KOGNITYWNA

Antropologia kognitywna – inaczej poznawcza, kierunek w amerykańskiej antropologii kulturowej zmierzający do opisu systemu poznawczego różnych kultur za pomocą procedur formalnych wzorowanych na lingwistyce strukturalnej; a.k. opiera się na metodach lingwistycznych, czyli bada język, który to odzwierciedla świat. Badania te miały pomóc w poznaniu kultury symbolicznej. Przedstawiciel: Ward Goodenough.

Antropologia kognitywna, inaczej etnonauka, narodziła się w połowie lat 50. XX wieku.

Najbardziej znany przedstawicielem etnonauki jest Ward Goodenough, który stworzył ideacyjną teorię kultury. Według badacza, kultura nie może być utożsamiana z porządkiem fenomenalnym, ponieważ jest czymś wyuczonym - nie można zatem mylić tego, co zostało wyuczone z metarialnymi tego manifestacjami.

Badacz musi zatem przejść od porządku fenomenalnego (świata materialnego) do subiektywnych form znajdujących się w ludzkich umysłach. Według przedstawicieli antropologii kognitywnej, można tego dokonać poprzez badanie komunikatów językowych.

"Etnonaukowcy" postulują emiczny typ badań, tj. wewnątrz kultury, oraz subiektywny opis danej kultury. Tutaj dochodzą do sprzeczności, ponieważ opisując obcą kulturę, dokonują tego w języku ojczystym i narzucają własny współczynnik humanistyczny.

Antropologia kognitywna rozwija się poza humanistyką, wykorzystuje matematykę w szerszym zakresie, np. teoria grup, teoria grafów.

Źródła antropologii kognitywnej:

- nowe nurty antropologii kulturowej pochodzą z przeszłości

A.K. zajmowali się

• Alfred Radcliffe-Brow – brytyjski antropolog kultury, współtwórca funkcjonalizmu w antropologii .kul.

• Claude Lévi-Strauss– francuski antropolog, twórca funkcjonalizmu.

Taksonomie ludowe – rekonstrukcje zakresów znaczeniowych pojęć używanych przez mieszkańców objętych badaniem.

Antropologia kognitywna była potrzebna Amerykanom by kontrolować działania ze strony radzieckiej.

Scjentyzm – wpływ Edwarda Sapira, współautora (wraz ze swym uczniem, Benjaminem Lee Whorfem) koncepcji, iż każdy język determinuje w specyficzny sposób postrzegania rzeczywistości przez jego użytkowników, znanej jako hipoteza Sapira-Whorfa, czyli używany język wpływa w mniejszym lub większym stopniu na sposób myślenia.

Antropologia kognitywna – dzisiaj

• Prowadzi badania językowe ludów pierwotnych – socjolingwistyka i etnolingwistyka

• Rekonstruuje logikę myślenia ludów pierwotnych – analiza semantyczna (znaczeniowa)

• Taksonomia jest jedną z możliwych procedur

ANTROPOLOGIA KOGNITYWNA

• przedstawia nowa orientacja teoretyczna – W JAKI SPOSÓB RÓŻNI LUDZIE ORGANIZUJĄ SWOJE KULTURY?

• podejmuje próbę zrozumienia zasad leżących u podstaw badanej kultury

• nie ma podejścia materialnego

• przedmiotem badań nie są same materialne przedmioty, ale postać jaką te przedmioty przyjmują w ludzkiej świadomości

KOGNITYWNE ZORGANIZOWANIE ZJAWISK MATERIALNYCH

Kognitywne, czyli przedmiotem badań jest wiedza potoczna uczestników kultury, zdaniem antropologów jest ona obiektywna

ZJAWISKO MATERIALNE

PODMIOT MATERIALNY

Podmiot materialny odnosi się do tych zjawisk materialnych poznawczo, czerpie z nich wiedzę o świecie. Wiedza ta musi być zapośredniczona w języku. Jednak warto pamiętać, że dzieci nie uczą się polować przez wykład i czytanie, dlatego też metoda obserwacji uczestniczącej jest najlepszą metodą badań w antropologii.

• JAKIE ZJAWISKA MATERIALNE MAJĄ ZNACZENIE DLA LUDZI NALEŻĄCYCH DO DANEJ KULTURY?

• W JAKI SPOSÓB ORGANIZUJĄ ONI TE ZJAWISKA?

ZNACZENIE:

• SFERA WARTOŚCI – np. rodzina ma dla mnie duże znaczenie

• TREŚĆ LOGICZNA – np. zakres pojęciowy słowa filiżanka jest mniejszy niż wyrażenia naczynie służące do picia

Antropologia kognitywna wykorzystuje treść logiczną.

Florian Znaniecki – Teodor Abel

Pozyskują tyle wiedzy, ile jest im potrzebne.

System kulturowy – Jaki jest zakres poznawczy tego systemu przez jednostkę?

Jednostki wchodzące w skład tego systemu tworzą jednorodną i spójną całość.

Skąd bierze się przekonanie o chaotycznej wizji rzeczywistości kulturowej?

1. Czy dla uczestników kultury jest ona chaotyczna?

NIE, uczestniczą w niej, rozumieją ją na tyle by móc swobodnie żyć.

2.Czy dla badacza jest ona chaotyczna?

TAK, gdyż badaczowi brakuje bezpośredniego doświadczenia tej kultury.

1) Kultura jaki struktura uporządkowana – konkretna wizja kultury

2) Kultura jaki chaos – antropolodzy muszą się do niej zbliżyć.