LICENCJAT PYTANIA OGÓLNE - 2008

1. Specyfika i rodzaje produktów turystycznych

Produkt turystyczny to wszystko to co turysta potrzebuje i chce nabyć w trakcie podróży i pobytu poza swym miejscem zamieszkania. Są to wszystkie dobra i usługi tworzone i kupowane prze turystów w związku z wyjazdem poza miejsce stałego zamieszkania.

Produkt turystyczny to komplet przedmiotów materialnych i usług, które turysta w czasie swojej podróży wykorzystuje lub konsumuje.

Produkt turystyczny, jako całość, składa się z wielu jednostkowych produktów wytworzone przez podmioty gospodarcze związane z turystyką: przedsiębiorstwa transportowe, hotele, przedsiębiorstwa przewodnickie, wydawnictwa, biura projektowe, punkty gastronomiczne, firmy budowlane.

Produkt turystyczny to kompozycja kilku usług, które łącznie tworzą pakiet (w większości przypadków)

Podejście klasyczne – kompletne przeżycia od czasu kiedy opuszczamy dom do czasu kiedy do niego wracamy. Składa się z następujących składników: atrakcje turystyczne, infrastruktura turystyczna w miejscu docelowym i dostępność do niej.

Charakteryzuje się:

• Kompleksowością (całościową) komplementarnych (wzajemnie uzupełniających się) usług – popyt na dobra turystyczne jest związany z popytem na inne dobra i usługi

• Abstrakcyjność – turysta nie kupuje określonej usługi lecz udany pobyt na wczasach lub wycieczce

• Jest podany na substytucję – można zastąpić dany region innym, to samo dotyczy środka transportu, zakwaterowania, gastronomii i innych usług

• Nie można go magazynować, kupujący nie może sprawdzić wcześniej jakości produktu, usługa jest najpierw sprzedawana, a potem wytwarzana

• Jest nietrwały

• Ma charakter niematerialny – pozostawia po sobie jedynie ślad w postaci rachunku i wspomnień o ofercie

• Zawsze ocena subiektywna

• Sezonowością

• Wpływ czynników zewnętrznych (społeczne, zdrowotne, polityczne)

Elementy produktu turystycznego:

• atrakcje turystyczne - naturalne (stworzone przez przyrodę) i antropogeniczne (ukształtowane przez człowieka); mogą to być zarówno obiekty (muzea, zabytki, punkty widokowe) jak i zagospodarowane turystycznie lub tylko możliwe do wykorzystania turystycznego obszary szczególnie przydatne do uprawiania turystyki (parki narodowe, plaże strzeżone i niestrzeżone, rzeki)

• infrastruktura - transport (rozumiany jako dostępność transportowa, czyli możliwość dojazdu do miejsca docelowego lub przemieszczania się między poszczególnymi elementami produktu), baza noclegowa, wyżywienie, trasy (szlaki turystyczne), baza sportowa i rekreacyjna, sklepy, wypożyczalnie, usługi publiczne w tym bezpieczeństwo i ochrona zdrowia itd.

• Ludzie - osoby z którymi turysta spotyka się albo bezpośrednio konsumując usługi turystyczne (recepcjonista, przewodnik, kierowca, sprzedawca pamiątek, kelner, pracownik punktu informacji turystycznej, mieszkaniec regionu) albo pośrednio – czyli osoby tworzące produkt turystyczny lub jego elementy od wewnątrz (pracownik samorządu odpowiedzialny za promocję turystyczną). Jakość produktu zależy zarówno od jakości pracy i kwalifikacji tak tych pierwszych, jak i drugich pracowników.

• Organizacja - zarówno wewnętrzna produktu (system współpracy, zarządzania i promocji), jak również informacja turystyczna, możliwość skorzystania przez turystę z pakietów usług oferowanych przez biura podróży lub poszczególnych producentów usług turystycznych

• Przedmioty - elementy takie jak sprzęt, mapy, przewodniki, gadżety, pamiątki niezbędne do uprawiania turystyki (w przypadku różnych form turystyki aktywnej) lub pozwalające na zmaterializowanie produktu (dotyczy zwłaszcza różnego rodzaju pamiątek)

Rdzeń korzyści produktu – stanowi podstawę projektowania pakietu, jest to cel turystyczny budzący zadowolenie jakie wynika z zaspokojenia podstawowej potrzeby determinującej zakup produktu (leczenie schorzeń, duchowe przeżycia, możliwość obcowania z przyrodą). Najczęściej jądrem korzyści są atrakcje związane z dobrami (walorami turystycznymi) – wytwory przyrody lub człowieka.

Produkt rzeczywisty – klient musi być dowieziony do atrakcji, ubezpieczony, należy mu zapewnić wyżywienie i nocleg. Usługi dobra umożliwiające satysfakcjonujące zaspokojenie podstawowej potrzeby tworzą właśnie produkt rzeczywisty.

Produkt poszerzony – są to inne usługi i dobra turystyczne uznane za pożądane, ale nie niezbędne.

W biurze podróży produktem turystycznym mogą być zarówno pojedyncze usługi jak i kombinacje różnych elementów. Produkt turystyczny powinien w możliwie dużym stopniu spełniać oczekiwania kupującego i zaspokajać jego potrzeby.

Kategorie produktu turystycznego wg planu rozwoju krajowego produktu turystycznego (1994):

• Wczasy typu „słońce i plaża”

• Wycieczki krajoznawcze

• Wycieczki miejskie

• Wypoczynek typu „jeziora, góry, śnieg”

• Turystyka tranzytowa

• Turystyka związana z podróżami przed i po sezonie

1. Popyt turystyczny, jego istota i rodzaje

Popyt jest to taka ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są zakupić za określoną cenę w danym momencie

Popyt turystyczny jest suma dóbr turystycznych, usług i towarów, które turyści skłonni są nabyć przy określonym poziomie cen.

Popyt określa postępowanie nabywców przy różnych występujących poziomach cen. O rozmiarach zapotrzebowania można mówić tylko w odniesieniu do określonej ceny.

Popyt potencjalny – oznacza pragnienie nabycia określonych usług turystycznych bądź gotowego produktu turystycznego w postaci wycieczki krajowej czy zagranicznej nie poparte możliwościami dochodowymi. Z tej grupy konsumentów zawsze rekrutują się kategorie nowych turystów.

Popyt efektywny (realny) – jest to taki popyt, przy którym pragnieniem nabycia określonych produktów turystycznych opiera się na posiadaniu odpowiedniego ekwiwalentu.

Popyt restytucyjny – ponowny zakup dobra identycznego z użytkowanym poprzednio. W przypadku biura podróży wiąże się on ze stalą i wierną klientelą (wyjazdy narciarskie, wyjazdy lecznicze do tego samego kurortu).

Popyt funkcjonalny i niefunkcjonalny

Funkcjonalny – zależy od cech jakościowych produktu i jest funkcją jego wartości użytkowej (np. mikroklimat Nałęczowa)

Niefunkcjonalny – wynika z oddziaływania efektów zewnętrznych na ocenę użyteczności produktu

Właściwości popytu:

• Popyt turystyczny ma charakter indywidualny, może znajdować się u każdego człowieka w innym miejscu hierarchii potrzeb

• Popyt jest zależny od czynników irracjonalnych (wakacyjne szaleństwo)

• Podatność na propagandę i reklamę

• Popyt jest zjawiskiem złożonym

• Charakteryzuje się sezonowością

• Charakteryzuje się wrażliwością na wahania koniunktury

• Ma charakter niejednorodny, co wynika z rodzaju produktu turystycznego

• jest popytem mobilnym tzn. konsument udaje się do miejsca występowania podaży

• jest elastyczny cenowo (stosunek względnej zmiany wielkości popytu na dane dobro do względnej zmiany jego ceny)

Grupy czynników wywierające wpływ na popyt i rozwój turystyki:

• czynniki ekonomiczne – czyli ogólny rozwój gospodarczy kraju, stosunki handlowe, ceny i kursy walutowe, miejsce pracy, warunki produkcji, koszty transportu, kształtowanie się dochodów realnych. W tej grupie rozpatruje się związek między dochodem a wydatkiem na turystykę oraz cenami i wydatkami na turystykę.

• Otoczenie – klimat, środowisko geograficzne, ekologia, urbanizacja, otoczenie miejsca zamieszkania, duże aglomeracje miejskie przyciągają mieszkańców wsi i na odwrót.

• Społeczeństwo – opinie i normy społeczne dyktujące zachowanie się poszczególnych jednostek i grup społecznych, cechy demograficzne( miejsce zamieszkania, zatrudnienie, wykonywany zawód, płatny wolny czas). W gospodarce rynkowej istotne znaczenie maja postawy ludzi, a zwłaszcza grupy zorientowane" na przeżycia"( obawa o przyszłość i bezpieczeństwo) lub zorientowane na zewnątrz (obawa o przyszłość) lub do wewnątrz( zakup wynika z potrzeby) od tej postawy zależy skłonność do zakupu produktu turystycznego. Mobilność osobowa wynika z coraz większej ilość gospodarstw domowych posiadających samochody.

• Osobowość – cechy demograficzne( płeć, wiek, stan cywilny i rodzinny) cechy osobiste( ciekawość życia, łatwe kontakty z otoczeniem, potrzeba podróży. hobby, pozytywny stosunek do wypoczynku i rekreacji.

• Państwo – stosunki polityczne, formalności graniczne, regulacje rządowe w zakresie ochrony konkurencji, ochrona prawna konsumenta i środowiska naturalnego, regulacje podatkowe

• podaż i media – wielkość i struktura podaży, ceny i ich dostosowanie do różnych grup dochodowych oraz działalności środków masowego przekazu w zakresie propagandy i reklamy, inspiracji, wzbudzanie potrzeb w zakresie turystyki i wychowania wszystkich grup społecznych w duchu turystyki i rekreacji, poczucie godności wobec odwiedzających dane kraje, region i miejscowości

Wielkość popytu zmienia się w zależności od wielkości ceny. Reakcję popytu na ceny mierzymy współczynnikami cenowej elastyczności popytu (stosunek względnej zmiany wielkości popytu na dane dobro do względnej zmiany jego ceny). Wraz ze wzrostem dochodów wzrasta popyt na większość dóbr. Paradoks spekulacyjny, Veblena, Giffena

1. Podaż turystyczna i jej wpływ na poziom cen

Podaż - jest to ilość dóbr i usług jaka producenci są gotowi zaoferować nabywcom przy różnym poziomie cen.

Przez "podaż turystyczną" rozumie się taką ilość dóbr i usług turystycznych, którą przy określonej cenie wewnętrznej (turystyka krajowa)lub kursie wymiennym waluty danego kraju (turystyka zagraniczna) producenci są skłonni odstąpić nabywcom krajowym lub zagranicznym. W podaży turystycznej mamy do czynienia z dobrami naturalnymi i stworzonymi przez człowieka oraz z dobrami i usługami komplementarnymi. Podaż turystyczna wiąże się z różnymi działami i gałęziami gospodarki.

Podaż turystyczną dzieli się na:

Pierwotna – zalicza się walory turystyczne

Wtórna – zalicza się komplementarne dobra i usługi turystyczne

Cechy podaży turystycznej:

Właściwości podaży wynikają z właściwości usług, ponieważ te decydują o podaży turystycznej i generalnie o produkcie turystycznym danego miejsca.

• Podaż występuje w miejscach o określonych walorach turystycznych

• Podaż jest nieprzenośna – aby dokonał się akt konsumpcji turystycznej, turysta musi przybyć do miejscowości turystycznej

• Podaż jest nierozdzielna – usługi turystyczne są świadczone w obecności klienta, produkcja i konsumpcja występują jednocześnie

• Podaż jest sztywna, stabilna, nieelastyczna – często ze względu na ograniczenie obszarów, gdzie występują walory turystyczne, nie może być zwiększona podaż. Spowodowane jest to warunkami lokalizacyjnymi i innymi ograniczeniami wynikającymi z ochrony walorów naturalnych (przepustowość parków narodowych, muzeów, uzdrowisk itp).

• Cechuje się dużym ryzykiem, sezonowością, dużą kapitałowością, wysokimi kosztami stałymi oraz dużym udziałem małych i średnich firm w strukturze gospodarki turystycznej

• Podaż wymaga komplementarnych usług turystycznych o dużej kapitałochłonności (hotele, uzdrowiska, infrastruktura ogólna)

Ze struktury produktu turystycznego, wynika, że niektóre elementy podaży turystycznej kształtują się w zależności od ceny – wraz ze wzrostem ceny następuje wzrost podaży. Reakcja podaży turystycznej na cenę zależy również od czasu, w którym dokonują się procesy dostosowawcze. W bardzo krótkim okresie podaż jest stała.

Cena równowagi — to cena równoważąca rynek. Oznacza to, że przy tej cenie rozmiary zapotrzebowania są równe ilości oferowanej. Przy cenie niższej od ceny równowagi pojawia się nadwyżka popytu na rynku(brak towarów), która prowadzi do wzrostu ceny a im wyższa cena tym wzrasta podaż. Z kolei jeśli cena jest wyższa od ceny równowagi pojawia się nadwyżka podaży prowadząca do spadku

ceny. Zależność między ceną a ilością oferowanych dóbr, przy innych stałych wielkościach nazywamy krzywą podaży. Krzywa podaży jest krzywą rosnącą.

Podaż turystyczna powinna odpowiadać popytowi turystycznemu w zakresie przejazdów, wyżywienia, zakwaterowania, usług pośrednictwa, gotowych produktów turystycznych w postaci wycieczek

Na podaż wpływa wiele czynników. Część z nich jest taka sama jak dla popytu (czynniki ekonomiczne, otoczenie, społeczeństwo). Dodatkowo na podaż wpływają:

Konsumenci – nabywcy – zaliczamy motywy i cele podróży, modę, a także udział "turystyki narodowej" oraz zagranicznej turystyki przyjazdowej w popycie turystycznym.

Przedsiębiorstwo – Zaliczamy udział małych, średnich i dużych firm w podaży turystycznej, system obciążeń podatkowych, alternatywne możliwości inwestycyjne, koszty produkcji, rynek siły roboczej

Państwo – oprócz międzynarodowych stosunków politycznych i gospodarczych zaliczmy cały system interwencji państwa w rozwój gospodarki w tym także gospodarki turystycznej :ułatwienia formalne dotyczące turystów, planowanie regionalne i opieka nad walorami turyst. Rozwój bazy noclegowej, gastronomicznej, podnoszenie świadomości turystycznej społeczeństwa itp

1. Elastyczność cen w turystyce

Cena – jest to suma pieniędzy za która konsument nabywa towary lub usługi od producenta lub sprzedawców.

W turystyce na ogólną sumę sprzedaży składają się ceny wycieczki, noclegów w hotelu, biletu lotniczego i kolejowego, wstęp do muzeum itp. Ponadto wynagrodzenie przewodników oprowadzających po obiektach wycieczki oraz prowizje jaką agent otrzymuje od przewoźników za sprzedaż biletów czy wycieczek przygotowanych przez organizatora podróży.

Ceny pełnią także funkcje informacyjną umożliwiając optymalny wybór. Są też narzędziem kształtowania struktury popytu i podaży turystycznej. Kształtują rynek turystyczny Ceny kształtują się w wyniku gry popytu i podaży (paradoksy). Cena jest też uzależniona od pozycji rynkowej biura.

Ceny podstawowe i zróżnicowane

Przedsiębiorstwa turystyczne zmuszone są wprowadzać na rynek swoje oferty z dużym wyprzedzeniem w czasie. Dlatego też wprowadzają wiele możliwości jawnych obniżek i podwyżek cen, a zwłaszcza skrytych obniżek.

Ceny podstawowe – są to ceny publikowane ogólne (strategiczne.)

Ceny zróżnicowane mogą dotyczyć:

• Nasilenia sezonowego,

• Obniżki dla stałych klientów

• Obniżki dla dzieci, studentów, emerytów i rencistów

• Dla własnych pracowników

• Dla klientów zbiorowych

W hotelach często stosuje się inne ceny dla klientów indywidualnych, a inne ceny dla klientów zbiorowych, czy też dla agentów.

Istnieje bardzo wiele możliwości różnicowania cen. Potrzebne jest duże doświadczenie. Im mniejszy podmiot gospodarczy, tym większa może być elastyczność w tym zakresie.

Sezonowa zmienność cen – w hotelach jest w zasadzie we wszystkich przedsiębiorstwach turystycznych i u niektórych przewoźników w takiej czy innej formie stosowana. Często są to zniżki i zwyżki wiązane, łączne przewoźników nie są poza sezonem odpowiednio obłożone. Istota cenowej gry sezonowej polega na tym ze w głównych sezonach , podobnie jak w hotelach, ceny podwyższane są o dodatki sezonowe, a opusty stosowane poza głównym sezonem.

Renta turystyczna – jest to kategoria ekonomiczna stosowana dla oznaczenia dochodu, jaki od czynników produkcji może otrzymać producent znajdujący się w sytuacji korzystniejszej od innych producentów. Dla uzyskania renty turystycznej niezbędny jest czynnik psychologiczny. W turystyce często występuje renta turystyczna biorąca się z położenia, z renomy miejscowości.

Ceny w skrajnych przypadkach mogą być:

Niskie – za usługi turystyczne mają miejsce w krajach znajdujących się w ostrej inflacji. Wtedy występuje spadek wartości pieniądza rodzimych walut, co umożliwia ich nabycia za dewizy po bardzo niskich cenach. Tym samym popyt w tym kraju staje się bardzo atrakcyjny ekonomicznie.

Wysokie – stosowane są świadomie jako instrument rozwoju miejscowości turystycznej, regionu czy jakiegoś kompleksu turystycznego. Wtedy klientela o niższych i średnich dochodach musi zrezygnować z przyjazdu do tej miejscowości. Zastępuje ich elitarna klientela.

1. Rodzaje zasilania finansowego firm turystycznych

Dwie formy finansowania przedsiębiorstw w zależności od źródeł, z których może pochodzić ten wykorzystywany kapitał w przedsiębiorstwie:

1. finansowanie zewnętrzne – środki pozyskiwane są z zewnątrz z poza przedsiębiorstwa i może to być finansowanie własne lub obce

• Finansowanie własne

Tworzone z wkładów właścicieli tzn. udziałowców/akcjonariuszy w zależności od jednostki gospodarczej, a także z zysków osiąganych przez daną firmę.

Kapitał własny – kapitał zainwestowany przez właścicieli w zamian za objęte akcje lub udziały (kapitał zakładowy), oraz wypracowany przez przedsiębiorstwo - kapitał zapasowy i rezerwowy, zysk zatrzymany z ubiegłych lat i roku bieżącego.

• Finansowanie obce

Kapitał obcy – kapitał nie dający prawa własności, a więc kredyty, pożyczki, obligacje. Jest on z góry obciążony określoną stopą odsetek stanowiących koszt tego kapitału (zewnętrzne inwestowanie).

Rodzaje finansowania obcego:

Kredyt – bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy (na czas i cel oznaczony w umowie) środki pieniężne, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z nich na warunkach określonych w umowie z odsetkami spłaconymi razem z ratami kredytu. Wyróżniamy kredyty:

• Obrotowy (na bieżącą działalność)

• Inwestycyjny (na rozwój)

• Hipoteczny – na dłuższe inwestycje, wymagające dużej sumy pieniędzy i długiej spłaty. Zabezpiecza się go hipoteką nieruchomości.

Pożyczka – przeniesienie na własność pożyczkobiorcy określonej sumy pieniędzy lub rzecz oznaczoną co do jakości i gatunku i zwrot tej samej rzeczy lub takiej samej ilości pieniędzy.

Różnice między pożyczką, a kredytem:

• Kredyt udzielany jest na konkretny cel

• Kredyt musi być na piśmie i udzielany jest przez banki

• Kredyt jest odpłatny

• Do kredytu musi być zdolność kredytowa

• Pożyczka do 500 PLN nie musi być na piśmie

• Pożyczkę reguluje inne prawo

• W pożyczce jest przeniesienie własności

Leasing – gdy firma ma mały kapitał, na jego mocy leasingobiorca ma prawo do użytkowania danego dobra w danym terminie za określone płatności. Biura uzyskują dostęp do niezbędnych środków trwałych i obrotowych bez konieczności natychmiastowego zakupu.

Franchising – efektywny sposób wspomagania inwestycyjnego. Umowa pomiędzy 2 partnerami, na mocy której dostawca oferuje prawo do korzystania z firmowych znaków, patentów, know-how organizacyjnego i technologicznego, zyskując w zamian określone udziały we wpływach.

Factoring – przeniesienie wierzytelności handlowych z wierzyciela na faktora, który zobowiązuje się do wyegzekwowania oraz ewentualnego wcześniejszego uregulowania należności wierzyciela.

Kredyt najczęściej jest droższy od leasingu

Aby bank udzielił kredytu zwraca uwagę na rentowność przedsiębiorstwa , czyli jak ta jednostka kapitału przynosi zysk.

Dotacje unijne – przedsiębiorstwo może również ubiegać się o dotacje z Unii Europejskiej.

1. finansowanie wewnętrzne - często określane jest mianem samofinansowania, opiera się głównie na redystrybucji zysku netto i amortyzacji. Traktowane jest jako podstawowe źródło finansowania, które potrafi zapewnić przedsiębiorstwu dalszy rozwój i korzyści dla właścicieli. Bazuje na transformacji dóbr i usług w środki finansowe i może odbywać się po przez przekształcanie majątkowe (zmiany struktury kapitału, inwestycje z odpisów amortyzacyjnych, przyspieszenie obrotu kapitału, spieniężenie majątku przedsiębiorstwa; po drugie kształtowanie kapitału – tworzenie długoterminowych rezerw i zatrzymanie zysków w przedsiębiorstwie).

1. Klasyfikacja przedsiębiorstw turystycznych uwzględniająca status właścicielski

Przyjmując jako kryterium formę własności, możemy zaliczyć działające obecnie w gospodarce turystycznej przedsiębiorstwa do dwóch sektorów:

• Sektor publiczny (Stanowią niewielką ilość wszystkich przedsiębiorstw z branży turystycznej, są one własnością państwa lub gminy.)

• Przedsiębiorstwa państwowe

• Przedsiębiorstwa komunalne

  • Sektor prywatny

• Przedsiębiorstwa byłego sektora państwowego

• Przedsiębiorstwa spółdzielcze

• Związki zawodowe

• Organizacje społeczne i polityczne

• Przedsiębiorstwa jednoosobowe

Są to zazwyczaj: prywatne zakłady hotelarskie głównie pensjonaty, kwatery prywatne, biura turystyczne i firmy transportu turystycznego

• Spółki cywilne

Istotą spółki cywilnej jest to, że wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Wynika to z tego, że kiedy majątek spółki nie wystarcza do zaspokojenia roszczeń wierzycieli, wówczas wierzyciele spółki cywilnej dochodzą zaspokojenia sowich roszczeń w majątku osobistym wspólników. Spółka ta nie ma osobowości prawnej i dlatego - mimo istnienia majątku spółki - prawnym właścicielem tego majątku nie jest spółka, lecz wszyscy jej wspólnicy łącznie i niepodzielnie jako współwłaściciele. Konsekwencją braku osobowości prawnej jest to, iż spółka ta nie jest stroną w procesach sadowych, powodami czy pozwanymi są zaś wspólnicy.

• Spółki z o.o.

Do utworzenia spółki potrzebny jest jeden lub więcej założycieli. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Spółka ta posiada osobowość prawną. Kapitał wnoszony jest w formie pieniężnej lub rzeczowej (aport).Właściciele spółki odpowiadają za jej zobowiązania, tylko i wyłącznie do wysokości wniesionego do niej wkładu. W spółce tego typu regułą jest swoboda dysponowania udziałami. Ograniczenia tj. zbywanie udziałów lub zastawianie udziałów, mogą jedynie wynikać z umowy spółki lub z przepisów kodeksu handlowego. Ogólne przepisy stanowią, że zbycie udziałów uzależnione jest od zezwolenia zarządu spółki. Jest samorządna, to znaczy posiada organy: obligatoryjne ( zarząd na czele z dyrektorem, zebranie wspólników); fakultatywne (rada nadzorcza i komisja rewizyjna). Taką postać przeważnie posiadają biura podróży.

Spółki te dominują w przypadku prywatnych biur turystycznych.

• Spółka akcyjna

Spółka ta tworzona jest przez minimum trzech założycieli, którzy opracowują statut. Charakterystyczną cechą spółki jest kapitał zakładowy, zwany kapitałem akcyjnym. Akcja jest więc tu jednostką kapitału zakładowego. Udziałowcy spółki, czyli akcjonariusze, odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości posiadanych przez nich akcji, a więc nie odpowiadają swym majątkiem osobistym. Akcje jako papiery wartościowe, są przedmiotem obrotu handlowego, można więc je kupić i sprzedać tak jak każdy inny towar. Akcjonariusze otrzymują z tytułu posiadanych akcji część zysku osiągniętego przez spółkę w danym roku. Ta część zysku przeznaczona przez wale zgromadzenie na wypłatę akcjonariuszom nosi nazwę dywidenda.

• Sektor mieszany – jednostki z udziałem kapitału publicznego i prywatnego

1. Przesłanki prawne podejmowania działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych

Branża turystyczna podlega ustawom z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej (np. ustawa o swobodzie działalności gospodarczej) oraz ustawom, które dotyczą jedynie sektora turystyki (ustawa o świadczeniu usług turystycznych, przepisy przewozowe, graniczne, paszportowe itp.).

Należy również pamiętać o przepisach międzynarodowych np. w przypadku przewozów lotniczych.

Dodatkowo przedsiębiorcy turystyczni muszą przestrzegać prawa Unijnego, które stoi ponad naszym prawem krajowym.

Dlatego też przed branżą turystyczną odpowiedzialność jest większa niż przed innymi przedsiębiorstwami gospodarczymi.

Biura podróży

• Organizator – prowadzi działalność polegającą na organizowaniu imprez turystycznych. Wymaga specjalnego zezwolenia (wydaje wojewoda właściwy dla danego miejsca zamieszkania)

• Pośrednik – przedsiębiorca, którego działalność polega na wykonywaniu na życzenie klienta czynności związanych z zawieraniem umów o świadczeniu usług turystycznych. Również wymaga zezwolenie

• Agent - przedsiębiorca, którego działalność polega na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie sług turystycznych, działa na rzecz organizatora. Nie wymaga zezwolenia

W ustawie zawarte są wymagania, jakie musi spełnić osoba zajmująca się organizowaniem imprez turystycznych lub pośrednictwem w zawieraniu umów o świadczeniu usług turystycznych. Dotyczą one wykształcenia, praktyki i doświadczenia w branży turystycznej:

• rok praktyki w obsłudze turystów i ukończone studia wyższe z zakresu turystyki i rekreacji, prawa, ekonomii lub zarządzania i marketingu;

• 2 lata praktyki w obsłudze turystów i ukończoną szkołę średnią z zakresu obsługi turystów lub ukończone studia wyższe inne niż wymienione w pkt 1;

• 4 lata praktyki w obsłudze turystów i ukończoną szkołę średnią inną niż wymieniona w pkt 2;

• 6 lat praktyki w obsłudze turystów, w pozostałych przypadkach.

Przedsiębiorca musi spełnić również takie warunki jak: musi być osobą nie karaną za przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu, wiarygodności dokumentów, mieniu oraz przeciwko obrotowi gospodarczemu oraz musi zawrzeć: umowę gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo umowę ubezpieczenia na rzecz klientów inaczej nie otrzyma zezwolenia na prowadzenie działalności (zezwolenia wydawane przez wojewodę).

Obiekty hotelowe

Wszystkie obiekty hotelarskie muszą być odpowiednio zaszeregowane do poszczególnych rodzajów, kategorii i zgłoszone do ewidencji działalności gospodarczej.

Spełnianie warunków rejestracyjnych – każde przedsiębiorstwo turystyczne by mogło prowadzić działalność gospodarczą musi uzyskać wpis do rejestru. Jest to wymóg ustawowy, zasady wpisu określone są w ustawie

Spełnianie warunków bezpieczeństwa – dotyczy to zapewnienia bezpieczeństwa klientom podczas świadczenia usług przez przedsiębiorstwa turystyczne (np. w hotelach, w transporcie itp.), posiadanie odpowiednich licencji, zezwoleń, ubezpieczenie OC itp.

1. Rola samorządu gospodarczego w branży turystycznej

Podstawa prawna funkcjonowania organizacji samorządu gospodarczego w Polsce jest ustawa o izbach gospodarczych z dnia 30 maja 1989 roku.

Różnego rodzaju stowarzyszenia należące do samorządu gospodarczego mają na celu dbać o interesy swoich członków.

Izby turystyczne wprowadzają swoje własne systemy rekomendacji. Mają one na celu ochronę interesów zrzeszonych biur oraz klientów korzystających z ich usług, jak również wprowadzenie minimalnego wspólnego, poziomu świadczeń.

Polska Izba Turystyki

Polska Izba Turystyki jest największą ogólnopolską organizacją samorządu gospodarczego przemysłu turystycznego.

Członkami Polskiej Izby Turystyki są najważniejsze i największe: biura podróży, agencje turystyczne, towarzystwa ubezpieczeniowe, wyższe szkoły turystyczne, znani przewoźnicy, gestorzy bazy noclegowej, atrakcji turystycznych i kulturalnych, korporacje targowe, a także inni przedstawiciele szerokiej reprezentacji branży turystycznej.

Działalność Polskiej Izby Turystyki jest wielokierunkowa. Najważniejszym zadaniem Izby jest reprezentowanie interesów gospodarczych Firm zrzeszonych w PIT. Ponadto: dbanie o rozwój polskiego przemysłu turystycznego, jego konkurencyjność na rynkach zagranicznych, upowszechnianie nowoczesnych technologii znajdujących zastosowanie w turystyce oraz zasad etyki w działalności biznesowej.

Współpraca PIT z wieloma instytucjami państwowymi i podmiotami związanymi z usługami turystycznymi, takimi jak: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Spraw Zagranicznych itp.

Regionalne branżowe Izby Turystyczne

Niezależnie od Polskiej Izby Turystyki, działają regionalne branżowe izby turystyki grupujące podmioty turystyczne funkcjonujące w poszczególnych częściach kraju. Ich zadaniem jest promowanie określonej części kraju jako miejsca atrakcyjnego turystycznie.

Izba Gospodarcza „Uzdrowiska Polskie”

Specjalistyczną organizacja samorządu gospodarczego jest powstała w 1991 r. Izba Gospodarcza "Uzdrowiska Polskie". Skupia ona instytucje działające na terenie uzdrowisk m. in. przedsiębiorstwa uzdrowiskowe, sanatoria, rozlewnie wód mineralnych i wiele innych. Głównym celem działania Izby jest rozwój i promocja uzdrowisk oraz reprezentowanie interesów swoich członków wobec organów i instytucji krajowych i zagranicznych.

Polska Izba Turystyki Młodzieżowej

Na początku 1998 r. powstała w Olsztynie Polska Izba Turystyki Młodzieżowej. Organizację powołali przedstawiciele kilkudziesięciu biur, organizacji i schronisk turystycznych z całego kraju, działających w sferze turystyki szkolnej i młodzieżowej. Polska Izba Turystyki Młodzieżowej chce poszukiwać nowych, korzystnych dla swojego środowiska, rozwiązań prawnych i finansowych, stworzyć lepsze warunki do działania biur podróży organizujących tanie wycieczki i obozy szkolne.

Federacja Turystyki Wiejskiej

Oddzielną grupę organizacji reprezentujących sprawy zrzeszonych członków oraz wspierających ich działalność stanowią stowarzyszenia agroturystyczne grupujące rolników świadczących usługi turystyczne. Stowarzyszenia agroturystyczne tworzą na szczeblu ogólnokrajowym swoją Federację.

W Polsce, proces kształtowania się gospodarczych organizacji samorządowych jest nie zakończony. W turystyce obecnie są dwie konkurujące ze sobą koncepcje:

• Koncepcja Polskiej Izby Turystyki. Posiada ona, mimo rozbudowanej sieci oddziałów terenowych, dość scentralizowany system zarządzania. Organizacja ta stanowi jednocześnie silne lobby turystyczne na szczeblu krajowym oraz ma sprawnie działające struktury.

• Koncepcja działaczy regionalnych izb turystycznych. Uważają oni, że zdecydowana większość problemów przedsiębiorstw turystycznych ma wymiar regionalny. Dlatego też podstawowymi strukturami samorządowymi powinny być lokalne stowarzyszenia skupiające miejscowe podmioty działające w turystyce. Powstałe w ten sposób regionalne izby turystyczne winny utworzyć ogólnopolską organizację samorządową reprezentującą interesy całej branży na szczeblu centralnym.

1. Klasyfikacja i kategoryzacja bazy noclegowej

Bazę noclegową dzieli się na szereg rodzajów, stosując przy tym różne kryteria

Usługi hotelarskie mogą być świadczone w obiektach hotelarskich, które spełniają wymagania co do wielkości obiektu, jego wyposażenia, kwalifikacji personelu oraz zakresu świadczonych usług, ustalone dla rodzaju i kategorii, do których obiekt został zaszeregowany, oraz spełniają wymagania sanitarne, przeciwpożarowe oraz inne określone odrębnymi przepisami.

Dodatkowo usługi hotelarskie mogą być świadczone również w innych obiektach, jeżeli obiekty te spełniają minimalne wymagania co do wyposażenia ustawowego i innych wymagań zawartych w ustawie

Rodzaje obiektów hotelarskich

• hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów,

• motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem,

• pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów całodzienne wyżywienie,

• kempingi - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach i przyczepach samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych, oraz przyrządzanie posiłków i parkowanie samochodów,

• domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowane do samoobsługi klientów, oraz świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów,

• schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów,

• schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów,

• pola biwakowe - obiekty nie strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.

Ustala się dla:

• hoteli, moteli i pensjonatów - pięć kategorii oznaczonych * gwiazdkami,

• kempingów - cztery kategorie oznaczone * gwiazdkami,

• domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych trzy kategorie oznaczone cyframi rzymskim

Wszystkie obiekty hotelarskie muszą być odpowiednio zaszeregowane do poszczególnych rodzajów, kategorii i zgłoszone do ewidencji działalności gospodarczej. Kategorię nadaje wojewoda właściwy, a w przypadku domów wycieczkowych i pól biwakowych wójt właściwy.

Przy kategoryzacji bierzecie pod uwagę: ilość pokoi, ich wielkość oraz ich wyposażenie, zagospodarowanie otoczenia obiektu, instalacje i urządzenia techniczne, oferta świadczonych usług podstawowych i uzupełniających itp.

Według WHO obiekty noclegowe dzieli się na dwie grupy:

Turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego – obiekt noclegowy, oferuje podróżnemu nocleg w pokoju lub innym pomieszczeniu, przy czym liczba oferowanych miejsc musi być większa niż pewne określone minimum, nie chodzi o zakwaterowanie pojedynczej rodziny

Turystyczne kwatery prywatne – stanowią oddzielną grupę, nie mieszczą się w kategorii zakładów zakwaterowania zbiorowego. Oferują ograniczoną liczbę miejsc do wynajęcia odpłatnie lub nieodpłatnie. Każda jednostka mieszkalna jest samodzielna i zajmowania jest przez turystów lub przez właścicieli jako drugi dom lub mieszkanie.

Pokoje gościnne – w Polsce występują również jako obiekty noclegowe (przy podziale wg WHO).

1. Turystyka jako czynnik rozwoju regionów i miejscowości

Turystyka rozwija się tam gdzie sprzyjają warunki przyrodnicze, lub tam gdzie praca człowieka pozostawiła ślad warty obejrzenia.

Po roku 90-tym uznano turystkę jako ważną dziedzinę gospodarki narodowej, która ma na celu między innymi wzrost zamożności mieszkańców, zmniejszeniu bezrobocia, podnoszenie kultury bycia i życia.

Zaczęto tworzyć strategie rozwoju gospodarki turystycznej.

Gospodarkę turystyczną powiązano z regionami, gdzie istnieją warunki do rozwoju turystyki.

Ustalono, iż rozwój należy oprzeć o 5 produktów markowych:

• Turystyka biznesowa

• Turystyka miejska i kulturowa

• Turystyka specjalistyczna

• Turystyka przygraniczna i tranzytowa

• Turystyka na obszarach wiejskich

Turystyka pojmowana jako dziedzina gospodarki narodowej wpływa na zatrudnienie. Turystyka dostarcza ok. 4% krajowego brutto.

Dzięki turystom w atrakcyjnych miejscowościach powstają obiekty noclegowe oraz żywieniowe, a także obiekty paraturystyczne. Powstaje cała infrastruktura turystyczna. Dzięki nim rozwija się baza komunikacyjna: powstają nowe połączenia komunikacyjne, lotniska, drogi itp. Turyści, którzy przyjeżdżają do danej miejscowości korzystają również z wielu usług towarzyszących (usługi bankowe, kulturalne, fotograficzne itp.) co za tym idzie powstaje wiele miejsc pracy przy obsłudze turystów.

Dlatego też samorządy terytorialne dążą do:

• wzrostu wydatków turystów i dochodów z turystyki,

• rozwoju popytu na najbardziej opłacalnych rynkach i segmentach,

• wzrostu zatrudnienia w turystyce.

Do podstawowych zadań samorządów terytorialnych zalicza się:

• stymulowanie popytu na usługi turystyczne z gospodarczego punktu widzenia,

• koordynacja promocji,

• tworzenie narzędzi promocji dla przemysłu turystycznego,

• wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw w działaniach promocyjnych.

Samorządy terytorialne są odpowiedzialne za wspieranie sektora turystyki w zakresie informacji turystycznej, marketingu i rozwoju produktu turystycznego.

1. Ekonomiczne uwarunkowania turystyki kwalifikowanej w Polsce

Podstawowe formy uprawiania turystyki kwalifikowanej: piesza, narciarska, kajakowa, kolarska, żeglarska, jeździecka itp. Obecnie mamy około 80 różnych form turystyki kwalifikowanej. Uprawia się ją na wodzie, pod wodą, na lądzie, w powietrzu, a nawet w przypadku jaskiń pod ziemią. Staje coraz bardziej popularną formą turystyki.

Turystyka kwalifikowana wymaga od turystów pewnej wiedzy i kwalifikacji na temat uprawianej formy. Aby uprawiać turystkę kwalifikowaną potrzebne jest doświadczenie na temat danej dyscypliny. Bardzo ważny jest stopień przygotowania do uprawiania turystyki kwalifikowanej.

Uprawianie turystyki kwalifikowanej wiąże się z dużymi wydatkami:

Sprzęt

Do wielu form tego rodzaju turystyki niezbędny jest odpowiedni ekwipunek (rower, narty, jacht, sprzęt wspinaczkowy). Można go oczywiście zakupić, lub wypożyczyć. Wartość takiego sprzętu jest w wielu przypadkach bardzo duża, ponieważ musi to być sprzęt bardzo dobrej jakości. Od jakości tego sprzętu może zależeć nawet nasze życie (np. sprzęt wspinaczkowy). Trzeba również ponieś wydatek na odpowiednią amortyzację sprzętu.

Kwalifikacje i uprawnienia

W wielu przypadkach do uprawiania turystyki kwalifikowanej niezbędne są różnego rodzaju uprawnienia (patent żeglarza, sternika). Uzyskanie odpowiednich kwalifikacji i oraz certyfikatów, patentów itp. również wiąże się z poniesieniem wielu wydatków przez turystę.

Wyjazdy

Kolejnym wydatkiem, jaki musi ponieść turysta kwalifikowany jest koszt samego wyjazdu. Muszą to być oczywiście miejsca, które umożliwiają uprawianie danej formy turystyki kwalifikowanej.

Dla uprawiania turystyki aktywnej konieczne są szczególne walory turystyczne. Najczęściej są one związane z górami, zbiornikami wodnymi i rzekami. Tereny szczególnie cenione przez turystów aktywnych zawsze cechują się dużą naturalnością krajobrazu i małym wpływem cywilizacyjnym.

To co jest kosztem dla turystów staje się korzyścią ekonomiczną dla przedsiębiorstw zajmujących się uprawianiem turystyki kwalifikowanej. Producenci sprzętu, wypożyczalnie, serwisy i wiele innych przedsiębiorstw turystycznych czerpią ekonomiczne korzyści z uprawiania tego rodzaju turystyki. Bez tych firm uprawianie turystyki kwalifikowanej było by niemożliwe. Dodatkowo tworzone są miejsca pracy przy obsłudze turystów kwalifikowanych.

Turystyka kwalifikowana przyczynia się do rozszerzania pakietów usług turystycznych. Oprócz powstawania dodatkowych obiektów bazy noclegowej, pozwala również na tworzenie bazy szkoleniowej odpowiedzialnej za przekazywanie kwalifikacji niezbędnych do uprawiania turystyki kwalifikowanej, bazy naprawczej oraz produkcyjnej. Wiąże się z tym również powstawanie bazy towarzyszącej (stacje paliw).

Korzyści ekonomiczne odnoszone przez miejscowości i regiony, które w sposób umiejętny rozwijają turystykę są oczywiste. Państwo powinno mieć też na uwadze rozwój regionów w taki sposób, by mogły one zaspokoić potrzeby turystów kwalifikowanych, ponieważ niesie to wiele korzyści dla danego regionu.

1. System informacji turystycznej w Polsce

System informacji turystycznej - to zespół działań polegający na zapewnieniu konsumentom i organizatorom usług turystycznych łatwego i pełnego dostępu do informacji turystycznej, czyli uporządkowanego zbioru danych w dowolnym miejscu lub czasie.

POT jako krajowy administrator systemu informacji turystyczne zapewnia funkcjonowanie i rozwijanie tego systemu.

Do zadań POT’u związanych z Systemem Informacji Turystycznej należy:

• opracowywanie wieloletnich programów promocji turystyki obejmujących także zadania z zakresu informacji turystycznej,

• koordynowanie ogólnopolskiego systemu informacji turystycznej,

• prowadzenie i upowszechnianie ogólnopolskiego rejestru centrów i punktów it",

• opracowywanie programów szkoleń “it" oraz kształcenie kadr kierowniczych informacji turystycznej,

• organizowanie krajowego obiegu informacji turystycznej organizowanie i zapewnianie przepływu informacji turystyczne o Polsce za granicą,

• publikacja wydawnictw,

• organizacja study tour dla dziennikarzy zagranicznych i touroperatorów

• koordynowanie wprowadzania oznakowania turystycznych tras dla zmotoryzowanych, administrowanie znakiem turystycznym Polska,

• współpraca ze środkami masowego przekazu.

Szkielet systemu tworzą:

• Centra i punkty informacji turystycznej tworzące zintegrowaną sieć

• Internetowy System Informacji Turystycznej (Narodowy Portal Turystyczny) oraz regionalne i lokalne serwisy turystyczne

• System znakowania dróg znakami turystycznymi informującymi o atrakcjach i szlakach turystycznych

Wojewódzkie centrum informacji turystycznej (CIT) mogą być prowadzone przez różne organizacje.

Zadaniem CIT jest przede wszystkim profesjonalna obsługa klienta indywidualnego, organizatora turystyki, biur podróży i innych zainteresowanych. Placówki świadczą usługi informacyjne, udzielają porad, rozdają bezpłatnie 'literaturę turystyczną, pamiątki, sprzedają legitymacje PTSM, polisy ubezpieczeniowe, bilety na imprezy. Współpracują w zakresie wymiany informacji z punktami i centrami informacji turystycznej w kraju, a także w ramach centralnego obiegu informacji z POT.

Powiatowe i gminne centrum informacji turystycznej to placówki lokalna o zasięgu powiatu, miasta, gminy lub kilku gmin. Liczba talach jednostek w ostatnich latach szybko wzrasta. Powstają one z inicjatywy regionalnych organizacji turystycznych (ROT) lub samorządów terytorialnych bądź gospodarczych. Placówki it istnieją przy starostwach powiatowych, urzędach gmin, przy samorządowych biurach promocji, konsorcjach i stowarzyszeniach branży turystycznej, biurach zakwaterowania, centrach handlowych, przy regionalnych muzeach, domach kultury, ośrodkach sporu i rekreacji lub przy towarzystwach regionalnych.

Punkty informacji turystycznej to placówki, w których udzielanie informacji jest na ogól zadaniem dodatkowym. Osoby udzielające tych informacji pracują w zawodach np. recepcjonisty hotelu, bibliotekarza, w biurze obsługi ruchu turystycznego. Zakres informacji udzielanych w punktach it wynika z lokalizacji punktu, jednakże powinien uwzględniać informacje ogólnopolskie.

Multimedialne punkty informacyjne to nowoczesne sposoby przekazu informacji, posiadające cechy niedostępne dla tradycyjnych mediów. Ogólnodostępne terminale zlokalizowane na terenie całego kraju: wykorzystują nowoczesne techniki informatyczne, zawierają informacje o walorach turystycznych zagospodarowaniu turystycznym i sieci informacji turystycznej, promują lokalne przedsięwzięcia gmin

i powiatów na szeroką skalę, udostępniają informacje w językach obcych. Powinny być tworzone na terenie całego kraju, a zwłaszcza na dworcach lotniczych kolejowych, miejsca kultury narodowej, urzędy administracji publicznej.

ISIT- internetowy system informacji turystycznej – korzenie systemu tkwią w systemie INFOTUR z połowy lat 90-tych, ale obecny jest dojrzalszy i nowocześniejszy. System którego uruchomienie nastąpiło w końcu lutego 2004. ma charakter scentralizowany. POT chce aby ISIT służył turystom zagranicznym i krajowym, zainteresowanym atrakcyjnym spędzeniem w Polsce weekendu, urlopu czy wyjazdu biznesowego oraz był przydatny turystom indywidualnym, organizatorom turystyki, kierownikom wycieczek, pilotom, przewodnikom.

ISIT to nowoczesny system informacji turystycznej, zgodny z założeniami polityki informacyjnej rządu oraz z przyjętymi lub proponowanymi standardami UE. Umożliwia zgromadzenie informacji w jednym miejscu pod jedną domeną. Dostępny jest w 4 wersjach językowych- polskim, angielskim, niemieckim, francuskim. Prezentowane są w tym systemie polskie regiony, interesujące miejscowości, ciekawe miejsca i szlaki. Można uzyskać w nim przydatne informacje dotyczące różnych dziedzin turystyki - od agroturystki po turystykę biznesową i kongresową.

Od połączonego z terapią wypoczynku w uzdrowiskach, po turystykę aktywną; spływy kajakowe, żeglarstwo, i windsurfing, wędrówki górskie i paralotniarstwo, eksploracja jaskiń, wspinaczka skałkowa, wędrówki rowerowe i konne, narciarstwo i myślistwo. Można poznać szlaki prowadzące śladami historii i ofertę turystyki festiwalowej- muzycznej czy teatralnej. Można też wybrać się na wędrówkę po szlakach przyrodniczych, parkach narodowych, do ptasich rajów, na spotkanie z rzadkimi w Europie gatunkami roślin i zwierząt. Można znaleźć potrzebne informacje jak dotrzeć do Polski, jak się po niej poruszać.

1. Polska Organizacja Turystyczna – przesłanki powstania i główne zadania

POT jest wyspecjalizowaną instytucją promocyjną zagranicznej turystyki przyjazdowej i turystyki krajowej.

Celem POT-u jest promocja i tworzenie pozytywnego wizerunku Polski w dziedzinie turystyki krajowej i zagranicznej ( kształtowanie wizerunku naszego kraju na rynkach zagranicznych jak i w kraju) oraz wspierać sektor turystyki w zakresie informacji turystycznej, marketingu i rozwoju produktu turystycznego.

Wiązano duże nadzieje z POT-em, ponieważ od roku 1998 panował kryzys w turystyce, którego źródłem były błędy. Działalność POT powstrzymała spadające wskaźniki w roku 2003. Obecnie wskaźniki te wzrastają. Jednak początkowo POT nie był dobrze przygotowany – zła ustawa, w której występowały błędy. Trzeba je było usunąć.

Podstawową przesłanka powstania POT-u było i jest zwiększenie efektywności środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań administracji państwowej w sferze turystyki, a zwłaszcza środków przeznaczonych na marketing i promocję turystyki. Powołana organizacja turystyczna o charakterze narodowym będzie sprzyjać znacznemu uproszczeniu struktur organizacyjnych oraz zwiększać środki finansowe na działalność merytoryczną.

Do zadań Polskiej Organizacji Turystycznej należy przede wszystkim;

• promocja Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie,

• zapewnienie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i zagranicą

• inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie planów rozwojów modernizacji infrastruktury turystycznej, zwłaszcza w zakresie podnoszenia jakości usług turystycznych i rozwoju produktów turystycznych

Cele i zadania POT realizowane są głównie poprzez:

• przygotowywanie i publikowanie materiałów promocyjnych oraz organizowanie stoisk narodowych na targach turystycznych, wystaw, pokazów, kongresów i seminariów, jak również upowszechnianie wiedzy o Polsce za pośrednictwem głównie Polskich Ośrodków Informacji Turystycznej,

• przeprowadzanie analiz statystycznych i marketingowych, ekspertyz i studiów prognostycznych z zakresu turystyki,

• inicjowanie oraz wspomaganie działań podejmowanych przez właściwe organy administracji rządowej i państwowe jednostki organizacyjne, jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacje zrzeszające przedsiębiorców turystycznych na rzecz rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej, pod kątem podniesienia jakości usług turystycznych i rozwoju produktów turystycznych,

• wyrażenie opinii w przedmiocie strategicznych, z punktu widzenia interesów Polski, planów przygotowanych przez właściwego ministra, jednostki samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorców.

Zagraniczne Ośrodki POT-u – aktywne na głównych rynkach emisyjnych turystyki przyjazdowej:

13 - Berlin, Paryż, Moskwa, Londyn, Rzym, Madryt, Wiedeń, Bruksela, Amsterdam, Budapeszt, Sztokholm, Nowy York, Tokio. Planowane – Kijów, Praga, TelAwiv, Chiny

Działania ośrodków zagr. POT:

udzielanie informacji o Polsce: bezpośrednio (tel.) + internetowy system informacji turystycznej

• udzielanie informacji o Polsce: bezpośrednio (tel.) + internetowy system informacji turystycznej

• wydawanie i dystrybucja broszur promocyjnych

• organizacja i obsługa stoisk na targach tur

• organizacja imprez promocyjnych dla regionów

• organizacja werkshop’ów, spotkań z branżą, wystaw

• wspomaganie touroperatorów, wprowadzanie ofert polskich biur podróży do swoich katalogów

• uczestnictwo w imprezach okolicznościowych

• współpraca z mediami – newsletters, konferencje, reklama w mediach lokalnych

• typowanie dziennikarzy i touroperatorów na wyjazdy studyjne

W większości krajów Unii Europejskiej istnieją od lat Narodowe Organizacje Turystyczne odpowiedzialne za rozwój turystyki i jej promocje za granicą. Ich znaczenie rośnie wraz ze wzrostem międzynarodowej konkurencji na rynku turystycznym. Tak więc obecność Polskiej Organizacji Turystycznej w Polsce przybliża nas do Unii Europejskiej w dziedzinie turystyki, co w świetle naszych aspiracji ma bardzo duże znaczenie.

1. Rola marketingu w działalności przedsiębiorstwa turystycznego

Marketing to prowadzenie działalności gospodarczej skierowanej i odnoszącej się do przepływu towarów i usług od producenta do konsumenta. Marketing to twórczy proces polegający na identyfikacji i zyskownym zaspokajaniu potrzeb konsumenta, dzięki dostosowaniu sił przedsiębiorstwa do warunków rynkowych.

Działania marketingowe prowadzą wszyscy pracownicy, którzy mają wpływ na decyzje klienta o nabyciu wytwarzanego produktu oraz na satysfakcje klienta z dokonanego wyboru.

Marketing w turystyce to systematyczne i skoordynowane nastawienie polityki przedsiębiorstwa na zaspokojenie, w możliwie największym stopniu, potrzeb określonych grup konsumenckich, przy uzyskaniu umiarkowanego zysku.

Przyczyną rozwoju marketingu turystycznego był przede wszystkim burzliwy rozwój samej turystyki, która w większości krajów stała się ważną gałęzią gospodarki, a w niektórych głównym źródłem dochodów.

Marketing ma bardzo duże znaczenie dla rynkowych sukcesów przedsiębiorstwa ponieważ jest on postrzegany jako zbiór metod i technik działania, które umożliwiają zbadanie potrzeb i popytu konsumenta oraz jego szczegółowych preferencji. Dzięki orientacji na potrzeby finalnego nabywcy marketing zapewnia przedsiębiorcy efektywną działalność.

Działania marketingowe danej firmy działają tak aby zatrzymać klienta by jak najdłużej korzystał z produktów danej firmy. Odwracając jednocześnie uwagę od produktów konkurencyjnych, upośledza to doznania poznawcze konsumenta, który woli korzystać ze sprawdzonego przedsiębiorstwa niż ryzykować rozczarowaniem.

Zasady marketingu

• nie szkodzić klientowi

• nie szkodzić otoczeniu, w którym firma funkcjonuje

Zarządzanie jest konieczne, gdy podaż jest większa od popytu. Istotą marketingu jest klient – zaspokojenie jego potrzeb.

Zastosowanie marketingu w działalności przedsiębiorstwa oznacza przyjęcie następujących zasad postępowania:

• Przedsiębiorstwo uznaje kluczową pozycję konsumenta, śledzi i zaspokaja jego potrzeby. Potencjał rynku staje się głównym polem obserwacji przedsiębiorstwa.

• Nowoczesny marketing to badania, a one stanowią postawę planowania, podejmowania decyzji i działania firmy.

• Określenie zasad i konieczność wprowadzenia innowacji, które mają istotny wpływ na możliwość ekspansji rynkowej i zysk firmy.

• Systemowe działanie marketingowe, czyli rozpatrywanie poszczególnych elementów we wzajemnym powiązaniu.

• Wypracowanie zintegrowanych systemów działania w osiąganiu zarówno celów taktycznych, jak i strategicznych.

MARKETING MIX – to zestaw instrumentów marketingowych, który służy do przygotowania oferty oraz wykorzystywane są w opracowaniu strategii marketingowej i planów operacyjnych.

PRZYGOTOWANIE OFERTY WG:

1. Produkt (opakowanie, jakość, marka, cechy, korzyści)

2. Cena (oprocentowanie, rabaty, upusty

3. Promocje (reklama, PR, sprzedaż osobista, marketing bezpośredni, promocja)

4. Dystrybucja (kanały dystrybucji, lokalizacja, logistyka)

5. Ludzie (metody pozyskiwania pracowników, ich ocena)

Wprowadzenie marketingu do struktury organizacyjnej przedsiębiorstw (w tym turystycznych) w pierwszej połowie lat 90-tych odbywało się nierzadko poprzez nazwanie np. pracowników zajmujących się dotąd zbytem czy rezerwacją - specjalistami do spraw marketingu lub działami marketingu.

ZADANIA KOMÓRKI MARKETINGU:

• Prowadzenie badań rynku,

• Opracowywanie planu marketingowego,

• Prowadzenie i koordynacja wszelkiego rodzaju działań promocyjnych,

• Opracowywanie ofert, umów, projektów,

• Przygotowywanie, prowadzenie, udział w negocjacjach,

• Przygotowywanie wystąpień na imprezach promocyjnych, targach turystycznych.

Prowadzenie tych działań jest bez wątpienia niezbędne w każdym przedsiębiorstwie turystycznym.

Badania marketingowe to badania, których celem jest poznanie rynku oraz dostarczanie wiedzy niezbędnej do podejmowania decyzji rynkowych.

Na rynek składają się konkurenci, czyli inne zakłady hotelarskie czy biura podróży oraz aktualni i potencjalni klienci. Prowadząc badania marketingowe dla potrzeb zakładu hotelarskiego, należy gromadzić wiedzę o ofercie i innych działaniach marketingowych innych zakładów oraz potrzebach i preferencjach osób, które nabywają lub mogłyby nabywać usługi.

Badania konkurencji:

Gromadząc wiedzę o konkurencji warto podkreślić pewne granice tej wiedzy, żeby nie ponosić nadmiernych czy wręcz zbędnych kosztów badań.

Celowe będzie, zatem określenie kilku głównych konkurentów. Należy gromadzić wiedzę na temat jakości i ceny w obiektach konkurencyjnych.

Badania klientów:

Najłatwiej osiągalne informacje o klientach to liczba gości hotelowych i liczba

udzielonych noclegów oraz wysokość wpływów za usługi noclegowe i

gastronomiczne. Gromadzenie tych informacji jest wymuszone przez obowiązek

sprawozdawczości statystycznej i finansowej.

Istniejący system ewidencji recepcyjnej i księgowej pozwala zazwyczaj wyodrębnić wpływy za noclegi i wpływy za wyżywienie, a także liczbę gości przybyłych na zlecenie biur podróży oraz rozliczanych według odrębnych cen noclegów. Dostępne są też informacje o podziale na gości indywidualnych i grupy.

1. Znaczenie walorów kulturowych w turystyce

Związki turystyki z kulturą są ścisłe i wzajemne. Turystyka chroni, wzbogaca i popularyzuje dobra kulturalne, kultura zaś inspiruje rozwój turystyki. Z obserwacji rynków turystycznych wynika, iż szeroko rozumiana kultura zajmuje współcześnie coraz znaczniejszą pozycję na liście motywacji podróży turystycznych. Jej obecność stwierdza się zwłaszcza w programach turystyki krajoznawczej, alternatywnej, pielgrzymkowej i do wielkich miast. Ogólnie można powiedzieć, iż motywacje kulturalne występujące trwale w kilku rodzajach turystyki uzasadniają przyjęcie zbiorczego terminu turystyka kulturalna.

O turystyce kulturalnej mówimy wtedy, kiedy podstawowym motywem wyjazdu jest chęć zwiedzania obiektów kulturalnych takich, jak: miejsca historyczne i archeologiczne, pałace, zamki, muzea, galerie, parki j ogrody, zespoły urbanistyczne miast i dzielnic, obiekty sakralne, trasy turystyczne związane z określoną tematyką, obiekty techniczne, a także uczestnictwo w imprezach kulturalnych i festiwalach.

Kultura powraca jako czynnik generujący turystykę i jako bodziec do inwestowania i reinwestowania w turystykę. Związki kultury z turystyką powstały przecież już wtedy, gdy nasi przodkowie przemieszczali się w poszukiwaniu nowego i pozostawiali ślady swojej obecności w postaci np. budowli sakralnych, obronnych, osiedli, dróg i historycznego zapisu utrwalonego w dziełach sztuki oraz w tekstach literackich.

Polska posiada znaczny potencjał kulturowy (zarówno dziedzictwo kulturowe, jak i kultura współczesna), znane w skali międzynarodowej główne miasta (Kraków, Warszawa, Wrocław, Gdańsk i Poznań są stosunkowo dobrze znanymi miastami w skali europejskie), duży potencjał rynkowy (szansą są nowe oferty pobytu w atrakcyjnym środowisku kulturowym i przyrodniczym), korzystne warunki dla rozbudowy infrastruktury turystycznej, tworzone przez istniejący potencjał turystyczny (w tym przebiegające przez Polskę europejskie szlaki kulturowe).

Można stwierdzić, że w miarę postępów integracji europejskie zainteresowanie naszym dziedzictwem kulturowym bezie rosło i że odpowiednia prezentacja tego dziedzictwa będzie miała bardzo ważne znaczenie.

Turystyka jest bardzo dużą szansą dla kultury. Pomóc może w ratowaniu zabytków, uchronieniu przed całkowitym zapomnieniem w różnych regionach kraju sztuki i rzemiosła ludowego.

W obrębie działalności turystycznej występują różnorodne dobra kultury, będące przedmiotem duchowych potrzeb turystycznych. Grupuje się je następująco:

• Przedmioty, miejsca i zjawiska związane z historią:

  • zabytki architektoniczne, historyczne, miejsca pamięci narodowej;

• Sztuka:

  • dzieła sztuki i wybory rzemiosła artystycznego,

  • instytucje gromadzące dobra kultury materialnej (np. muzea, biblioteki)

• Zjawiska życia będące wykładnikiem typu i poziomu współczesnej kultury:

  • współczesne osiągnięcia techniczne, gospodarcze i naukowe

  • instytucje kulturalne (prowadzące działalność kulturalną i kulturalno-rozrywkową, np. kluby, teatry, kawiarnie),

  • zjawiska życia kulturalnego (np. imprezy, festiwale),

  • organizacja i sposób życia innych gryp społecznych )np. wzory zachowań, style, moda),

• Kultura ludowa (kompleks tradycyjnej kultury ludowej, czyli nie tylko działalność artystyczna, ale i budownictwo, rzemiosło itp.),

• Przyroda jako wartość kulturowa (twory przyrody mające szczególne znaczenie symboliczne),

• Zagospodarowanie turystyczne (tylko te elementy, które będą zawierały założone właściwości dóbr kultury, np. wyposażenie bazy turystycznej w urządzenie kulturalne).

Kultura inspiruje rozwój turystyki, turystyka zaś wzbogaca, chroni i popularyzuje dobra kulturalne. K. Przecławski wyraża pogląd, iż turystyka może być traktowana jako funkcja kultury, element kultury, przekaz kulturowy, spotkanie kultur i czynnik przemian kulturowych. Naturalnie nie należy zapominać o stratach i istniejących zagrożeniach dla rozwoju miast, jeśli ruch turystyczny byłby nadmiemy. Pociągałoby to za sobą zniszczenie ekologiczne miast czy też negatywne wzorce zachowań społecznych. Optymalizacja wzajemnych stosunków turystyki i kultury może prowadzić natomiast do rozwoju duchowego współczesnego człowieka.

1. Agroturystyka w Polsce – szanse i bariery jej rozwoju

Pod pojęciem agroturystyka rozumie się organizowanie przez rodzinę rolniczą na wsi wypoczynku lub krótkiego pobytu turystycznego we własnym gospodarstwie rolnym, przy czym pobyt ten związany jest z wiejskimi atrakcjami, które turystom może oferować region i gospodarstwo rolne tam się znajdujące.

CECHY AGROTURYSTYKI:

• Ulokowana na obszarach wiejskich,

• Odznacza się cechami wiejskości, małą skalą przedsięwzięcia, wykorzystuje otwartą przestrzeń, kontakt z naturą, osobliwości regionu i tradycje,

• Podtrzymuje charakter regionu: jej rozwój powinien sprzyjać zachowaniu krajobrazu i specyficznych cech, które można odnaleźć jedynie na danym terenie.

AGROTURYSTYKA ROZWIJA SIĘ TAM, GDZIE:

• Daleko jest do turystycznych usług w miastach,

• Znajdują się małe i średnie gospodarstwa rolne, które nie są zdolne do modernizacji lub łączenia w większe jednostki,

• Są bardzo małe i bardzo biedne gospodarstwa nie wytwarzające żadnej produkcji na rynek i nie mające możliwości zajęcia się czymś innym,

• Znajdują się walory krajobrazowe i przyrodnicze, przyciągające turystów.

KORZYŚCI Z ROZWOJU AGROTURYSTYKI:

• utrzymywanie miejsc pracy,

• tworzenie nowych miejsc pracy

• wielozawodowość (pojawienie się innych zawodów niż rolnik),

• pozyskiwanie dochodów z innych źródeł (obsługi turystów),

• szczególna rola usług towarzyszących (wygodny transport, przejażdżki konno, kupowanie ludowych pamiątek),

• podtrzymywanie gospodarstwa rolnego

• wykorzystanie lasów

• ochrona krajobrazu, ochrona środowiska

• sztuka ludowa i rękodzieło są pożądaną atrakcją dla turystów

• aktywizacja kobiet wiejskich (przygotowywanie pokoi, posiłków)

Problemy związane z agroturystyką:

Rozwój agroturystyki choć może okazać się żyłą złota dla wsi i gospodarstw rolnych i choć wielu upatruje w nim szansy, dzięki którym obszary wiejskie wyjdą z zapaści - rodzi też problemy, których rozwiązanie nie jest łatwe:

• Goście; turysta staje się coraz bardziej wymagający i za lepszą ofertę chciałby płacić mniejszą cenę, gdyż za " duże pieniądze" można jechać za granicę.

• Konieczność sprostania konkurencji (trzeba przygotować cały pakiet programów, które pozwolą usatysfakcjonować przyjeżdżających turystów)

• Przygotowanie indywidualnej oferty w taki sposób, aby ten co przyjechał do na po raz pierwszy stał się naszym stałym klientem i namówił innych. Trzeba ustalić na jakiego turystę czekamy

• Wiele osób nie traktuje przedsięwzięcia agroturystycznego jak biznesu i stąd nie zadaje sobie trudu poznania prostych reguł marketingu, rachunkowości, kalkulacji, ekonomii rynku, co pozwoliłoby uniknąć wielu błędów.

Trudności rozwoju obszarów wiejskich w Polsce wynikają z niemożliwości szybkiego pokonania barier, takich jak:

• Bezrobocie, ( zamknięcia zakładów pracy)

• Brak kapitału

• Brak wyraźnych grup zawodowo czynnych, posiadających faktyczne kwalifikacje umożliwiające podjęcie na szeroką skalę przedsiębiorczości w określonym kierunku,

• Wyraźny niedorozwój infrastruktury,

• Brak systemu nowoczesnych instytucji wiejskich

• Tradycyjna struktura zawodowo-społeczna, której trzon stanowią rolnicy oraz ludność zajmująca się prostymi zawodami nierolniczymi, najczęściej z rolnictwem związanymi.

1. Udział Polski w międzynarodowym ruchu turystycznym

Po latach 90 turystyka stałą się ważną dziedziną gospodarki karowej, dzięki czemu nastąpił duży rozwój turystyki. Najlepszym rokiem turystycznym był 1997 – w tym roku Polskę odwiedziło 18,9 mln turystów, a ich wydatki to 8,9mld USD. W następnych latach był spadek. Przyjęto nową strategię rozwoju turystyki.

• We wcześniejszych latach ważną rolę odgrywała turystyka handlowa – przybysze ze wschodniej granicy kupowali towary na 2mld USD rocznie. Turyści z zachodu również zaopatrywali się w Polsce. Ten rodzaj turystyki zanikł po roku 2003 (powody wizowe, wyrównywanie się cen)

• Wśród uczestników zagranicznych migracji przeważają Niemcy i Amerykanie. Największym rynkiem turystycznym jest Europa a w niej Francja i Hiszpania.

• W 1995 rok-u Polska była na 9 miejscu pod względem odwiedzania w Europie mimo, że jest szczególnym krajem, bo odwiedzanym na podstawie paszportu, wkładki paszportowej, dowodu osobistego, przepustki granicznej. Nie zaliczamy tu przejazdów tranzytowych.

• W Polsce ruch turystyczny przez długie lata był ograniczony przez trudną sytuację polityczną

• Musimy lepiej się zareklamować (tradycja, folklor, kultura gościnność) by zachęcić turystów do odwiedzania naszego kraju.

• W przeszłości wyjazdy za granicę były bardzo ograniczone.

• Lata 90-te zmiana przepisów wizowych i wzrost zamożności ,społeczeństwa zwiększyła dynamikę i skalę wyjazdów zagranicznych. Motywami podróży Polaków są wakacje, zwiedzanie, interesy.

• W Polsce problemem jest wysoka jakość usług, przy różnym poziomie jakości

• Niestety turyści wolą odwiedzać kraje z lepszą infrastrukturą niż nasza i my też lubimy kraje o dobrym standardzie.

• Wstąpienie do Unii Europejskiej pozwala na łatwe podróżowanie między państwami członkowskimi

• Polscy turyści przebywają za granicą ok. 11 dni, natomiast zagraniczni turyści przebywają u nas ok. 4-5dni (zostawiają mniej pieniędzy)

We Włoszech wszystko zorientowane jest na turystów, dlatego tak dużo osób tam jeździ. Państwo dba o wysokie standardy po przez udzielanie ogromnych środków kredytowych.

Według WTO w roku 2020 Europa będzie obsługiwać 50% światowego ruchu turystycznego. Najwięcej turystów będzie jechać do Chin. Niestety Polski nie ma w pierwszej 20.

1. Zależność dynamiki ruchu turystycznego od stanu zagospodarowania turystycznego kraju

Bez odpowiedniego zagospodarowania turystyka nie jest możliwa. Aby zaspokoić potrzeby i oczekiwania turystów należy odpowiednio zagospodarować turystycznie daną miejscowość czy region. Stan zagospodarowania turystycznego musi zaspakajać wszystkie potrzeby przyjezdnego. Dlatego też ruch turystyczny odbywa się tam, gdzie pozwala na to zagospodarowanie.

Na stan zagospodarowania turystycznego składa się:

• Baza noclegowa – hotele, pensjonaty, schroniska, sanatoria

• Baza żywieniowa – sieć gastronomiczna, sklepy ogólnospożywcze

• Dostępność komunikacyjna (możliwość dotarcia do danej miejscowości oraz poruszania się po niej, taxi, minibusy, komunikacja miejska)

• Baza towarzysząca

  • usługi profilaktyczne – lecznicze, źródła wód leczniczych, przychodnie

  • usługi kulturalno rozrywkowe – muzea, kluby, czytelnie, kino, teatr, dyskoteki, baseny, korty tenisowe

  • usługi rzemieślnicze – naprawa sprzętu, serwisy, usługi fotograficzne

  • usługi informacyjne

  • usługi handlowe

Tworząc zagospodarowanie turystyczne danej miejscowości należy zadbać o zaspokojenie podstawowych potrzeb turysty jakimi są nocleg, wyżywienie, transport, ale także trzeba zagwarantować mu możliwość zagospodarowania czasu wolnego.

W Polsce na dynamikę ruchu wpływa sezon, który praktycznie ogranicza się do 3 miesięcy. Dlatego też ważną kwestią jest, aby obiekty zagospodarowania turystycznego były wielofunkcyjne. Spowoduje to, iż turyści będą z nich korzystać również po sezonie. Przyczyni się to do wzrostu ruchu turystycznego danej miejscowości.

Wysoki ruch turystyczny odbywa się tam, gdzie jest bogate zagospodarowanie turystyczne, a jego standard jest na wysokim poziomie jakości.

1. Rola wiedzy psychologicznej w rekreacji

Wiedza psychologiczna jest bardzo ważnym czynnikiem, który pomaga przy organizowaniu czasu wolnego. Rekreacja stanowi jeden z najbardziej rozwijających się obszarów praktyki społecznej, który wymaga zagłębienia wiedzy psychologicznej.

Psychologia na użytek rekreacji:

W określeniu użyteczności wiedzy psychologicznej w dziedzinie rekreacji i turystyce pozwalają następujące pytania:

• Kto i z jakich powodów podejmuje aktywność rekreacyjną i turystyczną

• Jakie są różnice między ludźmi w zakresie ich potrzeb i motywów wyboru poszczególnych form rekreacji i turystyki

• Na czym polegają społeczno – sytuacyjne uwarunkowania podejmowanej aktywności

• Jaką rolę może spełniać rekreacja w dążeniu do harmonijnego rozwoju i samourzeczywistnienia człowieka

• Co stanowi o psychoterapeutycznej funkcji rekreacji i turystyki wobec obciążeń cywilizacyjnych i degradacji środowiska naturalnego.

Wiedza psychologiczna to wiedza o tym, w jaki sposób:

• Środkami dostępnymi w rekreacji i turystyce oddziaływać na innych, aby ich cieszyć, wzbogacać duchowo, a jednocześnie skłonić do aktywnego rozwijania postaw prorekreacyjnych i proturystycznych (prozdrowotnych)

• Kształtować innych z pomocą rekreacji i turystyki oraz związanych z nią uwarunkowań środowiskowo – społecznych, dla dobra wspólnego

• Wpływać na samego siebie, aby postępować zgodnie z oczekiwaniami społecznymi, w zgodzie z uznawanymi przez siebie wartościami rekreacyjnymi i turystycznymi

• Wykorzystać rekreację do przeciwdziałania stresowi i negatywnym emocjom.

Powyższe problemy mogą być rozwiązywanie jedynie, jeżeli się zastosuje do nich wiedzę psychologiczną.

Osoby pracujące w dziedzinie rekreacji i turystyki powinny posiadać wiedzę na temat takich aspektów psychologii jak:

• Percepcja

• Osobowość

• Samoocena

• Potrzeby

• Temperament

• Procesy motywacyjne

• Postawy i ich kształtowanie

• Aspekty fizjologiczne.

Reasumując wiedza psychologiczna jest bardzo ważnym aspektem w rekreacji. Znajomość psychologii sprawia, iż osoby ją uprawniające czerpią korzyści jakie daje rekreacja. Organizator różnych form rekreacji, dzięki wiedzy psychologicznej, sprawia iż wszystkie funkcje rekreacji są w pełni wykorzystywane. Psychologia też pozwala na uniknięcie przykrych sytuacji np. ze złego doboru formy rekreacji, pozwala także na uniknięcie różnego rodzaju konfliktów między uczestnikami. Wiedza psychologiczna to umiejętność komunikacji i sztuka porozumiewania się.

1. Prawne zasady podziału biur podróży i zakresy ich obowiązków wobec klientów

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 o usługach turystycznych przedstawia podział biur turystycznych:

• Organizator – prowadzi działalność polegającą na organizowaniu imprez turystycznych. Wymaga specjalnego zezwolenia (wydaje wojewoda właściwy dla danego miejsca zamieszkania)

• Pośrednik – przedsiębiorca, którego działalność polega na wykonywaniu na życzenie klienta czynności związanych z zawieraniem umów o świadczeniu usług turystycznych. Również wymaga zezwolenie

• Agent - przedsiębiorca, którego działalność polega na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie sług turystycznych, działa na rzecz organizatora. Nie wymaga zezwolenia

W ustawie zawarte są wymagania, jakie musi spełnić osoba zajmująca się organizowaniem imprez turystycznych lub pośrednictwem w zawieraniu umów o świadczeniu usług turystycznych. Dotyczą one wykształcenia, praktyki i doświadczenia w branży turystycznej:

• rok praktyki w obsłudze turystów i ukończone studia wyższe z zakresu turystyki i rekreacji, prawa, ekonomii lub zarządzania i marketingu;

• 2 lata praktyki w obsłudze turystów i ukończoną szkołę średnią z zakresu obsługi turystów lub ukończone studia wyższe inne niż wymienione w pkt 1;

• 4 lata praktyki w obsłudze turystów i ukończoną szkołę średnią inną niż wymieniona w pkt 2;

• 6 lat praktyki w obsłudze turystów, w pozostałych przypadkach.

Przedsiębiorca musi spełnić również takie warunki jak: musi być osobą nie karaną za przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu, wiarygodności dokumentów, mieniu oraz przeciwko obrotowi gospodarczemu oraz musi zawrzeć: umowę gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo umowę ubezpieczenia na rzecz klientów.

Organizatorzy

Do organizatora należy najwięcej czynności.

Organizator realizuje czynności:

1. prowadzi rozpoznanie popytu i podejmuje decyzje dotyczące segmentu rynku i form obsługi określających obszar działalności

2. przygotowuje konkretne oferty programów imprez wraz z prowadzeniem kalkulacji kosztów i cen

3. zabezpiecza potrzebne dla realizacji imprez usługi cząstkowe starając się o ich pozyskanie po najniższych cenach

4. zawiera umowy z partnerami zagranicznymi na realizację części zagranicznej pakietu w turystyce zagranicznej

5. podejmuje decyzje dotyczące form sprzedaży produktu na rynku (wybiera dystrybutorów itp.)

6. zapewnia realizacje imprezy

7. dokonuje finansowego rozliczenia z dostawcami usług i klientami

8. rozlicza pakiety usług oceniając słuszność decyzji dotyczących wyboru produktu, polityki cenowej i osiąganych korzyści finansowych

Pośrednicy tworzą podstawy handlowego kontaktu pomiędzy producentem usług, a ich nabywcami

Do najważniejszych usług stanowiących przedmiot pośrednictwa turystycznego należy:

• sprzedaż pakietów touroperatorów

• sprzedaż biletów na różne środki transportu

• sprzedaż usług instytucji kulturalnych i sportowych

• sprzedaż usług ubezpieczeniowych

• sprzedaż usług żywieniowych

• skup i sprzedaż walut

• załatwianie w imieniu klienta formalności paszportowych i wizowych

1. Rola pilotów wycieczek i przewodników turystycznych w realizacji programów imprez krajoznawczych

Temat ten jest zagadnieniem, który w równym stopniu dotyka biura podróży i jego klientów. Podział na pilota i przewodnika występuje tylko w Polsce.

Ustawa określa kto może być pilotem i przewodnikiem. Muszą zostać spełnione takie warunki jak:

• ukończona szkoła średnia

• stan zdrowia umożliwiający wykonywanie tej czynności

• niekaralność

• przejść szkolenie i zdać egzamin

Obowiązki pilota (biuro podróży - pilot)

1. obywatelskie – troska o przestrzeganie przez turystę obowiązującego prawa o ruchu granicznym, przepisach celnych, dewizowych własnego kraju i innych krajów tranzytowych.

2. handlowe – pełna realizacja programu – zapewnienie turystom pełnej realizacji umowy dotyczącej standardu u usług, ilości i jakości usług i terminowości ich dostarczenia. W sposobie zaspakajania potrzeb turystów pilot wykazuje swoje umiejętności i zdolności.

3. opiekuńcze:

   1. bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, które pilot musi zagwarantować uczestnikom: fizyczne - stałe przypominanie o warunkach poruszania się po drogach, w górach, o bezpieczeństwie w hotelu, nad wodami, na granicy; psychiczne – jest to problem bardziej złożony, jak różne są motywy turystów, pilot spotyka się z różnymi grupami turystów – od przygotowanych do nieprzygotowanych, których łatwiej zaciekawić ale za to mogą sprawiać więcej kłopotów.

   2. Świadczenie usług tłumacza tam gdzie jest to konieczne (na granicy, w hotelu, w szpitalu, w kontaktach z przedstawicielami porządku)

Prawa pilota – pilot ma takie same prawa jak każdy uczestnik imprezy. Ma również prawo do wynagrodzenia za wykonaną pracę, prawo posiadania legitymacji i noszenia odznaki po zdanym egzaminie.

Pilot musi działać jako psycholog, jako realizator grupy, realizator produktu, musi znaleźć odpowiednią metodę. Musi szybko rozszyfrować grupę i zobaczyć z kim ma do czynienia. Do swoich obserwacji musi dopasować metody. Najlepiej jak będzie demokratycznym liderem, który będzie uwzględniał wszystkie możliwego uwzględnienia propozycje, prośby i uwagi do tego momenty, w którym nie zagraża to podstawowym celom realizacji programu. Wtedy staje się autokratą – ma obowiązek wobec państwa, biura podróży i uczestników, żaden z tych elementów nie może być ominięty.

Pilot nie ma szans uniknięcia konfliktów takich jak:

1. konflikt interesów

2. konflikt adaptacyjny

3. konflikt postaw

Pilot żeby sprostać oczekiwania biur podróży i turystów musi być:

• czysty, w przypadku mężczyzn ogolony, pachnący, ubrany stosownie do rodzaju imprezy

• człowiek dobrze zorganizowany, ma wszystko uporządkowane, posiada dobrą pamięć.

• musi stale kształtować sposoby pracy z grupą. Dotyczy to też swoich zachowań. Pilot jest wyjątkową postacią, która decyduje o realizacji imprez i wartości jaką osiągają turyści.

Przedstawicielem biura podróży może być pilot lub specjalny przedstawiciel biura. W przypadku imprez wypoczynkowych połączonych z transportem lotniczym często spotkanie odbywa przedstawiciel biura przekazując obowiązki pilotowi-rezydentowi. W przypadku innych imprez spotkanie uczestników jest z pilotem

Przewodnik – to osoba posiadająca uprawnienia, która w zakresie oprowadzania wycieczek udziela informacji krajoznawczej i sprawuje nad nimi opiekę. Przekazuje wiedzę krajoznawczą, informuje klienta o tych elementach programu, które dostarczają wiedzy o kulturze, zabytkach historii. Jego rola też jest bardzo ważna, ale dotyczy tylko fragmentu realizacji programu.

Pilot jest tylko jeden a przewodników jest kilka grup (przewodnicy miejscy, terenowi, muzealni).

Przewodnicy górscy – dzielą się na :

- sudeckich

- tatrzańskich – muszą mieć najwyższe kwalifikacje

- beskidzkich

- bieszczadzkich

Są 3 kategorie – wiążą się one z doświadczeniem i rodzajem gór.

1. Kultura i etyka zawodowa pracowników turystyki

Turystyka jest najszybciej rozwijającym się kierunkiem. Oznacza to mnogość podmiotów ale również mnogość oferty turystycznej. Jakość obsługi jest odpowiedzialna za jakość usługi. Dlatego też bardzo ważnym problemem jest odpowiednie zachowanie przewodników, pilotów, kierowców itp. To co będzie wyróżniało produkty to ich jakość. Dlatego też osoba pracująca w dziedzinie turystyki powinna być życzliwa, otwarta, komunikatywna, uprzejma i posiadająca wysoką kulturę osobistą.

W 1999 roku WTO przyjęło „turystyczny kodeks etyki” opracowany przez 68 krajów – pokazuje to jak ważna jest turystyka w rozwoju człowieka oraz jak ważne są problemy związane z kulturą i etyką.

Do najważniejszych cech jakie powinien mieć pracownik branży turystycznej, zaliczamy: życzliwość wysoka kulturę osobistą, otwartość, komunikatywność, uprzejmość. Praca w turystyce wymaga odpowiedniego wykształcenia, starannego przygotowania i predyspozycji do pracy z ludźmi. Konieczna jest znajomość języków obcych, programów komputerowych, techniki pracy biurowej, przepisów prawnych, geografii, socjologii i psychologii. Pracownik powinien świetnie orientować się w regułach obyczajowych, prezentować odpowiednia postawę moralną.

Zaspokajanie oczekiwań turystów

Dobra znajomość nawyków tradycji i zachowań turystów pozwoli lepiej ich obsłużyć i zachęcić do kolejnych odwiedzeń w danym kraju lub regionie. Ostre i gwałtowne zwracanie uwagi nie powinno mieć miejsca gdyż zniechęci ono klienta. Gdy klient staje się niegrzeczny, pracownik powinien być opanowany i starać się uspokoić gościa. By turyści byli zadowoleni pracownik musi być zawsze punktualny i bez wyjątku dotrzymywać słowa.

Dobre obyczaje w pracy

Praca w turystyce wymaga elegancji i staranności, pracownik musi być przyjaźnie nastawiany do otoczenia i współpracowników. Powinien zawsze służyć pomocą. Dobra atmosfera w stosunkach międzyludzkich, szczególnie w firmach, gdzie jest niewiele osób sprawia, że życie staje się prostsze i przyjemniejsze.

Kultura obsługi klienta

Każdy klient musi poczuć, że jest wyjątkowy. Należy pamiętać o zwrotach grzecznościowych stosunku nie tylko dla klienta, ale całego otoczenia; ważne są gesty, spojrzenie, nie należy unikać wzroku klienta, a wręcz utrzymywać z nim stały kontakt wzrokowy.

1. Zadania administracji rządowej i samorządu terytorialnego w rozwoju turystyki

W polityce polskiego rządu, turystyka wskazywana jest jako sektor, który może w istotny sposób wspomagać realizację ważniejszych programów rządowych, również jako jeden z sektorów mogących zapewnić dynamiczny rozwój gospodarczy.

Administracja rządowa odpowiedzialna jest za przyjmowanie dokumentów określających kierunki rozwoju turystyki.

Kolejnym zadaniem rządu jest zabezpieczenie środków finansowych, niezbędnych do realizacji założonych celów.

Kontrolę nad realizacją zadań ma minister właściwy.

Minister właściwy do spraw turystyki zobowiązany jest do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrów w stosunku do turystyki oraz do przedkładania w tym zakresie inicjatyw i projektów aktów normatywnych na posiedzenia Rady Ministrów.

• opracowywanie projektów nowelizacji, wdrażanie, nadzór merytoryczny oraz monitorowanie następujących ustaw

• prowadzi też zadania w zakresie współpracy z zagranicą w sferze turystyki we współpracy z ministrem właściwym do spraw zagranicznych oraz wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej

• podnoszenie jakości kształcenia kadr dla turystyki

• działania związane z przygotowaniem i doskonaleniem kadr turystycznych

• współdziała z innymi organami administracji rządowej i państwowymi jednostkami organizacyjnymi, organami samorządu terytorialnego jak również z organami samorządu gospodarczego oraz innymi organizacjami społecznymi i przedstawicielami środowiska turystycznego

Stworzenie konkurencyjnego produktu turystycznego, przygotowanie wykwalifikowanych kadr, rozwój spójnego i skutecznego systemu marketingu, usprawnienie informacji turystycznej oraz modernizacja infrastruktury – to główne cele Strategii rozwoju turystyki na lata 2007-2013 , przygotowanej przez Ministerstwo Gospodarki.

Samorząd terytorialny (Gmina Powiat Województwo)

Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

Do podstawowych celów samorządów terytorialnych zalicza się:

• wzrost wydatków turystów i dochodów z turystyki,

• rozwój popytu na najbardziej opłacalnych rynkach i segmentach,

• wzrost zatrudnienia w turystyce.

Według przedstawicieli administracji rządowej do podstawowych zadań samorządów terytorialnych zalicza się:

• stymulowanie popytu na usługi turystyczne z gospodarczego punktu widzenia,

• koordynacja promocji,

• tworzenie narzędzi promocji dla przemysłu turystycznego,

• wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw w działaniach promocyjnych.

Samorząd terytorialny jest odpowiedzialny za wspieranie sektora turystyki w zakresie informacji turystycznej, marketingu i rozwoju produktu turystycznego.

Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów, wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.

Jednostki samorządu terytorialnego odpowiedzialne są za rozwój infrastruktury turystycznej (drogi, baza noclegowa, itp.) odpowiada za rozwój miejscowego zagospodarowania turystycznego. Dba o wysokim poziom jakości usług. Dodatkowo przyczynia się do powstawania LOT-ów i ROT-ów oraz dba o integracje działań w celu rozwoju turystyki. Zadaniem samorządu terytorialnego jest promocja gminy i powiatu jako miejsca atrakcyjne turystycznie.

1. Wpływ walorów przyrodniczych Polski na rozwój turystyki

Elementem charakterystycznym dla podstawowych walorów turystycznych są cechy środowiska przyrodniczego. Zalicza się tu miejsca o specyficznym klimacie, tereny górskie, wybrzeża morskie, plaże, kąpieliska, miejsca lokalizacji źródeł mineralnych.

Dobra naturalne: tj. taki jak powietrze, klimat, konfiguracja terenu, krajobraz. Konfiguracja terenu może stanowić niebagatelną atrakcję turystyczną. Taką atrakcją może być; Wielki Kanion, jaskinie Frasassi we Włoszech.

Stan środowiska naturalnego jest czynnikiem sprzyjającym rozwój ruchu turystycznego w Polsce.

Po kilkudziesięciu latach zaniedbania stan ten stale się poprawią, a dzięki odpowiednim działaniom przyroda zaczęła się odradzać, tam gdzie dotychczas poddawana była przyrodniczej degradacji. Dobry stan środowiska przyciąga turystów, którzy szukają w Polsce przestrzeni turystycznej zapewniającej czyste powietrze, wodę i nieskazitelną zieleń. Odpowiednia i zdecydowana polityka ekologiczna oraz jej konsekwentna i szybka realizacja stała się niezbędnym warunkiem umożliwiającym osiągnięcie sukcesu w dziedzinie turystyki, dlatego też stan przyrody w kraju jest dzisiaj jego turystyczną wizytówką.

Walory przyrodnicze przyczyniły się do powstania nowej formy turystyki jaką jest Ekoturystyka.

Ekoturystyka - forma turystyki, która aktywnie zbliża do natury daje bliższe i pełniejsze poznanie związków człowieka z otaczającym go środowiskiem na poziomie istotnego, indywidualnego doświadczenia.

Ekoturystyka jest odwrotnością koncepcji umasowienia turystyki. Dba o to by przychody z turystyki nie przeważały nad racjami utrzymania środowiska naturalnego w jego bezpiecznym stanie.

O atrakcyjności turystycznej danego regionu decydują walory turystyczne. Oznacza to, że walory przyrodnicze przyczyniają się do atrakcyjności danego regionu i wzrostu ruchu turystycznego.

Obszary o wysokich walorach przyrodniczych, a wśród nich zwłaszcza parki narodowe i krajobrazowe są szczególnie atrakcyjne dla turystów. Dzięki swojej infrastrukturze mają one możliwość zapewnienia lepszych warunków pobytu i rekreacji, jednocześnie oferując szeroką gamę różnego rodzaju atrakcji przyrodniczych (muzea, ścieżki dydaktyczne, szlaki turystyczne, punkty widokowe itp.)

Walory przyrodnicze w Polsce

Na terenie Polski występują liczne i unikalne gatunki roślin i zwierząt, co sprawia, że walory przyrodnicze Polski uważane są za bardzo cenne i wyjątkowe w skali kontynentu.

Przyroda Polska charakteryzuje się dużą bioróżnorodnością i występowaniem osobliwych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym ekosystemów.

Na walory przyrodnicze Polski składają się walory wypoczynkowe i krajoznawcze. Walorami wypoczynkowymi dysponują obszary nadmorskie, pojezierza, górskie oraz inne regiony kraju o czystym środowisku, korzystnym dla zdrowia mikroklimacie i bogatej roślinności. Na pograniczu walorów przyrodniczych i poza przyrodniczych znajdują się np. ogrody botaniczne i zoologiczne, parki narodowe i krajobrazowe, punkty widokowe.

Florę naszego kraju tworzy wiele gatunków grzybów oraz roślin, w tym także gatunków roślin nasiennych.

W Polsce występuje bardzo duża różnorodność świata zwierząt. Składa się na nią wiele gatunków bezkręgowców i kręgowców. Na uwagę zasługują sukcesy Polski w zakresie ochrony gatunków zagrożonych: restytucja żubra, bobra i łosia oraz utrzymanie jednej z największych w Europie populacji wilka.

Walory przyrodnicze mogą jednak być niszczone przez ludzką niefrasobliwość, wandalizm, brak szacunku do przyrody. Dlatego tak ważną kwestią jest stała troska o ochronę środowiska naturalnego.

Podkreślić należy, że walory przyrodnicze służą nie tylko turystom, przybyłym do danej miejscowości, ale także ludności miejscowej (tubylcom).

1. Pozytywne i negatywne skutki ruchu turystycznego

Skutki rozwoju turystyki i ruchu turystycznego mogą przejawiać się w różnych sferach takich jak np. środowisko przyrodnicze czy też zagospodarowanie przestrzennego danej miejscowości.

Negatywne skutki ruchu turystycznego:

Dysfunkcje społeczne:

• Konflikty miedzy ludnością miejscową, a turystami. Turyści często demonstrują zachowania i postawy, które nie są akceptowane przez ludność miejscową. Turystom dozwolone są pewne zachowania całkowicie zabronione ludności miejscowej, co wywołuje niezadowolenie i negatywne uczucia wobec turystów, np. zbyt swobodne zachowanie i zbyt skąpe odzienie turystów europejskich na plażach w krajach arabskich; w krajach islamu obowiązuje zakaz spożywania alkoholu, ale nie jest on stosowany wobec turystów w hotelach i restauracjach.

• Zmiany w życiu społecznym miejscowej ludności. Na skutek rozwoju turystyki i kontaktów z turystami zmienia się styl życia miejscowej ludności, następuje przejmowanie obcych wzorów życia.

• Zjawiska patologii społecznej czyli rozprzestrzenia się narkomania, pijaństwo, kradzieże, prostytucja, choroby zakaźne.

Dysfunkcje kulturowe:

• Niszczenie lub zanik tradycyjnej kultury ludowej. Miejscowości turystyczne oferują bardziej skomercjalizowaną i fałszywą wersję swego obyczaju i folkloru, dostosowaną do oczekiwań i wyobraźni turystów. Na skutek naśladownictwa i kontaktu z innymi kulturami zmienia się i ujednolica tradycyjna kultura.

• Niszczenie wartości religijnych, moralnych. Turysta może być nośnikiem niekorzystnych, negatywnych zachowań i zjawisk społecznych. Przykładem takich zachowań jest głośne zachowanie się w świątyniach, ignorowanie miejscowych obyczajów religijnych.

Dysfunkcje ekonomiczne:

• Zmiany w rolnictwie. Rozwój turystyki na danym obszarze może być powodem zmiany struktury upraw gospodarstw rolnych z profilu żywieniowego na produkcję komercyjną (uprawa warzyw, owoców, kwiatów), np. Jawa (Indonezja), Antyle, Wyspy Bahama.

• Migracje ludności. ludność wiejska w poszukiwaniu pracy migruje do miejscowości turystycznych, gdzie istnieją większe możliwości zarobkowania, np. utworzenie ogromnego regionu turystycznego w Cancun doprowadziło do wyludnienia wnętrza Płw. Jukatan (Meksyk).

• Konieczność zwiększenia importu. inwestycje w sektorze turystycznym w krajach słabo rozwiniętych oznaczają konieczność sfinansowania kosztownego importu z krajów uprzemysłowionych (wyposażenie hoteli, produkty spożywcze itp.)

• Rozwój monokultury turystycznej. Nadmierny wzrost znaczenia turystyki może spowodować uzależnienie gospodarki (krajowej lub lokalnej) od turystyki, co przy załamaniu ruchu turystycznego może mieć bardzo negatywne skutki. Egipt (gwałtowny spadek wpływów dewizowych po zamachach na turystów), Małe Antyle (np. Montserrat).

Dysfunkcje przyrodnicze (ekologiczne):

• Zakłócenie równowagi lub degradacja środowiska naturalnego. Zanieczyszczenie wód i powietrza, zaśmiecanie, wypłoszenie zwierzyny lub przeciwnie - przyzwyczajenie zwierzyny do karmienia przez turystów, przełowienie łowisk (wędkarstwo), zmiany gatunkowe (synantropizacja siedlisk), np. rejon Tatr i Zakopanego, Wielkie Jeziora Mazurskie, Balaton.

• Obniżenie jakości życia. Zbyt intensywny ruch turystyczny obniża jakość życia przez nadmierny ruch samochodów, motorówek, ciągły ruch i tłok w pewnych miejscach. Przykładem są miejscowości turystyczne w sezonie, np. Zakopane, Jastrzębia Góra, Mikołajki.

• Niszczenie krajobrazu - przypadkowe i nieprzemyślane osadnictwo (np. domki letniskowe) może powodować architektoniczne niszczenie krajobrazu, np. Zakopane, schronisko pod Baranią Górą, Jeż. Żarnowieckie.

• Powstanie wydeptanych przez turystów ścieżki na podłożu skalnym

• Zmiany w rzeźbie terenu

• Zwiększenie zanieczyszczenia powietrza (ruch samochodowy)

• Selektywne niszczenie atrakcyjnych gatunków roślin i zwierząt

• Zaburzenia równowagi ekologicznej np.: obniżenie wody w jeziorach

• Zmiany struktury i ułatwienie erozji gleby;

• Zanieczyszczenia wzdłuż szlaków turystycznych;

Dodatkowo: do negatywnych skutków turystyki zaliczamy hałas oraz nadmierne zaludnienie miejscowości turystycznych

Pozytywne skutki ruchu turystycznego:

Wiele pozytywnych skutków ruchu turystycznego można zauważyć w sferze ekonomicznej. Na dużej aktywności ruchu turystycznego korzystają przede wszystkim wszystkie przedsiębiorstwa z branży turystycznej oraz przedsiębiorstwa świadczą Ce usługi towarzyszące. Rozwój ruchu turystycznego w danym regionie powoduje kulturalną i gospodarczą aktywizację – zmniejszenie bezrobocia, wzbogacanie się mieszkańców atrakcyjnych turystycznie regionów oraz budżetów władz lokalnych.

• Popularyzacja odwiedzanych miejscowości turystycznych;

• Dzięki wzrostowi ruchu turystycznego wzrasta promocja odwiedzanego miejsca czy kraju

• Zmniejszanie bezrobocia po przez powstawanie nowych miejsc pracy przy obsłudze ruchu turystycznego oraz usług towarzyszących

• wzrost dochodów państwa z wpływów z turystyki

• Większa tolerancja wobec odmiennych przekonań i zachować

• Przejmowanie od turystów wielu pozytywnych postaw i zachowań

• Wartości poznawcze i krajoznawcze

• Polepszanie zdrowia

• Zwiększenie poziomu wiedzy kulturalnej i krajoznawczej społeczeństwa

1. Cechy architektury gotyckiej; najważniejsze budowle tego okresu w Polsce.

Styl gotycki (1250-1500) opierał się w dużym stopniu na religii, w tym okresie powstało wiele budowli sakralnych, choć nie tylko. Przejawiał się najpełniej w architekturze, której początkowo były podporządkowane rzeźba i malarstwo. Sztuka gotycka tworzona przede wszystkim na potrzeby kościoła i wiary chrześcijańskiej w architekturze i malarstwie stworzyła wiele wspaniałych świeckich dzieł. Budowle wznoszone były z cegieł, ściany pełniły funkcję konstrukcyjną, podtrzymywane były skarpą.

Skarpa: przypora- mur odchodzący prostopadle na zewnątrz od ściany wysokiego budynku pełniący funkcję konstrukcyjną. Okna są dużo mniejszych rozmiarów, całość pozbawiona jest dekoracji rzeźbiarskich, zdobiona jest blendami.

Blendy: płytka wnęka w ścianie, o wykroju arkady lub okna, stosowana przede wszystkim w celach estetycznych, w kolorze jaśniejszym niż mur.

W tym okresie budowano kościoły halowe – czyli takie kościoły wielonawowe o równej wysokości wszystkich naw.

Cechy architektury gotyckiej

• budowle: kościoły, zamki obronne, ratusze, kamienice mieszkalne, ratusze, szpitale, sukiennice, hale targowe,

• wykorzystanie cegły czerwonej różnego kształtu jako budulca (czasami jeszcze stosowano kamień ciosany),

• zamiłowanie do wysokich, strzelistych budowli; przeważają linie pionowe,

• wznoszenie wież: dwie po bokach fasady lub jedna z boku albo na środku, albo dwie różnej wysokości,

• wykorzystanie sklepienia krzyżowo-żebrowego,

• wykończenie drzwi i okien w kształcie ostrołuku,

• upodobanie do wąskich, wysokich okien, pokrytych witrażami, u góry zakończonych manswerkiem,

• stosowanie portali uskokowo zwężających się do środka, pokrytych rzeźbami,

• wykorzystanie we wnętrzu kościołów wysokich, smukłych filarów złożonych z pęków półkolumn,

• stosowanie dla wzmocnienia ścian wysokich podpór tzw. skarp, znajdujących się na zewnątrz,

• umiejscowienie nad portalem – rozety – okrągłego okna wypełnione witrażami

• Zastosowanie systemu szkieletowego konstrukcji, opartej na sklepieniu krzyżowo –żebrowym, przyporach i łukach przyporowych;

Najważniejsze budowle:

• budowle sakralne:

  • Katedra na Wawelu

  • Archikatedra Oliwska

  • Kościół Mariacki w Krakowie

  • Kościół Św. Franciszka

  • Katedra gnieźnieńska

  • pocysterska bazylika w Pelplinie

• budowle świeckie:

• zamki w: Malbork, Sztumie, Ostródzie, Nidzicy, Brodnicy, Gołubiu, Kwidzynie, Lidzbarku Warmińskim.

• Ratusze w: Toruniu, Wrocławiu.

• Najstarsza budowla: Uniwersytetu Jagiellońskiego - Collegium Maius (budynek akademii krakowskiej)

• Ołtarz mariacki Wita Stwosza

Gotyk toruński - Toruń posiada po Krakowie największą w Polsce liczbę zachowanych, autentycznych zabytków gotyckich i najlepiej zachowany zespół gotyckiej architektury mieszkalnej w Europie północnej. Układ przestrzenny toruńskiej starówki, w tym siatka ulic, został zachowany w stanie zbliżonym do pierwotnego, czyli średniowiecznego. Najważniejsze zabytki gotyckie miasta (ratusz i kościoły) reprezentują sobą arcydzieła ludzkiego geniuszu twórczego.

1. Sztuka renesansowa w Polsce; główne centra i najważniejsze zabytki

Renesans w architekturze stanowił odzwierciedlenie poglądów filozoficznych, poszukujących wzorców w świecie antycznym. W związku z zainteresowaniami człowieka na to co świeckie w tym okresie budowano dużo pałaców, podmiejskich rezydencji, budynków użyteczności publicznej. W architekturze renesansu zaznaczył się powrót do wzorów antycznych, pojawiają się korynckie kolumny, okna z trójkątnymi przyczółkami, kopuły, kolumnady z arkadami.

Początki i rozwój renesansu w Polsce przypada na lata 1500-1542. Głównym protektorem artystów był Zygmunt I, a ośrodkiem  nowego kierunku – Kraków.

Budynki cechuje zwartość planu, prostota, czytelność i harmonia bryły wyraźnie opartej na ziemi. W budowlach uwzględnione są linie schodów, gzymsów, balustrad. Dekoracja ścian podporządkowana jest układom konstrukcyjnym. W budowlach można dopatrzyć się naśladowania z epoki średniowiecza. Łuki są tu formami półkolistymi, te właśnie łuki znajdują się w sklepieniach, arkadach, portykach, oraz na początku renesansu w oknach. Zrezygnowano z strzelistych wież zastępując je kopułami.

Cechy stylu renesansowego:

• arkadowe dziedzińce,

• widokowe balkony,

• skrzyńce, czyli kasetonowe stropy z rozetami lub głowami,

• sklepienia z ornamentami wyciskanymi w szlachetnym wapienno-gipsowym tynku,

• okna zwane lunetami, umieszczone często poniżej sklepień, we wgłębieniach.

• Ściany upiększano fryzami, freskami lub wielobarwnymi sgraffitami (zeskrobywanie według wzoru kilku warstw z barwnych tynków).

• Ceglaną, gotycką czerwień zastąpiły jasne elewacje

Zabytki architektury renesansowej w Polsce:

• Kaplica Zygmuntowska,

• Wawel (dziedziniec arkadowy),

• poznański ratusz

• Zamek w Baranowie

• Zamek w Krasiczynie - baszta Boska

• Kraków - Sukiennice

• Ratusz w Sandomierzu

• Katedra w Zamościu

• Brama Zielona

• Kamienice braci Przybyłów: pod św. Mikołajem i pod św. Krzysztofem w Kazimierzu Dolnym

• Kościół Matki Boskiej Łaskawej ojców Jezuitów w Warszawie

1. Rodzaje połączeń komunikacyjnych i odpowiadających im środków transportowych w turystyce.

Transport jest jedną z podstawowych usług turystycznych.

Trasa komunikacyjna – linia poruszania się (przemieszczania) środków transportu w różnych środowiskach – lądowych, wodnym, powietrznym. Może to być linia geometryczna, linia rzeczywista w postaci konstrukcji drogowej. Z wyznaczonej trasy pojazd nie może zboczyć.

Transport – ogół środków technicznych służących do przemieszczania (przewozu) osób i ładunków za pomocą pojazdów i urządzeń transportowych przystosowanych do poruszania się po trasach komunikacyjnych w różnych środowiskach.

Komunikacja lądowa

Pierwszym rodzajem połączenia komunikacyjnego jest komunikacja lądowa. W komunikacji lądowej wyróżniamy dwa rodzaje tras komunikacyjnych:

• Drogi – poruszają się po nich takie środki transportowe jak:

  • Autokar

  • Samochód osobowy

  • motocykl

• Tory kolejowe

  • Środki transportu to różnego rodzaju koleje (wąskotorowe, szerokotorowe)

Komunikacja wodna

Przy tego rodzaju komunikacji możemy wyróżnić podział na:

• transport po zbiornikach:

  • Kanał wodny, rzeka, jezioro. Środki transportu to:

  • Statek pasażerski

  • Prom

  • Jacht

  • Barka

    • transport morski

      • Trasa geometryczna

  • Statek pasażerski

  • Prom

  • Jach dalekomorski

Komunikacja powietrzna

W tym przypadku występuje jedna trasa komunikacyjna i jest nią trasa geometryczna. W komunikacji powietrznej wyróżniamy następujące środki transportowe

• Samolot

• Śmigłowiec

• Helikopter

1. Zakres i specyfika zagospodarowania turystycznego obszarów nadmorskich i górskich

Obszary nadmorskie

Są to bardzo atrakcyjne turystycznie obszary. Ich główną atrakcją jest oczywiście występowania morza, które daje wiele atrakcyjnych możliwości spędzania aktywnie czasu (kąpiele, sporty plażowe, turystyka kwalifikowana). Atrakcyjny jest również klimat morski – zawartość jodu w powietrzu, dla którego przyjeżdża wielu turystów w celach leczniczych. Tereny nadmorskie posiadają wyśmienite warunki dla turystyki wypoczynkowej.

Poza elementami zagospodarowania, które występują zazwyczaj we wszystkich miejscowościach turystycznych, w miejscowościach nadmorskich znajdują się również elementy zagospodarowania charakterystyczne tylko dla terenu nadmorskiego. Są to przede wszystkim różnego rodzaju urządzenia powierzchniowe takie jak plaże, kąpieliska, pomosty, mola itp. Wyposażenie stanowią leżaki, parawany, kosze plażowe itp.

W przypadku zagospodarowania terenów nadmorskich będzie również różniła się specyfika elementów zagospodarowania. Najbardziej atrakcyjne obiekty noclegowe będą usytuowane jak najbliżej morza. Dodatkowo nad morzem znajduje się zawsze wiele campingów i pól namiotowych. Punkty gastronomiczne będą miały charakter typowo morski – smażalnie ryb. Również obiekty usług turystycznych będą odpowiadać potrzebom turystów odwiedzających tereny nadmorskie. Należą do nich np. wypożyczalnie sprzętu wodnego, podmioty świadczące usługi serwisowe.

Turystyka nadmorska cechuje się dużą sezonowością. Najwięcej turystów przyjeżdża w sezonie letnim, kiedy jest gorąco. Sprawia to, iż dla wielu podmiotów gospodarczych jest to jedyny okres, kiedy mogą czerpać korzyści finansowe z turystyki.

Obszary górskie

Są to również atrakcyjne tereny polskie tak samo jak tereny nadmorskie. Główną atrakcją terenów górskich jest ukształtowanie terenów co za tym idzie walory przyrodnicze. Dla wielu turystów są to jedyne tereny gdzie mogą uprawiać turystykę kwalifikowaną (narciarstwo). W tym przypadku specyfika zagospodarowania również będzie się różniła.

Baza noclegowa – na terenach górskich znajduje się wiele schronisk rozmieszczonych przy górskich szlakach turystycznych. W miejscowościach górskich znajduje się również wiele sanatoriów ze względy na walory lecznicze tych terenów.

Podstawowe potrzeby turystyczne będą uzupełniane o taki usługi jak wypożyczalnie sprzętu narciarskiego, pijanie wód leczniczych, ośrodki muzealne przedstawiające kulturę regionu.

Na urządzenia sportowo rekreacyjne będą się składały wyciągi narciarskie, kolejki linowe itp.

Będą też występowały podmioty gospodarcze zaspakajające potrzeby turystów uprawiających różnego rodzaju sporty zimowe (wypożyczalnie, serwisy, wyciągi.

Tereny górskie również charakteryzują się sezonowością, jednakże dla turystów góry są atrakcyjne tak samo zimą jak i latem. Znajdzie się również wielu turystów, którzy chętnie przyjadą w okresie posezonowym.

1. Projektowanie programów imprez turystycznych z uwzględnieniem różnych kryterium (np. płci, wieku, grup turystycznych).

PROGRAMOWANIE:

cel imprezy – jaki charakter będzie miała impreza, czy pobytowy, czy objazdowy, czy taki i taki, określamy dla kogo będzie ta impreza:, czy impreza będzie dla dzieci, dla biznesu czy też dla rencistów i emerytów; określamy też środowisko: czy duże miasto, czy też środowisko wiejskie. każda dobrze zorganizowana impreza powinna spełniać 3 cele: cel poznawczy – zaspakajający wiedzy o kraju, poznanie jego przyrody, krajobrazu, dorobku i osiągnięć; cel wychowawczy – budzący zainteresowanie wartościami krajoznawczymi, szacunku dla własnych i innych osiągnięć, a także rozwijanie kultury osobistej i turystycznej; każda impreza powinna zapewnić pełną regenerację sił fizycznych i psychicznych wypoczywających.

wykorzystać termin imprezy – kwestia terminu musi być traktowana bardzo szeroko:

- musi uwzględniać czas (pora dnia, pora roku) i przestrzeń (góry, lasy, niziny, morze) – inaczej traktujemy ten problem dla każdej grupy wiekowej. Zasada przy imprezach wypoczynkowych – tydzień i jego wielokrotność (dla obniżenia kosztów). Nie opłaca się być małym biurem.

- termin imprezy jest terminem sztywnym, ale może być stosowany przy imprezach typowo pobytowo-wypoczynkowych, ponieważ te imprezy muszą być wzbogacone o imprezy fakultatywne. Termin ma wielkie znaczenie przy imprezach wypoczynkowych. Termin musi być bardzo dobrze dobrany.

zagwarantować właściwy wybór środka transportu – integralna część imprezy a nawet decydujący czynnik powodzenia imprezy, trzeba zadbać by wszystkie świadczenia były realizowane, świadczenia te muszą mieć podobny standard; samolot – jest najbezpieczniejszy ale drogi, jednakże jest to najwyższy standard. Czasami ograniczeniem może być pogoda. Są plusy i minusy; kolej – wygodny środek transportu ale ograniczony rozkładem jazdy, słabo realizowany przez turystykę dla realizacji grupowych imprez; promy i statki morskie – głównie wykorzystywane na Bałtyku np. prom do Szwecji czy Dani i Norwegii, promy ograniczają jednak realizację programu imprez. Najczęściej popularne są rejsy po morzach; autokar – najpopularniejszy środek transportu, niezastąpiony w turystyce, idealne rozwiązanie przy imprezach krajoznawczych, autokar pozwala wszędzie dojechać, a nawet zmienić trasę, jest tani. Jakość autokarów dzisiaj jest bardzo wysoka. Ma też swoje wady – awaria, długi czas oczekiwania na granicy, plusy przeważają

• uwzględniać ogólne zasady programowania – program nie może być przeładowany, turyści nie mogą być przeciążeni, największe atrakcje nie będą dla turystów ciekawe jeżeli będą zmęczeni. Realizacja programu nie powinna trwać dłużej niż 6h dziennie, zwiedzanie miast do 4h, muzeum do 2h, na śniadanie 1h, na obiad 1,5, na kolację 1h, przy 7dniach wycieczki przynajmniej pół dnia czasu wolnego do wyłącznej dyspozycji każdego uczestnika, pamiętać o potrzebach fizjologicznych, nie przymuszać turystów do każdej imprezy.