ZMIANY W NARZĄDACH

Zmiany w narządach i układach związane ze starzeniem się: Zmiana sylwetki, ↓ wzrostu o 3-5 cm, pogłębienie kifozy piersiowej, spłaszczenie lordozy lędźwiowej, często skolioza, ↓ odległości pomiędzy klatką piersiową a talerzami kości biodrowej, wysunięcie brzucha do przodu, pozorne ↑ obwodu, rotacja miednicy => zmiana rzutu środka ciężkości => kompensacyjne przygięcie w stawach biodrowych i kolanowych, masa ciała: ↑ do 50 rż, potem ↓ , ↑ objętości tkanki tłuszczowej, zanik elementów sprężystych mięśni, rozwój tkanki łącznej, kończyny szczuplejsze, tułów masywniejszy, zaburzenia chodu – drobne, krótkie kroki, chwiejność postawy - ↑ ryzyko upadków(gorsza kontrola położenia środka masy ciała, ↓ masy i siły mięśniowej)

Skóra: siwienie (u ok. 50% rozpoczyna się przed 50 rż.), łysienie, przebarwienia (photoaging) i odbarwienia, ↑ rogowacenie i złuszczanie naskórka, zanik elementów sprężystych i tkanki podskórnej, zanik i kruchość włośniczek, zanik gruczołów łojowych i potowych, małe urazy mogą wywoływać rozległe zmiany, często świąd skóry, choroby często występujące: zmiany naczyniowe, nowotwory.

Narząd wzroku: często suchość spojówek, obwódka starcza twardówki, źrenica węższa, ↓ reakcja na światło, gorsze przystosowanie do widzenia w ciemności, ↓ elastyczności soczewki => starczowzroczność (presbyopia), zmiany w soczewce i ciele szklistym => zmętnienia, błyski świetlne, olśnienie, ↓zdolności spostrzegania drobnych ruchów

choroby często występujące: zaćma, jaskra, retinopatia cukrzycowa

Narząd słuchu

głuchota starcza (presbyacusis):

-przyczyny: zmiany w narządzie Cortiego, neuronach n. VIII, zaburzenia przewodzenia

-dotyczy dźwięków o wysokiej częstotliwości

-trudności w rozumieniu spółgłosek, osób o wysokiej tonacji głosu, rozmowy prowadzonej w hałasie

-↑ czas reakcji na dźwięk

Zmysł smaku, węchu: ↓ zdolność odczuwania smaku słonego i gorzkiego, smak kwaśny i słodki odczuwane są bez zmian, ↓ zdolność rozróżniania zapachów.

Ośrodkowy układ nerwowy: degeneracja (gromadzenie się lipofuscyny, amyloidu, powstawanie blaszek starczych, ↓ ilości cytoplazmatycznego RNA, ↓ aktywności enzymów cytoplazmatycznych), zanik komórek kory, rogów przednich rdzenia, komórek układu autonomicznego, włókien nerwowych, kompensacyjne wydłużanie się i zwiększanie liczby dendrytów w pozostałych komórkach, łagodne niedobory neuroprzekaźników (DA, ACh, NA, serotonina) , osłabienie zdolności uczenia się (gorsza percepcja, wyniki w testach oceniających zdolności logicznego myślenia), upośledzenie zapamiętywania przy zachowanej pamięci zdarzeń odległych i zdolności korzystania z dawno nabytych umiejętności, upośledzenie pamięci wzrokowej, ↓ podzielność uwagi, wydłużenie czasu reakcji na bodźce, ↓ zmniejszenie czujności (gotowości do reakcji na niespodziewane i rzadkie bodźce)

drobnofaliste drżenie zamiarowe (starczy tremor)

- przyczyna: zmiany inwolucyjne w jądrach podkorowych

- dotyczy rąk, głowy, głosu

- może utrudniać pisanie, jedzenie itp.

- nasila się po spożyciu kawy, paleniu papierosów

Często zmiany osobowości (egocentryzm, obojętność lub przesadna uczuciowość)

Zanika zamiłowanie do zajęć o charakterze wyczynowym

* Na inwolucję nakłada się niekorzystny wpływ środowiska i chorób: choroby naczyniowe, niedobór witamin z grupy B, powikłania cukrzycy, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

Układ krążenia

Serce: odkładanie się lipofuscyny, amyloidu, zmiany zwłóknieniowe, zwapnienia, zmiany w mitochondriach, ↓ aktywności enzymów, wymiary serca jako narządu nieco zwiększają się, umiarkowany przerost ścian LK i powiększenie jam przedsionków; ew. niewielkie pow. jamy LK, często nieprawidłowości aparatu zastawkowego (fenestracje, zwłóknienie, zwapnienie), zmiany w układzie bodźcoprzewodzącym (zwłóknienia) => wydłużenie odstępu PQ, skłonność do bloków p-k, ↓ wewnętrznej częstość rytmu zatokowego

Naczynia krwionośne: zmiany ilościowe i strukturalne kolagenu i elastyny, zwapnienia w błonie środkowej => pogrubienie ściany naczyniowej, poszerzenie i wydłużenie aorty, ↓ podatności, stwardnienie i poszerzenie żył => ↑objętości łożyska naczyń żylnych, zaleganie krwi, naczynia włosowate – zmiany niewielkie, zaburzenia struktury i czynności śródbłonka naczyniowego

Fizjologia: ↑ obciążenia wstępnego i następczego. skurcz mięśnia sercowego: ↓ siły, ↑ czasu trwania, ↑ okresu refrakcji , kompensacja: przerost LK, powiększenie LP, ↑ objętości końcoworozkurczowej, wydłużenie czasu skurczu, frakcja wyrzutowa, objętość wyrzutowa i rzut serca utrzymane, upośledzenie funkcji rozkurczowej, spoczynkowa HR nie zmienia się (↓ zmienność HR), RR – zazwyczaj zwiększa się z wiekiem, krążenie wieńcowe – upośledzenie( zdrowe tętnice wieńcowe zachowują pełną rezerwę dylatacyjną i przepływową), gorsze warunki hemodynamiczne (↓gradientu między RRd w Ao a ciśnieniem w PP, spowolnienie relaksacji, przerost i usztywnienie mięśnia LK, rozstrzeń LK z niekorzystną przebudową), u większości zdrowych osób układ sercowo-naczyniowy jest w pełni wydolny do utrzymania odpowiedniego ciśnienia i przepływu w stosunku do potrzeb organizmu w spoczynku, zmiany fizjologiczne w układzie krążenia są najczęściej przesłonięte przez miażdżycę tętnic

częste choroby: miażdżyca tętnic, nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, zaburzenia rytmu (FA!)

Odpowiedź na wysiłek fizyczny:↓wrażliwość na katecholaminy (głównie ↓ efekt stymulacji β-adrenergicznej), ↓ maksymalnej HR , ↑ przyrostu RRs (prawidłowo: RRs ↑ o ≥ 30 mm Hg, ale < 200 mm Hg), objętość wyrzutowa, pojemność minutowa, tętniczo-żylna różnica zawartości tlenu ???, ↓ zwiększenia przepływu krwi przez mięśnie

=> nawet podczas wysiłków o niewielkim koszcie energetycznym możliwość powstania deficytu tlenowego => ↑ mleczanów podczas wysiłku powodującego jednakowe przyspieszenie czynności serca

wolniejszy powysiłkowy powrót HR, RR, zużycia tlenu i eliminacji CO₂ (> 5 min.)

Układ oddechowy: ↓ ruchomości klatki piersiowej, zmiana toru oddychania z brzusznego na piersiowy, ↓ objętości oddechowej i pojemności życiowej płuc (VC; 25 ml/rok); ↑ objętości zalegającej (RV) i RV/TLC (z 20% do 40%),poszerzenie obwodowych odcinków oskrzelików i pęcherzyków płucnych – rozedma starcza , ↓ sprężystości tkanki płucnej => ↑ oporów oddechowych i pracy związanej z oddychaniem, zmniejszenie wentylacji i wymiany gazowej w płucach przy niezmienionej perfuzji => ↓ PaO₂, słabsza reakcja na hipoksję i hiperkapnię, zmiany w krążeniu płucnym: stwardnienie tętnic, pogrubienie ścian włośniczek, ↓ ich liczby => ↑ oporu w krążeniu płucnym => przerost PK, skłonność do niewydolności prawokomorowej , zanik błony śluzowej dróg oddechowych, upośledzenie transportu rzęskowego, zaburzenia odruchu kaszlowego => upośledzenie usuwania zanieczyszczeń, skłonność do zakażeń

częste choroby: zakażenia, POChP, nowotwory, zatorowość

Odpowiedź na wysiłek fizyczny: zwiększa się przede wszystkim częstotliwość oddechów (a nie objętość oddechowa) , ↓ ↓ maksymalnej dowolnej wentylacji płuc (MVV) i ↓ maksymalnej wysiłkowej wentylacji płuc (V_Emax) => ↓ rezerwy wentylacyjnej => częste odczuwanie duszności w czasie wysiłku. Sprawność układu oddechowego nie ogranicza wydolności wysiłkowej

Układ ruchu

Mięśnie szkieletowe : wytrzymałości statycznej i dynamicznej mięśni, wydłużenie czasu pobudzenia utajonego, skracania się i rozluźniania mięśni, ↓ średniej objętości mitochondriów, ↓ masy mięśniowej - głównie ↓ liczby włókien

↓ siły mięśniowej

=> ↓ LBM

=> ↓ podstawowej przemiany materii

=> zaburzenia równowagi energetycznej

=> ↓ mechanicznego obciążenia układu kostnego

Kości : ↓ gęstości mineralnej (o 3-5% w ciągu 10 lat; 10-30% w dekadzie po menopauzie) => kruchość, ↓wytrzymałości mechanicznej i sprężystości. M: utrata kości beleczkowatej do 30%, korowej do 20%. K: utrata kości beleczkowatej do 50%, korowej do 30%

III. Zmiany więzadeł, torebek stawowych, chrząstek : częste dolegliwości: kurcze mięśni ud i podudzi (zaburzenia krążenia obwodowego, nadmierny wysiłek fizyczny, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej ↓ Na, Ca, K, Mg), drętwienie kończyn górnych (niewłaściwa pozycja w czasie snu)

częste choroby: choroba zwyrodnieniowa, osteoporoza, osteomalacja, entezopatie

Układ pokarmowy: ↑ wrażliwości, pogorszenie odnowy nabłonka, zaburzenia motoryki (zaburzenia struktury i czynności komórek mięśniowych, zmiany w układzie nerwowym), funkcje trawienne i wchłanianie niezaburzone, wydzielanie śliny nie zmienia się

częste zaburzenia czynnościowe: dyspepsja, biegunki, nietrzymanie stolca, zaparcia

częste choroby: uchyłkowatość, zmiany związane z miażdżycą, choroba wrzodowa, nowotwory, zespół upośledzonego wchłaniania

Układ moczowy: masa nerek nie zmniejsza się, ↓ czynności (↓ przepływu krwi przez nerki, ↓ funkcjonowania kłębków i kanalików => ↓ klirensu kreatyniny, zdolności zagęszczania moczu), stężenie kreatyniny bez zmian (↓wytwarzanie)

Ale: zmiany inwolucyjne nigdy same nie powodują niewydolności nerek, ↑ wrażliwości, pogorszenie odnowy nabłonka

częste choroby: zakażenia, przewlekła niewydolność, zatrzymanie lub nietrzymanie moczu, przerost prostaty

Układ immunologiczny: ↓ aktywności proliferacyjnej szpiku kostnego, przewaga czynników hamujących nad pobudzającymi dojrzewanie limfocytów, osłabienie odpowiedzi komórkowej oraz produkcji przeciwciał zależnej od limfocytów T, skłonność do autoimmunizacji, zmniejszenie odporności nieswoistej

często skąpoobjawowy przebieg zakażeń

często nowotwory i choroby z autoimmunizacji

ogólna aktywność układu immunologicznego zachowana w stopniu dostatecznym

Układ krwiotwórczy: ↓ ilości czynnej tkanki krwiotwórczej szpiku, zdolność hemopoetyczna szpiku zachowana do późnej starości( ↓ ↓ rezerw i zdolności kompensacyjnej szpiku, ↑ wrażliwość na czynniki uszkadzające szpik, znaczenie niedoborów pokarmowych)

Gruczoły dokrewne i metabolizm: ↓ wrażliwości na insulinę (często hiperinsulinemia , ↑ poposiłkowe stężenie glukozy przy prawidłowej glikemii na czczo (IGT), przyczyny: dieta, brak aktywności fizycznej, ↓ beztłuszczowej masy ciała, nieprawidłowe wydzielanie insuliny, insulinooporność , częste występowanie cukrzycy)

wygasanie czynności gruczołów płciowych

↓ zapotrzebowania na kalorie – ok. 12 kcal/dz/rok