STARZENIE

SIĘ

ORGAZNIZMU

Starzenie się jest procesem
fizjologicznym, oznaczającym
stopniowe ograniczenie rezerw
wydolności czynnościowej
poszczególnych układów i
organizmu jako całości.

Czas życia człowieka zmienia się z
pokolenia na pokolenie. Na podstawie
dostępnych źródeł uważa się, że
człowiek 5 tysięcy lat temu żył około
20 lat. Człowiek XX wieku wydłużył
swoje życie o połowę. Na początku
1900 r. średnia długość życia
mężczyzn w USA wynosiła 48 lat, a
dla kobiet 51 lat. W 1996 r. wynosiła
ona odpowiednio 72 lata u mężczyzn i
79 u kobiet. W wielu krajach
obserwuje się starzenie populacji.

Według ONZ populację uważa się za
starą, jeśli ponad 7 % ogółu ludności
ukończyło 65 lat. Zgodnie z przyjętą
skalą Europa jest dzisiaj w populacji
świata najstarsza. Obecnie ponad 10 %
ludności na świecie ma 60 i więcej lat.
Prognozy mówią o dalszym wzroście
liczby osób takim wieku. Zakłada się,
że do 2050 r. taki wiek będzie miała co
5 osoba. Jednocześnie z każdym
rokiem obserwuje się wzrost liczby
osób, które przekroczyły 90. rok życia.

Teorie na temat

starzenia

1.Teoria błędu

genetycznego

• W trakcie każdego podziału

komórki jest popełniany minimalny
błąd w przekazywaniu instrukcji
genetycznej. Nakładanie się takich
błędów doprowadza w końcu do
unicestwienia komórki.

2.Teoria

immunologiczna

• Procesy starzenia się organizmu wynikają

z osłabienia układu odpornościowego, a
szczególnie z upośledzenia
immunologicznej pamięci limfocytów.
Osłabiony system immunologiczny nie jest
w stanie skutecznie bronić organizmu
przed zakażeniami i rozwojem
nowotworów, traktuje komórki własne jak
obce, inicjując w ten sposób niezwykle
groźne procesy autodestrukcyjne.

3.Teoria wolnych

rodników

• Cząsteczki nazywane wolnymi rodnikami, nieustannie

powstające w organizmie i w środowisku naturalnym,

niszczą komórki, tkanki i narządy człowieka.

• Te niekorzystne dla ludzkiego ustroju cząsteczki

powstają pod wpływem czynników wewnętrznych,

takich jak procesy oddechowe komórki, procesy

enzymatyczne katalizowane przez niektóre enzymy,

autooksydacja związków biologicznie czynnych, w

wyniku fagocytozy i wątrobowej hydroksylacji leków.

• Powstawanie wolnych rodników przyspieszają

również czynniki zewnętrzne - reakcja tlenu z

paliwem napędowym wykorzystywanym w

silnikach, smog, spalanie substancji

organicznych i jełczenie tłuszczu oraz związki

tworzące się podczas produkcji mas

plastycznych.

• Toksyczne działanie wolnych rodników polega

na uszkadzaniu materiału genetycznego

(mutacje, nowotwory), utlenianiu

wielonienasyconych kwasów tłuszczowych

(miażdżyca) oraz na przyspieszaniu procesów

starzenia się komórek (inaktywacja enzymów,

uszkodzenie kolagenu, śmierć komórki).

4.Teoria enzymatyczna

• Proces starzenia się organizmu

jest wynikiem upośledzonej z
wiekiem syntezy enzymów,
głównie tzw. neuroprzekaźników,
obecnych w mózgu.

5.Teoria miażdżycowa

• Według tej teorii przyczyną

starzenia się organizmu jest
miażdżyca, która powoduje
degradację różnych narządów,
głównie serca i mózgu.

6.Teoria

zaprogramowanej

śmierci komórki

• W latach 70. wprowadzono pojęcie apoptozy, czyli

zaprogramowanej śmierci komórki. Nazwa pochodzi od

greckiego słowa określającego "kwiat tracący swoje

płatki" lub "drzewo tracące swoje liście". Samobójczy,

genetycznie zakodowany gen śmierci komórki jest

przyczyną systematycznego niszczenia komórek stałych

lub uszkodzonych przez różne czynniki toksyczne. Gen

p53, regulujący to zjawisko, nazwano "genem śmierci".

Genetycy całego świata zastanawiają się nad

możliwością blokowania "genu śmierci", czego efektem

mogłaby być nieśmiertelność komórek.

• Inną przyczyną śmierci komórki jest

skracanie się chromosomów. Po określonej

liczbie podziałów komórkowych dochodzi do

tak znacznego skrócenia chromosomów i

utraty tak dużej ilości genów, że komórka

zostaje pozbawiona informacji genetycznej i

umiera. Procesem tym steruje bezgenowa

część chromosomu, nazwana telomerem.

Jedynie w przypadku podziałów komórek

rakowych nie dochodzi do skracania

chromosomów, które mogą mnożyć się w

nieskończoność. W ten sposób komórki

zdrowe mają określony czas życia, podczas

gdy komórki rakowe żyją nieskończenie

długo

7.Apoptoza w sercu

• Apoptoza występuje we wszystkich

komórkach, także w komórkach

mięśnia sercowego - w miocytach.

Proces ten jest bardziej nasilony w

prawej komorze serca, co powoduje,

że ściany lewej komory są dwa razy

grubsze od prawej. Apoptozę

przyspieszają i nasilają takie

schorzenia jak nadciśnienie tętnicze

krwi i choroba niedokrwienna serca.

Zmiany

fizjologiczne

Zmiany fizjologiczne, określane jako

starzenie się występują wtedy, gdy kończą

się procesy wzrostowe organizmu. Dotyczą

one całego ustroju ludzkiego, jednak tempo

przebiegu procesów starzenia się cechuje

znaczne zróżnicowanie. Im osoby są

starsze, tym bardziej różnią się od siebie

cechami morfologicznymi i funkcjonalnymi,

a osoby będące w tym samym wieku

kalendarzowym mogą zdecydowanie różnić

się wiekiem biologicznym, co jest związane

ze zróżnicowaniem populacyjnym i

osobniczym. Wszystkie te zmiany mają

znaczący wpływ na wydolność wysiłkową

organizmu, a więc na poszczególne układy.

• Ograniczenie odczuwania smaku i

zapachu

• Ubytki w uzębieniu (ograniczenie

żucia i możliwości rozdrobnienia

pokarmu)

• Zmniejszone wydzielanie śliny i

enzymów w niej zawartych

• Zmiany zanikowe błony śluzowej

przewodu pokarmowego

(przyczyna zwolnienia ruchów

perystaltycznych)

Układ pokarmowy

• Zmniejszenie wydzielania soku

żołądkowego, zwłaszcza jednego z
jego składników - kwasu
chlorowodorowego

• Refluks żołądkowo-przełykowy
• Zmiany w wątrobie, układzie

żółciowym oraz trzustce, a w
rezultacie ograniczone
wydzielanie żółci i insuliny

Układ krążenia

• Serce u ludzi starszych jest zwykle znacznie

mniejsze niż prawidłowe, a naczynia

wieńcowe są znacznie zwężone.

• Ilość krwi wytłaczanej przez serce zarówno

podczas jednego skurczu, jak i w ciągu

jednej minuty, już w wieku 60 lat jest

dwukrotnie mniejsza niż w wieku 20 lat, co

pociąga za sobą znaczne upośledzenie

funkcji zaopatrywania komórek w tlen i

odprowadzania szkodliwych metabolitów tj.

mleczanów.

• Między 20 a 60 rokiem życia zwiększa się

ponad dwukrotnie opór w obwodowych

naczyniach krwionośnych, ze względu na

upośledzenie sprężystości ich ścian.

Spowodowane to jest odkładaniem się

złogów wapnia, cholesterolu oraz

występowania zmian szklistych, co

powoduje zmniejszenie możliwości

adaptacyjnych układu krążenia do

warunków powstałych podczas
wykonywania pracy.

• W okresie między 40 a 60 rokiem życia

zmniejsza się ilość krwi średnio o 7% u
mężczyzn i 8% u kobiet.

• Z wiekiem dochodzi do zmniejszenia się

wysiłkowej, indywidualnie maksymalnej

częstości skurczów serca, co przypisuje się

zmianom aktywacji układu współczulnego

oraz zmniejszeniu się wrażliwości struktur

mięśnia sercowego na aminy ketocholowe.

• Ze względu na zwiększone opory naczyniowe

w krążeniu płucnym u ludzi starszych w

momencie wysiłku wzrasta istotnie

skurczowe i średnie ciśnienie w tętnicy

płucnej. Poza tym wzrost oporu naczyniowego

znacznie zwiększa pracę serca. W wyniku

starzenia się ścian komór serca i naczyń

krwionośnych u ludzi starszych podczas

wysiłku fizycznego dochodzi do wzrostu

ciśnienia w komorach serca i tętnicach.

Układ oddechowy

• W starszym wieku sprawność układu

oddechowego jest zachwiana, występują

zmiany w czynności płuc, określane jako

rozedma, a także ograniczenia

ruchomości klatki piersiowej(zwapnienia

żeber i zmiany zesztywniające kręgosłup).

• Następuje zanik pęcherzyków płucnych, a

to pogarsza dyfuzję gazów przez

zmieniony nabłonek, elastyczność tkanki

płucnej zmniejsza się, płuca słabiej

rozszerzają się i kurczą na skutek czego

krew jest niedostatecznie utleniona.

• U osób starszych zauważa się

stopniowe ograniczenie pojemności
życiowej płuc z następowym
zaburzeniem wentylacji.

• Pojemność życiowa płuc w siódmej

dekadzie życia jest o 20-25 %
mniejsza niż w połowie trzeciej. Poza
tym maksymalna wentylacja
minutowa w wieku 70 lat spada do
65 % wartości szczytowej.

Układ mięśniowy

• Z wiekiem zanikają jednostki motoryczne

oraz zmniejsza się liczba włókien

mięśniowych zwłaszcza włókien szybko

kurczliwych. Redukcji włókien mięśniowych i

zmniejszaniu się masy mięśniowej

towarzyszy zwiększanie się w mięśniach

tłuszczu i kolagenu

• U osób starszych dochodzi do upośledzenia

zaopatrzenia włókien mięśniowych w

substraty energetyczne wskutek

zmniejszenia się sieci naczyń włosowatych

oraz zwiększonej zawartości w mięśniach

włókien kolagenowych

• U osób starszych obserwuje się

stałe zmniejszanie wytrzymałości
statycznej i dynamicznej mięśni
oraz ogólnej siły mięśniowej.
Spadek siły i masy mięsni jest
bardziej widoczny u kobiet.

Układ kostno-stawowy

• Między 6 a 8 dekadą życia występuje

redukcja tkanki kostnej, która z reguły jest
przyspieszona u kobiet po menopauzie
skutek utraty białkowych białkowych
mineralnych składników kości. Stąd
zjawisko osteoporozy występuje wcześniej
u kobiet i systematycznie narasta w miarę
procesów starzenia się.

• Stopniowe ścieranie się chrząstki

stawowej doprowadza do ograniczenia
ruchomości w stawach a także
występowania w nich bólu.