WSP ćwiczenia 29.05.2012
Szwajcaria
Rok 1291 – doczytać + doczytać o pokoju w Bazylei 1499 i 1648 (pokój Westfalski)
XVI/XVII wiek
Szwajcarzy nie myśleli wówczas o tworzeniu jednolitego organizmu politycznego,
W praktyce mieszkańcy kanonów czuli się obywatelami gmin i kantonów, a nie Szwajcarami
Jedyna forma wzajemnych relacji przejawiała się we wspólnym wrogu, corocznych zjazdach przedstawicieli kantonów i terytoriów …
Republika Helwecka (1798 – 1803)
1798 r. Francja narzuca Szwajcarom unitarny ustrój terytorialny
Powstaje 5 osobowy dyrektoriat o nieograniczonej władzy
Utworzono 2 izbowy parlament (Wielka Rada i Senat) a rządem miał być dyrektoriat
Kantony Glarus i Schwyz ogłosiły secesję od Republiki Helweckiej, jednak szybko zostały spacyfikowane przez francuską armię
1801 i 1802 odrzucono projekty konst. Przygot. Przez Napoleona
1803 – Akt Mediacyjny (kolejna konstytucja przez FR) :zniesiono RH , przywrócono zasadę federalizmu, SZ znowu zostaje konfederacją, powrót struktury Zgromadzenia
Klęska Napoleona w 1815 roku – unieważnienie Aktu Mediacyjnego -> Szwajcaria staje się neutralnym i niepodległym organizmem państwowym (do Związku zostały przyłączone kolejne kantony)
Doczytać o Traktacie Zjednoczeniowym
1848 – po raz 1 zastosowano referendum i od tego czasu każde przyjęcie konstytucji było poprzedzone referendum. Dwuizbowy parlament – Rada Narodowa i Rada Kantonów. Wprowadzono instytucję obywatelstwa szwajcarskiego. Była wielokrotnie zmieniana. Zastąpila ją nowa konstytucja z 1874 roku. W tej przyjęto niemal w całości to co było w poprzedniej, ale rozszerzono zakres uprawnień rządu federalnego, przyjęto instytucję referendum fakultatywnego, wprowadzono zapis dotyczący kwestii religijnych. Wprowadzono radę związkowa (rada federalna – rząd), prezydenta, sąd federalny. Wprowadzono system parlamentarno-komitetowy, inaczej system rządów zgromadzenia. Różni się od innych systemów tym, że opiera się na zasadzie jednolitości władzy. Jej ojcem był Jan Jakub Rousseu. Nie jak w innych trójpodziału Monteskiusza. J J R twierdził, że skoro wybieramy parlament to my jako parlament decydujemy co chcemy robić. Parlament jest najważniejszy i kontroluje wszystkie 3 władze. Jest niezawisłość sądów, ale sędziów wskazuje parlament. Konstytucja ta była wielokrotnie zmieniana. W 1999 przyjęto nowa konstytucję najpierw w parlamencie potem w referendum obligatoryjnym. Weszła w życie 1 I 2000 roku (stąd odwołania do konstytucji z 1999 lub 2000). Jest konstytucją sztywną.
Ustrój terytorialny jest najbardziej skomplikowany ze wszystkich omawianych. Opiera się na szczeblach federacji, kantonów i gmin.
Gminy powstawały jako związki prywatno – publiczne właścicieli gospodarstw. Mamy kilka rodzajów gmin: gminy polityczne (ogólne) – większość administracji lokalnej – odpowiednik naszej gminy. Gminy obywatelskie (Burgergemeinde) – powiązane są ze sobą obywatelstwem. Nie zawsze pokrywają się z gminami politycznymi (ogólnymi). Jak jestem obywatelem tej gminy to jestem obywatelem tej gminy, kantonu i Szwajcarii. Gminy te zarządzają wydzielonym majątkiem. Gminy specjalne – są zazwyczaj podobne jeśli chodzi o obszar do gmin politycznych. Wyróżniamy gminy kościelne – obejmują parafie rzymskokatolickie lub parafie Kościoła Reformowanego; Gminy szkolne – przypominają okręgi szkolne; Gminy korporacyjne – odpowiedzialne za kontrolę ziemi w Centralnej Szwajcarii. Każda z tych rodzajów gmin realizuje określone zadania np. kościelne sprawują np. nadzór nad wspólnym majątkiem kościelnym, pomagają biednym. Jest 2596 gmin.
Kantony
Wyrózniamy 26 kantonów, z czego 6 to stare półkantony, a 20 – kantony. Obecna konstytucja nie mówi nic o półkantonach. Różnica między półkantonami a kantonami jest taka, że półkantony wybierały po 1 przedstawicielu a kantony po 2 do Rady.
Obywatelstwo kantonu wypływa z obywatelstwa gminy
Każdy kanton ma swoją wł. Konstytucję
Rządy liczą 5-7 ministrów
Są z reguły 1 izbowe parlamenty
Stopień autonomii gmin w ramach kantonu określają władze krajów
Zadania kantonów zostały zastrzeżone w konstytucji federalnej
Reprezentacją kantonów w rządzie centralnym jest Rada Kantonów jako druga izba parlamentu
Demokracja bezpośrednia
Istnieją 4 formy DB w Szwajcarii
Referenda – referenda ogólnokrajowe – są przeprowadzone w całym kraju, referenda lokalne – są przeprowadzane na obszarze mniejszym niż całe terytorium, referenda obligatoryjne – decyzja może zostać podjęta tylko w oparciu o rezultat referendum(musicie to zrobić w referendum), referenda fakultatywne – decyzja może zostać podjęta w inny sposób niż referendum (możecie to zrobić w referendum ale nie musicie, możecie inaczej)
Weta ludowe – wyrażenie sprzeciwu wobec rozwiązań istniejących w obowiązującym systemie prawa – zbieramy podpisy jak nam się nie podoba ustawa
Zgromadzenia narodowe
Inicjatywy ludowe
Zgromadzenia ludowe (landsgemeinde)
Obywatele spotykają się w 1 miejscu i głosują, wynik oceniany jest na oko, każdy w czasie debaty ma prawo zabrania głosu, głosowanie odbywa się poprzez podniesienie ręki. Obecnie system ten funkcjonuje w praktyce (w Uri, ostatnie ZL odbyło się w 1928) tylko w kantonach Glarus i Appenzeller Innerrhoden
Procedura zmiany konstytucji (jest w Sarneckim i opracować)
Referenda fakultatywne
Ustawy federalne, uznane za pilne, których czas obowiązywania przekracza rok
Uchwały federalne, o ile konstytucja to przewiduje lub ustwa
Umowy międzynarodowe
Referenda obligatoryjne
Pojedyncze – sprawa poparcia wniosku wstępnego o częściową zmianę konstytucji przy różnym stanowisku izb parlamentu, sprawa poparcia wniosku wstępnego z inicjatywy ludowej o całkowitą zmianę konstytucji
Referenda podwójne – zmiana konstytucji, przystąpienie do organizacji zbiorowego bezpieczeństwa lub do wspólnot ponadnarodowych, ustawy federalne uznane za pilne, które nie mają umocowania w konstytucji i czas ich obowiązywania przekroczył rok i zostaly uchwalone przez Zgromadzenie Federalne
Referenda w Szwajcarii (obowiązuje nas tylko rok)
5 VI 2005 – 2 pytania – z inicjatywy ludowej SVP wobec sprzeciwu na zawarcie przez rząd umowy ws. Wstąpienia do strefy Schengen (54,6% za)
W sprawie przyznania parom homoseksualnym praw małżeństw (bez prawa adopcji); w odpowiedzi na prawo stanowione w parlamencie (58% za przyznaniem parom homoseksualnym praw małżeńskich)
VI 2008 rok – z inicjatywy SVP – chciano ograniczyć masową zdaniem SVP naturalizację – odrzucono je oraz w sprawie ograniczenia prawa rządu federalnego do inf. Obywateli o stanowisku w sprawie kwestii postawionej w referendum – odrzucone i pyt. 3 – w sprawie kontrpropozycji dla reformy służby zdrowia – odrzucone
XI 2008 – w sprawie obniżenia wieku emerytalnego do 62 – ODRZUCONE!
II 2009 – czy można przedłużyć prawo swobodnego wjazdu i podejmowania pracy prez obywateli UE na terenie Szwajcarii – przyjęte
XI 2009 – najważniejsze, o którym mowa – referendum w sprawie wprowadzenia konstytucyjnego zakazu wznoszenia minaretów w szwajcarskich meczetach (projekt SVP), z wyłączeniem już wybudowanych. Czyli czy zakaz wprowadzenia minaretów (meczety mogą ale bez minaretów) – PRZYJĘTE, przez ponad 57%. Zieloni oświadczyli, że zaskarżą te wyniki referendum do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
III 2010 – referendum w sprawie wprowadzenia pełnomocników prawnych dla zwierząt (z inicjatywy organizacji ekologicznych) – odrzucone
IX 2010 – parlament przyjął ustawę by obniżyć zasiłki, lewica zebrała podpisy pod wnioskiem o referendum i w referendum lud opowiedział się za obniżeniem zasiłków
XI 2010 – dotyczyły deportacji cudzoziemców, którzy popełnili jakieś przestępstwa – 52,9% przyjęte
II 2011 – zapytano czy zabrać broń wszystkim obywatelom i odpowiedź brzmiała NIE – 56,3%, odrzucono
Zgromadzenie Federalne – przeczytać funkcje + organizację wewnętrzną parlamentu (konferencji koordynacyjnej) + Zjednoczone Zgromadzenie Federalne (udziela prawa łaski + wybiera członków Rady Federalnej DOCZYTAĆ!)
Składa się z obu izb, jest bikameralizm symetryczny – z każdej izby może rozpocząć się inicjatywa ustawodawcza. Sprawuje najwyższą władzę w Federacji.
Ścieżka Legislacyjna
Inicjatywa
Wstępne postępowanie legislacyjne
Postępowanie parlamentarne w ZF
Referendum fakultatywne (w sprawie zmiany konstytucji – obligatoryjne)
Wejście w życie
System partyjny – system kooperacji partii
Przed wyborami partie się kłócą a po wyborach podają sobie ręce i tworzą rząd i współpracują
Partie: SVP; SP; FDP; CVP
Wybory parlamentarne – do Rady Narodowej – 200 mandatów, każdy kanton stanowi okręg wyborczy, każdy kanton musi mieć przynajmniej 1 deputowanego, nawet jeśli liczba ludzi w okręgu nie stanowi.
2 systemy wyborcze:
Panaszowanie głosów – mamy listę wyborczą, skreślamy kilka nazwisk i możemy wpisać kandydatów z innych list wyborczych
Kumulowanie głosów – mamy listę wyborczą, skreślamy wyborców i wpisujemy nazwisko tyle razy ile skreśliliśmy nazwisko – skreśliłem 5 nazwisk i 5 razy wpisuje nazwisko osoby, na którą chcę zagłosować. To wzmacnia głos ! Sam decyduję o sile głosu!
Rada Kantonów – 46 mandatów. Wybierani wg ordynacji ordynarnej. Czynne i bierne prawo wyborcze – 18 lat, obywatelstwo i brak ubezwłasnowolnienia.
Rada Federalna – od 1848 roku organ 7 osobowy. Kadencja związana z kadencją parlamentu. Jest najwyższą władzą rządzącą i wykonawczą Federacji. Członków Rady (Radców Federalnych) wybiera Zjednoczone Zgromadzenie Federalne, każdego członka z osobna w głosowaniu tajnym.
Muszą być oni wybrani wg „magicznej formuły”. Nie jest zapisana w konstytucji, ale jest napisane, że należy dbać o różnorodność przy obsadzie stanowisk tak by każda gr. Etniczna, językowa, religijna była reprezentowana. Składa się z 3 elementów:
Co najmniej 2 radców musi pochodzić z kantonów niemieckojęzycznych,
3 radców powinno pochodzić z 3 największych kantonów
2+2+2+1 – partia, która wygrała wybory bierze 2 radców, druga partia też dwóch, trzecia też dwóch a czwarta jednego.
Obowiązują zasady: kolegialności – każdy jest równy; departamentalności – każdy Radca Federalny musi mieć swój departament, nie ma ministra (radcy) bez tek; nie ma wotum zaufania i nieufności, nie ma impeachmentu. Nie ma więc możliwości odwołania ich przed upływem końca kadencji, chyba że sami zrezygnują.
Prezydent i wiceprezydent są wybierani przez Zgromadzenie Federalne. Szefem zostaje wybrany wiceprezydent z ubiegłego roku. Kadencja trwa rok. Prezydent podpisuje uchwały RF, nie przestają być radcami federalnymi odpowiedzialnymi za swoje departamenty. Są członkami Rady Federalnej (rządu)
Sąd Federalny (kompetencje samemu + spory kompetencyjne)
Członkowie wybierani są przez Zgromadzenie Federalne
Jest ich 39
Kadencja – 6 lat, jest możliwość reelekcji