BEZPIECZEŃSTWO POWSZECHNE - ONZ

Na bezpieczeństwo międzynarodowe, oprócz sumy bezpieczeństwa pojedynczych państw, składają się też warunki, normy i mechanizmy międzynarodowe. Swym zakresem obejmuje ono także cele i wartości wspólne dla całego systemu międzynarodowego, tj. stabilność, pokój, równowagę i współpracę

Zagrożenia są znane ludzkości od wielu lat. Jednak kwestią zasadniczą jest ich wzajemne wzmacnianie się i nowy wymiar w dobie globalizacji. Lokalne problemy i kryzysy mają coraz częściej implikacje o zasięgu światowym. Niemożliwe jest zagwarantowanie bezpieczeństwa państwa osiągniętym samodzielnym trudem narodu, koniecznością stają się nowoczesne sojusze polityczno-militarne. Powstała sytuacja, w której świat potrzebuje organizacji o zasięgu globalnym. W XXw. powstały organizacje bezpieczeństwa zbiorowego(wspólne zapobieganie agresji), takie jak Liga Narodów i jej następca Organizacja Narodów Zjednoczonych. Obecnie problemy jednego państwa łątwo mogą rozszerzyć się na inny teren a nawet zagrozić sytuacji na świecie dlatego ONZ, która powstała niespełna sześćdziesiąt lat temu, może i powinna nadal odgrywać centralną rolę jako instytucja powołana do rozwiązywania problemów globalnych oraz gwarant międzynarodowego porządku prawnego.

ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

jest obecnie organizacją międzynarodową skupiającą największą liczbę państw członkowskich o najszerszym zasięgu terytorialnym. Członkami są suwerenne państwa, reprezentowane przez swoje rządym gdyż ONZ stanowi organizację międzyrządową.

HISToRIA ONZ

Początkiem formowania się owej organizacji były wspólne działania Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii podczas drugiej wojny światowej. W 1941r. podpisany został dokument nazwany Kartą Atlantycką, w której wcześniej wymienione państwa zapowiedziały stworzenie organizacji międzynarodowej odpowiedzialnej za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa światowego. W 1945r. podpisano dokument nazwany Kartą Narodów Zjednoczonych, który określił cele organizacji:

- Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków

- Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i równouprawnienia

- Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, kulturalnych, humanitarnych, czy dotyczących praw człowieka) na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań

- Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów w imię wspólnych celów

Godło ONZ

przedstawia mapę świata w układzie równolężnikowym. Jego punktem centralnym jest biegun północny. Kontury świata wpisane są w wieniec z gałązek drzewa oliwnego. Gałązki oliwne od czasów igrzysk olimpijskich symbolizują pokój, natomiast mapa świata to obszar działania Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz pokoju światowego.

Flaga ONZ

zawiera oficjalne godło ONZ w kolorze białym, na jasnoniebieskim tle. (zdjęcie)

ORGANY ONZ (zdjęcie)

- zgromadzenie ogólne - składa się z przedstawicieli wszystkich krajów członkowskich

- rada bezpieczeństwa - najważniejszy organ ONZ

- sekretariat - organ wykonawczy pod przewodnictwem Sekretarza Generalnego

- sekretarz generalny

- rada gospodarcza i społeczna - zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi, prawami człowieka, przygotowuje projekty konwencji, ustala wytyczne dla organów pomocniczych

- międzynarodowy trybunał sprawiedliwości

- rada powiernicza - obecnie praktycznie nie działa

RADA BEZPIECZEŃSTWA

--- odnosząc się do naszego tematu 'bezpieczeństwa powszechnego' można powiedzieć że Rada Bezpieczeństwa oficjalnie jest głównym organem odpowiedzialny za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, decydujący w szczególności o autoryzacji działań militarnych, tworzeniu operacji pokojowych i nakładaniu sankcji międzynarodowych. Składa się z 15 członków, w tym 5 stałych (Chiny, Francja, Rosja, USA, Wielka Brytania) oraz 10 niestałych, wybieranych na dwuletnie kadencje przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.

Każde państwo może zgłosić do RB ONZ sytuację zagrażającą pokojowi. Przeważnie pierwszym krokiem Rady jest wówczas wezwanie stron do osiągnięcia porozumienia środkami pokojowymi; czasami podejmowane jest dochodzenie i działania mediacyjne, możliwe jest też powołanie specjalnego przedstawiciela albo zwrócenie się do sekretarza generalnego o podjęcie mediacji. W razie wybuchu walk Rada może wydawać wytyczne do osiągnięcia zawieszenia broni, wysyłać siły pokojowe i uchwalać środki przymusu, tj. sankcje ekonomiczne lub kolektywną akcję zbrojną. Państwa nie będące w danym momencie członkami Rady, a których interesów dotyczy omawiana kwestia, mogą uczestniczyć w debacie w Radzie bez prawa głosu, jeśli zezwoli na to Rada; podobnie jest w przypadku stron sporu będącego przedmiotem debaty.

Kompetencje RB ONZ zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych to:

- utrzymywanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami i celami ONZ

- badanie sporów lub sytuacji mogących prowadzić do napięć międzynarodowych

- rekomendowanie sposobów regulowania takich sporów lub warunków ich rozstrzygania

- formułowanie planów ustanowienia systemu kontroli zbrojeń

- stwierdzanie istnienia zagrożenia dla pokoju lub aktu agresji i rekomendowanie podjęcia określonych działań

- wzywanie państw do zastosowania sankcji ekonomicznych lub innych środków nie zakładających użycia siły dla zapobieżenia lub zatrzymania agresji

- podejmowanie akcji militarnej przeciw agresorowi

- rekomendowanie przyjęcia nowych członków do ONZ

- wykonywanie funkcji powiernictwa ONZ w "obszarach strategicznych"

- rekomendowanie Zgromadzeniu Ogólnemu powołanie sekretarza generalnego

- razem ze Zgromadzeniem Ogólnym wybór sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości

ORGANIZACJE WYSPECJALIZOWANE ONZ

Jest to system organizacji międzynarodowych funkcjonalnie powiązanych z ONZ na mocy art. 57. Karty NZ: różnego rodzaju organizacje wyspecjalizowane, utworzone na podstawie porozumień zawartych między rządami i posiadające z mocy swych statutów rozległe kompetencje międzynarodowe w dziedzinach gospodarczej, społecznej, kulturalnej, wychowawczej, zdrowia publicznego i innych dziedzinach pokrewnych, będą związane z Organizacją Narodów Zjednoczonych.

ONZ odgrywa w tym systemie centralną rolę, posiadając uprawnienia koordynacyjne, co ma na celu zapobieżenie dublowaniu prawa i osiągnięciu większej efektywności działania. W tej dziedzinie ONZ jest reprezentowana przez Radę Gospodarczą i Społeczną, która "może uzgadniać działalność organizacji wyspecjalizowanych w drodze porozumiewania się z nimi i udzielania im zaleceń, jak również w drodze udzielania zaleceń Zgromadzeniu Ogólnemu i członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych".

Przykłady organizacji:

- UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw oświaty, nauki i kultury)

- ILO (międzynarodowa organizacja pracy)

- IMF (międzynarodowy fundusz walutowy)

- UNICEF (Fundusz narodów zjednoczonych pomocy dzieciom)

- WTO (światowa org. handlu)

MISJE POKOJOWE

Ważnym aspektem działań ONZ w sprawach bezpieczeństwa międzynarodowego są misje pokojowe.

Na mocy Karty Narodów Zjednoczonych Rada Bezpieczeństwa ONZ może podejmować wspólne działania w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa światowego. W ramach tych działań Rada Bezpieczeństwa upoważnia regionalne organizacje państw lub koalicje krajów, w których interesie leży zaprowadzenie pokoju na danym obszarze, aby te podjęły stosowne działania. W innych przypadkach, gdy bezpośrednie zaangażowanie stron nie jest uważane za właściwe lub nie jest ono wykonalne, w działaniach na rzecz pokoju mogą brać udział oddziały służące pod dowództwem operacyjnym ONZ. Jedną z takich form działania są misje pokojowe, czyli specjalna pomoc organizowana między innymi przez państwa członkowskie ONZ dla krajów dotkniętych konfliktami wewnętrznymi bądź międzynarodowymi.

Do podstawowych zadań uczestników misji pokojowych należą:

- obserwacja przebiegu procesów pokojowych już po zakończeniu konfliktów

- pomoc byłym uczestnikom konfliktu we wprowadzaniu podziału władzy

- umacnianie rządów prawa

- wspieranie rozwoju ekonomicznego i społecznego na terenach objętych do niedawna konfliktem

Reforma ONZ

Koniec zimnej wojny przyniósł zmiany w sposobie prowadzenia misji pokojowych przez ONZ. Zaczęły one wówczas mieć charakter wielostonnych działań na rzecz przewrócenia i utrzymania pokoju światowego. Misje zaczęły przybierać charakter pozamilitarny, włączając w swoje działania coraz większą liczbę uczestników cywilnych. w 1992r utworzony został Departament Operacji Pokojowych ONZ którego zadaniem była koordynacja działań ONZ w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem co do ilości i stopnia skomplikowania misji pokojowych.

PODSTAWOWE PROBLEMY WSPÓŁCZESNYCH MISJI POKOJOWYCH ONZ:

- Stan liczebny misji

- brak poparcia politycznego

DZIAŁANIA ONZ DOTYCZĄCE WALKI Z TERRORYZMEM

ONZ wielokrotnie zajmowało stanowisko wobec zaistaniłych na świecie aktów terroru, czego wyrazem były liczne rezolucje ogłaszane na forum ONZ. Przykładem może być Razolucja 1368 (2001r.) - potępiała akty terrorystyczne z 11 września 2001r. jako zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa śwatowego. Wezwała wszystkie państwa członkowskie ONZ do ścigania winnych zamachów terrorystycznych w Stanach Zjednoczonych.