PRAWO CYWILNE
reguluje relacje między osobami fizycznymi i prawnymi, albo o charakterze majątkowym, albo o charakterze niemajątkowym (własności, umowy najmu), które jednakowoż mogą być wyrażone w pieniądzu. Występuje prawna równorzędność podmiotów. Nie ma stosunków podrzędności i nadrzędności. Reguluje stosunki cywilno-prawne.
Stosunek cywilno-prawny
a) podmioty stosunku (między kim a kim)
b) przedmiot stosunku (zależy od rodzaju relacji – rzecz, najem, etc.)
c) prawo podmiotowe – możność domagania się od innej osoby określonego zachowania.
1. prawo podmiotowe bezwzględne – skuteczne wobec wszystkich
2. względne – prawo do wymagania tylko od strony zawartej z nami umowy
d) obowiązek określonego zachowania się.
1. Osoba uprawniona – wierzyciel
2.Osoba zobowiązana – dłużnik
3.Wyróżnia się proste stosunki cywilno-prawne: jedna osoba jest dłużnikiem, a druga wierzycielem.
4.Złożony stosunek cywilno-prawny – każda strona jest jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem. (np. umowa sprzedaży) – najczęściej spotykane.
Systematyka prawa cywilnego (gałęzie):
1. część ogólna zawierająca przepisy wspólne dla wszystkich pozostałych części.
2. prawo rzeczowe – różne sposoby korzystania z rzeczy
3. Zobowiązania. Dotyczą relacji wynikających z umów oraz tzw. czynów niedozwolonych
4. Prawo spadkowe – normuje zasady dziedziczenia po osobie zmarłej.
Pojęcia:
1. Osoba fizyczna – każdy człowiek od momentu narodzin do śmierci. 1. Istota poczęta także może być istotą prawa cywilnego – może dziedziczyć. 2. Jeśli w okresie ciąży ktoś wyrządzi narodzonemu krzywdę, ma prawo do odszkodowania.
a) Narodziny – odłączenie się dziecka od matki i podjęcia przez nie samodzielnych czynności życiowych
b) Śmierć następuje w chwili nieodwracalnego zatrzymania pracy mózgu
c) Postępowanie o stwierdzenie zgonu – kiedy śmierć jakiejś osoby jest niewątpliwa, ale nie ma na to materialnych dowodów.
d) Uznanie za zmarłego – sytuacja informacyjnej niepewności (np. zaginiony). Potrzebny jest upływ 10 lat od końca roku, w którym mieliśmy ostatni wiarygodny sygnał, że ta osoba żyje. 1.Jeśli w chwili zaginięcia zaginiony miał 70 lat – skrócenie do 5 lat. 2. Nie uznaje się za zmarłego osoby, która nie ukończyła 23 lat.
1.1 Indywidualizacja osoby fizycznej:
-imię i nazwisko
-miejsce zamieszkania (element obiektywny – gdzie dana osoba przebywa; element subiektywny – zamiar stałego pobytu).
-numery dokumentów (nr dowodu
2. Osoba prawna – podmioty zbiorowe, którym prawo nadaje zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw. Przykłady:
-stowarzyszenia, spółdzielnie, szkoły wyższe, partie polityczne, związki wyznaniowe i kościoły, związki zawodowe.
-Teoria organów- osoby prawne funkcjonują w obrocie prawnym poprzez działanie swoich organów. (np. spółka akcyjna).
-osoby prawne działają na podstawie ustaw dot. danego rodzaju osoby prawnej (np. ustawa o partiach politycznych, o związkach zawodowych, stowarzyszeniach,
-każda osoba prawna musi mieć statut
-osoba prawna uzyskuje swoją osobowość, trzeba ją zarejestrować w sądzie.
-Indywidualizacja osoby prawnej:
- nazwa
-siedziba (tam gdzie centrala)
-numer rejestrowy
-kto reprezentuję tę osobę prawną
3.Zdolność prawna – zdolność do bycia podmiotem prawa cywilnego, wszystkie osoby fizyczne i prawne
4.Zdolność do czynności prawnych – możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań poprzez własne działania:
1. Pełna zdolność do czynności prawnych – od 18 roku życia, pod warunkiem, że nie jesteśmy całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolnieni. 1. Kobieta, która wyjdzie za mąż, za pozwoleniem sądu, w wieku 16 lat, to ma pełną zdolność do czynności prawnych.
2. Brak zdolności prawnych – osoby poniżej 13 roku życia oraz całkowicie ubezwłasnowolnione. Ubezwłasnowolnienie można orzec wtedy, gdy jakaś osoba z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, pijaństwa, narkomanii lub innego rodzaju zaburzeń, nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Skutkuje to tym, że wszelkie czynności prawne są z mocy prawa nieważne. Wyjątek – umowy w drobnych sprawach życia codziennego, chyba, że dochodzi do rażącego pokrzywdzenia takiej osoby. Decyzję o braku zdolności prawnych – rodzic lub opiekun.
3. Ograniczona zdolność do czynności prawnych – osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Mogą zawierać umowy w drobnych sprawach życia codziennego, mogą swobodnie rozporządzać swoim majątkiem, mogą podejmować czynności dotyczące przedmiotów oddane im przez przedstawicieli do swobodnego użytku (np. kieszonkowe). Konieczna jest zgoda na podejmowanie czynności rodzica, opiekuna lub kuratora.
Dobra osobiste – dotyczą osób fizycznych i prawnych.
- (w przypadku osób fizycznych) Wszystko to, co służy człowiekowi do rozwoju jego osobowości, a nie jest dobrem materialnym. Np. dobre imię, godność osobista, prywatność, tajemnica korespondencji, nietykalność osobista.
- (w przypadku osób prawnych) wszystkie wartości, dzięki którym osoba prawna może prawidłowo funkcjonować (tajemnica przedsiębiorstwa, korespondencji, dobre imię)
Można wystąpić z roszczeniami, jeśli dobro zostało naruszone:
-o zaniechanie naruszenia, które obejmuje zarówno zaprzestanie naruszenia jak i zapobieżenie naruszenia.
-usunięcie skutków naruszenia (dopełnienie czynności niwelujących konsekwencje takiego naruszenia – złożenie określonego oświadczenia). Oświadczenie nie może obciążać sprawcy nadmiernie pod względem ekonomicznym. Oświadczenie nie może prowadzić do upokorzenia sprawcy, a jednocześnie ma dawać satysfakcję poszkodowanemu.
-roszczenia majątkowe- żądanie odszkodowania, jeśli jesteśmy w stanie wyliczyć konkretną kwotę, którą straciliśmy
-roszczenie o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę – szkodę niemajątkową.
Można napisać sprostowanie (korekta nieprawdziwej informacji), roszczenie o zamieszczenie odpowiedzi (dotyczy stwierdzeń naruszających nasze dobra osobiste)