Wotum zaufania - jedna z form kontroli Rady Ministrów przez Sejm. Powołany przez Prezydenta lub Sejm Prezes Rady Ministrów musi uzyskać dla swojego rządu wotum zaufania.
- Po powołaniu rządu przez Prezydenta premier ma 14 dni na uzyskanie wotum zaufania dla siebie i ministrów od Sejmu, wyrażonego bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeżeli nie dojdzie do uchwalenia wotum zaufania w tym trybie, premier podaje rząd do dymisji, a Sejm ma 14 dni na znalezienie nowego kandydata na premiera
- W każdym momencie Prezes Rady Ministrów może zwrócić się do Sejmu o udzielenie wotum zaufania. Dzieje się tak w przypadku, gdy np. rząd chce uzyskać większą aprobatę dla prowadzonej przez siebie polityki zagranicznej czy krajowej. Sejm udziela wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Wotum nieufności - podjęta w specjalnym głosowaniu uchwała parlamentu w systemie rządów parlamentarno-gabinetowych, wyrażająca brak zaufania do działalności ministra albo rządu, prowadząca do ich dymisji. Większość ½ +1.
Uprawnienia Prezydenta - prawo zgłoszenia projektu ustawy o zmianie Konstytucji (wymagana kontrasygnata= prerogatywa)
- ma prawo inicjatywy ustawodawczej
- ma prawo zgłaszania poprawek do zgłoszonych przez siebie projektów ustaw
- ma prawo weta ustawodawczego
- przed podpisaniem ustawy ma prawo zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności ustawy
- jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności tylko niektórych przepisów ustawy i orzeknie, iż nie są one nierozerwalnie związane z ustawą, wówczas Prezydent ma do wyboru: podpisać ustawę z pominięciem niekonstytucyjnych przepisów lub zwrócić ją Sejmowi w celu usunięcia niezgodności
- podpisuje ustawy
- zarządza ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw
- nadawanie obywatelstwa
- prawo łaski
- nadawanie orderów
- nadawanie tytułów profesorskich
Władza ustawodawcza (legislatywa, władza prawodawcza) – jeden z elementów teorii trójpodziału władzy Monteskiusza, a także Johna Locke'a polegający przede wszystkim na ustanawianiu obowiązującego prawa.
We współczesnych państwach demokratycznych tworzenie prawa jest podstawowym zadaniem parlamentu, ale to nie jedyny organ władzy do tego upoważniony.
Władza wykonawcza (egzekutywa) - to działalność polegająca na wykonywaniu zadań państwowych mających na celu realizację dobra ogółu (społeczeństwa).
Egzekutywa jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa. Wprowadza ona prawa i obowiązki obywateli w życie, jeśli zgodne są one z konstytucją.
W Polsce organami egzekutywy są Prezydent i Rząd, jako organy konstytucyjne
Władza sądownicza (judykatywa) - w koncepcji trójpodziału władz jedna z podstawowych władz (obok władzy ustawodawczej i wykonawczej) obejmująca rozsądzający spory system organów sądowych w określonym państwie.
Według Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z roku 1997 władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały.
Należy natomiast wyróżnić wymiar sprawiedliwości, który sprawują sądy:
- Sąd Najwyższy – Sprawowanie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania,
- Opiniowania ustaw i innych aktów normatywnych.
- Sądy powszechne - sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sądy powszechne rozstrzygają wszelkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla innych sądów,(rejonowe- okręgowe- apelacyjne)
- Sąd administracyjny - to jeden z organów państwowych sprawujących wymiar sprawiedliwości w Polsce.
wojewódzkie sądy administracyjne, naczelne sądy administracyjne)
- Sądownictwo wojskowe jest jednym z rodzajów sądownictwa szczególnego, czyli sądów wyłączonych z sądownictwa powszechnego ze względu na szczególne kategorie podmiotowe (sprawcy) lub przedmiotowe (określone sprawy).
(garnizonowe- okręgów wojskowych)
Rada Gabinetowa – zwoływana jest przez Prezydenta dla omówienia spraw szczególnie ważnych dla interesu państwa. Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej.
Prezydium - organ kierowniczy organu kolegialnego, także organ wybrany spośród członków rady, zgromadzenia do kierowania jego obradami.
Konwent seniorów - Jest to organ zapewniający współdziałanie klubów poselskich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu
Skład: Marszałek Sejmu, w-ce marszałkowie, przedstawiciele klubów.
Uchwalanie ustawy:
Inicjatywa ustawodawcza(1000 obywateli, prezydent, 15 posłów, cały senat)->marszałek sejmu >odesłać do wnioskodawcy lub I czytanie(komisje/plenarne > II czytanie (planarne) lub odesłać
>III czytanie plenarne
>Senat(30 dni)
>Sejm (bezwzględna większość) lub Prezydent(21 dni)
> podpis lub Trybunał Konstytucyjny Lub odleżenie
Konstytucje:
- sztywna – trudno zmienić, obwarowana wieloma warunkami zmian (90% posłów)
- elastyczna – łatwa do zmiany (zwykła większość)
- pisana – spisany dokument
- niepisana – wynika z innych aktów, przekazywana w tradycji
- uchwalona – 2/3 parlamentu
- oktrojowana(narzucona)
1807 – Ks. Warszawskiego Napoleon
1815 – Alex Wielki
- mała – tymczasowa, w razie nagłej potrzeby(1919)
- duża zwykła – pełna, uchwalona
Zasady ustroju RP:
- Demokratycznego państwa prawnego
- unitarnej formy państwa
- suwerenności narodu
- przedstawicielstwa
- trójpodziału i równowagi władzy
- pluralizmu politycznego
- republikańskiej formy rządu
- decentralizacji władzy i samorządności
Wybory:
Powszechne:
- czynne (18lat) głosowanie
- bierne kandydowanie
21 – poseł
30 – senator
35 – prezydent
Równe – każdy głoś liczony jako jeden
Bezpośrednie – osobiście
Tajne – bez ingerencji innych, anonimowo
Proporcjonalne - przeliczając na procenty udział partii w Polsce i przydzielenie proporcjonalnej liczby miejsc w Sejmie. 5% próg wyborczy, 8% dla koalicji.
Prezydenci:
- Gabriel Narutowicz
- Stanisław Wojciechowski
- Ignacy Mościcki
- Ryszard Kaczorowski
- Bolesław Bierut
- Wojciech Jaruzelski
- Lech wałęsa
- Alex Kwaśniewski
- Lech Kaczyński
- Bronisław Komorowski