Definicja banku centralnego

• Pieniądze, którymi na co dzień się posługujemy, w pierwszej kolejności muszą zostać wyemitowane. Przywilej ten zasadniczo posiada państwo, które ostatecznie przekazuje go BANKOWI CENTRALNEMU.

• Można więc powiedzieć, że Bank Centralny jest instytucją, której zadaniem jest emisja pieniądza oraz prowadzenie polityki pieniężnej kraju.

• W Polsce Bankiem Centralnym jest Narodowy Bank Polski (NBP)

Struktura organizacyjna nbp

Ustawowymi organami NBP są:

• Prezes NBP (obecnie Marek Belka),

• Rada Polityki Pieniężnej,

• Zarząd NBP

Podstawowe funkcje banku centralnego

W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje:

• banku emisyjnego,

• banku banków,

• centralnego banku państwa.

Bank emisyjny

• Funkcja ta została rozwinięta już na początku prezentacji. Mianowicie, NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.

Bank banków

• NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego, pełni funkcję banku banków, ponadto, nadzoruje systemy płatności w Polsce.

Centralny bank państwa

• NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, organizuje rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

Co więcej?

Bank Centralny:

• stabilizuje rynki finansowe, tzn. występuje jako „kredytodawca ostatniej instancji”- wspomaga pożyczkami banki i inne instytucje finansowe w sytuacji, gdy panika finansowa mogłaby zagrozić stabilności całego systemu finansowego kraju;

- współuczestniczy w realizacji polityki pieniężnej państwa, kontroluje i reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce;

Działania banku centralnego

• Po zapoznaniu się z podstawowymi funkcjami Banku Centralnego, można zadać sobie pytanie: w jaki sposób może on wpływać na ilość pieniądza w gospodarce ?

• W celu realizacji swoich działań, NBP wykorzystuje następujące narzędzia:

  • Zmiany stopy rezerw obowiązkowych,

  • Zmiany stopy redyskontowej,

  • Operacje otwartego rynku.

Stopa rezerw obowiązkowych

• Polega na ustaleniu przez Bank Centralny minimalnego stosunku rezerw w gotówce w kasie banku oraz rezerw do ogólnej sumy wkładów zgromadzonych w banku. Wprowadzenie rezerw obowiązkowych było podyktowane dwojakiego rodzaju względami. Po pierwsze chodziło o zapewnienie wypłacalności banków komercyjnych i utrzymanie płynności, a po drugie potrzebny był instrument umożliwiający regulowanie podaży pieniądza w gospodarce przez kontrolowanie zdolności kreowania pieniądza bankowego (kredytu) przez banki komercyjne.

Stopa redyskontowa

Jest stopą procentową pobieraną przez bank centralny od pożyczek udzielanych bankom komercyjnym pod zastaw poprzednio przez nie zdyskontowanych weksli lub innych papierów wartościowych.

• Wzrost stopy redyskontowej zmniejsza wartość redyskontowych weksli i podnosi koszt kredytu. Prowadzi to do spadku rezerw banków komercyjnych i ogranicza ich działalność kredytową.

Operacje otwartego rynku

• polegające na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, przeważnie państwowych.

• Bank Centralny podejmuje decyzje o zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych gdy uważa, że jego interwencja na rynku finansowym jest niezbędna, np. skupuje weksle skarbowe w celu zwiększania podaży pieniądza na rynku i pobudzenia aktywności gospodarczej.

Kto zarządza Bankiem Centralnym ?

• Bank centralny jest niezależny od rządu i cele swojej działalności ustala bez jego ingerencji. Podstawowym celem działalności banku niezależnego od rządu jest stabilność cen. Do grupy niezależnych od rządów banków świata zaliczane są banki: amerykański, japoński, kanadyjski oraz polski.

Rozróżniamy politykę ekspansywną oraz restrykcyjną prowadzoną przez bank centralny.

Polityka ekspansywna polega na:

• obniżeniu stopy rezerw obowiązkowych,

• obniżenia stopy redyskontowej,

• skupie papierów wartościowych przez bank centralny.

Polityka restrykcyjna polega na:

• podniesieniu stopy rezerw obowiązkowych,

• podniesieniu stopy redyskontowej,

• sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny.

Podsumowanie

• NBP jest jedną z instytucji publicznych działających na rzecz utrzymania stabilności systemu finansowego w Polsce. W ramach swoich kompetencji NBP dąży do lepszego rozpoznania zagrożeń stabilności systemu finansowego, monitoruje je, informuje o nich, oraz, w razie materializacji ryzyka, przeciwdziała zagrożeniom.

• Uznając decydującą rolę systemów płatniczych w utrzymaniu stabilności finansowej, NBP zapewnia sprawne i bezpieczne funkcjonowanie systemów rozliczeń, w pełni zintegrowanych z europejskim systemem bankowym.