Notatki do III kolokwium z PPR

• Wartość pokarmowa zmienia się zależnie od fazy wegetacji roślin.

• W miarę starzenia się roślin maleje zawartość białka, tłuszczów, witamin i karotenu, natomiast wzrasta zawartość włókna

• Zawartość białka oraz jego strawność są wyższe w fazach poprzedzających kwitnienie niż w fazach późniejszych

• Czynniki wpływające na wartość paszy z motylkowatych drobnonasiennych:

• termin zbioru

• sposób zbioru

• sposób przechowywania i konserwowania

• gatunek z jakiego dana pasza pochodzi

• nawożenie

• warunki klimatyczne (przebieg ich) – temperatura i opady

• Nawożenie motylkowatych drobnonasiennych:

• azotowe (N) – nie stosuje się, czasami w małych dawkach 20-40 kg/ha jako tzw. dawkę startową

• fosforowe (P) – 30-50 kg/ha w zależności od zasobności gleby i przewidywanego plonu; stosujemy jesienią lub wiosną przedsiewnie na „zapas” tzn. na cały okres użytkowania (1-3 lata) lub co roku

• potasowe (K) – 100-120 kg/ha w zależności od zasobności gleby i przewidywanego plonu

• Sposoby konserwowania zielonki

• kiszonka

• termin zbioru – początek kwitnienia

• odczyn kiszonki pH ~4

• sposób kiszenia

• motylkowate należą do roślin trudno kiszących się, konieczne są dodatki ułatwiające przebieg procesów fermentacyjnych

• straty: 30% przy kiszeniu zielonek świeżych bez dodatków <10% przy kiszeniu zielonek podsuszowych z dodatkami

• kiszonka jest pełnowartościową najtańszą paszą w żywieniu zimowym przeżuwaczy

MIĘDZYPLONY (POPLONY)

• są to rośliny, które dają plon zielonej masy, czasem korzeni lub bulw w okresie między zbiorem plonu głównego a terminem siewu następczego plonu głównego

• zasiewy dające dodatkowe zbiory, poza plonami głównymi, a przeznaczone na uzyskanie zielonej masy, siana, kiszonki lub na przeoranie jako zielony nawóz

• ze względu na czas pozostawania na polu (okres wegetacji) i cel uprawy wyróżniamy:

• plon główny – zasiewy pozostające na polu przez większą część okresu wegetacyjnego, stanowią główny cel uprawy na danym polu i w roku ( plon główny, czyli podstawowy + uboczny)

• międzyplon – uprawa dodatkowa rośliny trzeciej w ciągu dwu lat – między dwoma plonami głównymi lub głównym i wtórym

• plon wtóry – zasiewy uprawiane po międzyplonie ozimym, - drugi zbiór w danym roku kalendarzowym

• wyróżniamy międzyplony (poplony):

• ścierniskowe

• po zbożach i gatunkach wcześnie schodzące z pola

• wysiewany latem – lipiec/sierpień

• użytkowany jesienią tego samego roku lub w roku zasiewu

• może być zostawiony bez zbioru do wiosny następnego roku i wtedy pełni funkcje ochronne

• najbardziej zawodny; trudne warunki klimatyczne -> przełom lipca i sierpnia

• ozime

• najbardziej popularne jest żyto

• najwyższe plony

• najwcześniej zielona masa

• zbierany we wrześniu – rośliny muszą mieć formę ozimą

• po nim rośliny w plonie wtórym – siew od maja do połowy czerwca, rosną do sierpnia/września, zbiór koniec sierpnia nawet do I połowy grudnia

• wsiewki

• termin siewu – wczesna wiosna kwiecień

• zbiór – przełom października i listopada, wsiewka zaczyna się intensywnie rozwijać i rosnąć

• użytkowanie tego samego roku, którego zostały zasiane

• wsiewana 1 roślina w drugą, najczęściej żyto, owies, rzepak, seradela, lucerna, życica

• Znaczenie międzyplonów (zalety):

• źródło paszy (traci na znaczeniu)

• zwiększenie bioróżnorodności w uproszczonych zmianowaniach i monokulturach (zboża nie będą uprawiane w międzyplonach bo wpływają niekorzystnie)

• zmniejszenie nasilenia chorób i szkodników przez zwiększenie aktywności biologicznej gleby – działanie fitosanitarne (np. wśród zbóż jest to owies, który jest dobrym przedplonem dla innych zbóż podstawowych); działanie oczyszczające

• ograniczenie wymywania azotanów z gleby (catch crop)

• poprawa bilansu substancji organicznej

• poprawa struktury gleby – (rośliny okrywowe)

• ochrona gleby przed erozją – (cover crops)

• Wady międzyplonów:

• większe zużycie wody (przesuszenie gleby, co wpływa na roślinę następczą)

• konieczność stosowania zwiększonego nawożenia (zachowanie bilansu składników pokarmowych)

• skrócenie czasu przeznaczonego na przygotowanie pola pod wysiew rośliny uprawianej w plonie głównym (konieczność stosowania uproszczeń w uprawie roli i mechanicznej walce z chwastami)

• stwarzają spiętrzenie pracy dla ludzi oraz zwiększa się zapotrzebowanie na środki produkcji (mierzymy do zbioru, narzędzia uprawowe i inne)

• zmuszają do produkcji własnych nasion (nasiona do obsiewu w poplonach są drogie i nie zawsze łatwo jest je nabyć)

• często uprawa ich jest zawodna

• Rejony uprawy międzyplonów ścierniskowych

• I – najkorzystniejszy – okolice Wrocławia – ciepłe jesienie i najdłuższe

• IV – niekorzystny – cały pas północy – szybko nadchodzi zima

• II – przeciętny – centralna Polska

• III – mało korzystny – pas ze Szczecinem

Rodzaj międzyplonu	Po jakich gatunkach?	Jakie gatunki?	Termin siewu	Termin zbioru
ścierniskowy
- wczesne	jęczmień ozimy, rzepak ozimy, w niektórych latach po jęczmieniu jarym i życie, owsie na zielonkę	strączkowe, słonecznik, kapusta pastewna, życica westerwoldzka, kukurydza, mieszanki zbożowo-strączkowe, rzepa ścierniskowa	do 25 lipca	do 1 mrozów
- śr. późne	jęczmień jary, żyto	rzepak ozimy i jary, rzepik rzodkiew oleista, perko, gorczyca biała, facelia	do 5 sieprnia
- późne	żyto, jęczmień jary, pszenżyto ozime	gorczyca biała, rzodkiew oleista, facelia	do 15 sierpnia
wsiewki	w rośliny takie jak: żyto, jęczmień ozimy i jary, rzepak na nasiona, owies na zielonkę, mieszanki zbożowo-strączkowe na zielonkę)	seradela, trawy, motylkowe drobnonasienne (koniczyna czerwona i biała, lucerna miesz.) i ich mieszanki z trawami (życica wielokwiatowa, stokłosa bezostna, kupkówka pospolita)	wiosna	wrzesień /październik
ozimy
- wczesnego terminu zbioru		rzepak ozimy, perko, rzepik ozimy, mieszanina rzepiku z żytem	3/sierpnia – 1/września	3/kwietnia – 1/maja
- śr. terminu zbioru		- żyto do 15/maja – kośnie (faza strzelania w źdźbło, plon 15-25 t/ha) - po 15/maja – na zakiszanie (faza kłoszenia; plon 20-40 t/ha) - żyto + wyka oz. – po 15/maja - żyto + wyka oz. + inkarnatka (mieszanka swojecka) – po 15/maja	3/lipca – 2/września	1-3/maja
Późnego terminu zbioru		mieszanka poznańska (życica trwała + wyka oz. + inkarnatka), mieszanka gorzowska (życica wielokwiatowa + wyka oz. + inkarnatka), życica westerwoldzka, inkarnatka, pszenica + wyka ozima	15/sierpnia – 31/sierpnia	1,2/czerwca
Plony wtóre
- po poplonach ozimych wczesnych		ziemniaki śr. wczesne i późne, kukurydza na ziarno i kiszonkę, mieszanki strączkowych na zielonkę, słonecznik, facelia
- po życie		kukurydza na zielonkę, gryka, proso, kapusta pastewna, brukiew, mieszanki strączkowych na zielonkę, słonecznik
- po poplonach ozimych późnych		kukurydza na zielonkę, słonecznik na zielonkę, facelia

TERMINY SIEWU I ZBIORU

Gatunek	Termin siewu	Termin zbioru
Zboża ozime
- Jęczmień - Żyto - Pszenżyto - Pszenica	3/sierpnia-1/września 2-3/września 2-3/września 3/września – 1/października	1-2/lipca 3/lipca – 1-2/sierpnia 1-2/sierpnia cały sierpień
Zboża jare
- owies - pszenica - jęczmień - pszenżyto	3/marca-1/kwietnia 3/marca – 1/kwietnia 1-2/kwietnia 3/marca – 1/kwietnia	2-3/sierpnia 2-3/sierpnia 3/lipca – 1-2/sierpnia 2-3/sierpnia
Kukurydza
- na zielonkę - na kiszonkę - na ziarno	1-2/maja 1-2/maja 3/kwietnia – 1/maja	1/października 1-2/października 2/września – 2/października
Inne
- gryka - proso - sorgo - szarłat	2-3/maja cały maj 2/maja – 1/czerwca 3/kwietnia – 1/maja	1-2/października 3/sierpnia – 1/września 3/września – 1/października 2-/października – 1/listopada
Ziemniaki
- wczesne - śr. wczesne - późne	2-3/kwietnia 3/kwietnia – 1/maja 3/kwietnia – 1/maja	3/czerwca-1/lipca 1-2/sierpnia 2/września – 1/października
Buraki	2-3/kwietnia	1-2/października
Słonecznik
- plon wtóry - międzyplon ścierniskowy	3/maja-1/czerwca 1-2/sierpnia	3/września-1/października 3/września-1/października
Rzepak i rzepik ozimy
- międzyplon ozimy - międzyplon ścierniskowy	3/sierpnia-1/września 1-2/sierpnia	3/kwietnia – 1/maja 1/października
Gorczyca biała
- międzyplon ścierniskowy	1-2/sierpnia	1/października
Rzodkiew oleista
- międzyplon ścierniskowy	1-2/sierpnia	1/października
Rośliny strączkowe
na nasiona: - plon główny - groch - bobik na zielonkę: - plon główny - plon wtóry - międzyplon ścierniskowy	3/marca – 2/kwietnia 3/marca – 2/kwietnia 3/marca – 2/kwietnia 2-3/kwietnia 1/maja – 1 czerwca 3/lipca	3/lipca-1/września 3/lipca – 3/sierpnia 1-2/września 2-3/września 2-3/października cały listopad
Koniczyna czerwona
- bez rośliny ochronnej - w roślinę ochronną	3/marca-2/kwietnia oraz 2-3/lipca 3/marca – 2/kwietnia
Koniczyna biała
- w roślinę ochronną	3/marca-2/kwietnia
Koniczyna perska
- bez rośliny ochronnej	3/marca – 2/kwietnia
Lucerna mieszańcowa
- bez rośliny ochronnej - w roślinę ochronną	3/marca-2/kwietnia oraz cały maj 3/marca-2/kwietnia
Seradela
- bez rośliny ochronnej - w roślinę ochronną	3/marca – 2/kwietnia, cały maj, 2-3/lipca 3/marca-2/kwietnia	3/października 3/października
Kapusta pastewna
- plon główny - plon wtóry - międzyplon ścierniskowy	cały kwiecień cały maj 3/lipca	3/czerwca i 1/listopada 2/sierpnia – 2/grudnia 3/listopada do końca grudnia
Facelia błękitna
- plon wtóry - międzyplon ścierniskowy	3/maja – 1/czerwca 1-2/sierpnia	co 40 dni