Święta Inkwizycja

Instytucja inkwizycji jest jedną z najbardziej z zakłamanych kart historii kościoła. Współczesny człowiek słysząc samo słowo kojarzy sobie brutalne sądy, tortury wykonywane przez żądnych krwi i zepsutych mnichów, papieży, którzy są nieczuli na cierpienia ludzkie, biednych ludzi, których jedyną winą było to, że nie wierzyli w Boga. Nawet wielu Katolików wierzy w ten bełkot rozsiewany przez niedouczonych historyków i lewicowe media, które starają się oskarżyć kościół o zbrodnie, których nie dokonał. Wpajają ludziom brednie o tym, że inkwizycja zajmowała się głównie paleniem czarownic i ściganiem „biednych”, „wiecznie poszkodowanych” Żydów. Mówią o paru milionach zamordowanych, ludzi przez Inkwizycje nie podając żadnych źródeł i faktów historycznych. Więc jak było naprawdę? Czy Inkwizycja była jak to przedstawił w książce "Sanctae Inguisitionis Hispanicae Artes aliquot detedtae ac palam traductae wydana przez Hiszpańskiego Konwertytę na kalwinizm ukrywający się pod imieniem Reginaldus Gonsalvius Montanus ( prawd. Antonio del Corro)(...) wielką doskonale zorganizowaną i centralizowaną machiną na czele, której stali bezwzględni, żądni krwi mnisi z zakonu św. Dominika, a torturowani bez przerwy nieszczęśnicy, którzy trafili do ciemnych lochów hiszpańskiej Inkwizycji, nie mieli żadnych szans by opuścić je żywi?"1 Inkwizycja z łaciny oznacza „śledztwo, badanie”. Inkwizycja została powołana, aby położyć kres szerzącemu się bezprawiu, oszczędziła Europie wiele krwawych wydarzeń. Religia Chrześcijańska stanowiła w państwach średniowiecznych podstawę społecznego ładu. Atak na dogmaty wiary był równoznaczny z atakiem na króla lub feudalnego pana. Ruchy heretyckie zaczęły pojawiać się masowo w zachodniej części Europy. W XII wieku szerzyły się herezje katarów oraz waldensów. Przed powstaniem instytucji inkwizycji heretyków zwalczały władze świeckie. „Rajmund hrabia Tuluzy wydał dekret nakazujący kierowanie złapanych katarów bezpośrednio na stos, bez sądu i prawa obrony. Podobny dekret wydał król Aragonii Piotr II, nakazując także bezzwłoczne opuszczenie swego królestwa wszystkim heretykom. Wszyscy, którzy się do tego nie zastosują, mieli zostać spaleni na stosie. Król Francji Robert II Pobożny rozpoczął w roku 1022 ściganie heretyków na własną rękę, mimo ostrego sprzeciwu lokalnych władz kościelnych.”2 Władze świeckie stosowały też „sądy Boże” zwane Ordaliami, opierały się na oczywistym dla współczesnych przeświadczeniu, że Bóg nie dopuści do krzywdy niewinnego. Stosowane następujące rodzaje ordaliów: próba wody( zimnej, gorącej), pojedynek sądowy, próba żelaza. Oskarżony, który przeszedł pomyślnie próbę zostawał uniewinniany. Przed powstaniem Inkwizycji były stosowane kary w stosunku do heretyków, lecz były to głównie kary kanoniczne i taryfowe w rodzaju określonej pokuty czy zalecanej pielgrzymki. Karą najcięższą była ekskomunika. Pokojowe środki zadawane przez duchowieństwo były lekceważone i nie przynosiło uspokojenia. Kościół powołał urząd inkwizycyjny chcąc zapobiegać coraz częstszym samosądom. Za początki inkwizycji uważa się rok 1184, kiedy to Papież Lucjusz III i cesarz Fryderyk I Barbarossa postanowili na spotkaniu w Weronie współpracować ze sobą w dziele zwalczania herezji. Ogłoszona została bulla „Ad abolendam diversarum haeresium pravitatem”, w której nie ma żadnego zapisu dotyczącego kary śmierci, czy dolegliwościach fizycznych. Pierwsza bulla była hamulcem w stosowaniu presji wobec heretyków. Porównajmy tę bullę Papieską z edyktem padwańskim wydanym przez Fryderyka II w 1224 roku, który nakazywał władzy świeckiej karę spalenia na stosie za powrót do herezji na terenie całego świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. W roku 1215 odbył się Sobór Laterański IV, podczas którego ustalono zasady w postępowaniu z herezją. Osoby, które nie będą chciały się podporządkować zasadą wiary katolickiej należy ekskomunikować i przekazać władzy świeckiej. Papież Honoriusz III powołał zakon Dominikanów dla wzmocnienia działań trybunałów. Dominikanie uprawiali wędrowne kaznodziejstwo na wzór apostolski, mieli odpowiednie przygotowanie teologiczne i oratorskie organizowali uczone dysputy z katarami i waldensami, podczas których starali się wykazywać fałsz ich nauki. W lutym 1231 roku papież Grzegorz IX ogłosił bullę "Excomunicamus et anathematisamus”, która daje początek instytucjonalizacji inkwizycji. Ponieważ sądy biskupie okazały się nieskuteczne i uwikłane w lokalne spory urząd inkwizycji zostaje przekazany w ręce dominikanów, który sprawiali do końca średniowiecza. Papież Grzegorz cztery lata później zatwierdza dokument jako obowiązujący w całym kościele. Od tej pory Inkwizytorzy podlegali tylko stolicy apostolskiej. Działali niezależnie od władz kościelnych oraz świeckich. Rok 1252 był końcowym etapem tworzenia trybunałów wiary, W tedy to bulla Innocentego IV „Ad extirpanda” ustanawiała stałe trybunały inkwizycyjne we wszystkich diecezjach. W Skład trybunałów wchodziło 2 inkwizytorów, lokalny biskup i 12 prawowiernych katolików rekrutowanych najczęściej spośród miejscowego kleru i arystokracji. Nowym elementem w walce z herezją była możliwość stosowania tortur. W tamtych czasach tortury nie były nowością, w prawie świeckim tortury były stosowane w na winnych nawet drobnych przestępstw, uratować oskarżonego mogła tylko wysoka opłata. Sądy inkwizycyjne stosowały tortury tylko w przypadku wysokich przewinień dodatkowo zezwolenie na tortury musiało zostać podjęte przez sędziów biorących udział w posiedzeniu było ich zazwyczaj 12. Jeden sprzeciw wystarczył, aby odrzucić możliwość stosowania ich. Tortury stosowano tylko wtedy gry udowodnili winy oskarżonemu, a on nie chciał się przyznać. Zabraniano karania kobiet w ciąży, dzieci oraz starców, co było dopuszczalne w prawie świeckim. Nowością w tamtych czasach była wprowadzona przez inkwizycja zasada, iż nie można sądzić ani karać osoby niepoczytalnej. Stąd wymogiem było badanie lekarskie. Lekarz mógł stwierdzić zły stan zdrowia i zabronić wykonania tortur na skazanym. Stwierdzenie choroby psychicznej automatycznie uwalniało go od wszelkiej odpowiedzialności. Dodać tu należy, że zeznania podczas tortur nie mogły służyć jako materiał dowodowy, osoba poddana torturą mogła w przeciągu 24 godzin odwołać zeznania. Jeśli już decydowano się na tortury była to głównie głodówka. W 1542 roku Papież Paweł III powołał Kongregację Kardynalską Świętej Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji. Zaczęto stosować nazwę Święte oficjum. Oficjum składało się z 6 kardynałów, było całkowicie niezależne od lokalnych biskupów. Miało nadzorować działalność sądów inkwizycyjnych w walce z reformacją. Kiedy w 1555 roku Generalny Inkwizytor, Giovanni Pietro Caraffa, został papieżem Pawłem IV, natychmiast polecił sporządzić wykaz książek, których nie wolno posiadać ani czytać. W ten sposób w roku 1559 po raz pierwszy ukazał się powszechny Indeks ksiąg zakazanych. Indeks ten został utworzony by zapobiec rozsiewaniu heretyckich poglądów. Pius IV wydał 24 III 1564 konstytucję „Dominici gregis custodiae”. Zakazał w niej korzystania z niekatolickich wydań Pisma Świętego. Korzystanie z katolickich przekładów było dozwolone za zgodą spowiednika bądź proboszcza. Oto uzasadnienie tej decyzji: "Doświadczenie bowiem wykazało, że jeśli Biblia jest dostępna w języku ludowym wszystkim bez różnicy, powstaje stąd wskutek ludzkiej lekkomyślności więcej szkody niż pożytku". Ograniczenie to nie dotyczyło korzystania z Biblii w językach oryginalnych i w przekładzie łacińskim. Benedykt XIV w konstytucji „Sollicita ac provida” z 9 lipca 1753, zniósł jakiekolwiek ograniczenia w korzystaniu z katolickich wydań Pisma Świętego. Leona XIII w styczniu 1897 roku wydał dokument „Officiorum ac munerum” łagodzący prawa dotyczące indeksu. W roku 1908, decyzją Papieża Piusa X, jej nazwa została zmieniona na Najwyższą Świętą Kongregację Świętego Oficjum. W 1983 roku wprowadzono nowe prawo kanoniczne i zmieniono nazwę na Kongregację Nauki Wiary, która działa do dzisiaj. Sądy inkwizycyjne nie miały na celu skazania osoby posądzonej o herezje, lecz ratowanie jego duszy, inkwizytorzy oprócz tego, że byli sędziami byli także spowiednikami. Inkwizytorów rekrutowano spośród zakonników najlepiej wykształconych początkowo z zakonu cystersów, znanych z wiedzy i pobożności, a potem spośród Dominikanów i Franciszkanów. Minimalny wiek inkwizytora wynosił 40 lat, aby zapobiec młodzieńczej zapalczywości i pochopności w wydawaniu wyroku. Inkwizytor też nie mógł nosić broni. Dbano o to, aby na miejscu inkwizytora stała osoba o nieposzlakowanej opinii, wyróżniająca się intelektem. Instytucja inkwizycji wydała szereg wielkich kapłanów, w tym również świętych między innymi św. Piotr z Werony, św. Piotr de Arbués czy nawet św. papież Pius V. Św. Piotr z Werony był inkwizytorem we Włoszech, nawrócił bardzo dużą liczbę heretyków, był pierwszym męczennikiem z zakonu dominikanów został zamordowany w wieku 46 lat przez katarów lub manichejczyków. Św. Piotr de Arbués przyjął nowy cel, dbał o to aby nawrócenia były szczere i udowodnione, aby uniknąć profanacji sakramentów. Został zamordowany przez wynajętych morderców których opłacili żydzi, doszło do tego podczas modlitwy przed ołtarzem, był pierwszym męczennikiem inkwizycji hiszpańskiej. Proces inkwizycyjny zaczynał się od przedstawienia zarzutów oskarżonemu, jeśli oskarżony nie zrozumiał stawianych mu zarzutów trybunał miał wyjaśnić akt oskarżenia tak, aby zrozumiał. Oskarżony miał prawo sporządzić listę swoich śmiertelnych wrogów. Osoby znajdujące się na tej liście nie mogły być świadkami w tym procesie. Jeśli na liście znalazłby się sędzia, który prowadzi sprawę, oskarżony miał prawo odwołać się do stolicy apostolskiej w celu zmienienia składu trybunału. Trybunał powoływał wszystkich możliwych świadków, którzy mogli coś powiedzieć w sprawie oskarżonego. Dokładano wszelkich starań, aby zbadać wnikliwie sprawę. Samo przyznanie do winy nie wystarczyło, aby zakończyć sprawę. Sądy były bardzo drobiazgowe i nie spieszyły się z wydaniem wyroku. Inkwizytorzy surowo karali wszystkich ludzi składający fałszywe zeznania. Tortury były wykonywane przez władze świeckie, przy których byli obecni mnisi, ponieważ podczas nieobecności zakonników żołnierze wykonywali tortury jakie stosowało się w prawie świeckim. Tortury nie mogły trwać dłużej niż 30 min. I nie mogły być powtarzane. Jeśli uznano, że nie ma ratunku dla duszy skazanego przekazywano go władzy świeckiej, która wymierzy im stosowną karę. Uważano, że jeśli na karę śmierci skazuje się osoby obrażające majestat Ziemski, dla zachowania proporcji powinno się karać ciężej za obrazę majestatu Boskiego. O wiele więcej ofiar spowodowały polowania na czarownice w protestanckich Niemczech niż cała inkwizycja. Liczbę skazanych na śmierć szacuje się na 1,5 % wszystkich rozpraw. W dzisiejszych czasach instytucji inkwizycji przypisuje się zbrodnie dokonane przez protestantów czy też władze świeckie. W instytucji inkwizycji zdarzali się nieodpowiedni inkwizytorzy, którzy nadużywali swojej władzy, lecz większość z nich była to prawdziwa elita. Inkwizytorów, którzy nie spełniali dobrze swojej roli odwoływano, aby nie ucierpiała reputacja instytucji. Nierzetelni historycy, którzy uczą kłamstw o inkwizycji, mówią o niesłusznych oskarżeniach, nie wspominając nawet o skali mordów i gwałtów dokonanych przez heretyków na Katolikach w tamtych czasach. Premier, ONR Górny Śląsk 1 P. Doerre, „Jak powstała czarna legenda?” 2 R. Konik, „ Od ordaliów do Świętego Oficjum” http://www.onr.h2.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=175:wita-inkwizycja&catid=38:artykuy