Tales z Miletu (ok. 620 - ok. 540 p.n.e.), filozof, matematyk i astronom grecki, jeden z twórców tzw. szkoły jońskiej. Rozpoczął systematyzowanie wiedzy geometrycznej. Przypisuje mu się wiele twierdzeń. Uchodzi za ojca matematyki. Znane mu były zjawiska oddziaływania magnesu na żelazo i elektryzowania się bursztynu, umiał też przewidzieć zaćmienia Słońca. Uważany za pierwszego greckiego filozofa.Podstawowym pytaniem Talesa, jak i innych jońskich filozofów przyrody, było pytanie o "arche", czyli początek, podstawę, osnowę i strukturę świata. Twierdził, że arche to żywioł wody, wszystko z niej pochodzi i do niej powraca - wniosek wyciągnął nie odwołując się do mitów, lecz do obserwacji. Jońscy filozofowie przyrody zwani byli hilozoistami, ponieważ głosili, że materia świata jest ożywiona.Anaksymander z Miletu (610-547 p.n.e.), filozof grecki. Przedstawiciel tzw. jońskiej filozofii przyrody, Za prazasadę całej rzeczywistości (arché - termin wprowadzony przez Anaksymandra) uznał tzw. apeiron, czynnik nieskończony i nieokreślony, zawierający w sobie wszelkie przeciwieństwa, które wyłaniając się zeń, rozdzielając i ścierając, utworzyć miały świat przyrody; przyczyną tego procesu był odwieczny wirowy ruch prazasady. Anaksymander dokonywał wielu obliczeń astronomicznych, konstruował też zegary słoneczne; opracował ponadto pierwszą grecką mapę ziemi i morza oraz pierwszy model świata.Pitagoras (ok. 572-497 p.n.e), filozof grecki. Nie pozostawił po sobie żadnych dzieł, Stworzył system poglądów naukowych, nazwanych jego imieniem. Był to prawdopodobnie rezultat pracy wielu uczonych, określanych powszechnie mianem pitagorejczyków. Z literatury filozoficznej Greków wynika, że Pitagoras jako pierwszy użył określenia filozofia w rozumieniu "miłość mądrości", dla zaznaczenia, że mądrość jest rzeczą boską, a jedynie umiłowanie jej dostępne jest dla ludzi.Pitagoras był kontynuatorem i reformatorem religii orfickiej, którą później zaczęto nazywać pitagoreizmem. Wprowadził pojęcie podobieństwa figur oraz ideę przeprowadzania systematycznych dowodów w geometrii. Przeprowadził dowód twierdzenia nazwanego twierdzeniem Pitagorasa (znanego wcześniej jako reguła bez dowodu), odkrył niewspółmierność boku i przekątnej kwadratu, przypisywał magiczne własności liczbom, wierzył w harmonię w kosmosie.Heraklit z Efezu (ok. 540-480 p.n.e.), filozof grecki, ojciec dialektyki. Przedstawiciel tzw. jońskiej filozofii przyrody. Dzieło jego składało się z trzech traktatów: kosmologicznego, politycznego i teologicznego.Za podstawę i zasadę istnienia wszechświata uważał ogień i jego przemiany. Był przekonany o zmienności i zjawiskowości w świecie. Twierdził: "panta rhei" ("wszystko jest płynne"), "nie można dwa razy wstąpić do tej samej rzeki, jej wody bowiem się zmieniają, ciągle płyną". Teorię zmienności Heraklita z Efezu nazwano wariabilizmem lub heraklityzmem.Demokryt z Abdery, (ok. 460 - 370 p.n.e.), filozof grecki, główny przedstawiciel starożytnego materializmu. Ok. 430 p.n.e. ogłosił teorię o atomistycznej budowie świata, stąd zwany jest ojcem materializmu.Parmenides z Elei (ok. 540-ok. 470 p.n.e.), filozof grecki współczesny Heraklitowi. Założyciel szkoły elejskiej zwanej szkołą Parmenidesa. Był twórcą: 1) teorii jedności i niezmienności bytu, 2) poglądu o nierozerwalności bytu i myśli, 3) zasady odróżniania myśli od postrzegania, 4) dedukcyjnej, dialektycznej metody filozofowania.Zgodnie z jego naczelną tezą, świat składa się z mnogości rzeczy, w której tkwi antagonizm pomiędzy trwałością i zmiennością. O niczym w przyrodzie nie można rzec, że jest, lecz tylko, że się staje. Poglądy Parmenidesa stały się zaczątkiem dualizmu, którego w filozofii Heraklita nie było. Parmenides przyjmował tożsamość myśli i bytu. Odróżniał myśl od postrzeżenia, w ten sposób dokonał niemal jednocześnie z Heraklitem, choć różnego w skutkach, rozróżnienia poznania zmysłowego i myślowego. Teoria Parmenidesa wywarła poważny wpływ na filozofię Platona.Zenon z Elei (ok. 490-430 p.n.e.), filozof grecki. Następca Parmenidesa z Elei, główny przedstawiciel szkoły eleatów, wg Arystotelesa - twórca dialektyki. Posługując się wyszukanymi argumentami rozumowymi bronił tezy o niezmienności i niepodzielności bytu. Sformułował słynne paradoksy, które miały dowodzić, że ruch (zmiana) nie istnieje. Przeciwko wielości rzeczy wysuwał twierdzenie, że nie można w nieskończoność dzielić czegoś, bo uzyska się w końcu części nie posiadające wymiarów, a suma części bez wymiarów musi być równa zeru. Paradoksy Zenona z Elei były rozważane przez najwybitniejszych filozofów, a doczekały się naukowego rozwiązania dopiero dzięki badaniom nad pojęciem ciągłości.Sokrates (469-399 p.n.e.), filozof grecki. W etyce, która stanowiła główną dziedzinę jego zainteresowań (nie prowadził w ogóle dociekań ontologicznych), stał na stanowisku intelektualizmu etycznego, uznając, że prawdziwa wiedza o tym, co słuszne i sprawiedliwe, zawsze prowadzi do cnoty, ta zaś jest warunkiem dobra i szczęścia. Twierdził, w przeciwieństwie do sofistów, że istnieje powszechna i obiektywna prawda. Wyrocznia w Delfach obwieściła, że jest on najmądrzejszym człowiekiem na świecie, choć Sokrates uważał, iż "wie, że nic nie wie". Stosował dwie metody: elenktyczną, polegającą na zbijaniu w dyskusji też przeciwnika poprzez doprowadzanie jego wywodów do absurdu, i majeutyczną - uważał, że sam niczego nie wie, ale dyskutując pozwala, aby w rozmówcy "narodziła się" wiedza, co jest możliwe, ponieważ każdy człowiek ma w swym umyśle wiedzę wrodzoną (natywizm, racjonalizm genetyczny) i przez odpowiednie pytania można ją z niego wydobyć. Sokrates pierwszy zastosował rozumowanie indukcyjne, a także ustalił warunki metodologiczne definicji, koncepcja nieśmiertelności duszy.Arystoteles (384-322 p.n.e.), filozof grecki, kształcił się w Akademii Platońskiej, wychowawca Aleksandra III Wielkiego, Początkowo zwolennik Platona, wykształcił szybko zręby własnej doktryny.Przeczył istnieniu jakiejkolwiek wiedzy wrodzonej, stworzył podstawy logiki. Filozofię podzielił na praktyczną, tj. etykę i politykę, oraz teoretyczną, czyli fizykę, matematykę i "filozofię pierwszą", zwaną później metafizyką. Odrzuciwszy naukę o ideach, stwierdził, że istnieją tylko konkretne rzeczy jednostkowe, stanowiące samodzielne bytowo substancje. W substancji wyodrębnił formę i materię; stworzył pojęcie absolutnie nieuformowanej i odwiecznej materii pierwszej, stanowiącej podłoże wszystkiego. Jest autorem klasycznej formuły teorii przyczynowości; obok formy i materii, traktowanych jako przyczyny wewnętrzne: formalna i materialna, wydzielił 2 przyczyny zewnętrzne: sprawczą i celową. Rzeczywistość ujmował w sposób dynamiczny; Wyodrębnił 3 rodzaje duszy: duszę roślinną, zwierzęcą i - właściwą jedynie człowiekowi - myślącą; przeprowadził podział rozumu. W etyce propagował zasadę środka, tj. unikanie skrajności; za cel ludzkiego działania uważał dobro i szczęście.Platon (ok. 427-347 p.n.e), filozof grecki. Platon był finalistą w pojmowaniu przyrody. Pionierem logiki, teorii państwa i prawa. W założonej przez niego szkole rozwijały się: filozofia, matematyka, astronomia, logika, medycyna.Platon rozwinął naukę o:1) ideach, o ich charakterze, relacjach pomiędzy ideami a rzeczami, o ich naturze.2) duszy, jej funkcjach biologicznych, poznawczych, religijnych, o zależnościach między duszą i ciałem.3) przyrodzie, o stwórcy demiurgu - boskim budowniczym świata, naturze i materii.4) poznaniu (rozumowym i wrodzonym), stopniach i metodach poznania.5) filozofii i jej charakterze, zadaniach i celach.6) cnotach, czyli etykę, w tym: o istocie cnót i ich strukturze, o miłości.7) państwie.8) pięknie, sztuce, twórczości, czyli estetykę. Platon ukształtował system filozoficzny, którego istotą było:1) w ontologii: przekonanie, że istnieje byt idealny i że byt realny jest odeń zależny.2) w psychologii: uznanie, że dusza istnieje niezależnie od ciała i że ciało jako byt niższy jest zależne od niej.3) w teorii poznania: twierdzenie, że istnieje wiedza rozumowa, niedoświadczalna, wrodzona, i wiedza zmysłowa, niepewna i złudna.4) w metodologii: przyjęcie metody dialektycznej i podporządkowanie jej metody empirycznej.5) w etyce: uznanie, że właściwym celem człowieka są dobra idealne i że dobra realne powinny być traktowane jako środki do niego wiodące. Sofiści – przywykło się tak określać grupę filozofów, nauczycieli, którzy w V wieku p.n.e. odpłatnie nauczali retoryki, filozofii, etyki i polityki. Na czele tej grupy stał Protagoras z Abwery. Przedmiotem badań i dociekań sofiści wybrali sobie człowieka, analizowali umiejętności, które są mu potrzebne aby zapewnił sobie sukces w życiu osobistym i publicznym. Sofiści rozpowszechniali pogląd głoszący relatywizm ludzkiego poznania. Dzięki nim rozwinęła się retoryka i erystyka jako narzędzia oddziaływania społecznego. Sofiści byli autorami teorii mówiącej o umowie społecznej, która nabrała rozgłosu w Europie dopiero w dobie oświecenia.Cynicy – była to grupa filozofów pod przywództwem ucznia Sokratesa, którzy głosili tezę, iż jedynym celem ludzkiego życia, gwarantującym szczęście jest cnota, a wszystko poza nią jest niegodne uwagi. Samowystarczalna cnota była rozumiana jako umiejętność panowania nad sobą. W starożytności cynicy pogardzali rodzinom, państwem, religią, co spowodowało utrwalenie się z czasem spostrzegania ich jako grupę (i poglądy) negującą system wartości przyjęty w danej społeczności. Stoicy – była to grupa filozofów, którzy pojawili się w III wieku p.n.e., ich prekursorem był Zenon z Kation, który w 300 roku p.n.e. założył w Atenach szkołę. Stoicy głosili następujące poglądy: w etyce – uznawali, że najwyższym dobrem człowieka i warunkiem szczęścia jest samowystarczalna cnota. Propagowali ideę uniezależnienia się od wszelkich zewnętrznych okoliczności i życia zgodnie z naturą. Postulowali wyzbycie się wszelkich negatywnych uczuć. Stoicy zyskali duże zainteresowanie nie tylko w Grecji, ale również na terenie Cesarstwa Rzymskiego, czego znakomitym przykładem jest Seneka i Marek Aureliusz. Epikurejczycy pojawili się niemalże w tym samym czasie co stoicy, głosząc teorie szczęścia, utożsamianego z przyjemnością, rozumianą jako brak cierpień i zmartwień (atrakcja). Źródłem nieszczęścia według epikurejczyków jest lęk przed poczuciem niespełnienia, przed cierpieniem, śmiercią. Przedstawicielem epikurejczyków był m.in. twórca kierunku Epikur (341 – 271 p.n.e. Sceptycy – była to grupa filozofów, która pojawiła się w Grecji na przełomie IV i V wieku p.n.e. Nazwa grupy wywodzi się od greckiego słowa skeptikcs, co oznacza „wątpiący, badający”. Przywódcą, a zarazem twórcą tego kierunku filozoficznego był Pyrron z Elidy. Sceptycy negowali możliwości poznania wiedzy pewnej i niepodważalnej, krytykowali wszelkie twierdzenia naukowe, postulowali powstrzymanie się od sądów, skoro wiedza jest niepewna. Tylko w ten sposób według sceptyków można osiągnąć wewnętrzny spokój, a nawet szczęście. Eklektycy pojawili się wśród stoików w II do połowy I wieku p.n.e., próbowali połączyć wszystkie dotychczasowe doktryny filozoficzne i stworzyć jednolicie spójny system.