Miodosytnictwo polskie - 1000 lat tradycji

Miodosytnictwo posiada długą i bogatą tradycję, zapoczątkowaną ponad tysiąc lat temu przez plemiona słowiańskie na ziemiach polskich.

Miodosytnictwo w Polsce ma przeszło 1000-letnią tradycję. Początki i rozwój przerobu miodu pszczelego na napoje alkoholowe - zwane później miodami pitnymi, historycy przypisują plemniom słowiańskim. Już w roku 966 podróżnicy hiszpańscy notowali, iż w kraju Mieszka, obok żywności, mięsa, lasów i ziemi ornej jest obfitość miodu, a słowiańskie wina i upajające napoje zwą się miodami. Rozwój miodosytnictwa warunkował głównie klimat, w którym winorośl nie dojrzewała, zaś bogate naturalne środowisko obfitowało w roje dzikich pszczół. Już ponad dziesięć wieków temu Ibrahim Ibn Jakub - dyplomata, kupiec i podróżnik z Torowy przekazał w swoich zapisach, że "Słowiańskie wina i upajające napoje kraju Mieszka - to miody." Gall Anonim w swojej kronice już na wstępie opisując nasz kraj podkreślał, że ".obfituje on w złoto i srebro, chleb, mięso, ryby i miód". Przez wiele wieków miody pitne podawane były tylko w zamożnych domach. Znajomość praktyk ich wytwarzania w dawnej Polsce była dość powszechna zwłaszcza w XVI i XVII w.

Miód pitny uważany jest na najstarszy napój alkoholowy krajów Europy środkowej i północnej, w których ze względów klimatycznych uprawa winorośli i produkcja win była niemożliwa.

Miód pitny w Polsce uznawano jako "przedni trunek" podawany na stołach królewskich Piastów i Jagiellonów oraz w zamożniejszych domach szlacheckich i klasztorach. Miody pitne propagował i wychwalał sienkiewiczowski rycerz XVII wieku - Zagłoba, który nie rozstawał się z gąsiorkiem "wybornego, odstałego, srogiego miodu", pokrzepiając się w różnych sytuacjach dla "pocieszenia". Miód pitny jest narodowym polskim trunkiem, elementem naszej spuścizny kulturowej.

W II połowie XVII wieku w Polsce z wielu przyczyn, m.in. ze względu na politykę gospodarczo-polityczną zaborców, miodosytnictwo podupadło.

Dopiero po II wojnie światowej notuje się znaczny rozwój miodów pitnych produkowanych na podstawie starych receptur i dawnej technologii. Kultywowanie tradycji technologicznych przy produkcji miodów pitnych jest niezwykle ważne, dlatego proces produkcyjny wymaga szczególnego nadzoru i pielęgnacji.

Polska jest jedynym na świecie producentem miodu pitnego na skalę przemysłową i dzięki temu jest on tak silnie identyfikowany z naszym krajem.

Miodosytnictwo polskie czyli maliniaki, dębniaki i inne rodzaje miodów

Od XV wieku miody polskie znajdowały sobie wielu nabywców zagranicznych. Kupcy całymi karawanami wieźli je do Gdańska, w tym samym kierunku płynęły Wisłą wyładowane miodami i woskiem galary, a z Gdańska rozsyłano je do różnych krajów europejskich. Taki popyt pociągał za sobą konieczność zawiększania produkcji. Powstają więc w miastach "miodosytnie", obsługiwane przez doświadczonych specjalistów zwanych "miodowarami". W latach późniejszych zaczęto dodawać do miodów soki owocowe dla zróżnicowania ich smaku i aromatu. W ten sposób powstały "maliniaki", "wiśniaki", "kerstangi" i inne. Dużym wzięciem cieszyły się tzw. "dębniaki", czyli miody sycone, zlewane do kadzi wykonanych ze świeżo wyciętych z dębu klepek, które nadawały miodom specyficzny zapach i smak. Znane i chętnie kupowane były też "lipce" polskie i litewskie. - miody pitne przyrządzane wyłącznie z miodu lipcowego.

Bartnictwo i pszczelarstwo w dawnej Polsce

Pierwotne polskie pszczelarstwo miało charakter bartnictwa, w którym rola człwoieka ograniczała się do zadziania barci w lesie i późniejszego podebrania z niej miodu. Barcie spotykało się na całym obszarze ziem polskich. W wieku XIV obok barnictwa zaczęło rozwijać się pasiecznictwo - wykorzystywano kłodę bartną, którą uprzednio wycięto z drzewa i ustawiono w pobliżu siedziby ludzkiej. Od tego momentu stopniowo rosło znaczenie tej formy pszczelarstwa.Stała się więc dziedziną dochodową o czym świadczą wielkie ilości wosku pszczelego sprzedawane w polskich portach oraz oddawane jako daniny. Dobre czasy trwały do XVIII wieku. Wojny szwedzkie doprowadziły pasiecznictwo i bartnictwo polskie do upadku.

Proces produkcji miodu pitnego

Miód pitny jest napojem o charakterze zbliżonym do wina, uzyskiwanym w procesie fermentacji alkoholowej z brzeczki miodowej, czyli rozcieńczonego miodu pszczelego. Zależnie od stosunku miodu pszczelego i wody w brzeczce, otrzymuje się napoje w różnym typie: półtoraki, dwójniaki, trójniaki, czwórniaki. Dzięki różnorodności aromatów miodu pszczelego, możliwością dodawania do brzeczki miodowej różnych soków owocowych i przypraw ziołowo-korzennych oraz modyfikacji prowadzenia fermentacji i dojrzewania miodów pitnych można uzyskać całą gamę typów, rodzajów i odmian miodów pitnych. Produkcja miodów pitnych wymaga szczególnego nadzoru i pielęgnacji. Dobór surowca, odpowiednich szczepów drożdży, przygotowanie brzeczki, przebieg fermentacji i czas dojrzewania nastawów mają istotny wpływ na jakość finalnego produktu. Ważnym etapem produkcji jest okres dojrzewania miodów. W trosce o jakość miodów dotychczasowe metody produkcji świadomie opierają się na tradycyjnych recepturach i technologii. Miody pitne są atrakcyjnym smakowo napojem alkoholowym, wartościowym odżywczo ze względu na podstawowy surowiec, z którego są produkowane oraz, co ma niebagatelne znaczenie, bez dodatku sztucznych aromatów, barwników, konserwantów.

Tradycja i nowoczesność

Kontynuatorem chlubnych tradycji miodosytnictwa w Polsce jest od początku swojego istnienia - 1932 roku, Spółdzielnia Pszczelarska APIS z siedzibą w Lublinie. W latach powojennych produkcją miodów pitnych zajęła się spółdzielczość. Spółdzielnie pszczelarskie w Krakowie, Poznaniu, Nidzicy, Milejowie oraz Lublinie dostarczały przez kilka dziesięcioleci różne gatunki miodów pitnych. Dzisiaj w niezmienionej formie funkcjonuje tylko jedna z nich - Spółdzielnia Pszczelarska APIS w Lublinie. Dzięki perspektywicznej wizji kierownictwa w docenianiu tradycyjnej, specyficznej produkcji miodów pitnych, wysokich kwalifikacji kadry nie zaniechała produkcji, a systematycznie udoskonala park maszynowy, wyposażenie leżakowni, gamę asortymentów z zachowaniem uwarunkowań jakości, w oparciu o wymagania w określonym okresie obligatoryjnie obowiązującej Polskiej Normy, a następnie zawartych w kolejno nowelizowanych w myśl wymogów europejskich Ustawach winiarskich. W roku 2004 Spółdzielnia uruchomiła najnowocześniejszą w Polsce linię do rozlewu miodów pitnych, a inwestycje na przestrzeni lat 2002-2004 pozwoliły jej na uzyskanie certyfikatu jakości ISO 9001:2001 oraz bezpieczeństwa żywności HACCP.

Receptury

Wszystkie typy miodów pitnych pod marką APIS produkowane są w oparciu o zmodyfikowane wielowiekowe receptury bez dodatku sztucznych aromatów i konserwantów, bez dwutlenku siarki. W procesie produkcji nie wprowadzamy zasadniczych zmian i udoskonaleń, dokładając wszelkich starań aby zachować tradycyjny charakter produktów. Wytwarzamy miody pitne z najwyższej jakości surowców w najszerszym asortymencie: od miodów ciężkich - słodkich, o najwyższym udziale miodu pszczelego nektarowego, najwyższej procentowej zawartości alkoholu 15-17% - Półtorak oraz Dwójniak; poprzez Trójniaka o zawartości alkoholu 12-14%; do miodów lekkich - wytrawnych, Czwórniaków - 9-11% zawartości alkoholu.