Jeżeli w obwodzie elektrycznym płynie prąd zmienny, to obwod ten znajduje się w zmiennym polu magnetycznym, ktore sam wytwarza. Spowoduje to wyindukowanie się w obwodzie siły elektromotorycznej. Zjawisko to nazywamy samoindukcją, a wytworzona siłę

elektromotoryczną indukcji.

Natężenie pola wewnątrz solenoidu: H(t)=$\frac{\mathbf{N}}{\mathbf{l}}\mathbf{I(t)}$

Indukowana siła elektromotoryczna indukcji: $\mathbf{\varepsilon}_{\mathbf{L}}\mathbf{= - L}\frac{\mathbf{dI(t)}}{\mathbf{\text{dt}}}$

Indukcyjność - współczynnik indukcji własnej: $\mathbf{L = \mu}\mathbf{\mu}_{\mathbf{0}}\mathbf{A}\frac{\mathbf{N}^{\mathbf{2}}}{\mathbf{l}}$

Jednostka 1 henr(H) $\mathbf{1H = 1}\frac{\mathbf{V}_{\mathbf{s}}}{\mathbf{A}}$

O zjawisku indukcji wzajemnej mowimy wtedy, jeśli siła elektromotoryczna indukcji wzbudzona jest w przewodniku, który znajduje się w polu magnetycznym innego przewodnika.

Współczynnik indukcji wzajemnej: $\mathbf{M}_{\mathbf{12}}\mathbf{= \mu}\mathbf{\mu}_{\mathbf{0}}\mathbf{A}_{\mathbf{2}}\frac{\mathbf{N}_{\mathbf{1}}\mathbf{N}_{\mathbf{2}}}{\mathbf{l}_{\mathbf{1}}}$

Obwód zamknięty prądu indukowanego tworzy się samorzutnie w obszarze przewodnika. Z tego powodu mają one charakter prądów wirowych(prądy Foucaulta)

Natężenie prądu wirowego: $\mathbf{I}_{\mathbf{\text{wir}}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{\varepsilon}}{\mathbf{R}}\mathbf{= -}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{R}}\frac{\mathbf{d\varnothing}}{\mathbf{\text{dt}}}$

Φ – strumień indukcji pola magnetycznego obejmowany przez obwód prądu,

R – opór obwodu prądu wirowego.

Atom jest najmniejszą ilością pierwiastka chemicznego. Atomy mogą łączyć się ze sobą tworząc molekuły. Jednostką, którą stosuje się do określenia masy atomów i molekuł jest atomowa jednostka masy (a. j. m.).

$$\mathbf{1u =}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{12}}\mathbf{\text{\ masy\ atomu\ izotopu\ }}_{\mathbf{6}}^{\mathbf{12}}\mathbf{C}$$

1u = 1.66057×10⁻²⁷kg

Względną masą atomową (cząsteczkową), nazywamy stosunek masy atomu (cząsteczki) m wyrażonej w kilogramach do atomowej jednostki masy: $\mathbf{M}_{\mathbf{w}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{m(w\ kg)}}{\mathbf{1u}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{m(w\ kg)}}{\mathbf{1.66057 \times}\mathbf{10}^{\mathbf{- 27}}\mathbf{\text{kg}}}$

Ilość materii, w której znajduje się taka sama liczba atomów (molekuł) jak liczba atomów zawarta w 0.012 kg izotopu węgla nazywamy molem. Zatem w jednym molu substancji znajduje się taka sama liczba cząsteczek (atomów), zwaną liczbą Avogadro: $\mathbf{N}_{\mathbf{A}}\mathbf{= 6.023 \times}\mathbf{10}^{\mathbf{23}}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{\text{mol}}}$

Masę substancji zawartą w jednym molu nazywamy masą molową (μ). μ=N_A×m_w×u

Jeżeli energia jest wymieniana między chaotycznie poruszającymi się molekułami, to tę formę przekazywania energii nazywamy ciepłem.

W wyniku wzajemnego oddziaływania ciał makroskopowych energia uporządkowanego ruchu jednego z tych ciał przechodzi w energię uporządkowanego ruchu drugiego z tych ciał. Taki rodzaj przekazywania energii nazywamy pracą.

Kierunek przekazywania energii w formie ciepła wyznacza wielkość fizyczna, którą nazywamy temperaturę - definiujemy jako wielkość fizyczną proporcjonalną do średniej energii kinetycznej ruchu cieplnego molekuł.

Jeśli więc między dwoma ciałami nie ma wymiany ciepła, to ich temperatury są równe. Mówimy wtedy, że ciała te są w równowadze termicznej (termodynamicznej). Aby możliwe było wprowadzenie pojęcia temperatury, konieczne jest przyjęcie założenia: Jeżeli ciała A i B są w równowadze termicznej z ciałem C, to ciała A i B są w równowadze termicznej ze sobą. Powyższy postulat nazywa się zerową zasadą termodynamiki.

Gazem doskonałym nazywamy gaz, w którym można zaniedbać oddziaływania pomiędzy molekułami, z wyjątkiem oddziaływań występujących bezpośrednio podczas zderzeń. Dodatkowo zakładamy, że zderzenia te są sprężyste.

Liczbą stopni swobody ciała nazywamy liczbę niezależnych współrzędnych, które należy podać, aby całkowicie określić położenie ciała.

Zasada ekwipartycji energii: Dostępna energia zależy wyłącznie od temperatury i rozkłada się w równych porcjach na wszystkie sposoby w jakie cząstki mogą ją absorbować.

Układem termodynamicznym nazywamy mikroskopijny zbiór molekuł. Stan takiego układu jest określony przez wielkości fizyczne mierzalne makroskopowo nazywane parametrami termodynamicznymi.

Równanie stanu: dla gazu doskonałego: pV = nRT ;

R – uniwersalna stała gazowa =8.3144 $\mathbf{\lbrack}\frac{\mathbf{J}}{\mathbf{\text{mol\ K}}}\mathbf{\rbrack}$ , n – liczba moli gazu

W przypadku rozpatrywania układów termodynamicznych mówiąc o energii wewnętrznej mamy na myśli energię kinetyczną ruchu cieplnego molekuł oraz ich energię potencjalną. Mówimy, że energia wewnętrzna jest funkcją stanu.

I zasada termodynamiki: Zmiana energii wewnętrznej układu przy przejściu z jednego stanu do drugiego ΔU równa się sumie pracy wykonanej nad układem ΔW’ i ciepła dostarczonego układowi ΔQ.

II zasada termodynamiki stwierdza, że niemożliwe jest skonstruowanie silnika cieplnego, który pobrane z grzejnika ciepło całkowicie zamienił by na pracę.

Proces nazywamy odwracalnym, jeśli za pomocą nieskończenie małej zmiany otoczenia można wywołać proces odwrotny do niego, tzn. przebiegający po tej samej drodze w przeciwnym kierunku.

Przemiana izotermiczna: Przemianę tę definiuje warunek ΔT = 0. Zatem dla gazu doskonałego ΔU = 0 i pierwsza zasada termodynamiki

Przemiana izobaryczna: Przemiana ta jest zdefiniowana przez warunek Δp = 0.

Przemiana izochoryczna: Przemianę tę wyznacza warunek ΔV = 0.

Przemiana adiabatyczna: W procesie adiabatycznym nie zachodzi wymiana ciepła z otoczeniem.

Stabilność jądra złożonego z protonów i neutronów nie daje się wytłumaczyć oddziaływanie elektromagnetycznym. Występujące tu oddziaływanie jest silniejsze niż odpychanie protonów i nosi nazwę oddziaływania silnego.

Protony i neutrony nazywane są nukleonami. Liczbę protonów w jądrze Z nazywa się liczbą

atomową, a liczbę nukleonów A liczbą masową. Jądra o takiej samej liczbie Z i różnej N nazywamy izotopami, natomiast izobary to jądra o tej samej liczbie nukleonów.

Różnica między całkowitą energią jądra a sumą energii poszczególnych nukleonów nazywa się energią wiązania tego jądra.

Jeśli dwa lekkie jądra łączą się w jądro o średniej masie, uwalnia się energia, ponieważ powstające jądro ma większą energię wiązania. Energia wydziela się także wtedy, gdy ciężkie jądro rozszczepia się na dwa jądra o średniej masie. Procesy te nazywamy odpowiednio syntezą i rozszczepieniem jądrowym.

Jeżeli w obwodzie elektrycznym płynie prąd zmienny, to obwód ten znajduje się w zmiennym polu magnetycznym, które sam wytwarza. Spowoduje to wyindukowanie się w obwodzie siły elektromotorycznej. Zjawisko to nazywamy samoindukcją, a wytworzona siłę elektromotoryczną indukcji. Natężenie pola wewnątrz solenoidu: H(t)=$\frac{\mathbf{N}}{\mathbf{l}}\mathbf{I(t)}$ Indukowana siła elektromotoryczna indukcji: $\mathbf{\varepsilon}_{\mathbf{L}}\mathbf{= - L}\frac{\mathbf{dI(t)}}{\mathbf{\text{dt}}}$ Indukcyjność - współczynnik indukcji własnej: $\mathbf{L = \mu}\mathbf{\mu}_{\mathbf{0}}\mathbf{A}\frac{\mathbf{N}^{\mathbf{2}}}{\mathbf{l}}$ Jednostka 1 henr(H) $\mathbf{1H = 1}\frac{\mathbf{V}_{\mathbf{s}}}{\mathbf{A}}$ O zjawisku indukcji wzajemnej mówimy wtedy, jeśli siła elektromotoryczna indukcji wzbudzona jest w przewodniku, który znajduje się w polu magnetycznym innego przewodnika. Współczynnik indukcji wzajemnej: $\mathbf{M}_{\mathbf{12}}\mathbf{= \mu}\mathbf{\mu}_{\mathbf{0}}\mathbf{A}_{\mathbf{2}}\frac{\mathbf{N}_{\mathbf{1}}\mathbf{N}_{\mathbf{2}}}{\mathbf{l}_{\mathbf{1}}}$ Obwód zamknięty prądu indukowanego tworzy się samorzutnie w obszarze przewodnika. Z tego powodu mają one charakter prądów wirowych(prądy Foucaulta) Natężenie prądu wirowego: $\mathbf{I}_{\mathbf{\text{wir}}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{\varepsilon}}{\mathbf{R}}\mathbf{= -}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{R}}\frac{\mathbf{d\varnothing}}{\mathbf{\text{dt}}}$ Φ – strumień indukcji pola magnetycznego obejmowany przez obwód prądu, R – opór obwodu prądu wirowego. Atom jest najmniejszą ilością pierwiastka chemicznego. Atomy mogą łączyć się ze sobą tworząc molekuły. Jednostką, którą stosuje się do określenia masy atomów i molekuł jest atomowa jednostka masy (a. j. m.). $\mathbf{1u =}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{12}}\mathbf{\text{\ masy\ atomu\ izotopu\ }}_{\mathbf{6}}^{\mathbf{12}}\mathbf{C}$ 1u = 1.66057×10^−27kg Względną masą atomową (cząsteczkową), nazywamy stosunek masy atomu (cząsteczki) m wyrażonej w kilogramach do atomowej jednostki masy: $\mathbf{M}_{\mathbf{w}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{m(w\ kg)}}{\mathbf{1u}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{m(w\ kg)}}{\mathbf{1.66057 \times}\mathbf{10}^{\mathbf{- 27}}\mathbf{\text{kg}}}$ Ilość materii, w której znajduje się taka sama liczba atomów (molekuł) jak liczba atomów zawarta w 0.012 kg izotopu węgla nazywamy molem. Zatem w jednym molu substancji znajduje się taka sama liczba cząsteczek (atomów), zwaną liczbą Avogadro: $\mathbf{N}_{\mathbf{A}}\mathbf{= 6.023 \times}\mathbf{10}^{\mathbf{23}}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{\text{mol}}}$ Masę substancji zawartą w jednym molu nazywamy masą molową (μ). μ=NA×mw×u Jeżeli energia jest wymieniana między chaotycznie poruszającymi się molekułami, to tę formę przekazywania energii nazywamy ciepłem. W wyniku wzajemnego oddziaływania ciał makroskopowych energia uporządkowanego ruchu jednego z tych ciał przechodzi w energię uporządkowanego ruchu drugiego z tych ciał. Taki rodzaj przekazywania energii - pracą. Kierunek przekazywania energii w formie ciepła wyznacza wielkość fizyczna, którą nazywamy temperaturę - definiujemy jako wielkość fizyczną proporcjonalną do średniej energii kinetycznej ruchu cieplnego molekuł. Jeśli więc między dwoma ciałami nie ma wymiany ciepła, to ich temperatury są równe. Mówimy wtedy, że ciała te są w równowadze termicznej (termodynamicznej). Aby możliwe było wprowadzenie pojęcia temperatury, konieczne jest przyjęcie założenia: Jeżeli ciała A i B są w równowadze termicznej z ciałem C, to ciała A i B są w równowadze termicznej ze sobą. Powyższy postulat nazywa się zerową zasadą termodynamiki. Gaz doskonały: gaz, w którym można zaniedbać oddziaływania pomiędzy molekułami, z wyjątkiem oddziaływań występujących bezpośrednio podczas zderzeń. Dodatkowo zakładamy, że zderzenia te są sprężyste. Liczbą stopni swobody ciała nazywamy liczbę niezależnych współrzędnych, które należy podać, aby całkowicie określić położenie ciała. Zasada ekwipartycji energii: Dostępna energia zależy wyłącznie od temperatury i rozkłada się w równych porcjach na wszystkie sposoby w jakie cząstki mogą ją absorbować. Układem termodynamicznym nazywamy mikroskopijny zbiór molekuł. Stan takiego układu jest określony przez wielkości fizyczne mierzalne makroskopowo nazywane parametrami termodynamicznymi. Równanie stanu:gazu doskonałego: pV = nRT ;R–uniwersalna stała gazowa =8.3144 $\mathbf{\lbrack}\frac{\mathbf{J}}{\mathbf{\text{mol\ K}}}\mathbf{\rbrack}$ ,n – liczba moli gazu Rozpatrując układy termodynamiczne mówiąc o energii wewnętrznej mamy na myśli energię kinetyczną ruchu cieplnego molekuł oraz ich energię potencjalną. Mówimy, że energia wewnętrzna jest funkcją stanu. I zasada termodynamiki: Zmiana energii wewnętrznej układu przy przejściu z jednego stanu do drugiego ΔU równa się sumie pracy wykonanej nad układem ΔW’ i ciepła dostarczonego układowi ΔQ. II zasada termodynamiki stwierdza, że niemożliwe jest skonstruowanie silnika cieplnego, który pobrane z grzejnika ciepło całkowicie zamienił by na pracę. Proces nazywamy odwracalnym, jeśli za pomocą nieskończenie małej zmiany otoczenia można wywołać proces odwrotny do niego, tzn. przebiegający po tej samej drodze w przeciwnym kierunku. Przemiana izotermiczna: Przemianę tę definiuje warunek ΔT = 0. Zatem dla gazu doskonałego ΔU = 0 i pierwsza zasada termodynamiki Przemiana izobaryczna: Przemiana ta jest zdefiniowana przez warunek Δp = 0. Przemiana izochoryczna: Przemianę tę wyznacza warunek ΔV = 0. Przemiana adiabatyczna: W procesie adiabatycznym nie zachodzi wymiana ciepła z otoczeniem. Stabilność jądra złożonego z protonów i neutronów nie daje się wytłumaczyć oddziaływanie elektromagnetycznym. Występujące tu oddziaływanie jest silniejsze niż odpychanie protonów i nosi nazwę oddziaływania silnego. Protony i neutrony nazywane są nukleonami. Liczbę protonów w jądrze Z nazywa się liczbą atomową, a liczbę nukleonów A liczbą masową. Jądra o takiej samej liczbie Z i różnej N nazywamy izotopami, natomiast izobary to jądra o tej samej liczbie nukleonów. Różnica między całkowitą energią jądra a sumą energii poszczególnych nukleonów nazywa się energią wiązania. Jeśli dwa lekkie jądra łączą się w jądro o średniej masie, uwalnia się energia, ponieważ powstające jądro ma większą energię wiązania. Energia wydziela się także wtedy, gdy ciężkie jądro rozszczepia się na dwa jądra o średniej masie. Procesy te nazywamy odpowiednio syntezą i rozszczepieniem jądrowym.

Jeżeli w obwodzie elektrycznym płynie prąd zmienny, to obwód ten znajduje się w zmiennym polu magnetycznym, które sam wytwarza. Spowoduje to wyindukowanie się w obwodzie siły elektromotorycznej. Zjawisko to nazywamy samoindukcją, a wytworzona siłę elektromotoryczną indukcji. Natężenie pola wewnątrz solenoidu: H(t)=$\frac{\mathbf{N}}{\mathbf{l}}\mathbf{I(t)}$ Indukowana siła elektromotoryczna indukcji: $\mathbf{\varepsilon}_{\mathbf{L}}\mathbf{= - L}\frac{\mathbf{dI(t)}}{\mathbf{\text{dt}}}$ Indukcyjność - współczynnik indukcji własnej: $\mathbf{L = \mu}\mathbf{\mu}_{\mathbf{0}}\mathbf{A}\frac{\mathbf{N}^{\mathbf{2}}}{\mathbf{l}}$ Jednostka 1 henr(H) $\mathbf{1H = 1}\frac{\mathbf{V}_{\mathbf{s}}}{\mathbf{A}}$ O zjawisku indukcji wzajemnej mówimy wtedy, jeśli siła elektromotoryczna indukcji wzbudzona jest w przewodniku, który znajduje się w polu magnetycznym innego przewodnika. Współczynnik indukcji wzajemnej: $\mathbf{M}_{\mathbf{12}}\mathbf{= \mu}\mathbf{\mu}_{\mathbf{0}}\mathbf{A}_{\mathbf{2}}\frac{\mathbf{N}_{\mathbf{1}}\mathbf{N}_{\mathbf{2}}}{\mathbf{l}_{\mathbf{1}}}$ Obwód zamknięty prądu indukowanego tworzy się samorzutnie w obszarze przewodnika. Z tego powodu mają one charakter prądów wirowych(prądy Foucaulta) Natężenie prądu wirowego: $\mathbf{I}_{\mathbf{\text{wir}}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{\varepsilon}}{\mathbf{R}}\mathbf{= -}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{R}}\frac{\mathbf{d\varnothing}}{\mathbf{\text{dt}}}$ Φ – strumień indukcji pola magnetycznego obejmowany przez obwód prądu, R – opór obwodu prądu wirowego. Atom jest najmniejszą ilością pierwiastka chemicznego. Atomy mogą łączyć się ze sobą tworząc molekuły. Jednostką, którą stosuje się do określenia masy atomów i molekuł jest atomowa jednostka masy (a. j. m.). $\mathbf{1u =}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{12}}\mathbf{\text{\ masy\ atomu\ izotopu\ }}_{\mathbf{6}}^{\mathbf{12}}\mathbf{C}$ 1u = 1.66057×10^−27kg Względną masą atomową (cząsteczkową), nazywamy stosunek masy atomu (cząsteczki) m wyrażonej w kilogramach do atomowej jednostki masy: $\mathbf{M}_{\mathbf{w}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{m(w\ kg)}}{\mathbf{1u}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{m(w\ kg)}}{\mathbf{1.66057 \times}\mathbf{10}^{\mathbf{- 27}}\mathbf{\text{kg}}}$ Ilość materii, w której znajduje się taka sama liczba atomów (molekuł) jak liczba atomów zawarta w 0.012 kg izotopu węgla nazywamy molem. Zatem w jednym molu substancji znajduje się taka sama liczba cząsteczek (atomów), zwaną liczbą Avogadro: $\mathbf{N}_{\mathbf{A}}\mathbf{= 6.023 \times}\mathbf{10}^{\mathbf{23}}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{\text{mol}}}$ Masę substancji zawartą w jednym molu nazywamy masą molową (μ). μ=NA×mw×u Jeżeli energia jest wymieniana między chaotycznie poruszającymi się molekułami, to tę formę przekazywania energii nazywamy ciepłem. W wyniku wzajemnego oddziaływania ciał makroskopowych energia uporządkowanego ruchu jednego z tych ciał przechodzi w energię uporządkowanego ruchu drugiego z tych ciał. Taki rodzaj przekazywania energii - pracą. Kierunek przekazywania energii w formie ciepła wyznacza wielkość fizyczna, którą nazywamy temperaturę - definiujemy jako wielkość fizyczną proporcjonalną do średniej energii kinetycznej ruchu cieplnego molekuł. Jeśli więc między dwoma ciałami nie ma wymiany ciepła, to ich temperatury są równe. Mówimy wtedy, że ciała te są w równowadze termicznej (termodynamicznej). Aby możliwe było wprowadzenie pojęcia temperatury, konieczne jest przyjęcie założenia: Jeżeli ciała A i B są w równowadze termicznej z ciałem C, to ciała A i B są w równowadze termicznej ze sobą. Powyższy postulat nazywa się zerową zasadą termodynamiki. Gaz doskonały: gaz, w którym można zaniedbać oddziaływania pomiędzy molekułami, z wyjątkiem oddziaływań występujących bezpośrednio podczas zderzeń. Dodatkowo zakładamy, że zderzenia te są sprężyste. Liczbą stopni swobody ciała nazywamy liczbę niezależnych współrzędnych, które należy podać, aby całkowicie określić położenie ciała. Zasada ekwipartycji energii: Dostępna energia zależy wyłącznie od temperatury i rozkłada się w równych porcjach na wszystkie sposoby w jakie cząstki mogą ją absorbować. Układem termodynamicznym nazywamy mikroskopijny zbiór molekuł. Stan takiego układu jest określony przez wielkości fizyczne mierzalne makroskopowo nazywane parametrami termodynamicznymi. Równanie stanu:gazu doskonałego: pV = nRT ;R–uniwersalna stała gazowa =8.3144 $\mathbf{\lbrack}\frac{\mathbf{J}}{\mathbf{\text{mol\ K}}}\mathbf{\rbrack}$ ,n – liczba moli gazu Rozpatrując układy termodynamiczne mówiąc o energii wewnętrznej mamy na myśli energię kinetyczną ruchu cieplnego molekuł oraz ich energię potencjalną. Mówimy, że energia wewnętrzna jest funkcją stanu. I zasada termodynamiki: Zmiana energii wewnętrznej układu przy przejściu z jednego stanu do drugiego ΔU równa się sumie pracy wykonanej nad układem ΔW’ i ciepła dostarczonego układowi ΔQ. II zasada termodynamiki stwierdza, że niemożliwe jest skonstruowanie silnika cieplnego, który pobrane z grzejnika ciepło całkowicie zamienił by na pracę. Proces nazywamy odwracalnym, jeśli za pomocą nieskończenie małej zmiany otoczenia można wywołać proces odwrotny do niego, tzn. przebiegający po tej samej drodze w przeciwnym kierunku. Przemiana izotermiczna: Przemianę tę definiuje warunek ΔT = 0. Zatem dla gazu doskonałego ΔU = 0 i pierwsza zasada termodynamiki Przemiana izobaryczna: Przemiana ta jest zdefiniowana przez warunek Δp = 0. Przemiana izochoryczna: Przemianę tę wyznacza warunek ΔV = 0. Przemiana adiabatyczna: W procesie adiabatycznym nie zachodzi wymiana ciepła z otoczeniem. Stabilność jądra złożonego z protonów i neutronów nie daje się wytłumaczyć oddziaływanie elektromagnetycznym. Występujące tu oddziaływanie jest silniejsze niż odpychanie protonów i nosi nazwę oddziaływania silnego. Protony i neutrony nazywane są nukleonami. Liczbę protonów w jądrze Z nazywa się liczbą atomową, a liczbę nukleonów A liczbą masową. Jądra o takiej samej liczbie Z i różnej N nazywamy izotopami, natomiast izobary to jądra o tej samej liczbie nukleonów. Różnica między całkowitą energią jądra a sumą energii poszczególnych nukleonów nazywa się energią wiązania. Jeśli dwa lekkie jądra łączą się w jądro o średniej masie, uwalnia się energia, ponieważ powstające jądro ma większą energię wiązania. Energia wydziela się także wtedy, gdy ciężkie jądro rozszczepia się na dwa jądra o średniej masie. Procesy te nazywamy odpowiednio syntezą i rozszczepieniem jądrowym.