Prawa nieletnich w Polsce
Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich mianem nieletnich określa się:
osoby które nie ukończyły 18 lat w stosunku do których stosuje się środki wychowawcze w związku z występującą demoralizacją,
osoby między 13 a 17 rokiem życia wobec których toczy się postępowanie o czyny karalne wypełniające znamiona przestępstw,
osoby do ukończenia 21 roku życia wobec których wykonywane są orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze określone w ustawie.
W postępowaniu w sprawach nieletnich winny mieć zastosowanie te same gwarancje, jakie przysługują osobom dorosłym, wobec których prowadzone jest postępowanie w związku z zarzutem popełnienia przestępstwa. Istnienie specjalnych regulacji dotyczących nieletnich nie oznacza, że w postępowaniu w sprawach nieletnich rezygnuje się z podstawowych praw człowieka, które gwarantują akty prawne wyznaczające standardy europejskie dla wszystkich ludzi.
Minimalny standard modelu postępowania z nieletnimi ustalają reguły minimalne ONZ . A. Grześkowiak nazywa ten model "modelem prawa opieki nad nieletnimi" tzn. prawo powinno nieletnich chronić, gwarantując im spokój, wolność, godność i bezpieczeństwo, a kompetentne organy zobowiązane są do udzielania nieletnim pomocy i opieki. Za naczelną zasadę postępowania w sprawie nieletniego uznano dobro dziecka.
Według Reguł Minimalnych postępowanie powinno polegać na rozwiązaniu wszystkich okoliczności sprawy z zagwarantowaniem nieletniemu podstawowych praw. Wśród tych praw na uwagę zasługują w szczególności:
prawa do udziału rodziców w całym postępowaniu;
prawo do pomocy obrońcy nieletniego w całym postępowaniu;
prawo do ochrony prywatności nieletniego;
prawo do milczenia i swobody wypowiedzi;
prawo do informacji w sprawie;
prawo do zadania pytań i konfrontacji ze świadkiem;
prawo do niejawności postępowania i tajności dokumentacji;
prawo do sądowej kontroli instancyjnej.
Większość uprawnień dotyczących sytuacji nieletniego w procesie, określonych w Regułach Minimalnych pokrywa się z tymi, które przewiduje art. Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Dziecka oraz art. 40 Konwencji Praw Dziecka. Uprawnienia te zostały, w pewnym stopniu, wyartykułowane w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej w rozdziale II zatytułowanym " Wolność, prawa i obowiązki człowieka i obywatela".