Podstawowa opieka zdrowotna - dr Joanna Przybek - Mita

Wprowadzenie

1. Zdrowy człowiek ma szansę na satysfakcjonujące życie wtedy, gdy uświadamia sobie znaczenie zdrowia i zna determinanty, wpływające na jego kształtowanie i zachowanie.

2. Wszystkie przedsięwzięcia służące zwiększaniu potencjału zdrowotnego człowieka oraz przygotowujące człowieka do samoopieki w zdrowiu i w chorobie są realizowane w ramach podstawowej opieki zdrowotnej.

3. POZ jest pierwszym ogniwem kontaktu pacjenta z profesjonalną ochroną zdrowia.

Krótki rys historyczny

3. Początki POZ w wielu krajach Europy i USA sięgają pierwszej połowy XX wieku;

4. W Polsce w 1907 roku przy Szpitalu św. Ducha w Warszawie, Towarzystwo Przeciwgruźlicze zainicjowało działania polegające na kontakcie pracowników ze środowiskiem rodzinnym (lekarz i pielęgniarka wizytująca);

5. W 1909 roku Lwowskie Towarzystwo Walki z Gruźlicą zatrudniło pierwszą pielęgniarkę wizytującą osoby chore w ich domach (szerzenie oświaty i przygotowanie rodziny do postępowania z chorym);

6. Po 1924 roku lekarze Ubezpieczalni  i higienistki-wywiadowczynie realizowali zadania POZ w około 70 ośrodkach zdrowia na wsiach.

7. W 1925 roku w Warszawie powstała Stacja Higieny Zapobiegawczej , którą następnie przekształcono w I Ośrodek Zdrowia (obejmował 8 okręgów wytyczonych granicami dzielnic miasta);

8. Podmiotem zabiegów medyczno –opiekuńczo -wychowawczych byłą rodzina.

9. W Ośrodku prowadzono dokumentację określaną jako karta odwiedzin środowiskowych,w której rejestrowano dane podopiecznych (lekarze, pielęgniarki i opiekunowie społeczni dokonywali wpisów), co pomagało rozpoznać i ustalić kierunki prowadzonej opieki społeczno – zdrowotnej („wyszukiwanie” osób potrzebujących pomocy”).

1. Po II Wojnie Światowej ponownie wzrosło zainteresowanie POZ (Anglicy wprowadzili w 1948r Narodową Służę Zdrowia);

2. W Polsce bezpośrednio po II wojnie tzw. otwartą opiekę zdrowotną sprawowała służba samorządowa z miejskimi i wiejskimi ośrodkami zdrowia i około 1800 lekarzami domowymi Ubezpieczalni Społecznej.

3. Wg założeń tej koncepcji z usług ambulatoryjnej opieki zdrowotnej mogli korzystać wszyscy obywatele państwa;

4. Nie były określone limity świadczeń;

5. W ambulatoryjnej opiece zatrudniano również specjalistów tj. internistę, pediatrę i ginekologa, a do innych specjalistów pacjent powinien trafić na podstawie skierowania od lekarza rejonowego.

6. W praktyce wielu chorych omijało tę drogę i uzyskiwało porady bezpośrednio u specjalistów.

10. Lekarze rejonowi zostali powołani w II połowie lat pięćdziesiątych;

11. Mieli sprawować opiekę zapobiegawczo – leczniczą nad całą ludnością zamieszkałą na obszarze rejonu i udzielać świadczeń w dziedzinie medycyny ogólnej oraz opieki nad kobietą i dzieckiem;

12. W przychodniach rejonowych powstawały, obok poradni ogólnych, poradnie dla dzieci i kobiet, w zakładach pracy uruchamiano poradnie przemysłowe, a w szkołach – poradnie szkolne;

13. Wszystkie wymienione tworzyły dolny poziom opieki zdrowotnej, nazwany POZ.

14. W krajach Unii Europejskiej POZ oparta jest na instytucji lekarza rodzinnego.

15. Jest konsekwencja Dyrektywy Nr 93/16/EEC, w której zapisano, iż lekarz rodzinny powinien docelowo objąć swoją opieką każdego mieszkańca Unii;

16. Dyskusje nad modelem POZ wywołał Raport Banku Światowego, który sygnalizował brak wpływu nakładów finansowych na stan zdrowia społeczeństwa, niski poziom satysfakcji pacjenta z oferowanych świadczeń oraz utrudniony dostęp do świadczeń podstawowych.

POZ w Polsce

17. W wyniku reformy przeprowadzonej w latach 1973-1975, POZ stanowiła podstawę piramidy, określającej poziomy referencyjne opieki zdrowotnej;

18. Miejscem realizacji POZ była przychodnia rejonowa, obejmująca pacjentów zamieszkałych w rejonie przypisanym przychodni w mieście oraz ośrodki zdrowia na wsi, a także przychodnie tworzone przy zakładach pracy i w szkołach;

19. Rejon w miastach był wyznaczony nazwami ulic (w dużych aglomeracjach numerami posesji), a na wsiach miejscowościami.

1. Świadczenia profilaktyczno – lecznicze udzielane przez zespoły POZ obejmowały tzw. specjalności podstawowe:

1. Medycynę ogólną lub choroby wewnętrzne,

2. Pediatrię,

3. Ginekologię,

4. Stomatologię.

6. Paradoksem było, że pacjent mógł korzystać z opieki kilku lekarzy POZ, którzy go leczyli  niezależnie od siebie (w swojej przychodni, w medycynie przemysłowej, z opieki medycznej w środowisku szkolnym);

7. Również z punktu widzenia ekonomii było to rozrzutne, gdyż za te same świadczenia realizowane dla tego samego pacjenta płacono kilkakrotnie, co powodowało znaczny wydatek dla budżetu państwa i „ciągły” brak środków.

20. W placówce POZ powinien być podstawowy sprzęt diagnostyczny, a także powinna istnieć możliwość przeprowadzenia badań diagnostycznych (w wiejskich i miejskich ośrodkach);

21. Dokumentacja pacjenta znajdowała się w miejscu realizacji świadczeń;

22. Świadczenia w POZ obejmowały:

1. Świadczenia zapobiegawcze,

2. Indywidualne świadczenia zapobiegawczo – lecznicze (w domu pacjenta),

3. Pracę socjalną z jednostką, rodziną i środowiskiem.

Wady POZ

1. Ukierunkowanie działań na chorobę i ograniczenie się tylko do leczenia,

2. Epizodyczne udzielanie świadczeń, głównie tym pacjentom, który zgłaszają się po poradę z własnej woli i potrzeby,

3. Ograniczenie świadczeń wyłącznie do działań lekarskich, skoncentrowanych na biomedycznych aspektach choroby,

4. Fragmentaryzacja świadczeń udzielanych niezależnie przez różnych specjalistów z różnych dziedzin medycyny,

5. Praca w oparciu o duże scentralizowane struktury organizacyjne z rozbudowaniem systemów hierarchicznych zależności,

5. Brak współdziałania pomiędzy pracownikami POZ, w szczególności pomiędzy lekarzami i pielęgniarkami środowiskowymi,

6. Brak współpracy międzysektorowej na poziomie społeczności lokalnej.

Koncepcja POZ wg WHO

8. Motorem rozwoju POZ jest Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), według którego nowoczesna idea podstawowej opieki opiera się na aktywnym uczestnictwie wszystkich obywateli, a także kształtowaniu polityki zdrowotnej oraz bezpośrednich działaniach na rzecz własnego zdrowia zgodnie z definicją „samoopieki zdrowotnej”;

9. Proces samoopieki jest określany jako ten, w którym ludzie sami działają na rzecz swojego zdrowia, zapobiegania chorobom, wykrywania chorób i leczenia na poziomie podstawowym istniejącego systemu ochrony zdrowia.

10. WHO wyodrębniło pięć obszarów działalności POZ:

1. Kontrolę zdrowia i zapobieganie chorobom,

2. Rozpoznawanie i ocenianie objawów choroby,

3. Samoleczenie,

4. Korzystanie ze świadczeń instytucji ochrony zdrowia,

5. Uczestniczenie w inicjowanych dzaiałąniach.

11. Nadrzędnym celem przemian w POZ jest poprawa stanu obywateli i ich rodzin.

POZ w dokumentach międzynarodowych

23. Rolę i znaczenie POZ po raz pierwszy podkreśliła WHO w 1978r na konferencji w Ałma – Acie;

24. Przyjęto wtedy deklarację, w której zapisano, iż podstawowa opieka zdrowotna jest niezbędnym środkiem zapewnienia zdrowia wszystkim mieszkańcom krajów członkowskich.

25. Podniosłość konferencji wynikała z faktu firmowania jej przez WHO i UNCEFF, udziału 64 organizacji rządowych i pozarządowych, współpracujących w ONZ, udział przedstawicieli wszystkich (134) liczących się wówczas państw.

POZ w dokumentach międzynarodowych

26. Efektem konferencji były 3 dokumenty:

3. Deklaracja,

4. Rekomendacje,

5. Raport Wspólny Dyrektora Generalnego WHO i Dyrektora Zarządzającego UNICEFF.

27. Zawartość tych dokumentów jest określana jako klasyczna koncepcja POZ.

28. W poczynionych na konferencji ustaleniach opracowano najważniejsze założenia programowe oraz określono strategię działania na rzecz zdrowia ludzkości do końca XX wieku.

W Deklaracji zapisano:

„ podstawowa opieka zdrowotna jest najważniejszą formą opieki zdrowotnej dostępną jednostkom 
i rodzinom w społeczeństwie, w sposób przez nie akceptowany, przy ich pełnym uczestnictwie oraz finansowaniu dostosowanym do możliwości społeczeństwa i kraju.

Tworzy ona integralną i centralną część systemu ochrony zdrowia danego kraju i jest ściśle związana z ogólnym rozwojem społecznoekonomicznym społeczeństwa”.

„ … podstawowa opieka zdrowotna jest pierwszym poziomem kontaktów rodziny i społeczeństwa z oficjalnym, formalnym systemem ochrony zdrowia, zbliżającym opiekę zdrowotną do miejsc zamieszkania i pracy ludzi, pierwsze ogniwo ciągłego procesu opieki zdrowotnej”.

Rezolucja WHO 32.30:

29. Zostały w niej sprecyzowane założenia strategiczne programu Zdrowie dla wszystkich w roku 2000;

30. Podkreślono w niej, iż rozwój każdego systemu opieki zdrowotnej powinien być oparty na podstawowej opiece zdrowotnej (cel = zdrowie ludności);

31. Wg zapisów Rezolucji rozwój opieki zdrowotnej to nie tylko postęp w opiece medycznej i zdrowiu publicznym, ale także integracja działań na rzecz zdrowia w takich dziedzinach jak:

6. rolnictwo,

7. przemysł,

8. wychowanie i nauczanie,

9. ochrona środowiska.

Najważniejsze zagadnienia w Rezolucji (1979r)

32. Poprawa zaopatrzenia w żywność,

33. Poprawa zaopatrzenia w wodę do picia,

34. Prawidłowe odżywianie,

35. Poprawa ogólnego stanu sanitarnego danego kraju,

36. Opieka nad matką i dzieckiem,

37. Planowanie rodziny,

38. Szczepienia przeciw chorobom zakaźnym,

39. Zapobieganie i zwalczanie chorób endemicznych,

40. Edukacja zdrowotna,

41. Odpowiednie leczenie chorób i zapobieganie urazom

POZ w dokumentach międzynarodowych

42. Przyjęta przez WHO w roku 1986 w Ottawie Karta Ottawska podkreśla również znaczenie POZ w utrzymaniu zdrowia ludności;

43. Narodowe Programy Zdrowia opracowane przez wiele europejskich krajów eksponują miejsce POZ;

44. Rekomendacje przyjęte w Ałma-Acie (1978), w Bordeaux (1983), w Rydze (1988) zakładały, iż przemiany mające na celu zreformowanie struktur POZ powinny być zgodne z ich zapisami i powinny polegać na zapewnieniu ciągłej i wszechstronnej opieki podstawowej, zintegrowanej i skoordynowanej z innymi szczeblami opieki medycznej, jak również innymi służbami publicznymi, oraz na zagwarantowaniu wysokiej jakości opieki odpowiadającej potrzebom jednostki, rodziny oraz społeczności lokalnej.

POZ w dokumentach międzynarodowych

12. POZ powinna zapewniać opieką uwzględniającą, oprócz działań leczniczych, także działania z zakresu promocji zdrowia i prewencji chorób;

13. Istotne jest również zapewnienie równego dostępu do świadczeń systemu ochrony zdrowia wszystkim mieszkańcom, niezależnie od ich statusu socjalnego i ekonomicznego oraz zbliżenie miejsca udzielania świadczeń do miejsca zamieszkania pacjenta, a także przygotowanie rozwiązań organizacyjnych do potrzeb podopiecznych.

Zasadnicze elementy charakteryzujące POZ (zgodnie z zapisami dokumentów 
z Ałma-Aty)

1. Nowe określenie funkcji POZ,

2. Powiązanie ze społecznością lokalną,

3. Wielosektorowe podejście,

4. Wprowadzenie zasady pracy zespołowej z wykorzystaniem osób bez profesjonalnego przygotowania.

Karta Ljubliańska (1996r)

5. W niej ponownie podkreślono istotę zapewnienia świadczeń z zakresu ochrony zdrowia stosownie do potrzeb społeczeństwa;

6. Reformy powinny być ukierunkowane na potrzeby ludzi, nie wykluczając  częściowej ich odpowiedzialności za własne zdrowie;

Kierunek zmian w POZ wg zapisów Karty Ljubliańskiej (1996r)

7. Usługi zdrowotne na wszystkich poziomach powinny obejmować: promocję zdrowia, poprawę jakości życia, zapobieganie i leczenie chorób, rehabilitację pacjentów, opiekę nad cierpiącymi i terminalnie chorymi,

8. Wspólne wzmacnianie decyzji pacjenta i osób udzielających świadczeń,

9. Promowanie kompleksowości usług,

10. Zapewnienie ciągłości usług w swoistych środowiskach kulturowych,

11. Przesuwanie kompetencji ze szpitali do: POZ, opieki środowiskowej, dziennej, domowej i innej,

12. Odpowiednie informowanie w celu powiązania świadczeń nieformalnych (samoopieka, opieka w rodzinie, praca w organizacjach społecznych) ze świadczeniami formalnymi oferowanymi przez wyspecjalizowane służby.

POZ w Polsce po 1999 roku

14. Nowy system POZ został zorganizowany w oparciu o Ustawę o Zakładach Opieki Zdrowotnej ( z 1991 roku) ,

15. Umożliwiała ona realizację świadczeń zarówno podmiotom publicznym, jak i niepublicznym oraz osobom fizycznym,

16. Świadczenia mogły być kontraktowane przez samorządy terytorialne, administracje rządową, a następnie przez zarządzających ubezpieczeniem zdrowotnym tj. Kasy Chorych, a obecnie Narodowy Fundusz Zdrowia.

17. Założeniem było, że pacjent będzie otrzymywał świadczenia z zakresu POZ bez skierowania,

18. Świadczenia miały być realizowane przez:

5. Lekarzy rodzinnych,

6. Lekarzy dentystów,

7. Pielęgniarki środowiskowe / rodzinne,

8. Pielęgniarki szkolne.

W przejściowym okresie świadczenia realizowani również specjaliści tj. lekarz internista czy pediatra.

45. Założeniem ustawy o ZOZ było finansowanie świadczeń z kilku źródeł i zasada, ze pieniądz ma podążać za pacjentem,

46. Pacjent wybierał świadczeniodawcę, ale mógł również z niego zrezygnować na rzecz innego podmiotu,

47. Ustalono, że lekarz powinien mieć ściśle określoną populację wskazaną na liście pacjentów, co miało zastąpić wcześniej obowiązującą rejonizację,

48. Liczba podopiecznych zdeklarowanych do jednego lekarza nie powinna przekroczyć 2500 osób, a strategia MZiOS dopuszczała również możliwość wyboru lekarza spoza dawnego rejonu.

Jakość świadczeń w POZ miały zapewniać:

49. Odpowiednie kwalifikacje zawodowe (specjalizacje lekarskie, pielęgniarskie) pracowników oraz wymóg ustawicznego dokształcania się,

50. Wprowadzenie standardowych procedur diagnostyczno – terapeutyczno – pielęgnacyjnych,

51. Kontrola jakości świadczeń prowadzona przez samorząd zawodowy i państwowy nadzór  specjalistyczny dysponenta środków finansowych,

52. Opracowanie centralnego banku danych, umożliwiającego analizę realizowanych świadczeń.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004r o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Ustawa definiuje następujące pojęcia:

13. Podstawowa opieka zdrowotna – świadczenia zdrowotne profilaktyczne, diagnostyczne, lecznicze, rehabilitacyjne oraz pielęgnacyjne z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej i pediatrii, udzielane w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej;

14. Świadczenie opieki zdrowotnej – świadczenie zdrowotne, rzeczowe i towarzyszące;

15. Świadczenie gwarantowane – świadczenie w całości finansowane ze środków publicznych, na zasadach i w trybie  określonych ustawą;

16. Świadczenia zdrowotne – działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikajace z procesu leczenia lub odrębnych przepisów;

53. Świadczenia specjalistyczne – świadczenie opieki zdrowotnej we wszystkich dziedzinach medycyny, z wyłączeniem świadczeń udzielanych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej,

54. Świadczenie zdrowotne rzeczowe – leki, wyroby medyczne, w tym przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,

55. Świadczenie towarzyszące – zakwaterowanie i wyżywienie w zakładzie opieki zdrowotnej całodobowe lub całodzienne oraz usługi transportu sanitarnego

17. Świadczeniodawca:

1. Zakład opieki zdrowotnej wykonujący zadania określone w jego statucie, grupowa praktyka lekarska, grupowa praktyka pielęgniarek lub położnych, osoba wykonująca zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki,

1. Osoba fizyczna, inna niż w/w, która uzyskała fachowe uprawnienia do udzielenia świadczeń zdrowotnych i udzielania ich w ramach wykonywanej działalności gospodarczej,

2. Jednostka budżetowa, tworzona i nadzorowana przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego ds. wewnętrznych lub Ministra Sprawiedliwości, posiadająca w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza POZ,

3. Przedmiot realizujący czynności z zakresu zaopatrzenia w środki pomocnicze i wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi.

56. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej – lekarz posiadający specjalizacje (co najmniej pierwszego stopnia) w dziedzinie  medycyny ogólnej, chorób wewnętrznych lub pediatrii lub specjalista w dziedzinie medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych lub pediatrii,

57. Pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej – pielęgniarka, która ukończyła specjalizację lub kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa: rodzinnego, pediatrycznego, środowiskowego, środowiskowo-rodzinnego, przewlekle chorych i niepełnosprawnych, opieki długoterminowej, w ochronie zdrowia pracujących oraz środowiska nauczania i wychowania,

19. Położna podstawowej opieki zdrowotnej – położna, która ukończyła specjalizację lub kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego, środowiskowego lub środowiskowo – rodzinnego.

58. Pielęgniarka, położna, lekarz udzielają świadczeń w ramach POZ tylko wtedy, gdy ubezpieczyciel (np. NFZ) zawarł z nimi lub zatrudniającymi ich podmiotami umowę o udzielanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.

59. Świadczenia są udzielane na podstawie złożonej przez pacjenta deklaracji wyboru.

60. Świadczenia realizowane przez zespół POZ obejmują działania: lekarza POZ, pielęgniarki POZ (rodzinnej, szkolnej, opieki środowiskowej), położnej POZ, nocnej i świątecznej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej oraz medycznej, transport sanitarny w POZ, w tym transport „daleki”.

Świadczenia w POZ są ukierunkowane na:

4. Promocję i profilaktykę zdrowotną,

5. Diagnostykę schorzeń,

6. Leczenie, zapobieganie lub ograniczanie niepełnosprawności,

7. Usprawnianie,

8. Pielęgnację.

Świadczenia w POZ są w szczególności związane z:

61. Badaniem i poradą lekarską,

62. Diagnostyką i leczeniem,

63. Kierowaniem na leczenie specjalistyczne, szpitalne, uzdrowiskowe i do opieki środowiskowej,

64. Opieką zdrowotną nad dziećmi i młodzieżą,

65. Orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,

66. Obowiązkowymi szczepieniami ochronnymi,

67. Opieką nad niepełnosprawnymi, edukacja zdrowotną i profilaktyką chorób,

68. świadczeniami pielęgniarki oraz położnej POZ,

69. Świadczeniami związanymi z zadaniami pielęgniarki szkolnej.

70. Świadczenia finansowane są w oparciu o roczna stawkę kapitacyjną na jednego świadczeniobiorcę,

71. Roczna stawka kapitacyjna obejmuje środki finansowe  przeznaczone na świadczenia lekarskie oraz świadczenia pielęgniarki i położnej POZ.

72. Stawka ta nie obejmuje świadczeń wykonywanych w ramach profilaktycznych programów zdrowotnych i świątecznej opieki POZ, które są finansowane odrębnie.

Jakie działania znajdują się w 'Zakresie zadań lekarza POZ'?

73. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, zwany dalej "lekarzem POZ", wybrany przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, planuje i realizuje opiekę lekarską nad świadczeniobiorcą w zakresie udzielanych przez niego świadczeń opieki zdrowotnej, z uwzględnieniem miejsca udzielania świadczenia (w warunkach ambulatoryjnych i domowych).

74. Lekarz POZ koordynuje udzielanie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej.

Lekarz POZ współpracuje z:

75. pielęgniarką podstawowej opieki zdrowotnej i położną podstawowej opieki zdrowotnej, wybranymi przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;

76. pielęgniarką środowiska nauczania i wychowania;

77. innymi świadczeniodawcami, zgodnie z potrzebami świadczeniobiorców;

78. przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia

Celem zachowania zdrowia świadczeniobiorcy lekarz POZ

79. prowadzi edukację zdrowotną;

80. prowadzi systematyczną i okresową ocenę stanu zdrowia w ramach badań bilansowych, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami;

81. uczestniczy w realizacji programów zdrowotnych, działając na rzecz zachowania zdrowia w społeczności lokalnej;

82. rozpoznaje środowisko świadczeniobiorcy.

Celem profilaktyki chorób lekarz POZ:

83. identyfikuje czynniki ryzyka oraz zagrożenia zdrowotne świadczeniobiorcy, a także podejmuje działania ukierunkowane na ich ograniczenie;

84. koordynuje wykonanie i dokonuje kwalifikacji do obowiązkowych szczepień ochronnych świadczeniobiorcy oraz zapewnia wykonywanie szczepień, zgodnie z odrębnymi przepisami, oraz informuje o szczepieniach zalecanych;

85. uczestniczy w realizacji programów profilaktycznych;

86. prowadzi systematyczną i okresową ocenę stanu zdrowia w ramach badań przesiewowych zgodnie z odrębnymi przepisami.

W zakresie działań mających na celu rozpoznanie chorób lekarz POZ:

18. planuje i koordynuje postępowanie diagnostyczne, stosownie do stanu zdrowia świadczeniobiorcy;

19. informuje świadczeniobiorcę o możliwościach postępowania diagnostycznego w odniesieniu do jego stanu zdrowia oraz wskazuje podmioty właściwe do jego przeprowadzenia;

20. przeprowadza badanie podmiotowe świadczeniobiorcy zgodnie z wiedzą medyczną;

21. przeprowadza badanie przedmiotowe z wykorzystaniem technik dostępnych w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej;

22. wykonuje testy lub zleca wykonanie badań dodatkowych, a w szczególności laboratoryjnych i obrazowych;

W zakresie działań mających na celu rozpoznanie chorób lekarz POZ c.d.

87. kieruje świadczeniobiorcę na konsultacje specjalistyczne w celu dalszej diagnostyki leczenia, w przypadku gdy uzna to za konieczne;

88. kieruje świadczeniobiorcę do jednostek lecznictwa zamkniętego w celu dalszej diagnostyki i leczenia, w przypadku gdy uzna to za konieczne;

89. dokonuje interpretacji wyników badań i konsultacji wykonanych przez innych świadczeniodawców;

90. orzeka o stanie zdrowia świadczeniobiorcy w oparciu o osobiste badanie i dokumentację medyczną.

W zakresie działań mających na celu leczenie chorób lekarz POZ:

23. planuje i uzgadnia ze świadczeniobiorcą postępowanie terapeutyczne, stosownie do jego problemów zdrowotnych oraz zgodnie z aktualną wiedzą medyczną;

24. planuje i uzgadnia ze świadczeniobiorcą działania edukacyjne mające na celu ograniczenie lub wyeliminowanie stanu będącego przyczyną choroby świadczeniobiorcy;

25. zleca i monitoruje leczenie farmakologiczne;

26. wykonuje zabiegi i procedury medyczne;

27. kieruje świadczeniobiorcę do wykonania zabiegów i procedur medycznych do innych świadczeniodawców;

28. kieruje do oddziałów lecznictwa stacjonarnego, a także do zakładów pielęgnacyjno opiekuńczych i opiekuńczo-leczniczych oraz do oddziałów paliatywno-hospicyjnych;

29. kieruje do pielęgniarskiej długoterminowej opieki domowej;

30. kieruje na leczenie uzdrowiskowe;

31. orzeka o czasowej niezdolności do pracy lub nauki zgodnie z odrębnymi przepisami;

32. integruje, koordynuje lub kontynuuje działania lecznicze podejmowane w odniesieniu do jego świadczeniobiorcy przez innych świadczeniodawców w ramach swoich kompetencji zawodowych.

W zakresie działań mających na celu usprawnianie świadczeniobiorcy lekarz POZ:

20. zleca wykonywanie zabiegów rehabilitacyjnych przez świadczeniodawców;

21. wykonuje stosownie do posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz posiadanych kwalifikacji i możliwości zabiegi i procedury rehabilitacyjne;

22. zleca wydanie świadczeniobiorcy przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych zgodnie z odrębnymi przepisami.

Pacjenci, którzy złożyli deklarację wyboru lekarza POZ mają prawo m. in. do:

33. badania i porady lekarskiej,

34. bezpłatnych badań diagnostycznych,

35. transportu sanitarnego w przypadkach stwierdzonej konieczności przewiezienia pacjenta do szpitala, do poradni specjalistycznej lub na badanie diagnostyczne, a także w przypadku konieczności przewiezienia pacjenta na konsultację w poradni specjalistycznej,

36. skierowania, w razie uzasadnionej potrzeby, do poradni specjalistycznej lub na leczenie szpitalne. Lekarz POZ kierując pacjenta do lekarza specjalisty lub do szpitala zobowiązany jest dołączyć do skierowania wyniki niezbędnych badań diagnostycznych wykonanych w celu potwierdzenia wstępnego rozpoznania. 

W stanach nagłych świadczenia udzielane są bez skierowania. 
Skierowanie do szpitala może wystawić również lekarz nie posiadający umowy z NFZ.

Pacjenci, którzy złożyli deklarację wyboru lekarza POZ mają prawo m. in. do (c.d.)

1. skierowania na leczenie rehabilitacyjne i uzdrowiskowe w placówce działającej  w oparciu o umowę z NFZ; (Lekarz, wystawiając skierowanie na leczenie uzdrowiskowe, zobowiązany jest dołączyć do niego wyniki następujących badań: badanie ogólne moczu, morfologia krwi, OB, rtg klatki piersiowej, oraz EKG - po 60 roku życia oraz w przypadku występowania choroby układu krążenia. Badania te pacjenci wykonują bezpłatnie na podstawie skierowania w pracowni lub laboratorium wskazanym przez lekarza kierującego),

2. zlecenia na zakup niektórych przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych; (zlecenie wymaga potwierdzenia w Oddziale Wojewódzkim NFZ),

3. informacji o innych zakładach opieki zdrowotnej działających na podstawie umowy z NFZ,

4. orzeczeń i zaświadczeń lekarskich, wydawanych na życzenie ubezpieczonego, związanych z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem uczniów w zorganizowanym wypoczynku, a także zaświadczeń wydawanych dla celów pomocy społecznej lub uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego.

Zakres zadań pielęgniarki i położnej POZ:

Pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej, wybrana przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską i pielęgnacyjną, opiekę położniczo neonatologiczno-ginekologiczną nad świadczeniobiorcą w miejscu zamieszkania i nauki, z uwzględnieniem miejsca wykonywania świadczenia, w zakresie:

91. promocji zdrowia i profilaktyki chorób;

92. świadczeń pielęgnacyjnych;

93. świadczeń diagnostycznych;

94. świadczeń leczniczych;

95. świadczeń rehabilitacyjnych

Zakres zadań pielęgniarki POZ:

Pielęgniarka POZ planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską nad osobą, rodziną, społecznością w środowisku zamieszkania, 
z uwzględnieniem miejsca udzielenia  świadczenia, obejmując opieką:

- zdrowych i chorych niezależnie od płci i wieku, z wyłączeniem noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia;

- osoby niepełnosprawne.

W ramach udzielania świadczeń opieki zdrowotnej pielęgniarka POZ współpracuje z:

23. lekarzem POZ i w porozumieniu z lekarzem wykonuje świadczenia lecznicze;

24. pielęgniarką POZ środowiska nauczania i wychowania lub higienistką szkolną;

25. położną POZ;

26. pielęgniarką opieki długoterminowej domowej;

27. innymi świadczeniodawcami zgodnie z potrzebami podopiecznych;

28. przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia;

29. rodziną (opiekunami) świadczeniobiorcy.

Świadczenia w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób obejmują:

30. rozpoznawanie, ocenę i zapobieganie zagrożeniom zdrowotnym u świadczeniobiorców;

31. rozpoznawanie potrzeb pielęgnacyjnych i problemów zdrowotnych świadczeniobiorców;

32. prowadzenie edukacji zdrowotnej;

33. prowadzenie poradnictwa w zakresie zdrowego stylu życia;

34. monitorowanie rozwoju dziecka zgodnie z odrębnymi przepisami;

35. realizację programów zdrowotnych i profilaktyki chorób;

36. prowadzenie działań profilaktycznych u świadczeniobiorców z grup ryzyka zdrowotnego;

37. organizację grup wsparcia;

38. profilaktykę chorób wieku rozwojowego;

39. edukację w zakresie obowiązkowych szczepień ochronnych oraz informacje  o szczepieniach zalecanych.

Świadczenia pielęgnacyjne obejmują:

40. realizację opieki pielęgnacyjnej u świadczeniobiorców w różnych stanach zdrowia i choroby zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i współczesnymi standardami opieki pielęgniarskiej;

41. wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych zgodnie z odrębnymi przepisami;

42. przygotowywanie i aktywizowanie do samoopieki i samopielęgnacji w chorobie i niepełnosprawności.

Świadczenia diagnostyczne obejmują:

43. przeprowadzanie wywiadów środowiskowych;

44. wykonywanie badania fizykalnego;

45. wykonywanie podstawowych pomiarów życiowych i ich ocenę oraz interpretację;

46. ocenę stanu ogólnego chorego oraz procesu jego zdrowienia;

47. ocenę jakości życia i wydolności psychofizycznej świadczeniobiorcy;

48. wykrywanie odchyleń od normy rozwojowej;

49. wykonywanie testów diagnostycznych poza laboratorium w oparciu o zestawy i aparaturę przeznaczoną do wykonywania oznaczeń w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy;

50. ocenę i monitorowanie bólu;

51. ocenę wydolności pielęgnacyjno-opiekuńczej rodziny;

52. pobieranie materiału do badań diagnostycznych zgodnie z odrębnymi przepisami.

Świadczenia lecznicze, zgodnie z odrębnymi przepisami, obejmują:

7. udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i w nagłych zachorowaniach, w tym prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej;

8. podawanie leków różnymi drogami i technikami zleconymi przez lekarza oraz zgodnie z odrębnymi przepisami, w tym wykonywanie iniekcji dożylnych, podskórnych, śródskórnych oraz wykonywanie wlewów dożylnych;

9. zakładanie opatrunków na rany, odleżyny, oparzenia;

10. cewnikowanie pęcherza u kobiet;

11. płukanie pęcherza;

53. wykonywanie wlewów/wlewek doodbytniczych;

54. wykonywanie zabiegów pielęgnacyjno-leczniczych w stomiach, przetokach i ranach trudno gojących się w porozumieniu z lekarzem;

55. zdejmowanie szwów;

56. wykonywanie inhalacji;

57. wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciepła i zimna;

58. stawianie baniek;

9. ustalanie diety w żywieniu przewlekle chorych;

10. dobór technik karmienia w zależności od stanu chorego;

11. doraźną modyfikację dawki leków przeciwbólowych, w uzgodnieniu z lekarzem i zgodnie z wykazem leków, do podawania których uprawniona jest pielęgniarka.

Świadczenia rehabilitacyjne obejmują:

59. rehabilitację przyłóżkową w celu zapobiegania powikłaniom wynikającym z procesu chorobowego i długotrwałego unieruchomienia;

60. usprawnianie ruchowe;

61. drenaż ułożeniowy, prowadzenie gimnastyki oddechowej;

62. ćwiczenia ogólnousprawniające;

63. ułożenie i przemieszczanie chorego w łóżku.

Zakres zadań położnej POZ

Położna POZ realizuje kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczo-neonatologiczno-ginekologiczną obejmującą:

10. edukację w zakresie planowania rodziny;

11. opiekę w okresie ciąży, porodu i połogu;

12. opiekę nad kobietą, noworodkiem i niemowlęciem do ukończenia drugiego miesiąca życia;

13. opiekę w chorobach ginekologicznych;

14. opiekę nad kobietą w każdym okresie jej życia.

W realizacji świadczeń opieki zdrowotnej położna POZ współpracuje z:

64. lekarzem ginekologiem (położnikiem) udzielającym świadczeń specjalistycznych w zakresie jej zadań;

65. lekarzem POZ i w porozumieniu z lekarzem wykonuje świadczenia lecznicze;

66. pielęgniarką POZ;

67. pielęgniarką POZ środowiska nauczania i wychowania;

68. pielęgniarką opieki długoterminowej domowej;

69. położną zatrudnioną w specjalistycznej poradni położniczo-ginekologicznej;

70. innymi świadczeniodawcami zgodnie z potrzebami świadczeniobiorców;

71. przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia.

Świadczenia w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób obejmują:

72. edukację w zakresie prozdrowotnego stylu życia kobiety;

73. przygotowania do porodu, z uwzględnieniem porodu rodzinnego;

74. poradnictwo w zakresie higieny odżywiania w okresie połogu;

75. poradnictwo w zakresie pielęgnacji i prawidłowego żywienia noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia;

76. poradnictwo laktacyjne i promowanie karmienia piersią;

77. kształtowanie postaw rodzicielskich;

78. edukację i udzielanie porad w zakresie powrotu płodności po porodzie, metod regulacji płodności;

12. profilaktykę chorób ginekologicznych i patologii położniczych;

13. edukację kobiety we wszystkich okresach życia w zakresie prowadzenia samoobserwacji oraz podejmowania działań w celu wczesnego wykrywania i likwidacji czynników ryzyka nowotworowego;

14. edukację w zakresie zapobiegania zakażeniom HIV oraz chorobom przenoszonym drogą płciową;

15. profilaktykę chorób wieku rozwojowego;

16. edukację w zakresie szczepień ochronnych.

Świadczenia diagnostyczne obejmują:

79. przeprowadzanie wywiadu środowiskowego/rodzinnego;

80. monitorowanie rozwoju ciąży fizjologicznej;

81. wykonywanie badania położniczego u kobiet;

82. ocenę relacji rodziny z noworodkiem;

83. monitorowanie przebiegu połogu i rozwoju noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia;

84. obserwację i ocenę rozwoju psychoruchowego noworodka i niemowlęcia oraz adaptacji do środowiska zewnętrznego;

85. wykonywanie pomiarów u kobiety i noworodka oraz ocenę tych pomiarów;

86. ocenę poziomu bilirubiny w oparciu o topografię zażółcenia według schematu Kramera oraz pobieranie materiałów do testów na fenyloketonurię i hypotyreozę u noworodków;

87. wykonywanie testów diagnostycznych poza laboratorium w oparciu o zestawy i aparaturę przeznaczoną do wykonywania oznaczeń w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy;

88. pobieranie materiału do badań diagnostycznych zgodnie z odrębnymi przepisami.

Świadczenia pielęgnacyjne obejmują:

89. planowanie, realizację i ocenę opieki pielęgnacyjnej nad:

- kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu,

- noworodkiem i niemowlęciem do drugiego miesiąca życia,

- kobietą ze schorzeniami ginekologicznymi;

90. przygotowanie i wspieranie rodziny w opiece świadczonej na rzecz noworodka, niemowlęcia i kobiety;

91. przygotowanie kobiety do samoopieki i samopielęgnacji

Świadczenia lecznicze obejmują:

92. udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i w nagłych zachorowaniach, w tym prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej;

93. udzielanie pomocy położniczej i neonatologicznej w stanach nagłych do czasu przybycia lekarza;

94. przyjmowanie porodu nagłego w warunkach domowych;

95. zabezpieczenie naciętego lub pękniętego krocza;

96. udzielanie pomocy w okresie laktacji;

Wykonywanie zabiegów leczniczych zgodnie z odrębnymi przepisami, w tym:

4. podawanie leków różnymi drogami i technikami zleconymi przez lekarza zgodnie z odrębnymi przepisami, w tym wykonywanie iniekcji domięśniowych, dożylnych, śródskórnych oraz wykonywanie wlewów dożylnych,

5. zdejmowanie szwów,

6. cewnikowanie pęcherza moczowego u kobiet, usuwanie cewnika, płukanie pęcherza,

7. wykonywanie wlewów/wlewek doodbytniczych,

8. płukanie pochwy,

9. leczenie i opatrywanie oparzeń, ran, odleżyn we współpracy z pielęgniarką POZ,

10. wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciepła i zimna,

11. ustalanie diety kobiety zgodnie z potrzebami,

12. doraźną modyfikację dawki leczniczej leku przeciwbólowego,

13. w uzgodnieniu z lekarzem i zgodnie z wykazem leków, do podawania których uprawniona jest położna.

Świadczenia rehabilitacyjne obejmują:

17. ćwiczenia usprawniające w ciąży, połogu i schorzeniach ginekologicznych;

18. wykonywanie drenażu ułożeniowego u kobiety;

19. prowadzenie gimnastyki oddechowej, relaksacyjnej, przygotowującej do porodu oraz połogu.

Ubezpieczony ma prawo do świadczeń z zakresu pielęgniarstwa i położnictwa:

96. W godzinach pracy przychodni, od poniedziałku do piątku od godz. 8.00 - 18.00 w pełnym zakresie, natomiast w pozostałym czasie, w zakresie zapewniającym kontynuację niezbędnych zabiegów wynikających z procesu leczenia i pielęgnacji nad przewlekle i obłożnie chorymi. Wykonywanie zabiegów pielęgniarskich i położniczych poza godzinami podstawowej działalności przychodni musi być uzasadnione stanem zdrowia pacjentów.

97. Pielęgniarka POZ zobowiązana jest do udzielania pielęgniarskich świadczeń opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania świadczeniobiorcy oraz w gabinecie pielęgniarki POZ.

Pielęgniarka szkolna (środowiska nauczania i wychowania)

97. Zobowiązana jest do udzielania kompleksowych świadczeń opieki zdrowotnej na rzecz uczniów objętych świadczeniami z zakresu profilaktycznej opieki nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania.

98. Pielęgniarka szkolna planuje i realizuje opiekę pielęgniarską nad uczniami na terenie szkoły lub w placówce oświatowo-wychowawczej w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób, świadczeń: diagnostycznych, pielęgnacyjnych, pielęgnacyjno – leczniczych.

Pielęgniarka szkolna (środowiska nauczania i wychowania)

12. Na jedną pielęgniarkę szkolną powinno przypadać nie więcej niż 1100 uczniów, w klasach od 0 do ostatniej klasy szkoły ponadgimnazjalnej.

13. Liczbę uczniów na jedną pielęgniarkę szkolną ustala się według „ Standardów w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami sprawowanej przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną i lekarza POZ”

Liczba uczniów/pielęgniarkę szkolną

99. Szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum, liceum profilowane (bez nauki w warsztatach) = 800 (+ 10%); w sytuacji gdy pielęgniarka sprawuje opiekę w więcej niż 3 szkołach oddalonych od siebie należy tą liczbę zmniejszyć o 20-30%;

100. Zasadnicze szkoły zawodowe i technika prowadzące naukę również w warsztatach szkolnych = 700;

37. Szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum, liceum profilowane (bez nauki w warsztatach) z klasami integracyjnymi i sportowymi – należy dodać liczbę uczniów niepełnosprawnych pomnożoną przez odpowiedni wskaźnik określający rodzaj niepełnosprawności u uczniów i podzielić przez 800.

38. Uczniów klas sportowych należy klasyfikować jako osoby wymagające dodatkowych świadczeń zdrowotnych w czasie nauki w szkole;

39. Wskaźniki:

4. Upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim i sprawni ruchowo, niepełnosprawni ruchowo, niedowidzący i niewidomi, niedosłyszący i głusi, przewlekle chorzy (wymagający dodatkowych świadczeń w czasie nauki w szkole) = wskaźnik 7;

5. Upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim i niepełnosprawni ruchowo oraz upośledzeni umysłowo w stopniu umiarkowanym  lub znacznym i sprawni ruchowo  = wskaźnik 10;

6. Upośledzeni umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym i niepełnosprawni ruchowo =wskaźnik 30.

Szkoły specjalne dla dzieci i młodzieży

101. Z lekkim upośledzeniem umysłowym, sprawnych ruchowo, niewidomych i niedowidzących, głuchych i niedosłyszących, przewlekle chorych =150;

102. Z lekkim upośledzeniem umysłowym i niepełnosprawnością ruchową, umiarkowanym upośledzeniem i sprawnych ruchowo =80;

103. Z umiarkowanym i znacznym upośledzeniem umysłowym i niepełnosprawnych  ruchowo =30.

Pielęgniarka szkolna

104. Podstawą finansowania świadczeń pielęgniarskich jest liczba uczniów, przygotowana w oparciu o tzw. listy uczniów, potwierdzone podpisem dyrektora szkoły.

105. Finansowane są świadczenia: w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, profilaktyki, świadczenia diagnostyczne w pielęgniarstwie środowiska nauczania i wychowania oraz świadczenia pielęgnacyjno – lecznicze w pielęgniarstwie środowiska nauczania .

Studenci i uczniowie

Mają prawo wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej POZ w miejscu kształcenia:

106. Student – na 9 miesięcy w roku;

107. Uczeń na 10 miesięcy w roku;

108. W miejscu zamieszkania w pozostałe miesiące letnie.

109. Na odpowiednim formularzu studenci i uczniowie składają dwa egzemplarze deklaracji wyboru lekarza i pielęgniarki, położnej POZ.

Pielęgniarka opieki środowiskowej

98. Sprawowała opiekę nad chorymi w każdym wieku, przebywającymi w domu, u których stwierdzono ograniczenie sprawności psychofizycznej spowodowane procesem chorobowym i u których ocena stanu samoobsługi, według zmodyfikowanej skali Barthel, wynosiła nie więcej niż 60 pkt.

99. Warunkiem objęcia tego typu opieki było złożenie deklaracji  wyboru pielęgniarki POZ (osobiście lub w formie pisemnej przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, pielęgniarkę, położną POZ oraz rodzinę, opiekunów lub instytucje).

100. Pacjent objęty opieką środowiskową nie mógł być objęty jednocześnie pielęgniarską opieką długoterminową.

Nocna i świąteczna ambulatoryjna opieka lekarska i pielęgniarska

110. Świadczenie jest dostępne pacjentom zadeklarowanym do lekarza, pielęgniarki POZ od poniedziałku do piątku, w godz. Od 18:00 do 8:00 dnia następnego oraz w soboty, niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy (święta) od godz. 8:00 do 8:00 dnia następnego.

111. Opieka ta jest finansowana na podstawie listy ubezpieczonych świadczeniobiorców i nie może przekraczać 20 tys. na jednego lekarza lub pielęgniarkę POZ.

112. Finansowanie odbywa się na podstawie stawki kapitacyjnej.

Świąteczna i nocna wyjazdowa opieka lekarska i pielęgniarska

14. Realizowana jest w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia od poniedziałku do piątku w godz. od 18:00 do 8:00 dnia następnego oraz w soboty, niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy od 8:00 do 8:00 dnia następnego.

15. Finansowanie na podstawie listy zadeklarowanych świadczeniobiorców.

Transport sanitarny w POZ

101. Polega na przewozie osób wymagających specjalnych warunków transportu,

102. Jest realizowany w godzinach funkcjonowania POZ i wynika ze wskazań medycznych,

103. Obejmuje on przewóz do najbliższego świadczeniodawcy udzielającego świadczeń we właściwym zakresie i z powrotem na zlecenie lekarza POZ,

104. Świadczenie to może być:

- bezpłatne, gdy występuje dysfunkcja narządu ruchu, umożliwiająca korzystanie ze środków transportu publicznego w celu odbycia leczenia,

- Częściowo odpłatnie, w sytuacji nie wymagającej konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia, zgodnie z przepisami prawa.

SYSTEM OPIEKI ZDROWOTNEJ W POLSCE

Reforma systemu ochrony zdrowia

Przesłanki do podjęcia działań reformatorskich

1. Zapaść poprzedniego systemu,

2. Ograniczenie dostępności do świadczeń, niezadowolenie pacjentów,

3. Narastające zadłużenie zoz-ów,

4. Nierównomierne rozmieszczenie zasobów ochrony zdrowia znacznie odbiegające od zapotrzebowania na opiekę zdrowotną na danym terenie.

Główne założenia reformy

4. Wprowadzenie systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego opartego na funduszach ubezpieczeniowych niezależnych od administracji rządowej, samorządowych instytucjach zarządzających funduszami ubezpieczenia zdrowotnego,

5. Określenie zasad korzystania ze świadczeń zdrowotnych,

6. Zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia,

7. Doprowadzenie do oddłużenia zakładów opieki zdrowotnej wraz z podjęciem działań naprawczych zapobiegających ponownemu powstawaniu zadłużenia,

8. Zmiany otoczenia organizacyjnego ochrony zdrowia.

Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym z dnia 6 lutego 1997r

9. Odejście od finansowania służby zdrowia bezpośrednio z budżetu państwa,

10. Powołanie całkowicie niezależnych i samorządnych Kas Chorych w liczbie 17 – po jednej w każdym województwie (Regionalne Kasy Chorych) oraz Branżowej Kasy Chorych dla Służb Mundurowych, które otrzymały za zadanie zarządzanie zgromadzonymi funduszami.

Fundamentalne zasady, na których opierało się powszechne ubezpieczenie zdrowotne w Polsce

11. Zasada solidarności społecznej,

12. Samorządności i samofinansowania,

13. Prawa wolnego wyboru lekarza i Kasy Chorych,

14. Zapewnienia równego dostępu do świadczeń, działalności Kas nie dla zysku, gospodarności i celowości działania.

Podstawowe cechy powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego

15. Rozdzielność funkcji płatnika i świadczeniodawcy,

16. Obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego objęci zostali prawie wszyscy dorośli (zasada powszechności),

17. Formalnie zabezpieczono ubezpieczonym bezpłatny dostęp do prawie wszystkich rodzajów usług zdrowotnych,

105. Część kosztów leczenia biedniejszych lub bardziej chorych pokrywana byłą ze składek pozostałych ubezpieczonych,

106. Wszystkie zakłady opieki zdrowotnej, które chciały uczestniczyć w systemie musiały zmienić swój statut z jednostek i zakładów budżetowych w posiadające osobowość prawną samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (SPZOZ),

107. Zabezpieczenie ubezpieczonym usług odbywało się na zasadzie kontraktowania świadczeń.

108. Rolę lekarza POZ (lekarza pierwszego kontaktu, lekarza rodzinnego) określano mianem przewodnika pacjenta po systemie ochrony zdrowia,

109. W wyniku reformy zdrowia została zniesiona rejonizacja,

110. Ubezpieczeni mieli prawo wyboru Kasy Chorych, której chcieli być członkami.

Powszechne ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia

111. Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (DZ.U. 03.45.391) weszła w życie 1 kwietnia 2003 r.,

112. Funkcjonujące dotychczas 16 Regionalnych Kas Chorych i Branżowa Kasa Chorych zostały przekształcone w jedną instytucję – Narodowy Fundusz Zdrowia,

113. Wprowadzenie ujednoliconych zasad finansowania świadczeń zdrowotnych,

114. Równy dostęp do świadczeń zdrowotnych na terenie całego kraju

Do zakresu działania NFZ należało w szczególności:

115. Zabezpieczenie ubezpieczonym świadczeń zdrowotnych służących zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia,

116. Przeprowadzenie konkursów ofert, rokowań  zawieranie umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych – wprowadzono jednolity system kontraktowania świadczeń zdrowotnych na 2004r

117. Określenie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń zdrowotnych w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów.

Do najważniejszych osiągnięć działania NFZ należy zaliczyć:

118. Ujednolicenie zasad kontraktowania świadczeń zdrowotnych na terenie całego kraju,

119. Utworzenie Centralnego Rejestru Ubezpieczonych (CWU),

120. Ujednolicenie systemów informatycznych funkcjonujących w danych Kasach Chorych,

121. Wprowadzenie jednolitych zasad rachunkowości NFZ.

Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ straciła moc z dniem 1 października 2004r na podstawie art. 251 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DZ.U. 210.2135) – w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 stycznia 2004r.

Organizacja i struktura finansowania świadczeń zdrowotnych

NFZ – państwowa jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawna w skłąd, którego wchodzą:

18. Centrala Funduszu,

19. Oddziały Wojewódzkie Funduszu zgodnie z podziałem terytorialnym państwa.

Zakres działania Funduszu

122. Określenie jakości i dostępności oraz analiza kosztów świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie niezbędnym dla prawidłowego zawierania umów,

123. Przeprowadzenie konkursu ofert, rokowań i zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a także ich monitorowanie,

124. Promocja zdrowia,

125. Prowadzenie Centralnego Wykazu Ubezpieczonych.

Przepływ środków finansowych

20. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiary składki,

21. Składka jest miesięczna i niepodzielna,

22. Składki na ubezpieczenie zdrowotne są ewidencjonowane i płacone w ZUS lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (podlegający ubezpieczeniu w KRUS).

23. ZUS i KRUS przekazuje pobrane składki do centrali NFZ (weryfikacja zgodności z danymi objętymi ewidencją PESEL),

24. Kontrolę w zakresie zgłaszania ubezpieczonych do NFZ i opłacania składek przeprowadza ZUS i KRUS.

25. Prezes sporządza coroczny plan finansowy zrównoważony w zakresie przychodów i kosztów określając przede wszystkim koszty świadczeń zdrowotnych,

26. Podstawą podziału środków jest liczba ubezpieczonych zarejestrowanych w Oddziale Wojewódzkim Funduszu.

Gospodarka finansowa Funduszu

Przychodami fundusz są:

27. Należne składki na ubezpieczenie zdrowotne

28. Odsetki od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne,

29. Darowizny i zapisy,

30. Dotacje, w tym dotacje celowe,

31. inne

Kosztami Funduszu sa:

32. Koszty świadczeń zdrowotnych,

33. Koszty refundacji leków, wyrobów medycznych, przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych,

34. Koszty działania Funduszu,

35. Koszty poboru i ewidencjonowania składek.

Oddział wojewódzki Funduszu finansuje:

36. Koszty świadczeń zdrowotnych,

37. Aptece koszty leków, wyrobów medycznych i środków pomocniczych,

38. Koszty leczenia uzdrowiskowego.

Zakłady Opieki Zdrowotnej

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991r. (Dz.U. Nr 91, poz. 408)

Zakład Opieki Zdrowotnej jest wyodrębnionym organizacyjnie zespołem osób i środków majątkowych, utworzonym i utrzymywanym w celu udzielania świadczeń zdrowotnych i promocji zdrowia.

39. Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane przez ZOZ oraz przez osoby fizyczne wykonujące zawód medycznych lub przez grupową praktykę lekarska, grupową praktykę pielęgniarek, położnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach, z zastrzeżeniem art.6 ust.2.

Zakład opieki zdrowotnej może być utworzony przez:

1. Ministra lub centralny organ administracji rządowej,

2. Wojewodę,

3. Jednostkę samorządu terytorialnego,

4. Publiczna uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych,

5. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,

6. Kościół lub związek wyznaniowy,

7. Pracodawcę,

8. Fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie,

9. Inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną,

10. Spółkę nie mającą osobowości prawnej.

SP ZOZ

Publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) jest jednostką organizacyjną utworzona przez:

126. Ministra lub centralny organ administracji rządowej,

127. Wojewodę,

128. Jednostkę samorządu terytorialnego,

129. Publiczna uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych,

130. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,

131. Tworzenie, przekształcanie i likwidacja SP ZOZ następuje w drodze rozporządzenia właściwego organu administracji rządowej albo w drodze uchwały właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego,

132. Rozporządzenie, zarządzenie lub uchwała o utworzeniu SP ZOZ określa nazwę zakładu, siedzibę, forę gospodarki finansowej, podstawowe kierunki działalności, obszar działania oraz organ sprawujący nadzór nad zakładem.

40. Odpowiedzialność za zarządzanie zakładem ponosi kierownik zakładu,

41. Przy SP ZOZ działa rada społeczna, która jest organem inicjującym i opiniodawczym podmiotu, który utworzył zakład, oraz organem doradczym kierownika zakładu.

SP ZOZ może uzyskiwać środki finansowe z:

133. Z odpłatnych świadczeń zdrowotnych udzielanych na podstawie umowy, chyba że przepisy odrębne stanową inaczej,

134. Na realizację programów zdrowotnych w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i programu Zintegrowane Ratownictwo Medyczne, w tym na niezbędne do ich wykonania wydatki inwestycyjne lub zakup specjalistycznych wyrobów medycznych, na podstawie umowy i w zakresie w niej określonym.

42. Na realizację programów współfinansowanych ze środków pochodzących z Unii Europejskiej,

43. Z darowizn, zapisów, spadków oraz ofiarności publicznej, także pochodzenia zagranicznego,

44. Na realizację innych zadań określonych odrębnymi przepisami.

SP ZOZ może otrzymać dotacje budżetowe na:

135. Realizacje zadań w zakresie zapobiegania chorobom i urazom lub innych programów zdrowotnych oraz promocję zdrowia,

136. Pokrycie kosztów kształcenia i podnoszenia kwalifikacji osób wykonujących zawody medyczne,

137. Remonty, inwestycje, w tym zakup aparatury i sprzętu medycznego,

138. Cele szczegółowe określone w odrębnych przepisach.

Dotacje może przyznać:

45. Podmiot, który utworzył zakład,

46. W niektórych przypadkach właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego (remonty, promocja, sprzęt),

47. Minister właściwy do spraw zdrowia

48. Własność publiczna, bez możliwości prawnej udziału podmiotów prywatnych oraz ze specyficznym systemem zarządzania i wewnętrznego ustroju,

49. Posiada osobowość prawną, samodzielność działania, źródło utrzymania czerpie głównie z NFZ w zamian za świadczenia zdrowotne udzielone osobom ubezpieczonym w NFZ.

50. Zakład może udzielać również świadczeń zdrowotnych poza systemem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (odpłatnie), ale tylko osobom nie ubezpieczonym w NFZ, zaś od ubezpieczonych może pobierać opłaty za świadczenia zdrowotne określone w obowiązujących przepisach jako świadczenia niefinasowane ze srodków publicznych (np. Operacje zmiany płci, implanty stomatologiczne)

NZOZ jest utworzony:

51. Kościół lub związek wyznaniowy,

52. Pracodawcę,

53. Fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie,

54. Inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną,

55. Spółkę nie mającą osobowości prawnej.

56. Osoby tworzące zakład nie muszą posiadać uprawnień do samodzielnego udzielania świadczeń zdrowotnych,

57. Podstawą powołania jest uchwała wspólników spółki, decyzja osoby fizycznej itp.,

58. Podmiot, który utworzył NZOZ musi mu nadać statut.

59. Statut NZOZ określa:

60. Nazwę ZOZ,

61. Cel i zadania ZOZ-u,

62. Siedzibę i obszar działania (może być ograniczony),

63. Rodzaj i zakres świadczeń zdrowotnych,

64. Organy ZOZ-u i jego strukturę organizacyjną, formę gospodarki finansowej (samofinasujący się NZOZ)

Rejestr Zakładów

Zakład Opieki Zdrowotnej (SP ZOZ, NZOZ) może dopiero rozpocząć działalność dopiero po uzyskaniu wpisu w rejestrze zakładów , prowadzonego przez właściwego wojewodę zgodnie z art..12 Ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. O zakładach opieki zdrowotnej.

65. Do zakładów utworzonych przez akademie medyczne lub centralny organ administracji rządowej organem rejestrowym jest minister zdrowia,

66. Najczęściej miejscem prowadzenia rejestru jest wydział polityki społecznej urzędu wojewódzkiego

Rejestracja ZOZ

139. Wniosek,

140. Kopie dokumentów potwierdzających przyznanie numeru REGON oraz NIP,

141. Akt o utworzeniu zakładu,

142. Wpis do właściwego rejestru albo ewidencji działalności gospodarczej,

143. Statut zakładu,

144. Dokument stwierdzający tytuł prawny do budynku lub lokalu,

145. Postanowienie organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o spełnieniu wymagań fachowych i sanitarnych, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia zakłądu.

146. Oświadczenie podmiotu tworzącego zakład, w którym wskazany jest kierownik zakładu oraz jego oświadczenie o przyjęciu obowiązków,

147. Dokumenty stwierdzające uprawnienia kierownika zakładu (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2000r, w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać osoby na stanowiskach kierowniczych w zoz określonego rodzaju,

148. Opłata skarbowa.

Postępowanie w sprawie zawarcia umów z Świadczeniodawcami

Podstawą udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przez Fundusz jest umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta pomiędzy Świadczeniodawcą a dyrektorem oddziału wojewódzkiego.

Umowa określa:

67. Rodzaj i zakres udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej,

68. Wykaz podwykonawców oraz wymagania inne niż techniczne i sanitarne,

69. Zasady rozliczeń pomiędzy Funduszem a świadczeniodawcą,

70. Kwotę zobowiązania Funduszu wobec świadczeniodawcy,

71. Zasady rozpatrywania kwestii spornych,

72. Postanowienia o rozwiązaniu umowy, które może nastąpić za uprzednim nie krótszym niż 3 miesiące okresem wypowiedzenia (chyba, że strony postanowią inaczej),

73. Postanowienia o karach umownych.

Ogólne warunki umów

149. Prezes przygotowuje projekt ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych zawierający w szczególności rodzaje świadczeń opieki zdrowotnej, sposób wyceny, sposób finansowania oraz warunki ich udzielania,

150. Projekt jest konsultowany z Naczelną Izbą Lekarską, Naczelną Radą Pielęgniarek i Położnych i reprezentatywnymi organizacjami świadczeniodawców.

151. Projekt uważa się za uzgodniony, jeżeli wszyscy przedstawiciele wszystkich stron biorących udział w opiniowaniu złożą pod nim własnoręczne podpisy,

152. Uzgodniony projekt Prezes przesyła bezzwłocznie Ministrowi Zdrowia,

153. Minister Zdrowia dokonuje przeglądu projektu a następnie określa w drodze rozporządzenia 
     Ogólne warunki umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej

Odbywa się po przeprowadzeniu postępowania w trybie:

74. Konkursu ofert – ogłoszenie,

75. Rokowań – zaproszenie,

Ogłoszenie zawiera:

76. Nazwę i adres zamawiającego,

77. Określenie wartości i przedmiotu zamawiającego,

78. Wymagane kwalifikacje zawodowe i techniczne świadczeniodawcy.

Zaproszenie zawiera:

154. Nazwę i adres zamawiającego,

155. Określenie wartości i przedmiotu zamawiającego,

156. Wymagane kwalifikacje zawodowe i techniczne świadczeniodawcy,

157. Wskazanie świadczeniodawców zapraszanych do rokowań.

Konkurs ofert – część jawna

79. Stwierdzenie prawidłowości ogłoszenia konkursu ofert oraz liczby złożonych ofert,

80. Otwarcie ofert i sprawdzenie ich pod kątem formalnym,

81. Przyjęcie do protokołu wyjaśnień i oświadczeń złożonych przez oferentów.

Konkurs ofert – część niejawna

158. Wybranie oferty lub większej ilości ofert, które zapewniają ciągłość udzielania świadczeń opieki zdrowotnej, ich kompleksowość i dostępność,

159. Niewybranie żadnej oferty, jeśli nie wynika z nich możliwość właściwego udzielania świadczeń opieki zdrowotnej,

160. Negocjacje z oferentami w celu ustalenia liczby i ceny planowanych świadczeń.

Rokowania

82. Tryb zawierania umów- w którym prowadzi się postępowanie w sprawie ustalenia ceny i liczby świadczeń i warunków ich udzielania z taką liczbą świadczeniodawców, która zapewni wybór najkorzystniejszej oferty oraz sprawny przebieg postępowania,

83. Część jawna i niejawna jak w przypadku konkursu ofert,

Rokowania mogą być przeprowadzone jeżeli:

161. Uprzednio prowadzone postępowanie zostało unieważnione (nie dotyczy ofert które zostały odrzucone we wcześniejszych postępowaniach),

162. Zachodzi pilna potrzeba zawarcia Umów, której wcześniej nie można było przewidzieć,

163. Jest ograniczona liczba świadczeniodawców nie większa niż pięciu mogących udzielać świadczeń.

Oferty – odrzucenie ofert

164. Złożona po terminie,

165. Zawierająca nieprawdziwe dane,

166. Nie określenie przedmiotu oferty lub nie podanie proponowanej liczby świadczeń,

167. Zawierająca rażącą nisko cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia,

168. Jeżeli jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów,

169. Jeżeli nie spełnia wymaganych warunków określonych w szczegółowych materiałach informacyjnych.

Ocena i porównywanie ofert

84. Ciągłość,

85. Kompleksowość,

86. Dostępność,

87. Jakość udzielanych świadczeń,

88. Kwalifikacje personelu,

89. Sprzęt,

90. Cena,

91. Liczba oferowanych świadczeń.

Rozstrzygnięcie postępowania

92. Po przeprowadzeniu postępowania komisja ogłasza o rozstrzygnięciu postępowania,

93. Ogłoszenie o rozstrzygnięciu zawiera: nazwę świadczeniodawcy i siedzibę,

94. Z chwilą rozstrzygnięcia postępowania następuje jego zakończenie i komisja ulega rozwiązaniu.

Czas na jaki zostają zawarte umowy

170. Umowy na realizację świadczeń zdrowotnych nie mogą być zawarte na czas nieokreślony,

171. Zawarcie umowy na czas dłuższy niż 3 lata wymaga zgody Prezesa Funduszu,

172. Nieważna jest zmiana zawartej umowy, jeśli dotyczy ona warunków, które podlegały ocenie przy wyborze oferty, chyba ze konieczność wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności których nie można było przewidzieć.

Warunkiem zawarcia umowy jest:

95. Spełnienie przez wnioskującego wymogów określonych w odrębnych przepisach i niniejszym zarządzeniem,

96. Założenie wniosku wraz z wymaganymi zarządzeniem dokumentami i oświadczeniami.

Postępowanie wnioskowe

173. Wnioskujący składa wniosek, którego wzór stanowi załącznik nr 21 do zarządzenia do oddziału wojewódzkiego NFZ właściwego ze względu na miejsce udzielania świadczeń, w sposób określony przez ten oddział NFZ,

174. Wnioski o udzielanie umów mogą być składane w ciągu całego roku kalendarzowego,

175. Wnioski należy składać do 10 dnia każdego miesiąca. Złożone prawidłowo wnioski rozpatrzone będą w czasie umożliwiającym zawarcie umowy od 1. dnia kolejnego okresu sprawozdawczego.

Postępowanie wnioskowe składa się z:

176. Dane identyfikacyjne wnioskującego,

177. Wykaz podwykonawców z informacją o umowach podwykonania (gdy w szczegółowych warunkach umów lub wzorze umowy, dopuszczone jest zlecenie podwykonawcom udzielania świadczeń opieki zdrowotnej),

178. Wykaz personelu z opisem kompetencji, w tym personelu podwykonawcy w przypadku podzlecenia zakresu świadczeń,

179. Wykaz sprzętu, w tym podwykonawcy w przypadku podzlecenia.

180. Wykaz miejsc udzielania świadczeń z danymi identyfikacyjnymi, w tym podwykonawcy,

181. Oferta rzeczowa dla przedmiotu postępowania w miejscach udzielenia świadczeń w tym informacja o zakresie rzeczowym wniosku, wskazanie potencjału wykonawczego, harmonogram udzielania świadczeń, harmonogram pracy personelu lub jego ogólna dostępność godzinowa,

182. Ankiet dotyczących danego przedmiotu postępowania.

Postępowanie wnioskowe – dokumenty formalne

183. Dokumenty określające zdolność do wykonania świadczeń opieki zdrowotnej,

184. W przypadku ZOZ-u aktualny wypis z rejestru wojewody lub MZ,

185. W przypadku indywidualnych lub grupowych praktyki – aktualny dokument stwierdzający wpis do rejestru właściwej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych

Dokumenty określające zdolność do wykonania świadczeń opieki zdrowotnej

97. Aktualny odpis KRS – stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, fundacji oraz publicznych zoz-ów,

98. W przypadku świadczeniodawców prowadzących działalność gospodarczą – aktualne zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub aktualny odpis KRS z części dotyczącej rejestru przedsiębiorców,

Dokumenty określające zdolność do wykonania świadczeń opieki zdrowotnej

99. Kopia obowiązującego statutu, kopia polisy lub inny dokument potwierdzający zawarcie przez oferenta umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z udzielaniem świadczeń (ZOZ 46 500 Euro, ind. piel. – 
    25 000 euro)

100. Wykaz podwykonawców.

Formy organizacyjne praktyk pielęgniarek i położnych

Działania reformatorskie realizowane w ochronie zdrowia zmierzają do kontraktowania świadczeń zdrowotnych w drodze  konkursów , w ramach którego zleceniodawca – dysponent środków publicznych na ochronę zdrowia i zleceniobiorca – dostawca świadczeń zdrowotnych będący osobą wykonującą zawód medyczny lub instytucją udzielającą świadczeń medycznych; zawierają kontrakt – czyli umowę cywilnoprawną , która określa warunki i zasady dostarczania, finansowania określonych w kontrakcie usług.

1. obecnie jest wiele form organizacyjnych i prawnych funkcjonowania praktyk pielęgniarek i położnych,

1. Przyjęcie jednej z form organizacji usług pielęgniarskich i położniczych  w ramach kontraktów jest istotne, aby przystąpić do postępowań konkursowych i złożenia oferty (jest to podstawa do działań przygotowawczych, a także kalkulacji kosztów).

1. Możliwość podpisywania bezpośrednich kontraktów na udzielenie świadczeń pielęgniarki i położne uzyskały w zapisach:

1. ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,

2. oraz ustawy o świadczeniach finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 roku

1. Podpisywanie kontraktów bezpośrednich z płatnikiem za usługi zdrowotne jest realizacją zapisu art. 2 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej („zawody pielęgniarki i położnej są zawodami samodzielnymi”),

Indywidualna praktyka – kontrakt samodzielny

2. Pielęgniarka, położna zawiera kontrakt samodzielny na realizacje określonych świadczeń zdrowotnych,

3. Sama organizuje swoją pracę, zarządza nią, dba o zaopatrzenie i wyposażenie swojej praktyki,

4. Wykonuje zawód w sposób wolny tzn. we własnym imieniu i na własny rachunek.

W celu rozpoczęcia działalności gospodarczej w formie indywidualnej praktyki należy:

5. Uzyskać zezwolenie na wykonywanie indywidualnej praktyki pielęgniarki, położnej w Okręgowej Izbie Pielęgniarek i Położnych,

6. Zamiar ten jest zgłaszany poprzez złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie praktyki.

2. Należy nabyć tytuł prawny do lokalu, w którym ma być prowadzona działalność (umowa najmu, dzierżawy, podnajmu),

3. Uzyskać numer statystyczny REGON (w Urzędzie Statystycznym),

4. Zgłosić obowiązek podatkowy do właściwego Urzędu Skarbowego (podjęcie decyzji o sposobie rozliczania z fiskusem - ryczałt, karta podatkowa, księga przychodów i rozchodów, oraz określić czy firma będzie płatnikiem VAT) – skutkuje to nadaniem NIP

7. Dokonać zgłoszenia do ZUS celem ubezpieczenia się zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 18 grudnia 1976 roku o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin,

8. Otworzyć rachunek bankowy (płatne konto firmowe)

Indywidualna praktyka – kontrakt samodzielny zorganizowany jako zespół indywidualnych praktyk

Skupia on kilka indywidualnych praktyk wykorzystujących ten sam:

9. Lokal,

10. Niezbędny sprzęt do udzielania świadczeń medycznych.

W takiej sytuacji proste jest rozwiązywanie problemów w zakresie ewentualnych zastępstw.

11. Pielęgniarki i położne wspólnie podejmują decyzje dotyczące zakupu sprzętu i urządzeń,

12. Forma ta polega na samodzielnym organizowaniu i świadczeniu usług w oparciu o działalność gospodarczą, która każda z nich podejmuje samodzielnie.

13. Każda z osób świadczy usługi we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność w ramach kompetencji i kwalifikacji zawodowych,

14. W tym modelu mają zastosowania inne uregulowania prawne jak w przypadku samodzielnego kontraktu indywidualnego.

Indywidualna praktyka zorganizowana jako praktyka towarzysząca

5. Jest to oferta dla tych pielęgniarek i położnych, które nie mają możliwości zawarcia kontraktu o udzielanie świadczeń bezpośrednio z płatnikiem lub nie chcą podejmować ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek.

6. Wykonująca zawód osoba od strony formalnej prowadzi indywidualną praktykę, zaś od strony organizacyjnej ma status pracownika lub zleceniobiorcy.

15. W uproszczeniu „pracownicza praktyka”,

16. Pielęgniarka, położna nie są obciążone kosztami utrzymania gabinetu ani też ryzykiem działalności na rynku usług medycznych, gdyż koszty te ponosi instytuacja je zatrudniająca.

Kontrakt grupowy – grupowa praktyka

7. Ustawodawca przewidując, że samodzielne działanie na rynku usług medycznych może się okazać zbyt trudne dla niektórych pielęgniarek i położnych, zezwolił na łączenie ich wspólnego potencjału,

8. Ograniczył jednak możliwość wspólnego działania do 2 formuł prawych (pielęgniarki muszą być wspólnikami spółki, w oparciu o którą działa grupowa praktyka):

1. Spółki cywilnej,

2. Spółki partnerskiej.

Grupowa praktyka pielęgniarska, położnicza

2. Wpis do rejestru grupowych praktyk właściwej ze względu na miejsce jej wykonywania okręgowej rady pielęgniarek i położnych (ustawa o zawodach pielęgniarki….),

3. Prowadzenie grupowej praktyki jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie gospodarczej (DZ. U. z 2004e, nr 173, poz. 1807)

4. Grupowa praktykę można prowadzić w formie spółki cywilnej na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym lub w formie spółki partnerskiej na zasadach określonych w Kodeksie spółek handlowych.

17. Świadczenia zdrowotne mogą być udzielane wyłącznie przez pielęgniarki, położne będące wspólnikami w/w spółek.

18. Wspólnikami mogą być wyłącznie osoby wykonujące zawód pielęgniarki lub położnej.

19. Pielęgniarki, położne (co najmniej dwie)  powinny złożyć wniosek we właściwej Okręgowej Izbie Pielęgniarek i Położnych o wpis  do rejestru grupowych praktyk (bez względu na rodzaj grupowej praktyki),

20. Wykonywanie grupowej praktyki nie jest prowadzeniem zakładu opieki zdrowotnej (SP ZOZ, NZOZ).

Spółka cywilna

21. Jest najprostszą formą działalności gospodarczej prowadzonej przez minimum 2 przedsiębiorców.

22. Wymagania formalne -Umowa spółki w formie pisemnej (nie trzeba aktu notarialnego,)

9. Odpowiedzialność majątkowa za zobowiązania – wspólnicy odpowiadają w pełni majątkiem zarówno spółki, jak również majątkiem osobistym,

10. Odpowiedzialność rozciąga się również na współmałżonków (z wyłączeniem ich odrębnych majątków),

11. odpowiedzialność wspólników wobec osób trzecich jest solidarna tzn. każdy z wspólników odpowiada wobec wierzycieli spółki całym swoim majatkiem.

23. W stosunkach między sobą wspólnicy odpowiadają zależnie od postanowień umowy spółki,

24. Kiedy spółka cywilna osiągnie przez dwa kolejne lata obroty przekraczające 400 000 euro rocznie, konieczne jest zarejestrowanie jej jako spółki jawnej.

Spółka partnerska

25. Jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu,

26. Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu.

Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione  do wykonywania następujących zawodów:

5. Adwokata, radcy prawnego

6. Aptekarza,

7. Architekta,

8. Biegłego rewidenta,

9. Brokera ubezpieczeniowego,

10. Doradcy podatkowego,

11. Księgowego,

12. Lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii

13. Notariusza,

14. Pielęgniarki, położnej,

15. Rzecznika patentowego, rzeczozanwcy majątkowego,

16. Tłumacza przysięgłego.

Spółka partnerska – wymagania formalne

27. Umowa spółki sporządzona w formie aktu notarialnego,

28. Wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzony przez sąd rejonowy,

29. Wymagania kapitałowe wynikają z rzeczywistych potrzeb przedsiębiorstwa (nie ma formalnego minimum niezbędnego do prowadzenia działalności),

12. Odpowiedzialność majątkową –partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązani spółki w związku z wykonywaniem działalności przez pozostałych partnerów.

13. Dotyczy to również działalności będących następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera, przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki,

14. Umowa spółki może jednak przewidywać, że jeden lub większą liczba partnerów godzą się na podnoszenie odpowiedzialności (wówczas również rozciąga się ona na współmałżonków)

Zadania pielęgniarki rodzinnej - dr Joanna Przybek-Mita

15. Promocja zdrowia i profilaktyka chorób;

16. Opieka i pielęgnowanie w chorobie, w różnych rodzajach i fazach choroby i niepełnej sprawności;

Zadania są ukierunkowane na:

18. Indywidualnego człowieka, z większą niż w opiece szpitalnej ekspozycją jego sytuacji rodzinnej, zawodowej i środowiskowej;

19. Na rodzinę jako specyficzny „przedmiot” i „podmiot” opieki zdrowotnej.

Są one realizowane

Z uwzględnieniem zasobów ludzkich, rzeczowych i organizacyjnych rodziny i środowiska lokalnego:

30. Wspierających i warunkujących potęgowanie, zachowanie i przywracanie zdrowia,

31. Zabezpieczających przed powikłaniami i nawrotami choroby,

32. Wspierających życie z chorobą i niepełnosprawnością.

Pielęgniarka rodzinna

33. Podejmuje działania niezależnie od sytuacji zdrowotnej rodziny, ale tylko za jej zgodą i na jej życzenie;

34. Realizuje wymienione funkcje w sytuacji zdrowia, jak i choroby członków rodziny, pomaga sprawować opiekę nad chorym leżącym w domu, a także wspomaga rodzinę w opiece terminalnej nad członkiem rodziny.

35. Współpracuje z lekarzem rodzinnym, położną środowiskową, innymi pracownikami działającymi na rzecz całej rodziny (np. pracownikiem socjalnym) albo pracownikami działającymi na rzecz poszczególnych jej członków (np. pielęgniarka szkolna, logopeda, nauczyciel)

36. Współdziała ze społecznymi systemami, wspierającymi rodzinę w zdrowiu i chorobie.

Rodziny osób zdrowych

20. Jaki jest główny zakres pracy z rodziną?

21. Jakiego rodzaju informacje  powinny być podstawą planowania przez pielęgniarkę pielęgnowania  zdrowia zdrowych członków rodziny?

Cel pracy pielęgniarki z rodziną

22. Umacnianie i podnoszenie poziomu zdrowia

23. Współpraca z lekarzem w przywracaniu zdrowia. Podstawową metodą pracy jest edukacja zdrowotna.

Zakres wychowania zdrowotnego

37. Przekazywanie wiedzy o zdrowiu,

38. Przekazywanie umiejętności związanych z jego umacnianiem, ochroną i przywracaniem,

39. Motywowanie do umacniania, zachowania i przywracania zdrowia w znaczeniu podejmowania decyzji dotyczącej właściwych wyborów,

40. Uwzględnienie czynników (zasobów ludzkich i rzeczowych)

Programy wzmacniające zdrowie

24. Program naturalnego karmienia, skierowany na matkę i dziecko,

25. Program naturalnych metod planowania rodziny, skierowany na współmałżonków,

26. Program racjonalnego żywienia.

Programy profilaktyczne i współdziałanie we wczesnym wykrywaniu chorób

Niezależnie od pozytywnej samooceny zdrowia przez członków rodziny, może zaistnieć sytuacja, ze:

1. U pojedynczych członków rodziny występują konkretne czynniki ryzyka,

2. Można ustalić i wskazać czynniki ryzyka, które dotyczą wszystkich członków rodziny,

3. U poszczególnych osób można stwierdzić niepokojące zmiany w stanie zdrowia, wczesne objawy choroby, które dotychczas nie zostały zdiagnozowane przez lekarza i których rozpoznanie nie jest możliwe bez pomocy profesjonalnej.

Stwierdzenie konkretnych czynników ryzyka

27. Techniką wywiadu i pomiaru (np. nadwaga, palenie papierosów, czynniki stresogenne ustalone przez badaną osobę z użyciem skali stresu;

28. Samoocena dokonywana przez wszystkich członków rodziny.

Skala samooceny

41. Ważę nie więcej niż 10 kg ponad należną masę,

42. Przestrzegam diety zbilansowanej i każdego dnia jem śniadanie,

43. Każdego dnia uprawiam gimnastykę,

44. Śpię przynajmniej 7 godzin dziennie,

45. Nie palę i nie jestem narażona(y) na dym tytoniowy,

46. Piję alkohol w sposób umiarkowany i przyjmuję leki, tylko gdy są przepisane przez lekarza

29. Znam i kontroluję źródła stresu,

30. Mój styl życia uwzględnia równowagę między pracą a różnymi innymi formami ważnej dla mnie aktywności życiowej,

31. Mam przyjaciół, sąsiadów i członków rodziny, którzy mogą być dla mnie źródłem oparcia w trudnych sytuacjach.

Kwestionariusz prewencji nowotworowej

3. Czy jestem zdolna do wyrażenia swojego gniewu, kiedy jest on najsilniejszy?

4. Czy staram się postępować jak najlepiej, niezależnie od tego, co się dzieje, nie skarżąc się?

5. Czy myślę o sobie jako kimś miłym i wartościowym?

6. Czy uważam się za bezwartościową? Czy często czuję się samotna, opuszczona, odizolowana od innych?

7. Czy robię to, co chcę robić w życiu? Czy jestem zadowolona z moich kontaktów z ludźmi? Czy uważam, że spełniam się w życiu?

Praca pielęgniarki rodzinnej z rodziną w chorobie

32. Kryterium strukturalne: rodziny niepełne, wielodzietne, problem sieroctwa społecznego;

33. Kryterium choroby: choroby układu krążenia, nowotworowe, cukrzyca lub choroby zakaźne, albo społeczne np. gruźlica.

Kryterium strukturalne

47. Poszukiwanie dla rodziny pomocy materialnej lub emocjonalnej z zewnątrz;

48. W rodzinach, gdzie matka jest niezaradna, o stosunkowo niskim poziomie wykształcenia, przy niskim standardzie bytowym – stymulowanie w lepszym wykorzystaniu zasobów wewnętrznych rodziny poprzez wskazanie rozwiązań związanych z wydatkami, organizacją prac domowych, zwiększeniem aktywności wszystkich członków rodziny

Kryterium strukturalne

49. Cykle życia rodziny w związku z rozwodem i po rozwodzie;

50. Cykle życia rodziny związane z ponownym małżeństwem,

51. Cykle życia rodziny o niskim dochodzie,

52. Cykle życia rodziny adopcyjnej.

Faza rodziny z małym dzieckiem,

Faza małżeństwa emeryckiego.

Kryterium choroby

53. Wymóg rzetelnego przygotowania klinicznego;

54. Umiejętność zastosowania wiedzy i umiejętności klinicznych do praktyki środowiskowej;

55. Umiejętności dydaktyczne pielęgniarki, celem przygotowania osoby chorej i członków rodziny do samoopieki i samopielęgnacji.

Pielęgniarska diagnoza rodzinna w sytuacji choroby i niepełnej sprawności

dr Joanna Przybek - Mita

Gromadzenie i stawianie diagnozy rodzinnej

101. Diagnoza odnosząca się do całej rodziny;

102. Diagnoza pojedynczego przypadku i wskazująca, jakie konkretne zadania pielęgnacyjne wynikają ze stanu osoby chorej i mają być ukierunkowane na poprawę zdrowia, a także sytuację rodzinną;

103. Diagnoza pomocnicza, która dotyczy konsekwencji dla rodziny.

Dane odnoszące się do całej rodziny

Posiadanie rodziny a uzyskanie przez człowieka chorego opieki, pomocy od jego najbliższych zależy od:

104. Wzajemnych opiekuńczych relacji między rodziną a człowiekiem chorym/niepełnosprawnym;

105. Wydolności rodziny pod względem jej możliwości zabezpieczenia wystarczającej, wymaganej i oczekiwanej opieki;

106. Wskazania zakresu zmian, jakie zaszły w rodzinie w wyniku choroby, z którymi rodzina powinna sobie poradzić i w tym celu potrzebuje pomocy.

Typy relacji opiekuńczych

Równowaga miedzy niezbędną opieką 
i pielęgnacją a faktycznie uzyskiwaną pomocą;

10. Najbardziej pożądana,

11. Gdy jest nieznaczna różnica lepszy jest niedobór pomocy niż jej nadmiar,

12. Wynika z akceptacji osoby chorej przez członków rodziny,

13. Stwarza największą możliwość rozwoju, a także możliwość na wyrównania szansy na w miarę samodzielne aktywne i twórcze życie,

„Twoja samodzielność i aktywność jest naszą troską i pragniemy Ci dopomóc, abyś je odzyskał”

Znaczny nadmiar opieki (nadopiekuńczość)

107. Zniechęca chorego do jakiegokolwiek wysiłku,

108. Uzależnia od pomocy innych,

109. Nie dodaje wiary, a raczej ją odbiera i obniża poczucie własnej wartości,

110. Czyni człowieka niezaradnym w codziennym życiu i nie stwarza szansy na rozwój,

111. Wyręczanie we wszystkich możliwych działaniach izoluje od naturalnych kontaktów społecznych.

Osoba chora/ niepełnosprawna jest traktowana jako ktoś:

14. biedny,

15. mniej wartościowy,

16. Inny

Pojawia się pewien utrwalony wzorzec postępowania rodziny. Wyraża się on postawą stałej gotowości do udzielania opieki, a nawet uprzedzania sytuacji w których pomoc będzie potrzebna.

„ Ponieważ tego nie potrafisz, masz z tym kłopoty, jest Ci trudno, wymaga to od Ciebie wysiłku – ja zrobię to za Ciebie, nie męcz się”.

„ … Odkąd przestałem chodzić, stałem się oczkiem w głowie moich rodziców… Mama mnie ubiera, myje, pisze za mnie listy do kolegów, bo to konieczne według niej. Bronię się przed wyręczaniem mnie w wykonywaniu tych czynności, których nauczono mnie w sanatorium. Na próżno – mama twierdzi, że dopóki ona jest przy mnie, nie muszę trudzić się włożeniem spodni czy przejściem z wózka na fotel. Ojciec do znudzenia zmusza mnie do gry w szachy, która ma doskonalić  moje procesy myślenia…. Mam dość tej atmosfery domowej… Czy naprawdę jestem takim kaleką i głupcem, który nic nei potrafi i nic nie rozumie”.

Rodzina nie zajmuje się osobą chorą lub czyni to w sposób wybiórczy

112. Brak zainteresowania się chorym przebywającym w szpitalu,

113. Wysuwanie różnych przeszkód utrudniających wypis i zabranie osoby chorej do domu,

114. Zaniedbania opiekuńczo – pielęgnacyjne, powikłania wskutek niewłaściwej opieki w domu,

115. Ubieganie się o przyjęcie do szpitala, zakładu opiekuńczego, wówczas gdy pomoc może być świadczona ambulatoryjnie lub w warunkach domowych

„…. Wszystko co robi, to robi z przymusu… najchętniej nic by nie robił, ciągle się buntuje, że nie jest niewolnikiem”.

W tej sytuacji może dojść do:

1. Dezercji i porzucenia osoby lub osób chorych przez zdrowego członka rodziny,

2. Braku lub ograniczenia świadczeń opiekuńczych rodziny z braku sił głównego opiekuna,

3. Wycofania się i oczekiwania, że sprawy opieki załatwią za rodzinę fachowi pracownicy ochrony zdrowia.

Rodzina manipuluje osobą chorą lub tez osoba chora manipuluje rodziną

116. Osoba niepełnosprawna bywa traktowana instrumentalnie

17. w znaczeniu ekonomicznym (renta, dodatek pielęgnacyjny, mieszkanie)

18. w znaczeniu społecznym (usprawiedliwia niepowodzenia, zwalania z zadań pozarodzinnych)

19. W kontaktach emocjonalnych (ograniczanie kontaktów z ojcem dziecka, „dziecko ma zaspokoić potrzeby emocjonalne matki”)

Rodzina nie zajmuje się osobą chorą lub czyni to w sposób wybiórczy

Rodziny nie podejmują opieki głównie z dwóch powodów:

117. Braku akceptacji osoby chorej lub niepełnosprawnej przez członków rodziny,

118. Braku akceptacji siebie w roli opiekuńczo-usprawniającej lub opiekuńczo-pielegnacyjnej.

Rodzina znęca się fizycznie i psychicznie nad osobą chorą lub niepełnosprawną

119. Zdecydowanie gorsze traktowanie osoby chorej niż pozostałych osób

„… Miałam za duże, po zmarłej siostrze sandały. Czułam się w nich bardzo źle – ocierały mi pięty. Najbardziej bolało mnie to, ze rodziców, a szczególnie mamę, nic to nie obchodziło, że jestem ubrana jak maskarada”.

„ … Koledzy…. Z niego śmiali się, że z taką kaleką się ożenił… Poprosiłam go, żeby mnie zostawił, że on zdrowy i silny, to sobie życie ułoży tak, jak mu odpowiada. Odpowiedź zawsze byłą jednakowa: zostawię Cię, jak Cię połamię gorzej, niż jesteś połamana… Byłam bezradna… Najlepiej mu odpowiadało znęcać się nad słabą kaleką.”

Wbrew intencjom i aktywności skierowanej na pomoc i pielęgnację rodzina nie tylko nie pomaga, ale wręcz szkodzi osobie chorej

„ … Leżałam w szpitalu… i nic mi nie było lepiej…. Mój ojciec się o tym dowiedział i zabrał mnie do domu. W domu tak samo zrobili mi wyciąg jak w szpitalu, też żadnej poprawy nie było. Gips na nodze miałam już bardzo długo i musieli go zdjąć, bo zalęgło się robactwo…”

120. Gorsze traktowanie,

121. Zaniedbania higieniczne,

122. Ubieranie w rzeczy stare, zniszczone i niemodne,

123. Nie zabieranie w odwiedziny, „gości”,

124. Mniejsza dbałość o ich zdrowie i rozwój, naukę, natomiast częstsze zmuszanie do pracy.

Czynniki wyznaczające możliwości opiekuńcze rodziny

125. Wiedza i umiejętności członków rodziny,

126. Struktura rodziny,

127. Sprawność fizyczna i psychiczna członków rodziny,

128. Funkcjonowanie społeczne członków rodziny,

129. Sytuacja bytowa rodziny,

130. Funkcjonowanie emocjonalne (więzi)

Planując działania pielęgniarka musi odpowiedzieć na pytania:

131. Jaki powinien być kierunek zmiany?

132. Kto w rodzinie może być kreatorem zmiany?

133. Czy jest w stanie sama wpłynąć na zmianę niekorzystnych relacji?

134. Czy powinna korzystać z profesjonalnej pomocy specjalistów?

135. Czy rodzina jest wydolna opiekuńczo w obrębie wszystkich uwzględnionych czynników?

136. Który z czynników należy uznać za najsłabszy, a który za najkorzystniejszy?

137. Czy i w jakim zakresie pielęgniarka, sama lub z pomocą innych osób albo instytucji, może wpłynąć na wzmocnienie lub kompensację najsłabszych czynników?

138. Czy i w jakim zakresie dodatkowo można wzmocnić pozytywne oddziaływanie czynników korzystnych?

139. Czy w niedalekiej przyszłości można przewidzieć zmianę wydolności opiekuńczej rodziny: pozytywną lub negatywną?

140. Jak temu zapobiec, jeśli przewiduje się zmiany niekorzystne?

Fizyczny deficyt opieki

141. Związany z pracą zawodową, nauką szkolną, brakiem sprawności fizycznej lub psychicznej, niepełną rodziną itp.

142. Rozwiązanie pomocy to zaplanowanie pomocy z zewnątrz: dalszej rodziny, formy odpłatnej, pracowników instytucji opiekuńczych.

Trudna sytuacja bytowa

Konieczne jest – w zależności od ich przyczyn – stałe zabezpieczenie różnych postaci

143. pomocy socjalnej (zasiłki stałe, okresowe, renta specjalna)

144. pomocy rzeczowej (odzież, żywność, opał)

145. innej formy pracy socjalnej.

Wymaga to ścisłej współpracy z pracownikiem socjalnym.

Trudna sytuacja bytowa (mieszkanie)

20. Zmiana usytuowania łóżka osoby chorej, zarówno w celu udogodnień dla rodziny przy pielęgnacji, jak i zapewnienia choremu komfortu,

21. Dodatkowe udogodnienia ułatwiające samoobsługę (uchwyty w toalecie) lub inne czynności życia codziennego (np. zmiany wyposażenia kuchni, likwidowanie progów, podjazdy),

22. Inne rozlokowanie w mieszkaniu osób zdrowych dla zabezpieczenia im możliwego w określonych warunkach komfortu wypoczynku i relaksu,

23. Zabezpieczenie osób zdrowych w sytuacji choroby zakaźnej w rodzinie.

Brak wiedzy i umiejętności

146. Doprowadza do częstszych nawrotów choroby i powikłań

147. Rozwiązanie leży w gestii pielęgniarki- przygotowanie pacjenta do samoopieki i samopielegnacji oraz przygotowanie rodziny.

Rozerwane więzi albo patologiczne relacje

148. Występująca różnica pomiędzy werbalizacją świadczenia pomocy osobie chorej a rzeczywistym jej świadczeniem,

149. Pielęgniarka nie może zbyt mocno angażować się w problemy emocjonalne w rodzinie, bez wyraźnego sygnału ze strony jej członków,

150. Interwencja w przypadku znęcania się fizycznego i moralnego, wykorzystywania seksualnego, maltretowania,

151. Korygowanie zachowań poprzez odwoływanie się do wartości religijnych, stereotypów społecznych

Opieka długoterminowa – konieczność i wyzwanie dla pielęgniarstwa

dr Joanna Przybek - Mita

Czy istnieje zapotrzebowanie na opiekę długoterminową?

1. Prognoza ludności do 2020 roku opracowana przez GUS określa, że proces starzenia się społeczeństwa będzie w dalszym ciągu postępował;

2. Przewidywanemu wzrostowi ludności w wieku geriatrycznym towarzyszyć będzie stały spadek ludności aktywnej zawodowo i społecznie;

3. Spowoduje to wzrost zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne i pielegnacyjno-opiekuńcze.

4. Fakt ten i kompleksowa analiza danych epidemiologicznych sprawia, że w kontekście zagwarantowania bezpieczeństwa zdrowotnego potrzebującym ogromnie ważne staje się zapewnienie właściwego dostępu do infrastruktury i różnych form opieki długoterminowej;

5. Komunikat Komisji Wspólnot Europejskich w Brukseli z dnia 16 marca 2005 roku w ramach Zielonej Księgi – „ Zielona Księga – Sprostać zmianom demograficznym: nowa solidarność międzypokoleniowa ”

Czy istnieje zapotrzebowanie na opiekę długoterminową?

1. podniesienie standardu życia,

2. rozwój społeczny,

3. zmiana struktury rodziny,

4. zamieszkiwanie oddzielne i w dużym oddaleniu,

5. migracja zarobkowa,

6. zwiększająca się konkurencyjność na rynku pracy

= brak wsparcia osobom niesprawnym w sposób uznawany do niedawna za normę społeczną.

System ochrony zdrowia i pomocy społecznej powinien wdrożyć takie działania, aby:

6. osoby przewlekle chore, a także osoby w podeszłym wieku pozostawały samowystarczalne przez dłuższy czas;

7. mogły pozostawać jak najdłużej we własnych domach.

Jednakże należy uwzględnić fakt, że ze względu na sukcesy, jakie odnosi medycyna w ratowaniu ludzkiego życia przybywać będzie osób, które:

8. będą potrzebować powtarzających się profesjonalnych interwencji w stabilizacji stanu zdrowia,

9. Oraz jakiejś formy opieki długoterminowej w związku z ograniczeniem możliwości samoopieki.

Zintegrowane działania ochrony zdrowia i pomocy społecznej powinny podtrzymywać:

10. gotowość rodziny do wspierania chorego członka  rodziny,

11. poczucie odpowiedzialności,

12. poczucie obowiązku świadczenia opieki w domu (najlepsza, najtańsza i najcenniejsza w sensie humanitarnym).

Pielęgniarka POZ a opieka długoterminowa

5. Pielęgniarka POZ pełni rolę przewodnika po systemie pomocy – zdrowotnej i socjalnej;

6. Brak koordynacji i mała świadomość społeczeństwa na temat możliwości uzyskania pomocy powodują, ze wiele osób jest pozbawionych niezbędnej opieki, co przekłada się na zaniedbania pielęgnacyjne;

7. Mimo reformy systemu opieki zdrowotnej (1999) nadal utrzymuje się niewłaściwa struktura bazy sektora opieki długoterminowej (nieekonomiczne wykorzystanie zasobów, zbyt niskie nakłady na rozwój, niedostosowanie do potrzeb)

Determinanty prawne opieki długoterminowej

13. Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej,

14. Zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia określające warunki zawierania umów na świadczenia opieki długoterminowej przez publiczne i niepubliczne zakłady opieki długoterminowej.

Formy organizacyjne  opieki długoterminowej

15. Formy stacjonarna opieki długoterminowej

1. Zakłady opiekuńczo – lecznicze,

2. Zakłady pielęgnacyjno – opiekuńcze .

16. Środowiskowa opieka długoterminowa w postaci pielęgniarskiej opieki długoterminowej

ZOL

8. Udziela na czas stały lub okresowy całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem szeroko rozumianą opiekę i leczenie obłożnie chorych , którzy przebyli ostrą fazę leczenia szpitalnego oraz maja ukończony proces diagnozy, leczenia operacyjnego lub intensywnego leczenia zachowawczego.

9. Celem ZOL-u jest objęcie całodobową opieką osób niewymagających hospitalizacji , które ze względu na zły stan zdrowia i trudna sytuację rodzinną nie mogą przebywać w swoim środowisku domowym.

ZPO

17. Jest zakładem stacjonarnym, w którym prowadzi się całodobową, czasową opiekę , która obejmuje świadczenia o charakterze pielęgnacyjnym, opiekuńczym i rehabilitacyjnym , z uwzględnieniem kontynuacji leczenia farmakologicznego i dietetycznego dla pacjentów niewymagajacych leczenia szpitalnego;

18. Celem jest przygotowanie rekonwalescenta do powrotu do środowiska rodzinnego .

Pielęgniarska opieka długoterminowa

19. Jest sprawowana nad obłożnie i przewlekle chorymi przebywającymi w domu (nie wymagają hospitalizacji, ani pobytu w stacjonarnych jednostkach opieki długoterminowej);

20. W stosunku do osób wymagających systematycznej i intensywnej opieki pielęgniarskiej udzielanej w domu we współpracy z lekarzem POZ.

Celem OPD jest:

21. zapewnienie pacjentów obłożnie chorym świadczeń pielęgniarskich w warunkach domowych,

22. przygotowanie chorego (i jego rodziny) do samoopieki i samopielęgnacji,

23. kształtowanie umiejętności  pacjenta w zakresie radzenia sobie z niepełnosprawnością.

Którzy pacjenci są kwalifikowani do opieki długoterminowej?

Zgodnie z wymogami finansowania świadczeń przez NFZ do opieki długoterminowej mogą być zakwalifikowani:

24. Pacjenci przewlekle chorzy, niezdolni do samoopieki, którzy w ocenie skali Barthel uzyskali od 0 do 40 pkt.

25. Dodatkowe kryterium

10. Istotnym kryterium kwalifikacji pacjenta jest kryterium zdrowotne , nie zaś socjalne!

11. Do stacjonarnych zakładów opieki długoterminowej o profilu ogólnym nie mogą być przyjmowane osoby kwalifikujące się do domów pomocy społecznej lub u których podstawowym wskazaniem do objęcia opieką jest:

7. trudna sytuacja socjalna,

8. zaawansowana choroba nowotworowa,

9. choroba psychiczna,

10. Uzależnienie.

Tryb kierowania i zasady odpłatności za pobyt w stacjonarnych placówkach OPD

Został określony w:

12. Ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych;

13. Rozporządzeniu MZiOS z dnia 30 grudnia 1998 roku w sprawie sposobu i trybu kierowania osób do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielegnacyjno-opiekuńczych oraz szczegółowych zasad ustalania odpłatności  za pobyt w tych zakładach;

14. Zarządzeniu Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka długoterminowa na rok bieżący.

Tryb kierowania i zasady odpłatności w NZOZ - ach i SP ZOZ - ach

15. Decyzję o przyjęciu do niepublicznego zakładu podejmuje kierownik zakładu w porozumieniu z lekarzem zakładu w oparciu o złożony przez pacjenta komplet wymaganych przez NFZ dokumentów;

16. W stosunku do zakładów publicznych powyższe dokumenty pacjent składa do organu, który utworzył zakład (a następnie w drodze decyzji pacjent otrzymuje skierowanie do wybranego SP ZOZ-u)

Zasady odpłatności

17. Pacjent przebywający w ZPO i ZOL ponosi koszty wyżywienia i zakwaterowania;

18. Miesięczną opłatę ustala się w wysokości 250% najniższej emerytury, z tym ze opłata nie może być wyższa niż kwota odpowiadająca 70% miesięcznego dochodu pacjenta w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej;

19. Koszty wykonanych badań, leków, jak również wyrobów medycznych i produktów ponosi zakład OPD.

Błędy w kwalifikacji ?

20. Sytuacja zmiany ustawy o pomocy społecznej i nałożonego obowiązku alimentowania rodziny w pokrywaniu kosztów utrzymania podopiecznego w domu pomocy społecznej w istotny sposób zwiększyła „popyt” na OPD w sektorze ochrony zdrowia;

21. Brak wyceny i partycypowania rodzin w rzeczywistych kosztach wyżywienia i zakwaterowania pacjenta w zakładzie generuje koszty i powoduje przejmowanie obowiązków sektora pomocy społecznej .

Dlatego istotna jest:

26. Prawidłowa diagnoza środowiskowa i zdrowotna pacjenta;

27. Udział pielęgniarki rodzinnej w ocenie rzeczywistego zapotrzebowania na profesjonalne świadczenia pielęgniarskie;

To powoduje właściwe kierowanie pacjenta i wybór odpowiedniej formy opieki. 

O wydanie skierowania do zakładu OPD może wystąpić:

28. Osoba ubiegająca się o skierowanie,

29. Jej przedstawiciel ustawowy,

30. Lub za zgodą osoby albo jej przedstawiciela ustawowego – inna osoba lub zakład opieki zdrowotnej.

Do wniosku należy dołączyć:

22. Zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że osoba ubiegająca się o skierowanie do zakładu ze względu na stan zdrowia wymaga całodobowej pielęgnacji, opieki lub rehabilitacji i nie wymaga hospitalizacji;

23. Wywiad pielęgniarski przeprowadzony przez pielęgniarkę rodzinną albo pielęgniarkę społeczną zakładu opieki zdrowotnej, w którym osoba ubiegająca się o skierowanie do zakładu przebywa;

24. Dokumenty stwierdzające wysokość dochodu osoby ubiegającej się o skierowanie do zakładu albo osoby zobowiązanej do ponoszenia odpłatności za pobyt w zakładzie, w szczególności decyzję organu emerytalno-rentowego ustalającego wysokość emerytury/renty;

25. Do decyzji załącza się zgodę osoby ubiegającej się o skierowanie do zakładu na potrącanie opłaty za pobyt w zakładzie przez właściwy organ emerytalno-rentowy (zgodnie z odrębnymi przepisami) lub decyzję o przyznaniu zasiłku stałego wyrównawczego lub renty socjalnej wraz z zgodą do odbioru tych należności przez zakład.

26. Wniosek wraz z załączonymi dokumentami  składa się lekarzowi wyznaczonemu przez organ kierujący, który na podstawie dokumentów, uwzględniając w miarę możliwości dokonanie wyboru zakładu przez osobę ubiegającą się o skierowanie, wydaje w ciągu14 dni opinię co do skierowania tej osoby do określonego zakładu;

27. Osoba skierowana powinna być przyjęta do zakładu nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia wydania skierowania.

Zakres udzielonej pomocy w obszarze OPD

28. Zasada  konieczności i indywidualności,

29. O zakresie udzielonej pomocy decyduje specyficzna sytuacja zdrowotna osoby, która jest pielęgnowana (medyczne i pielęgnacyjne konieczności),

30. Wg płatnika NFZ – mogą być objęci pacjenci przewlekle chorzy, unieruchomieni z powodu urazu lub choroby, który wg Zmodyfikowanej Skali Barthel, uzyskali od 0 do 40 pkt i wymagają świadczeń pielęgniarskich, kontynuacji leczenia i rehabilitacji.

Co dalej….?

Biorąc pod uwagę średnią dotychczasową cenę tzw. osobodnia na podstawie informacji z zakładów stacjonarnych i domowej opieki na terenie kraju wynika, że środki przekazane przez NFZ na sfinansowanie tego świadczenia niejednokrotnie :

31. Nie pokrywają kosztów osobowych kadry,

32. Doprowadzają do zadłużenia, a w konsekwencji do likwidacji (w pierwszym rzędzie SP ZOZ-ów, a następnie NZOZ-ów).

Opieka paliatywna/hospicyjna - dr Joanna Przybek - Mita

Cel działania hospicjum

31. Hospicjum jest instytucją, której celem jest objęcie opieką medyczną, psychologiczną, duchową i społeczną osób znajdujących się w terminalnej (poprzedzającej śmierć) fazie choroby oraz niesienie podobnej pomocy rodzinom tych osób.

32. Celem hospicyjnej opieki jest umożliwienie choremu najpełniejsze przeżycie terminalnego okresu choroby poprzez leczenie objawowe, pielęgnację oraz towarzyszenie choremu i jego rodzinie.

33. Zespół hospicyjny składa się z lekarzy, pielęgniarek, psychologów, kapelanów, salowych, pracowników socjalnych oraz wolontariuszy medycznych i niemedycznych;

34. Hospicja mogą być zarówno domowe, czyli opiekujące się chorym w jego domu, jak i stacjonarne, czyli przyjmujące pod swój dach osoby, którym nie można zapewnić wystarczającej opieki w ich domach.

35. Choć wiele hospicjów jest powołanych przez instytucje kościelne (u podstaw opieki hospicyjnej leżą wartości chrześcijańskie), na opiekę w nich może liczyć każdy chory, niezależnie od swojego stosunku do wiary i religii.

Prawa człowieka umierającego

Człowiek ma prawo do:

36. Naturalnej, godnej i świadomej śmierci.

37. Umierania we własnym domu, a jeśli to niemożliwe, to nigdy w izolacji i osamotnieniu.

38. Rzetelnej informacji o stanie swego zdrowia, uzyskiwania prawdziwych odpowiedzi na zadawane pytania i udziału w podejmowaniu decyzji.

39. Zwalczania fizycznego bólu i innych dolegliwości.

56. Troski i pielęgnacji z poszanowaniem ludzkiej godności.

57. Otwartego wyrażania swoich uczuć, zwłaszcza na temat cierpienia i śmierci.

58. Swobodnego kontaktu z rodziną i bliskimi.

59. Pomocy psychologicznej i wsparcia duchowego zgodnego z przekonaniami.

60. Niezgody na uporczywą terapię przedłużającą umieranie.

61. Zapewnienia należnego szacunku dla swojego ciała po śmierci. 

Szpitale i ośrodki paliatywno-hospicyjne — podobieństwa i różnice w celach i sposobach sprawowania opieki

40. W świadomości społecznej panuje rozpowszechnione przekonanie, że hospicjum jest prostym „przedłużeniem” szpitala lub miejscem, do którego trafia pacjent, gdy szpital albo rodzina chcą się pozbyć „beznadziejnego przypadku”;

41. Szpitale i hospicja mają jednak odmienne cele: szpitale dążą do wyleczenia pacjenta , a  hospicja o zapewnienie mu jak najlepszej jakości życia i wsparcia jego otoczenia;

33. Działania hospicjum obejmują przeciwdziałanie bólowi, innym dokuczliwym objawom terminalnego okresu choroby, a także łagodzenie dyskomfortu w obliczu zbliżającej się śmierci;

34. Ten cel wyznacza holistyczny, czyli całościowy model opieki, której istotą jest zaspokojenie, w miarę możliwości, jak najszerszego spektrum potrzeb pacjenta i jego rodziny.

Interdyscyplinarny zespół hospicyjny

42. Opieką nad pacjentem – w myśl zasad wypracowanych przez Cicely Saunders – powinien zajmować się interdyscyplinarny zespół, składający się z: lekarza , pielęgniarki,fizjoterapeuty , psychologa , pracownika socjalnego, duchownego oraz wolontariuszy bez wykształcenia medycznego .

43. Elementami opieki hospicyjnej mogą też być terapia zajęciowa , akupunktura, muzykoterapia , masaże i inne.

Zespół specjalistów i wolontariuszy do zadań którego należy:

62. leczenie bólu,

63. duszności,

64. nudności,

65. wymiotów i innych dokuczliwych objawów,

66. łagodzenie lęku i depresji,

67. przeciwdziałanie osamotnieniu i izolacji

68. oraz ofiarowanie wsparcia duchowego.

Celem działań wielodyscyplinarnego zespołu jest dążenie do poprawy jakości szybko uciekającego życia.

69. Partnerski model relacji lekarz – pacjent w opiece hospicyjnej, ale również współpraca wszystkich specjalistów sprawujących interdyscyplinarną opiekę, jak również aktywność wolontariuszy umożliwiają większe zaangażowanie w sprawy chorego i jego otoczenia;

70. Skomplikowana, nastawiona na szybkie rozwiązanie celów, anonimowa i zdepersonalizowana opieka szpitalna różni się zasadniczo od prostej, nastawionej na poprawianie jakości życia i przyjaznej opieki paliatywno-hospicyjnej.

71. Bardzo ważna jest w tym rola wolontariuszy, którzy pomagają wprowadzać elementy najbardziej oczekiwane przez chorego i jego rodzinę — obecność, czuwanie i troskę o ich różnorodne potrzeby u kresu życia.

OPIEKA HOSPICYJNA I PALIATYWNA – PODSTAWOWE POJĘCIA

Szczególną trudną do opanowania sytuacją jest ból wszechogarniający (ang. total pain), na który składają się nie tylko czynniki somatyczne, ale również psychologiczne i socjologiczne:

72. lęk przed śmiercią,

73. depresja,

74. poczucie bezsilności,

75. utrata pozycji w rodzinie oraz społeczeństwie.

Na niektóre z nich mamy tylko znikomy wpływ, dlatego zawsze należy pamiętać, że skuteczne leczenie przeciwbólowe jest podstawowym, ale nie jedynym rozwiązaniem najistotniejszych problemów chorego.

Zgodnie z definicją WHO stanowią ten sam rodzaj opieki, cechującej się wszechstronnością aktywnych działań (holistyczna opieka) mających na celu zaspokojenie wielorakich

76. cielesnych,

77. psychicznych,

78. socjalnych

79. i duchowych potrzeb chorych z niepoddającą się leczeniu przyczynowemu, zagrażającą życiu, postępującą chorobą oraz zapewnienie wsparcia ich rodzinom podczas choroby i w okresie osierocenia po śmierci bliskiej osoby. 

Jakość życia

44. Podstawowym celem opieki paliatywnej jest uzyskanie optymalnej jakości życia.

45. Koncepcja ta jednak pozostaje trudna do zdefiniowania i do pomiaru u chorych z zaawansowaną chorobą (narzędzia służące do pomiaru w badaniach podczas leczenia przyczynowego, w większości nie mogą być zastosowane w opiece paliatywnej, szczególnie ze względu na nieuwzględnianie problemów duchowych pod koniec życia; pomiar jakości życia oparty na preferencjach chorych) 

Opieka duchowa

46. Koncentruje się na zagadnieniach poszukiwania sensu/znaczenia oraz pytaniach dotyczących egzystencji i religii, które są często zadawane przez chorych z zaawansowaną, postępującą chorobą i ich rodziny.

47. Nie jest ograniczona do chorych, którzy wyznają religię, ale skierowana do wszystkich, zarówno wierzących jak i niewierzących chorych i ich rodzin, zarówno przed, jak i po śmierci bliskiej osoby. 

Stan terminalny

35. Jest to ostatni okres życia chorego (łac. terminus – granica, kres), w którym badania diagnostyczne i leczenie przyczynowe często tracą na znaczeniu, z wyjątkiem sytuacji, w których nagłe pogorszenie stanu chorego może być wywołane przyczyną, której skorygowanie przyniesie istotne korzyści kliniczne.

Warunki objęcia chorego opieką paliatywno/hospicyjną

48. udokumentowane zakończenie leczenia przyczynowego poprzez skierowanie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego;

49. rozpoznanie lekarskie terminalnej fazy choroby przez lekarza hospicjum;

50. zgoda pacjenta lub jego rodziny wyrażona na piśmie (lub opiekuna na objęcie opieką paliatywną 
    i hospicyjną wyrażona na piśmie; w przypadku dzieci, przez rodziców/ opiekunów prawnych, a po 16 roku życia także przez chore dziecko)

51. Każdy pacjent w schyłkowym okresie życia, skierowany do udzielania świadczeń w opiece paliatywnej i hospicyjnej, musi być objęty opieką lub należy mu wskazać innego świadczeniodawcę, właściwego ze względu na jego stan zdrowia lub miejsce zamieszkania.

52. Każde zgłoszenie pacjenta musi być odnotowane w dokumentacji prowadzonej przez świadczeniodawcę. 

36. Skierowanie do objęcia opieką paliatywną i hospicyjną w warunkach stacjonarnych wydaje lekarz ubezpieczenia zdrowotnego,

37. Do skierowania należy dołączyć  niezbędne informacje,

38. Ostateczną decyzję o przyjęciu pacjenta podejmuje lekarz hospicjum.

Warunki objęcia chorego opieką paliatywno/hospicyjną

53. Lekarz hospicjum domowego świadczy usługi na rzecz pacjenta nie rzadziej niż raz w tygodniu (1-1,5 godz.),

54. Pielęgniarka nie rzadziej niż 3 razy w tygodniu (3-4 godz.),

55. Pozostali członkowie zespołu w zależności od potrzeb pacjenta.

56. W trakcie sprawowania opieki chorzy i ich rodziny/opiekunowie otrzymują podczas każdej wizyty dokładne, pisemne zalecenia odnośnie dalszego postępowania/leczenia.

57. Dostają także numery telefonów dyżurnego personelu hospicjum domowego.

Wolontariat

39. „Bezpłatne, dobrowolne, świadome działanie na rzecz innych, wykraczające poza więzi rodzinno-koleżeńsko- przyjacielskie”

(definicja za www.wolontariat.org.pl).

40. W hospicjach rozróżniamy wolontariat medyczny i akcyjny.

80. Wolontariusz medyczny ma bezpośredni kontakt z pacjentem, pomagając przy zabiegach pielęgnacyjnych, karmieniu, a przede wszystkim – towarzysząc mu.

81. Do tego rodzaju pomocy kierowane są jedynie pełnoletnie osoby, które przeszły specjalistyczny kurs.

82. Natomiast wolontariuszem akcyjnym może zostać praktycznie każdy.

83. Taki wolontariusz nie ma bezpośredniego kontaktu z pacjentem, pomaga jednak hospicjum podczas akcji charytatywnych lub w codziennym jego funkcjonowaniu (np. zajmują się hospicyjnym ogrodem, prowadzą jego strony internetowe, zdobywają dla niego sponsorów itp.)

Modele opieki hospicyjnej

1. Hospicjum domowe , czyli opieka hospicyjna prowadzona w domu chorego;

2. Zespół hospicyjny współpracując z rodziną roztacza opiekę nad chorym w jego domu (zwykle w sytuacji, gdy jest on już wypisany ze szpitala);

3. Hospicja takie zajmują się również wypożyczaniem specjalistycznego sprzętu, szkoleniem rodziny 
   w pielęgnacji i postępowaniu z chorym.

58. Hospicjum stacjonarne czyli osobnym budynku, przeznaczonym tylko do tego typu opieki.

59. Hospicjum stacjonarne jest przeznaczone głównie dla pacjentów, którzy wymagają - ze względu na ciężki przebieg nowotworu - stałej specjalistycznej opieki medycznej (dotyczy to głównie pacjentów z tzw. nowotworami płynnymi, jak białaczka, choć nie wyłącznie).

60. Ten rodzaj opieki może być stosowany również wobec osób samotnych, nieposiadających bliskich.

Świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej udzielane w warunkach stacjonarnychrealizowane są w następujących zakresach świadczeń:

84. świadczenia w oddziale medycyny paliatywnej / hospicjum stacjonarnym;

Świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej udzielane 
w warunkach domowych realizowane są w następujących zakresach świadczeń:

85. świadczenia w hospicjum domowym;

86. świadczenia w hospicjum domowym dla dzieci.

Świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej udzielane 
w warunkach ambulatoryjnych realizowane są w zakresie świadczeń: porada w poradni medycyny paliatywnej.

Pakiet świadczeń udzielanych w ramach opieki paliatywnej i hospicyjnej

61. zapewnienie całodobowego dostępu do świadczeń lekarskich  przez 7 dni w tygodniu (także w niedziele i święta) – w warunkach stacjonarnych i domowych;

62. zapewnienie całodobowego dostępu do świadczeń pielęgniarskich przez 7 dni w tygodniu (także w niedziele i święta)  - w warunkach domowych;

63. całodobową opiekę  pielęgniarską - w warunkach stacjonarnych;

64. leczenie farmakologiczne w hospicjum stacjonarnym i w oddziale medycyny paliatywnej;

65. leczenie bólu zgodnie z wytycznymi WHO (drabina analgetyczna);

41. leczenie innych objawów somatycznych;

42. opiekę psychologiczną;

43. rehabilitację;

44. zapobieganie powikłaniom;

45. zapewnienie badań zleconych przez lekarza hospicjum / oddziału medycyny paliatywnej;

46. zapewnienie  transportu sanitarnego w dniu wypisu lub w dniu skierowania do szpitala lub na konsultację z wyłączeniem stanów nagłych;

66. pomoc w rozwiązywaniu problemów społecznych;

67. zaspokajanie potrzeb duchowych;

68. bezpłatne wypożyczanie sprzętu wymienionego w załączniku 3b (dotyczy hospicjum domowego);

69. opiekę nad osieroconymi;

70. „opiekę wyręczającą” w warunkach stacjonarnych - przyjmowanie chorych na okres czasowy (nie dłużej niż 10 dni).

Świadczenia w oddziale medycyny paliatywnej; świadczenia w hospicjum stacjonarnym:

71. oddział medycyny paliatywnej / hospicjum stacjonarne nie może funkcjonować w ramach innego oddziału szpitalnego, musi być odrębną komórką organizacyjną zakładu opieki zdrowotnej;

72. w oddziale medycyny paliatywnej / hospicjum stacjonarnym udzielane są świadczenia pacjentom cierpiącym na nieuleczalne, postępujące schorzenia  wskazane (w załączniku nr 11) do warunków zawierania umów.

Świadczenia w hospicjum domowym:

87. wizyta personelu hospicjum domowego odbywa się po uzgodnieniu terminu z pacjentem lub rodziną lub opiekunem;

88. każda wizyta personelu hospicjum domowego jest potwierdzana przez chorego lub jego rodzinę lub opiekuna;

89. w trakcie sprawowania opieki, podczas każdej wizyty, chorzy i ich rodziny/ opiekunowie otrzymują dokładne zalecenia dotyczące dalszego postępowania pielęgnacyjnego i leczniczego. Otrzymują także informację o numerach telefonów personelu hospicjum domowego, gotowego do udzielenia porad telefonicznych w każdym dniu tygodnia i w razie potrzeby do udzielenia wizyty w domu oraz są informowani o innych formach opieki paliatywnej i hospicyjnej oraz zasadach jej prowadzenia.

Świadczenia w hospicjum domowym dla dzieci:

90. wizyta personelu hospicjum domowego dla dzieci odbywa się po uzgodnieniu pacjentem lub rodziną lub opiekunem;

91. każda wizyta personelu hospicjum domowego jest potwierdzana przez rodzinę lub opiekuna dziecka,

92. ogólne kryteria przyjęcia dziecka do hospicjum domowego:

a) schyłkowy okres choroby nieuleczalnej,

b) wiek poniżej 18 lat,

c) pacjentem zajmuje się przynajmniej jeden stały opiekun, który może sprawować całodobową opiekę w domu chorego;

93. w trakcie sprawowania opieki, podczas każdej wizyty, chorzy i ich rodziny/ opiekunowie otrzymują dokładne zalecenia dotyczące dalszego postępowania pielęgnacyjnego i leczniczego.

94. Otrzymują także informację o numerach telefonów personelu hospicjum domowego gotowego do udzielenia porad telefonicznych w każdym dniu tygodnia i w razie potrzeby do udzielenia wizyty w domu oraz są informowani o innych formach opieki paliatywnej i hospicyjnej i o zasadach jej prowadzenia;

95. osoby pełnoletnie mogą być objęte opieką paliatywną dla dzieci, jeżeli schorzenie ma charakter wrodzony i choroba ograniczająca życie została zdiagnozowana przed ukończeniem przez tę osobę 18 lat lub gdy nie istnieje możliwość właściwej opieki ze strony hospicjów domowych dla dorosłych z uwagi na rzadki charakter schorzenia lub miejsce zamieszkania.

Choroby kwalifikujące do objęcia opieką przez hospicjum

47. Grupa 1 
    Choroby zagrażające życiu, w których postępowanie lecznicze jest możliwe, ale też może okazać się nieskuteczne. Opieka paliatywna może okazać się niezbędna w okresach niepewności co do prognozy i kiedy leczenie nie odnosi skutku. Nie należą do niej dzieci w czasie długoterminowej remisji i po zakończeniu skutecznej kuracji. 
    Przykłady: choroba nowotworowa, nieodwracalna niewydolność narządowa: serca, wątroby, nerek. 

48. Grupa 2 
    Choroby, w których mogą pojawić się długie okresy intensywnej terapii nastawionej na przedłużenie życia i pozwalające dzieciom na normalną aktywność, ale nadal istnieje zagrożenie przedwczesną śmiercią. 
    Przykłady: mukowiscydoza, dystrofia mięśniowa. 

96. Grupa 3 
    Postępujące schorzenia bez możliwości wyleczenia, kiedy leczenie ma wyłącznie paliatywny charakter i zwykle rozciąga się na wiele lat. 
    Przykłady: mukopolisacharydozy. 

97. Grupa 4 
    Stan poważnego upośledzenia neurologicznego, który może spowodować osłabienie i podatność na komplikacje oraz może doprowadzić do nieprzewidzianego pogorszenia, ale nie jest zwykle uważany za schorzenie postępujące. 
    Przykłady: poważne złożone inwalidztwo takie, jak po uszkodzeniu mózgu lub rdzenia kręgowego, włączając w to niektóre dzieci z ciężkimi postaciami porażenia mózgowego. 

Najczęściej występujące jednostki chorobowe, w przebiegu których dziecko może zostać skierowane do opieki paliatywnej

98. Choroby nowotworowe w fazie progresji.

99. Choroby spowodowane czynnikiem zakaźnym i ich następstwa

100. nosicielstwo HIV/AIDS

101. powikłania encefalopatii pozakaźnych o ciężkim przebiegu (np. po HSV)

102. ciężkie powikłania bakteryjnych zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu

103. choroby spowodowane wirusami powolnymi (np. SSPE)

104. zespoły powstałe wskutek zakażeń wewnątrzmacicznych (np. wrodzona toksoplazmoza, embriopatie i fetopatie różyczkowe, po zakażeniu CMV lub HSV)

105. inne

5. Uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego spowodowane niedotlenieniem, krwotokami, zakrzepicą żylną, urazami lub zatruciami

49. mózgowe porażenie dziecięce

50. encefalopatie pourazowe

51. encefalopatie niedokrwienne

52. encefalopatie toksyczne

53. inne

54. 4. Choroby metaboliczne

55. genetycznie uwarunkowane zaburzenia przemiany aminokwasów (np. leucynoza, homocystynuria)

56. genetycznie uwarunkowane zaburzenia przemiany puryn (np. Z. Lysh-Nyhana)

57. genetycznie uwarunkowane zaburzenia przemiany lipidów (np. leukodystrofie i adrenoleukodystrofie)

58. genetycznie uwarunkowane zaburzenia przemiany węglowodanów (np. glikogenozy)

59. genetycznie uwarunkowane zaburzenia przemiany metali (Z. Menkesa, Wilsona)

60. choroby peroksyzomalne (np. Z. Zellwegera)

61. choroby lizosomalne (np. mukolipidozy)

62. mukopolisacharydozy

5. Choroby zwyrodnieniowe układu nerwowego (genetycznie uwarunkowane i o nieznanej etiologii) oraz demielinizacyjne

106. stwardnienie zanikowe boczne

107. postępujące zwyrodnienie istoty szarej mózgu

108. dziecięca dystrofia neuroaksonalna

109. zwyrodnienie gąbczaste

110. choroby mitochondrialne

111. inne

112. 6. Genetycznie uwarunkowane choroby nerwowo-mięśniowe

113. dystrofia mięśniowa Duchenne'a i inne postępujące dystrofie mięśniowe

114. dystrofie miotoniczne

115. rdzeniowy zanik mięśni

116. inne

7. Choroby uwarunkowane genetycznie o postępującym charakterze przebiegające z wydatnym skróceniem okresu przeżycia

117. mukowiscydoza

118. stwardnienie guzowate i inne fakomatozy

119. wady szkieletowe (np. niektóre postaci osteogenesis imperfecta, niektóre dysplazje kostne możliwe do stwierdzenia u noworodków (np. tanatoforyczna, punktowa)

120. choroby tkanki łącznej (np. epidermolysis bullosa)

121. inne

122. 8. Aberracje chromosomowe

123. zespół Edwardsa (trisomia 18)

124. zespól Patau (trisomia 13)

125. zespół Downa (postaci ze złożonymi wadami, zwłaszcza serca)

126. inne

9. Zespoły ciężkich złożonych wad wrodzonych i powikłania ich przebiegu

73. wady serca

74. wady cewy nerwowej

75. powikłane wodogłowie

76. 10. Nabyte zespoły przebiegające z krańcową niewydolnością wielonarządową

77. niewydolność wątroby w stanie schyłkowym

78. schyłkowa niewydolność nerek towarzysząca innym wadom wrodzonym

79. 11. Schorzenia o różnorodnej etiologii

80. kardiomiopatie

Poradnia medycyny paliatywnej

W ramach poradni medycyny paliatywnej udzielane są:

a)   porady lekarskie, psychologiczne,

63. porady lekarsko-pielęgniarskie w  domu chorego,

64. konsultacje lekarskie, w tym również chorych, którzy nie zostali zakwalifikowani do hospicjum domowego,

d)    wsparcie rodzinie chorego;

Poradnia medycyny paliatywnej

Jest to świadczenie lekarza specjalisty obejmujące:

127. badanie podmiotowe,

128. badanie przedmiotowe,

129. ordynację leków (w tym leków przeciwbólowych),

130. zapewnienie niezbędnych badań diagnostycznych,

131. zlecanie zabiegów pielęgnacyjnych,

132. kierowanie do zakładów opieki zdrowotnej w tym udzielających świadczeń opieki paliatywnej i hospicyjnej w warunkach stacjonarnych lub domowych,

133. wydawanie niezbędnych w procesie leczenia orzeczeń i opinii o stanie zdrowia pacjenta,

134. poradę / wizytę w domu chorego;

135. Opieka sprawowana jest nad chorymi, którzy mogą przybyć do poradni lub chorymi w ogólnym stanie – stabilnym, którzy ze względu na ograniczoną możliwość poruszania się, wymagają porad w domu chorego;

136. porady / wizyty domowe nie powinny być realizowane częściej niż dwa razy tygodniu. Chorzy, którzy wymagają częstszych wizyt lub ciągłej, profesjonalnej opieki mogą być kierowani do hospicjum stacjonarnego;

137. poradnia medycyny paliatywnej powinna być integralnie związana z hospicjum domowym i / lub stacjonarnym lub oddziałem medycyny paliatywnej.

Zasady sprawozdawania, rozliczania i finansowania świadczeń

81. Podstawą rozliczeń i płatności za świadczenia udzielone w okresie sprawozdawczym jest rachunek wraz z raportem statystycznym.

82. Świadczeniodawca składa do oddziału Funduszu, z którym zawarł umowę, rachunek na piśmie oraz raport statystyczny w formie elektronicznej w terminie do 10 dnia miesiąca, za miesiąc poprzedni. Dane zawarte w rachunku świadczeniodawca przekazuje również w formie elektronicznej.

138. Jednostką rozliczeniową w  świadczeniach pielęgnacyjnych i opiekuńczych oraz w opiece paliatywnej i hospicyjnej jest osobodzień lub porada.

139. do rozliczenia pobytów w zakładach stacjonarnych i opieki domowej wykazuje się wyłącznie osobodni faktycznie wykonane;

140. przez osobodzień ,,faktycznie wykonany” rozumie się każdy rozpoczęty osobodzień pobytu w zakładzie stacjonarnym i opiece domowej,

141. dzień przyjęcia do opieki i dzień jej zakończenia wykazywane są do rozliczenia jako jeden osobodzień. W sprawozdaniu podaje się dzień przyjęcia pacjenta do opieki;

142. w przypadku okresowego pobytu świadczeniobiorcy w szpitalu, trwającego nie dłużej niż 15 kolejnych dni, zakład opiekuńczo – leczniczy i zakład pielęgnacyjno - opiekuńczy ma obowiązek utrzymywać przez ten okres rezerwację łóżka dla pacjenta; w tym czasie tj. w okresie rezerwacji łóżka, Fundusz finansuje 15% wartości osobodnia; po tym czasie, ponowne przyjęcie pacjenta do zakładu wymaga uzgodnienia terminu pomiędzy świadczeniodawcą a pacjentem lub jego rodziną lub opiekunem;

143. jeżeli pacjent przebywa na przepustce, Fundusz finansuje 50% wartości osobodnia pobytu pacjenta w zakładzie opiekuńczo – leczniczym, pielęgnacyjno – opiekuńczym, hospicjum stacjonarnym, oddziale medycyny paliatywnej.