33. Rozjazd Prosty

Rozjazdy są urządzeniami technicznymi umożliwiającymi połączenie torów kolejowych w sposób pozwalający na przejazd pojazdów szynowych z jednego toru na drugi. Powszechnie stosowany rozjazd prosty pozwala na jazdę w dwóch kierunkach, które wyznacza tor zasadniczy i tor odgałęźny. Osie tych dwóch torów przecinają się w środku geometrycznym rozjazdu (punktu M), przy czym kąt α zawarty pomiędzy nimi nosi nazwę kąta rozjazdu, zaś wielkość tgα = 1:n jest skosem rozjazdu. W oznaczeniu rozjazdu podaje się jeszcze rodzaj szyn i wartość promienia łuku toru odgałęźnego. Na przykład symbol S49-300-1:9 oznacza rozjazd prosty wykonany z szyn S49, o promieniu toru odgałęźnego R = 300m i skosie 1:9.

Pod względem technicznym w rozjeździe zwyczajnym rozróżnia się trzy zespoły elementów: zwrotnicę, szyny łączące i krzyżownicę. Zwrotnica jest częścią przednią rozjazdu i składa się z dwóch wzajemnie połączonych iglic oraz dwóch opornic i urządzenia nastawczego. Iglice są tak ułożone, że tylko jedna z nich może przylegać do opornicy, wymuszając żądany kierunek jazdy pociągu. Styk przedigliczny jest początkiem rozjazdu (punkt A). Zwrotnicę łączy się z krzyżownicą za pomocą odpowiednio wygiętych szyn, przy czym łuk toru odgałęźnego rozpoczyna się w początku rozjazdu lub w początku iglic, a kończy się przed dziobem krzyżownicy lub na końcu rozjazdu. Krzyżownica oprócz dziobu posiada szyny skrzydłowe i specjalne prowadnice zwane kierownicami, zabezpieczające właściwe toczenie się kół pojazdu w czasie jazdy po torze zasadniczym lub odgałęźnym. Styki szyn za krzyżownica przyjmowane są jako końce rozjazdu zarówno w torze zasadniczym (P), jak i torze odgałęźnym (P’).

Elementami geometrycznymi charakteryzującymi rozjazd prosty są: długość rozjazdu d, skos rozjazdu 1:n, promień toru odgałęźnego R. Na ich podstawie oblicza się pozostałe wymiary rozjazdu: a, p, p’, e. Wymiary te odszukuje się w tabelach uwzględniając różne typy i charakterystyki geometryczne rozjazdów.

Tyczenie omawianego rozjazdu sprowadza się do zlokalizowania w terenie jego punktów matematycznych A, M, P, P’. Dane do tyczenia przygotowuje się w oparciu o współrzędne punktów, podane na zagospodarowania terenu lub wykorzystuje się do tego celu podane w projekcie technicznym budowy lub modernizacji linii kolejowej. Tyczenie punktów A, M, P polega na odkładaniu odpowiednich odległości wzdłuż osi toru zasadniczego, natomiast punkt P’ można wytyczyć metodą biegunową punktu M lub metodą ortogonalną względem linii MP. Wytyczone punkty utrwala się palikami z gwoździem odsuniętymi od punktów właściwych np. o 0,5m, wzdłuż odpowiednich kierunków. Taki sposób utrwalenia jest niezbędny, gdyż w punktach właściwych A, P, P’ znajdują się podkłady podpierające styki szyn. Przyjmuje się, że graniczny błąd tyczenia punktów rozjazdu w kierunku podłużnym i poprzecznym nie powinien być większy niż ± 5mm.