język literatury wobec doświadczenia wojny, zagłady

lata powojenne –dominacja tematyki wojennej,

1947: Nałkowska - zwierzenia- wątpliwości o literaturze. Nowy sposób pisania: osobiste przezycia, pogłoski , fragm., posłyszane., subiektywizm- takie przedst. Real

Proza wojenna –„ widzenie bliskie”- wspomnienia, autentyzm, . forma narracyjna_ świadectwo zbiorowego losu, doku mentalizacja. W zależności od poglądów- pisarze zwracali uwage na roznw sprawy i wojny (katole, komuniści, patrioci)

Literatura obozowa:

z.kossak –szczucka- listy spod morwy, medaliony

relacje o swiecie obozowym, nieludzkim niemoralnym. Skrajne zniewolenie, organizacja zabijania, odczłowieczanie, , ograniczenie czlow do potrzeb biologicznych,

Tadeusz borowski opowiadania (patrz osobne notatki)

Opow literackie, obozowe okrucieństwo przedstawione z dystansem, technika behawioryzmu, narrator – beznamiętny obserwator. Boh- narr zadomowiony w obozie (przyzwyczajony) zna pajace obyczaje- unika zagrożeń. To człowiek zlagrowany= mysli Orly kategoriami i moralnością obozu, .przyzwyczajony do wszechobec śmierci. brak podzialu dobry-zly, brak rozróżnień etycznych. Real obozu jako wzorzec cywilizacji ludzkiej, obnażenie mechanizmow, zburzenie pdstaw humanizmu

Obraz obozu: zaklada ze ie ma granicy zla i ze czlow do wszystkiego się przyzwyczai. Oskarżał faszyzm i cala moralność która wspolodpowiadala za zagładę.

Temat wojenny:

Tematyka woj. Tamtego okresu pokaz zagładę wartości, zburz kodexow, doświadczenie niszczace. – pisarze pokol najmłodszego- partyzanci AK, powstacy wawscy. Czesc wydana (jako glow opowiadania) dopiero po socrealizmie.

Cechy:

Brak watkow zwiaz z etosem walki- heroizmu , patriot ofiary. ( ale były u w. zukrowskiego- z kraju milczenia -46)

Polska jesien- Szczepańskiego: wrzesien oczyma podchorążego. Boh powiesci jako uczestnik narod dramatu, ale Biery. , ukazywal szare oblicze żołnierki. , opisy marszow a nie strzelanek. Wojna jako rutyna. Wymowa antyheroiczna z doswaidczen a nie z wymysłów. – zniszczenie tradycyjnego opowiadaia o wojnie

Buczkowski – czarny potok (DRUK W 54)

Wojna jako szaleństwo zaglady- bezsensowna. Akcja toczyla się na obrzezu pl po lasach krążyły partyzanckie oddzialy pol i Ukrain, niem policja. Kaazdy z każdym walczy. poplatane kolejność zdarzen. narracja od bohatera ale nie wiadomo kto nim był. 9prenoszenie ze świadomości jednej do drugiej) narrator zatem to cala zbiorowość.

Adolf rudnicki: z epoki pieców (cykl niezrealizowany)

Rozne formy;opow, eseje- postawach ludzi wyborach w obliczu zaglady, szczególnie o polskich zydach. Ich los był naznaczony najw cierpieniem ze str okupanta. – nacisk na aspekt moralny. Obraz zyda swiadomego ze jest ofiara zbrodni nie majacej racji, odnajdującego sile w poczuciu solidarności z żydowskim narodem.

Literatura łagrowa (osobno)

Pierwsza fala prozy wojennej- temat ten był podstawa rozważań o człowieku, poddal wątpliwości podstawowe fundamenty.

Socrealizm temat wojenny

Tematyka wojenna- jako dodatek do głównego tematu.

Ale były tez książki wazne

Dni klęski – zukrowskiego- o 1939 , o militarnej klesce,zdradzie rzadu. Bohaterowie- żołnierze postacie z ludu, patrioci,

Nauka o ziemi ojczysta- Filipowicz

- o okupac stosunkach na wsi a na tym tle powstaniu partyantki.- Reszla bez echa.

Pokolenie- b. Czeszki 51- o młodzieży z robot środowisk wawy codzienności zycia, o ideowych poszukiwaniach, które zwracaly ja ku komunist lewic, i kazaly jej brac udzial w powstaniu

Rozstaje- Putramenta i wladza Konwickiego: 54- o powojennej wojnie domowej antykomunistyczne podziemie zlozone z politycznych wyrzutkow, zostaw, przez wojne be zoparcia w spolecz, skłaniających się ku bandytyzmowi, nowa waldza – zastepzarliwych ideowcow. Historyczna logika przelomu ustrojowego w polce- powojenne lata- okres dramatyczny, z nieoczywistymi wyborami politycz, i z niewiadomymi racjami ideowymi

Dazenie do uwyypuklena tradycji cennych dla wspolczesnisciale wojna to temat poboczny dopiero za czasow Gomułki znow wazna

Po 56

Nie pisano o wojnie tylko wplatano wspomnienia o niej- do książek o latach 60. To było takie odniesienie. Np. slawa i chwala –iwaszkiewicza 56-62,

Kontynuacja tematyczna: Oświęcim (Hołuj – koniec naszego swiata) partyzantka (J.krasinski – haracz szarego dnia) powstanie wawskie- (r. Bratny- Kolumbowie)- oceniane negatywnie

To druga fala literatury powojennej!!

Dalej tendencja antybohaterskia, daremność ofiary, chaos wojny.+ nowe spojrzenie- pocz lat 60 pamiec o wojnie jako rana na psychice, uniemozliwiajaca funkcjonowanie. (Iwaszkiewicz- wzlot, jak być kochana – Brandysa, moja coreczka 66 rozewicza) – o ludziach co się nie umieja odnaleźć po wojnie. brak swiadectwowwania, refleksji.

Motywy martrologiczne coraz popularniejsze- mrozek np. parodiowal zbiorowa świadomość (patriotyzm)

Do steretypow cierpienia odwoływano się w czasach Gomułki- pisarczyki sprzedawczyki się tym zajely. Dominanta- zly Niemiec, brak tekstow o zydach, eksponowanie roli ruchu oporu- malala niechęć do AK.

Książki o polonizacji (Trziszka, Paukszta)

A jak królem a jak katem będziesz ty- Nowak – wojna przedst. W poetyce basni zmirzajcej ku morl przeslaniu

Pamiętnik Białoszewskiego- powrot do „patrzenia bliskiego”, relacja świadka. Bialosz był cywilem i gadal z tej perspektywy. (osobno)

Lata 70

- przedst. Wojny z bliska, z perspektywy uczestnika np. rozmowy z katem- moczurskeigo. 9z hitlerowskim pogromca getta)

Odojewski –zasypie wszystko zawieje

Mackiewicz- Polit problemy kresów i wsch pogranicza + fascynacja wojna- droga donikąd –okres radzieckiej okupacji Wileńszczyzny, atmosfera zanikania zycia, narastajacy terror. Dokumentalizowal. Komunizm jako największe zlo, a szansa jego zniszczenia była wielokrotnie zaprzepaszczona

Luzny ciag epizodow (osobno)