Test sprawdzający rozumienie pojęć socjologicznych

Zakreśl prawidłową odpowiedź, którą znajdziesz wśród pięciu wskazanych wariantów. We wszystkich przypadkach jest tylko jedna prawidłowa odpowiedź, a pozostałe cztery są błędne. Właściwą odpowiedź znajdziesz w kluczu, który zamieszczony jest na końcu. Korzystaj jednak z klucza dopiero po zakreśleniu własnych wyborów. W normalnej praktyce uniwersyteckiej egzamin zdany to co najmniej 120 prawidłowych wyborów.

(1) Charyzma to:

a) odmiana przesądów etnicznych

b) forma religii

c) forma legitymizacji władzy

d) konflikt ról

e) tyle co dyskryminacja

(2) Antysemityzm to:

a) przesąd rasowy

b) stereotyp

c) dyskryminacja mniejszości

d) przejaw nietolerancji

e) wszystko to razem

(3) Rozwój społeczny cechuje się wszystkimi poniższymi cechami prócz jednej. Której?

a) jest to proces endogenny

b) jest reakcją na zmiany w środowisku

c) posiada wyraźny kierunek

d) można go porównać ze wzrostem organizmu

e) prowadzi do podnoszenia wartości zmiennej, której dotyczy

(4) Górnicy to:

a) klasa społeczna

b) warstwa społeczna

c) grupa społeczna

d) kategoria zawodowa

e) zbiorowość lokalna

(5) Stereotyp to:

a) pewien stan umysłu

b) rodzaj działania

c) uproszczony i jednostronny obraz rzeczywistości

d) określona postawa

e) typ idealny

(6) Zjawisko tzw. „kręgu Kulaʺ (wymiany darów w społecznościach wyspiarskich Polinezji) opisał:

444

a) A. R. Radcliffe‐Brown

b) R. Firth

c) C. Cooley

d) E. Goffman

e) B. Malinowski

(7) Ewolucja społeczna w ujęciu Spencera to analogia do ewolucji gatunków opisanej przez Darwina.

a) prawda

b) fałsz

(8) Stosunek społeczny „lekarz‐pacjentʺ ma wszystkie poniższe właściwości prócz jednej:

a) jest nieegalitarny

b) jest wyspecjalizowany

6Test sprawdzający rozumienie pojęć socjologicznych

c) jest pierwotny

d) jest instrumentalny

e) jest wzajemny

(9) O tzw. „przesocjalizowanej koncepcji człowiekaʺ pisał:

a) Cooley

b) Znaniecki

c) Wrong

d) White

e) Merton

(10) „Efekt Mateuszaʺ (w nawiązaniu do Ewangelii) opisuje:

a) proces sekularyzacji

b) nawrócenie mniejszości etnicznych

c) pojawienie się herezji

d) kumulację przewag i przywilejów społecznych

e) rozpowszechnianie się dogmatyzmu i nietolerancji

(11) Poniższe czynniki (z wyjątkiem jednego) odgrywają rolę przy wyłanianiu przywódcy przez grupę. Wskaż czynnik, który jest tu nieistotny:

a) dominujący wobec innych sposób bycia

b) łatwość nawiązywania kontaktów

c) wysoka kompetencja w dziedzinach cenionych przez grupę

d) wzorowy konformizm wobec norm i reguł panujących w grupie

e) tendencja do akceptowania przesądów i dyskryminowania mniejszości

(12) Rosnące podobieństwo (zuniformizowanie) stylu życia, wzorów konsumpcyjnych, poglądów, urządzeń technicznych w skali całego świata określamy jako:

a) akulturację

445

b) globalizację

c) etnocentryzm

e) konflikt kulturowy

f) relatywną deprywację

(13) „Dychotomiczny (albo biegunowy) model struktury społecznejʺ to podział społeczeństwa na:

a) grupy

b) klasy

d) kasty

e) narody

(14) Typ idealny biurokracji opisany przez Webera zawiera wszystkie poniższe cechy z wyjątkiem jednej. Której?

a) specjalizacja zadań i funkcji

b) hierarchia urzędów

c) precyzyjne reguły awansu zawodowego

d) nepotyzm i korupcja

e) pisemne formy podejmowania decyzji

(15) „Wolność, równość, braterstwo!ʺ. Te hasła odwołują się do:

a) norm

b) wartości

c) stereotypów

d) etnocentryzmu

e) relatywnej deprywacji

(16) Według E. Durkheima, „fakty społeczneʺ cechują się następującymi właściwościami prócz jednej. Której?

a) są rozpowszechnione (podzielane) w zbiorowości

b) są przymuszające

c) są zewnętrzne wobec każdej jednostki

d) są obserwowalne zmysłowo

e) należą do kultury

(17) W typologii działań społecznych Webera nie występuje jedna z poniższych kategorii. Która?

a) działanie racjonalne ze względu na środki

b) działanie racjonalne ze względu na wartość

c) działanie logiczne

d) działanie emocjonalne

e) działanie tradycjonalne

(18) Jan zarabia dziesięć razy więcej pieniędzy od Sławka. Nie wiemy, co obaj robią, w jaki sposób zarabiają. Możemy jednak od razu powiedzieć, że jest to przejaw:

446

a) niesprawiedliwości społecznej

b) Test sprawdzający rozumienie pojęć socjologicznych

b) wyzysku klasowego

c) sprawiedliwości merytokratycznej

d) zróżnicowania zarobkowego

e) nierówności społecznej

(19) Uporządkuj nazwiska głośnych socjologów od najdawniejszych do najnowszych:

a) Cooley

b) Parsons

c) Comte

d) Weber

e) Znaniecki

(20) Bandyta, który grozi rewolwerem stosuje:

a) przemoc

b) perswazję

c) przymus

d) autorytet

e) wpływ charyzmatyczny

(21) Wielość przynależności grupowych każdej jednostki znajduje wyraz także w:

a) pluralizmie kulturowym

b) konflikcie w roli

c) konflikcie ról

d) walce klas

e) relatywizmie kulturowym

(22) Twórcą ewolucjonizmu i organicyzmu w socjologii był:

a) Marks

b) Durkheim

c) Spencer

d) Darwin

e) Toennies

(23) Podstawowa cecha interakcji społecznej to:

a) wzajemność

b) powtarzalność

c) regulacja normatywna

d) długotrwałość

(24) Uścisk dłoni jako forma przywitania to przykład wszystkich poniższych kategorii z wyjątkiem jednej. Której?

a) konwencja kulturowa

447

b) zwyczaj społeczny

c) reguła moralna

d) norma etykiety towarzyskiej

e) gest symboliczny

(25) Uścisk dłoni jako forma przywitania to:

a) kompleks kulturowy

b) konfiguracja kulturowa

c) wartość kulturowa

d) element kulturowy

e) mit kulturowy

(26) Przechodzenie z jednej warstwy społecznej do drugiej to:

a) ruchliwość zawodowa

b) ruchliwość pionowa

c) ruchliwość pozioma

d) migracja

e) urbanizacja

(27) „Nierówność społeczna jest nieunikniona, konieczna, wieczna i pożytecznaʺ, to teza:

a) teorii konfliktu społecznego

b) marksistowskiej teorii klas

c) funkcjonalnej teorii stratyfikacji

d) ideologii rewolucyjnej

e) Włodzimierza Lenina

(28) „Margines społecznej tolerancjiʺ to to samo co:

a) permisywizm

b) zespół okoliczności wyłączających zastosowanie sankcji

c) tolerancja wobec ludzi marginesu

d) niewykrywalność przestępstw (tzw. czarna liczba)

e) anomia

6Test sprawdzający rozumienie pojęć socjologicznych

(29) Czym nie jest rodzina:

a) grupą społeczną

b) instytucją

c) stowarzyszeniem

d) swoistą formą organizacji

e) grupą pierwotną

(30) Przeciwieństwem stereotypu jest:

a) dogmat religijny

b) ideologia

448

c) statystyczne rozkłady cech zbiorowości

d) typ idealny

e) przesąd etniczny

(31) Przeciwieństwem etnocentryzmu jest:

a) nacjonalizm

b) patriotyzm

c) relatywizm kulturowy

d) empiryzm

e) szowinizm

(32) W ujęciu Karola Marksa władza (panowanie) to stosunek między:

a) rolami społecznymi

b) klasami społecznymi

c) proletariuszami

d) kapitalistami

e) rewolucjonistami i rządem

(33) Nagrody i kary to dwie odmiany:

a) sankcji społecznych

b) bodźców

c) norm

d) znaczeń działań ludzkich

e) interakcji

(34) Dwie podstawowe klasy w modelu biegunowym to kapitalizm:

a) rządzący i rządzeni

b) kapitaliści i proletariusze

c) menedżerowie i akcjonariusze

e) bolszewicy i mienszewicy

(35) Dyskryminacja etniczna i rasowa prowadzi zawsze do:

a) przyjaźni

b) integracji społecznej

c) eksploatacji jednych grup przez drugie

d) zmiany społecznej

e) rewolucji

(36) Twórcą koncepcji ewolucji społecznej był:

a) Darwin

b) Marks

c) Parsons

d) Spencer

e) Wilson

449

(37) Znaczenie jest konstytutywną cechą:

a) działania

b) interakcji

c) działania społecznego

d) dzieła sztuki

e) wszystkich powyższych zjawisk

(38) „Teoria zróżnicowanych kontaktówʺ tłumaczy dewiację jako efekt:

a) skłonności wrodzonych

b) zapóźnienia umysłowego

c) odrzucenia (etykietowania, napiętnowania) przez środowisko

d) dostępności wzorów przestępczych w najbliższym środowisku

e) anomii

(39) Grupa, z którą się identyfikujemy, mimo że nie jesteśmy jej członkami, to:

a) grupa wewnętrzna (in‐group)

b) grupa zewnętrzna (out‐group)

c) pozytywna grupa odniesienia

d) negatywna grupa odniesienia

e) grupa marginesu

6Test sprawdzający rozumienie pojęć socjologicznych

(40) Grupa, z którą się nie identyfikujemy, mimo że jesteśmy jej członkami, to:

a) grupa wewnętrzna (in‐group)

b) istotni inni

c) negatywna grupa odniesienia

d) grupa przestępcza

e) grupa studencka

(41) Grupę, w której wszystkie prawa i obowiązki członków są ściśle uregulowane, nazywamy:

a) zewnętrzną

b) ekskluzywną

c) formalną

d) pierwotną

e) etniczną

(42) Wszyscy Polacy, którzy byli kiedyś w Krakowie i słyszeli hejnał z wieży mariackiej tworzą:

a) krąg społeczny

b) tłum

c) kategorię społeczną

d) zbiór statystyczny

e) grupę społeczną

(43) Pojęcie normy kulturowej nie obejmuje:

450

a) osobistych nawyków

b) zakazanych form postępowania

c) dozwolonych metod działania

d) nakazów postępowania

e) preferowanych zachowań

(44) Nakaz zawierania małżeństw z członkami tej samej grupy (klasy, warstwy), do której się należy, nazywamy:

a) bigamią

b) monogamią

c) poligamią

d) endogamią

e) egzogamią

W ujęciu Maxa Webera władza to stosunek między:

a) klasami społecznymi

b) instytucjami

c) grupami społecznymi

d) jednostkami

e) rolami społecznymi

(46) Ojciec Roberta Mertona był cieślą, Merton ‐ słynnym profesorem socjologii, a syn Mertona dostał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii. Nazywamy to:

a) ruchliwością poziomą

b) ruchliwością wewnątrzgeneracyjną

c) ruchliwością międzygeneracyjną

d) nepotyzmem

e) degradacją społeczną

(47) Zbiegowisko wokół miejsca wypadku samochodowego to:

a) audytorium

b) publiczność

c) tłum

d) organizacja społeczna

e) ruch społeczny

(48) Wierni zebrani na mszy celebrowanej przez Papieża to:

a) tłum

b) grupa

c) publiczność

d) audytorium

e) ruch społeczny

(49) Która odpowiedź wskazuje najmniejszy dystans społeczny wobec cudzoziemców:

451

a) pozwoliłbym na przyjazd do mojego kraju

b) pozwoliłbym na małżeństwo z moją córką

c) pozwoliłbym na zatrudnienie w moim zawodzie

d) pozwoliłbym na podjęcie pracy w mojej fabryce

e) pozwoliłbym na zamieszkanie w moim sąsiedztwie

(50) Teoria modernizacji jest w podstawowych założeniach podobna do:

a) teorii cykli społecznych Sorokina

b) teorii ewolucji społecznej

c) teorii globalizacji

d) teorii materializmu historycznego

e) teorii relatywnej deprywacji

(51) Nagły wzrost aspiracji społeczeństwa prowadzi do relatywnej deprywacji we wszystkich poniższych sytuacjach prócz jednej. Której?

a) gdy warunki życiowe pozostają niezmienne

b) gdy następuje kryzys gospodarczy

c) gdy równocześnie rośnie standard życia

d) gdy aspiracje nie mogą być zaspokojone

e) gdy aspiracje są zaspokajane w sposób ostentacyjny tylko przez niewielkie liczebnie środowiska

(52) Ryzyko różni się od zagrożenia tym, że:

a) jest większe

b) jest efektem naszych własnych decyzji i działań

c) występuje powszechnie

d) budzi strach

e) nie można mu przeciwdziałać

(53) Co mają wspólnego wodociągi, Internet, linie lotnicze, system ciepłowniczy, sieć elektryczna, telekomunikacja:

a) zostały niedawno wynalezione

b) pojawiły się najpierw w Europie

c) stanowią tzw. systemy abstrakcyjne albo ekspertalne

d) są niezawodne

e) korzystają z nich wszyscy mieszkańcy Ziemi

(54) Zjawisko „pasażera na gapęʺ to:

a) notoryczne niepłacenie podatków

b) czekanie aż inni zrealizują „dobra publiczneʺ

c) forma dewiacji w transporcie zbiorowym

d) odmowa zapłaty taksówkarzowi

e) wszelka bierność i apatia polityczna

(55) Dziecko, które na złość mamie łamie wszystkie zakazy, przejawia:

452

a) oportunizm

b) konformizm

c) nonkonformizm

d) kontraformizm

e) zły charakter

(56) Która analogia najlepiej oddaje współczesny punkt widzenia na charakter społeczeństwa ludzkiego:

a) mechanizm społeczny

b) organizm społeczny

c) fizjologia społeczna

d) anatomia społeczna

e) życie społeczne

(57) Socjologia pozytywistyczna nakazuje:

a) formułować optymistyczne prognozy społeczne

b) naśladować metody i techniki badawcze nauk przyrodniczych

c) badać pozytywne strony życia społecznego

d) badać przy pomocy typów idealnych

e) interpretować znaczenie tekstów

(58) „Polacy to naród wybrany, którego obyczaje są najlepsze i powinny być przejęte przez inne narodyʺ. Taki pogląd to przejaw:

a) pluralizmu

b) tolerancji

c) etnocentryzmu

d) relatywizmu kulturowego

e) konserwatyzmu

(59) Dobrym przykładem nonkonformisty jest:

a) morderca

b) rewolucjonista

c) homoseksualista

d) złodziej

e) plagiator

(60) Składnikami struktury normatywnej społeczeństwa są m.in.:

a) przekonania

b) pozycje społeczne

c) interesy

d) wartości

e) szansę życiowe

(61) Socjologia humanistyczna za „atomʺ życia społecznego uważa:

453

a) fakty społeczne

b) działania społeczne

c) systemy społeczne

d) organizmy społeczne

e) grupy społeczne

(62) Nasze przekonanie o sobie, oparte na tym, jak oceniają nas inni, nazywamy:

a) osobowością

b) charakterem narodowym

c) dumą

d) stereotypem

e) jaźnią odzwierciedloną

(63) Nonkonformizm to odmiana dewiacji cechująca się:

a) znacznym nasileniem

b) publicznym, otwartym manifestowaniem

c) szczególną szkodliwością społeczną

d) wysokimi sankcjami

e) powszechnym występowaniem w społeczeństwie

(64) Gdy jednostka odrzuca cele (wartości), a mimo to przestrzega społecznie nakazanych norm, to mamy do czynienia z:

a) innowacją

b) konformizmem

c) rytualizmem

d) buntem

e) wycofaniem się (rezygnacją)

(65) Mundury, uniformy, odznaki noszone przez jednostkę służą do tego, aby ułatwić rozpoznanie:

a) jej zamiarów

b) jej zasług

c) jej pozycji społecznej (statusu)

d) jej charakteru

e) jej jaźni odzwierciedlonej

(66) Jeżeli mam wobec kogoś pewne uprawnienia i obowiązki, to oznacza to, że pozostaję z nim w:

a) interakcji

b) przyjaźni

c) konflikcie

d) stosunku społecznym

e) wzajemności

(67) Pojęcie jaźni odzwierciedlonej odnosi się do:

454

a) naszych aspiracji

b) przesądów grupowych

c) tego, jak inni rzeczywiście nas oceniają

d) naszych wyobrażeń o tym, jak wyglądamy w oczach innych

e) stereotypów etnicznych

(68) Synonimem „jaźni odzwierciedlonejʺ w ujęciu Cooleya jest w koncepcji psychoanalitycznej:

a) id

b) ego

c) superego

d) archetyp

e) typ idealny

(69) Synonimem „jaźni odzwierciedlonejʺ w ujęciu Cooleya jest w koncepcji symbolicznego interakcjonizmu Meada:

a) I

b) me

c) istotni inni

d) uogólnieni inni

e) grupa pierwotna

(70) Prestiż jest określany przez:

a) zakres władzy

b) szacunek społeczny

c) wpływy

d) układy i koneksje

e) poziom dochodów

(71) Władza, która opiera się na akceptacji i uznaniu rządzonych nazywana jest:

a) sprawiedliwą

b) demokratyczną

c) legitymizowaną

d) autorytarną

e) totalitarną

(72) Słowo „ojciecʺ opisuje:

a) cechy osobowościowe jednostki

b) zdolność prokreacyjną

c) pozycję społeczną (status)

d) przynależność grupową

e) prestiż społeczny jednostki

(73) Matka, która ostrzega córkę, aby uważała na swoją „reputacjęʺ, odwołuje się do sankcji:

a) prawnych

455

b) formalnych

c) seksualnych

d) nieformalnych

e) karnych

(74) Pojęcie grup pierwotnych wprowadził:

a) Weber

b) Simmel

c) Cooley

d) Durkheim

e) Malinowski

(75) W społeczeństwach pierwotnych, a także .współczesnych społecznościach kastowych, sytuacja życiowa jednostki wynika przede wszystkim z jej:

a) pozycji nabytej

b) pozycji przypisanej

c) przynależności klasowej

d) sukcesu zawodowego

e) stopnia wykształcenia

(76) Szerokie socjologiczne pojęcie kultury obejmuje wszystkie poniższe składniki z wyjątkiem jednego. Którego?

a) prawa

b) sztuka

c) zwyczaje

d) nawyki

e) kościoły i katedry

(77) Stosunek społeczny pomiędzy lekarzem a pacjentem ma charakter:

a) rozproszony

b) wyspecjalizowany

c) ekspresyjny

d) intymny

e) egalitarny

(78) Które z poniższych zachowań nie jest przykładem działania społecznego:

a) napisanie testamentu

b) danie jałmużny biednemu

c) przespanie się do południa

d) wysłuchanie wykładu na uniwersytecie

e) udział w wyborach do sejmu

(79) Która z poniższych cech nie charakteryzuje grup pierwotnych:

a) mocna identyfikacja z grupą

456

b) duża liczebność grupy

c) intymne stosunki między członkami grupy

d) interakcje „twarzą w twarzʺ

e) wczesne doświadczenia socjalizacyjne

(80) Które z poniższych twierdzeń nie jest przejawem stereotypu:

a) Polskie dziewczyny są najładniejsze na świecie

b) Niebo we Włoszech jest najbardziej niebieskie

c) Japończycy produkują najwięcej samochodów na świecie

d) Anglicy są najlepiej wychowanym narodem świata

e) Murzyni są zacofani umysłowo

(81) Która z poniższych pozycji jest najlepszym przykładem pozycji przypisanej:

a) dentysta

b) narzeczony

c) oskarżony

d) kobieta

e) ojciec

(82) Która z poniższych sytuacji jest przykładem „konfliktu w roliʺ:

a) urzędnik idzie do pracy, mimo że czuje się chory

b) asystent chciałby poświęcać więcej czasu na przygotowanie zajęć ze stu‐

dentami, ale musi pisać doktorat, bo straci pracę

c) wybitny tenisista stara się powrócić na kort po długiej przerwie, ale ma

już swoje lata i nie może grać tak jak dawniej

d) studentka chciałaby kupić nowe dżinsy i włoskie koturny, ale stypendium wystarczy najwyżej na jedną z tych rzeczy

e) robotnik nie znosi swojego zawodu, ale musi pracować, żeby wyżywić rodzinę

(83) Która z poniższych pozycji nie jest osiągnięta (nabyta):

a) student

b) nastolatek

c) mąż

d) ojciec

e) policjant

(84) Jaka z poniższych pozycji społecznych jest przypisana:

a) student

b) profesor uniwersytetu

c) lekarz

d) mężczyzna

e) narciarz

(85) Która z poniższych cech społecznych jednostki nie jest przypisana:

a) wiek

457

b) płeć

c) zawód

d) rasa

e) pochodzenie społeczne

(86) Które z poniższych zdań nie jest stereotypem etnicznym:

a) Polacy to naród wybrany

b) Żydzi są chciwi

c) Murzyni są leniwi

d) Chińczyków jest najwięcej

e) Anglicy są flegmatyczni

(87) Jakie z poniższych czynników wywierają największy wpływ na przebieg interakcji:

a) wzrost i kolor oczu partnerów

b) temperament

c) pozycja społeczna

d) miejsce zamieszkania

e) wzajemna życzliwość

(88) Jeśli kobieta porywa cudze dziecko, bo strasznie pragnie być matką, to ‐według znanej typologii Mertona ‐ mamy do czynienia z:

a) buntem

b) rytualizmem

c) innowacją

d) konformizmem

e) nonkonformizmem

(89) Wszystkie pozycje społeczne, jakie aktualnie zajmujesz, tworzą:

a) zespół ról

b) kompleks kulturowy

c) konfigurację pozycji

d) syndrom osobowościowy

e) organizację społeczną

(90) Wspólna cecha proroków, przywódców, bohaterów, demagogów to:

a) mądrość

b) dalekowzroczność

c) prawdomówność

d) charyzma

e) konformizm

(91) Broniąc żony przed napadem, mąż zastrzelił bandytę. Sąd uwzględni jako okoliczność łagodzącą lub nawet wyłączającą winę:

a) stan wyższej konieczności

458

b) działanie w afekcie

c) obronę konieczną

d) młody wiek bandyty

e) złe warunki biometeorologiczne

(92) Socjalizacja permanentna przejawia się w następujących formach, z wyjątkiem jednej. Której?

a) socjalizacja do zawodu

b) wdrażanie do kultury politycznej

c) nauka mówienia i czytania

d) resocjalizacja

e) socjalizacja małżeńska

(93) Rządy sprawowane przez starszyznę w plemieniu Irokezów to przykład:

a) władzy tradycyjnej

b) władzy charyzmatycznej

c) władzy legalnej

d) władzy racjonalnej

e) kleptokracji

(94) Z pewnym przybliżeniem można powiedzieć, że odpowiednikiem super‐ego z koncepcji Z. Freuda, jest dla C. Cooleya (przedstawiciela tzw. symbolicznego interakcjonizmu):

a) ego

b) id

c) jaźń odzwierciedlona

d) symboliczna interakcja

e) instynkt

(95) Zakon to przykład grupy:

a) pierwotnej

b) przypisanej

c) „żarłocznejʺ (totalitarnej)

d) segmentowej

e) zadaniowej

(96) Rozmowa to przykład:

a) stosunku społecznego

b) interakcji

c) kontaktu społecznego

d) zachowania zbiorowego

e) mobilizacji społecznej

(97) Stalin był przywódcą:

a) demokratycznym

459

b) leseferystycznym

c) autokratycznym

d) tradycyjnym

e) liberalnym

(98) Teoria stawania się społeczeństwa przyjmuje perspektywę:

a) funkcjonalistyczną

b) systemową

c) polową

d) strukturalną

e) grupową

(99) Wzrost średniej długości życia w społeczeństwie, to:

a) regres

b) zrządzenie opatrzności

c) skutek degradacji środowiska

d) postęp

e) przypadek genetyczny

(100) Kariera „od pucybuta do milioneraʺ jest możliwa w społeczeństwie, którego struktura społeczna jest:

a) kastowa

b) bezklasowa

c) otwarta

d) zamknięta

e) klanowa

(101) Na zbiór ról pełnionych przez kelnera w restauracji składają się:

a) stosunki z przyjaciółmi, krewnymi, narzeczoną

b) stosunki z klientami i kolegami

c) stosunki z kucharzem, innymi kelnerami i znajomymi

d) stosunki z żoną i dziećmi

e) stosunki z klientami, kucharzem, innymi kelnerami, barmanem, portierem, szatniarzem

(102) Grupa społeczna różni się od kategorii społecznej tym, że:

a) jej członkowie mają świadomość wspólnoty i zarazem odrębności od innych

b) jej członkowie lubią się nawzajem

c) jej członkowie mają świadomość przynależności i nawiązują ze sobą interakcje

d) jest bardziej trwała

e) składa się tylko z mężczyzn

(103) Zdanie: „Francuzi są najlepszymi kochankamiʺ, to:

a) przesąd etniczny

b) stereotyp

460

c) twierdzenie naukowe seksuologii

d) przejaw dyskryminacji

e) samospełniające się proroctwo

(104) Autorytet, w sensie socjologicznym, to:

a) władza oparta tylko na przymusie

b) przewaga jednej grupy społecznej nad drugą

c) władza prawomocna

d) dominacja silnej charyzmatycznej jednostki nad grupą

e) społeczeństwo rządzone przez mężczyzn obdarzonych silnym charakterem

(105) Kiedy spotykasz się w pubie z kolegami czy koleżankami, żeby pogadać i wypić piwo, to jest to przykład:

a) działania instrumentalnego

b) alienacji

c) zachowania zbiorowego

d) działania autotelicznego

e) dewiacji

(106) Socjologia różni się od wiedzy potocznej tym, że:

a) uprawiają ją zawodowo socjologowie

b) jest wykładana na uniwersytecie

c) dostarcza wiedzy pewnej i niewątpliwej

d) dostarcza wiedzy systematycznej i empirycznie potwierdzonej

e) umożliwia naukowe kierowanie państwem

(107) Upadek komunizmu w Europie w roku 1989 można uważać za rewolucję ze wszystkich poniższych powodów prócz jednego:

a) stanowił epokowy przełom

b) oznaczał zmiany polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe

c) przyniósł odmianę życia codziennego

d) dokonał się w wyniku gwałtownych, krwawych starć z użyciem przemocy

e) wiązał się z wybuchem mobilizacji i entuzjazmu społecznego

(108) Rekrutacja wtórna do ruchu społecznego, to:

a) powrót dawnych członków, którzy wcześniej odeszli

b) uczestnictwo w ruchu z mocnych pobudek ideowych, związane z gotowością do wyrzeczeń i ryzyka osobistego

c) przyłączanie się z pobudek oportunistycznych do ruchu odnoszącego sukcesy

d) podwojenie liczby członków ruchu

e) to samo co „syndrom pasażera na gapęʺ

(109) Proces zmniejszania się religijności w nowoczesnych społeczeństwach to:

a) anomia

461

b) alienacja

c) ruchliwość społeczna

d) sekularyzacja

e) sakralizacja

(110) Socjologia interesuje się jednostką jako:

a) konkretną z imienia i nazwiska osobą

b) osobowością człowieka

c) organizmem biologicznym

d) podmiotem działań, interakcji i stosunków społecznych

e) obywatelem, uczestnikiem życia politycznego

(111) Czym różni się przestępstwo pospolite od nonkonformizmu?

a) jest groźniejsze społecznie

b) jest skierowane przeciwko ludności

c) towarzyszy mu akceptacja naruszanej normy

d) zmierza do zmiany norm społecznych

e) spotyka się zawsze z karą sądową

(112) Działanie różni się od zachowania tym, że:

a) jest bardziej długotrwałe

b) posiada znaczenie motywacyjne i kulturowe

c) ma charakter autoteliczny

d) jest odruchowe

e) przejawia się w ruchach społecznych

(113) „Klasa dla siebieʺ, to w koncepcji Marksa:

a) klasa, która nie uzyskała jeszcze świadomości swojego położenia klasowego

b) klasa, którą wyróżnia tylko fakt posiadania wspólnych, obiektywnych interesów klasowych

c) klasa, która uzyskała świadomość swoich interesów klasowych

d) klasa, która uzyskała świadomość swoich interesów klasowych i walczy o ich realizację

e) proletariat przemysłowy

(114) Optymalny rezultat socjalizacji to sytuacja, kiedy ludzie:

a) postępują konformistycznie, bo boją się policji

b) mają poczucie winy lub wstydu, kiedy złamią zakazy społeczne

c) nie przychodzi im w ogóle do głowy, że można zachować się sprzecznie z regułami społecznymi

d) uważają reguły za wymysł głupków

e) manifestują swoją tożsamość przez dewiacje

(115) Najważniejszym efektem socjalizacji w każdym społeczeństwie jest:

a) nauczenie się różnych gier towarzyskich

462

b) poznanie dziejów swojego kraju

c) nauczenie się mówienia i pisania w języku narodowym

d) wpojenie sobie reguł dobrego wychowania

e) opanowanie języków obcych

(116) Za twórcę socjologii uważa się:

a) Karola Marksa

b) Maxa Webera

c) Augusta Comteʹa

d) Herberta Spencera

e) Charlesa Cooleya

(117) Biznesmen japoński spędza 16 godzin dziennie w zakładach Sony i zupełnie zaniedbuje rodzinę. Ta sytuacja dobrze ilustruje:

a) konflikt w roli

b) konflikt ról

c) relatywną deprywację

d) instytucjonalizację

e) socjalizację antycypującą

(118) Typ więzi społecznej występujący w małej wiosce rybackiej, gdzie wszyscy mieszkańcy tkają sieci, wypływają w morze, łowią ryby, określamy ‐ za Durkheimem ‐ jako:

a) solidarność organiczną

b) podział pracy

c) solidarność mechaniczną

d) anomię

e) etnocentryzm

(119) Pojęcie klasy społecznej wprowadził do socjologii:

a) Weber

b) Lenin

c) Durkheim

d) Marks

e) Wesołowski

(120) Pojęcie warstwy społecznej wprowadził do socjologii:

a) Weber

b) Lenin

c) Durkheim

d) Marks

e) Wesołowski

(121) Stosunek społeczny to relacja między:

a) jednostkami

463

b) grupami

c) pozycjami społecznymi

d) organizacjami społecznymi

e) instytucjami społecznymi

(122) Jedyna powszechnie spotykana we wszystkich kulturach norma dotycząca stosunków seksualnych to zakaz:

a) bigamii

b) cudzołóstwa

c) kazirodztwa

d) aborcji

e) rozwodów

(123) Monopol na stosowanie przymusu posiada:

a) władza autorytarna

b) policja

c) grupa terrorystyczna

d) państwo

e) ojciec rodziny

(124) Dobrym przykładem stosunków społecznych egalitarnych jest:

a) ojcostwo

b) przyjaźń

c) zatrudnienie w zakładzie pracy

d) służba wojskowa

e) porada u adwokata

(125) Najważniejsza właściwość stosunku społecznego, która nie występuje w innych formach kontaktów międzyludzkich, to:

a) wzajemność

b) normatywna regulacja

c) powtarzalność

d) ukierunkowanie na innego człowieka

e) znaczenie motywacyjne

(126) Synonimem pojęcia struktury społecznej jest:

a) sieć stosunków społecznych

b) instytucja

c) grupa społeczna

d) działanie zbiorowe

e) formacja społeczno‐ekonomiczna

(127) Egzaminy na studia wyższe w Polsce odbywają się obecnie wg kryteriów:

a) partykularystycznych

464

b) uniwersalistycznych

c) rygorystycznych

d) liberalnych

e) przypadkowych

(128) W zamkniętym systemie stratyfikacji społecznej (pozbawionym ruchliwości pionowej) podstawowa zbiorowość społeczna stanowiąca składnik hierarchii nierówności to:

a) kasta

b) warstwa

c) stan

d) pokolenie

e) sekta

(129) Twórcą teorii tzw. „faktów społecznychʺ był:

a) Weber

b) Simmel

c) Toennies

d) Durkheim

e) Pareto

(130) Działanie to takie zachowanie jednostki, które:

a) wywołuje istotne skutki społeczne

b) wyraża społeczną osobowość jednostki

c) posiada znaczenie motywacyjne i kulturowe

d) odzwierciedla socjalizujący wpływ społeczeństwa na jednostkę

e) ma charakter zbiorowy

(131) Akulturacja to to samo co:

a) konflikt kulturowy

b) asymilacja

c) socjalizacja

d) imigracja

e) relatywizm kulturowy

(132) Przeciwieństwo konformizmu to:

a) dewiacja

b) nonkonformizm

c) oportunizm

d) bunt

e) alienacja

(133) Tabu kulturowe to inaczej:

a) nakaz

b) przyzwolenie

465

c) zakaz

d) preferencja

e) ideał kulturowy

(134) Role społeczne to składniki:

a) struktury idealnej

b) struktury interakcyjnej

c) struktury normatywnej

d) struktury interesów

e) grupy społecznej

(135) Kontrola społeczna to:

a) sprawdzanie działania urzędów przez komisje obywatelskie

b) system sankcji społecznych wymierzanych za akty dewiacji

c) nadzór parlamentu nad ministerstwami

d) nadzór NIK nad administracją publiczną

e) forma działania ruchów społecznych

(136) Socjalizacja antycypująca to:

a) to samo co resocjalizacja

b) naśladowanie norm i wartości grup, do których się pragnie należeć

c) socjalizacja we wczesnym dzieciństwie

d) przygotowanie do śmierci

e) edukacja szkolna

(137) Ruchy społeczne to:

a) działania odgórne wywołujące zamierzoną zmianę społeczną

b) działania oddolne zmierzające do wywołania zmian społecznych

c) działania odgórne wywołujące zmianę społeczną jako skutek uboczny

d) działania oddolne wywołujące zmianę społeczną jako skutek uboczny

e) działania reformatorskie podejmowane przez państwo

(138) Zbiorowość „skinówʺ to:

a) grupa pierwotna

b) kontrkultura

c) konformiści

d) mniejszość etniczna

e) kategoria społeczna

(139) Muzycy rockowi to:

a) grupa pierwotna

b) szczególna subkultura

c) mniejszość etniczna

d) ruch społeczny

466

e) klasa społeczna

(140) Jako student masz pewne obowiązki wobec profesora. Tworzą one:

a) Twoją rolę społeczna

b) Twój zespół ról

c) segment Twojej roli

d) konglomerat Twoich pozycji

e) Twoje ego

(141) Zachowanie ludzi w tłumie cechuje się wszystkimi poniższymi cechami z wyjątkiem jednej. Której?

a) irracjonalność

b) sugestywność i naśladownictwo

c) zimna kalkulacja

d) zanik hamulców moralnych

e) uniformizacja zachowania

(142) Instytucje społeczne w rozumieniu socjologicznym to:

a) zespoły stosunków społecznych

b) budynki państwowe

c) więzienia, szpitale i przedszkola

d) przepisane sposoby postępowania (reguły, normy, wartości) w danej dziedzinie

e) to samo, co grupy społeczne

(143) Wszyscy urodzeni w piątek to:

a) kategoria społeczna

b) kategoria statystyczna

c) grupa społeczna

d) organizacja społeczna

e) instytucja społeczna

(144) Stosunki społeczne wiążą ze sobą:

a) działania

b) osoby

c) pozycje (statusy)

d) normy

e) wartości

(145) Koncepcja trzech wymiarów stratyfikacji społecznej wywodzi się od:

a) Marksa

b) Davisa i Mooreʹa

c) Webera

d) Milovana Djilasa

e) Wesołowskiego

467

(146) Sprawiedliwość merytokratyczna wyraża się formułą:

a) dla każdego według jego potrzeb

b) biednym najwięcej dodać, bogatym zabrać

c) dla każdego wedle zasług, wkładu pracy i pożytku społecznego

d) wszystkim po równo

e) biedni będą jeszcze biedniejsi, a bogaci jeszcze bogatsi

(147) Zbiór ludzi wyróżniających się pewną wspólną cechą i świadomych tej odrębności to:

a) organizacja społeczna

b) stowarzyszenie

c) grupa społeczna

d) kategoria społeczna

e) instytucja

(148) Prekursorem teorii zachowania zbiorowego był:

a) Weber

b) Marks

c) Bon

d) Simmel

e) Toennies

(149) Głównym przedmiotem zainteresowania socjologii są:

a) ludzie

b) historia

c) zbiorowości ludzkie

d) „przestrzeń międzyludzkaʺ czyli struktura społeczna

e) ideologia

(150) Biurokratyczna forma zarządzania przynosi najlepsze efekty w przypadku:

a) zadań twórczych i innowacyjnych

b) zadań rutynowych i powtarzalnych

c) przywództwa w małych grupach

d) mobilizacji ruchów społecznych

e) zachowania zbiorowego

(151) Prawo to zbiór norm społecznych:

a) najsurowszych

b) stanowionych i sankcjonowanych przez państwo

c) za których naruszenie grozi nawet kara śmierci

d) zawartych w kodeksach

e) dotyczących dorosłych obywateli

(152) Reguła, że zdejmujemy kapelusz, żeby pozdrowić znajomego, jest przykładem:

a) normy moralnej

468

b) normy prawnej

c) anomii

d) alienacji

e) zwyczajowej konwencji kulturowej

(153) Rodzina nie jest:

a) grupą

b) stowarzyszeniem

c) grupą pierwotną

d) instytucją

e) organizacją

(154) Układ powiązanych ze sobą pozycji społecznych nazywamy:

a) grupą

b) społecznością lokalną

c) instytucją

d) organizacją

e) państwem

(155) Ksiądz Maksymilian Kolbe, poświęcając się za innego więźnia w Oświęcimiu, podejmował działanie:

a) oportunistyczne

b) nieracjonalne

c) racjonalne instrumentalnie

d) racjonalne ze względu na wartość

e) teologiczne

(156) Kibice demolujący ławki na stadionie to:

a) masa społeczna

b) tłum

c) ruch społeczny

d) grupa społeczna

e) organizacja społeczna

(157) Uporządkuj poniższe zjawiska od najmniej groźnych do najbardziej groźnych społecznie:

a) segregacja

b) dyskryminacja

c) stereotyp

d) eksterminacja

e) przesąd

(158) Kiedy ktoś zmusza się do picia alkoholu, bo tego oczekują od niego koledzy, to jest to

469

przykład:

a) nonkonformizmu

b) dewiacji

c) konformizmu

d) wycofania się

e) oportunizmu

(159) Autorem koncepcji zwanej „psychologią tłumówʺ jest:

a) Cooley

b) Durkheim

c) Le Bon

d) Comte

e) Spencer

(160) Zmiana dialektyczna, rewolucyjna czy skokowa to odmiana:

a) rozwoju społecznego

b) procesu cyklicznego

c) ewolucji

d) postępu społecznego

e) traumy kulturowej

Klucz prawidłowych odpowiedzi

(1)‐c

(2)‐e

(3)‐b

(4)‐d

(5)‐c

(6)‐e

(7)‐b

(8)‐c

(9)‐c

(10)‐d

470

(11)‐e

(12)‐b

(13)‐b

(14)‐d

(15)‐b

(16)‐d

(17)‐c

(18)‐d

(19) ‐c,d,a,e,b

(20)‐a

(21)‐c

(22)‐c

(23)‐a

(24) ‐c

(25)‐d

(26) ‐b

(27) ‐c

(28)‐b

(29) ‐c

(30)‐c

(31)‐c

(32)‐b

(33)‐a

(34)‐b

(35)‐c

(36)‐d

(37) ‐e

(38)‐d

(39)‐c

(40)‐c

(41)‐c

471

(42) ‐d

(43) ‐a

(44) ‐d

(45) ‐d

(46)‐c

(47)‐c

(48) ‐d

(49)‐b

(50) ‐b

(51)‐c

(52)‐b

(53)‐c

(54)‐b

(55) ‐d

(56) ‐e

(57)‐b

(58)‐c

(59) ‐b

(60) ‐d

(61)‐b

(62) ‐e

(63)‐b

6Test sprawdzający rozumienie pojęć socjologicznych

(64) ‐c

(65)‐c

(66) ‐d

(67)‐d

(68)‐c

(69)‐b

(70)‐b

(71)‐c

472

(72)‐c

(73)‐d

(74) ‐c

(75)‐b

(76) ‐d

(77)‐b

(78)‐c

(79)‐b

(80)‐c

(81)‐d

(82)‐b

(83)‐b

(84)‐d

(85)‐c

(86)‐d

(87)‐c

(88)‐c

(89)‐c

(90)‐d

(91)‐c

(92)‐c

(93) ‐a

(94)‐c

(95) ‐c

(96) ‐b

(97) ‐c

(98) ‐c

(99) ‐d

(100) ‐c

(101) ‐e

(102) ‐c

473

(103) ‐b

(l 04) ‐c

(105) ‐d

(106) ‐d

(107) ‐d

(108) ‐c

(109) ‐d

(110) ‐d

(lll)‐c

(l 12) ‐b

(130) ‐c

(114) ‐c

(115) ‐c

(116) ‐c

(117) ‐b

(119) ‐d

(120) ‐a

(121) ‐c

(122) ‐c

(123) ‐d

(124) ‐b

(125) ‐b

(126) ‐a

(127) ‐b

(128) ‐a

(129) ‐d

(132) ‐a

(133)‐c

(134) ‐c

(135) ‐b

(136) ‐b

474

(137) ‐b

(138)‐b

(139) ‐b

(140) ‐c

(141) ‐c

(142) ‐d

(143) ‐b

(144) ‐c

(145) ‐c

(146) ‐c

(147) ‐d

(148) ‐c

(149) ‐d

(150) ‐b

(152) ‐e

(153) ‐b

(154) ‐d

(155) ‐d

(156) ‐b

(157) ‐c,e,a,b,d

(158) ‐c

(159) ‐c

(160) ‐a