Pochłanianie- Iz= Jc –J1, Jz- energ. pochł, Jc- energ całko, J1- energ odbita. = Jz/Jc-

współczynnik pochłaniania. A= s [m2] chłonnośc akustyczna, A=n/1 Snn + i/1 ni i. I

zolowanie D=L1-L2[dB] L1- przed przegrodą, L2- za przegrodą. Izolowanie – zwiększenie izolacyjności czyli ograniczenie energii dochodzącej do człowieka – izolowanie człowieka od urządzeń

Jak hałas wpływa na człowieka ?powoduje zmiany w układzie krążenia ,przyspiesza reakcje serca ,powoduje zmiany w układzie nerwowym (stres), zmienia procesy metaboliczne (przyspieszenie metabolizmu ), zmienia czynności układu oddechowego czyni spustoszenie w obrębie narządu słuchu.

METODY ORGANIZACYJNE organizowanie pracy brygady ze zmianami ,skracanie czasu pracy z zasięgu oddziaływania hałasu do możliwego minimum ,stosowanie przerw w pracy ,wydzielanie specjalnych pomieszczeń do odpoczynku grupowanie urządzeń hałaśliwych by zmniejszyć zasięg pola oddziaływania , oznakowanie specjalnymi tablicami ostrzegawczymi ,obniżanie poziomu hałasu przez tworzenie przeszkód, stosowanie środków ochrony osobistej, profilaktyka lekarska.

METODY TECHNICZNE DZIELĄ SIĘ NA : metody bierne polegają na zmianie parametrów akustycznych poprzez zwiększenie chłonności akustycznej pomieszczeń stosując materiały dźwiękochłonne , zwiększenie izolacyjności pomieszczeń stosując materiały dźwiękoizolacyjne metody czynne eliminacja hałasu u źródła , zastępowanie urządzeń hałaśliwych mniej hałaśliwymi.

PROSTE TECHNIKI ORGANIZATORSKIE rozszerzanie pracy czyli przydzielanie pracownikowi nowych bardziej złożonych zadań, wzbogacanie pracy czyli scalanie czynności o różnym stopniu trudności w ramach jednego zadania , zwiększenie stopnia swobody podejmowania decyzji w zakresie wykonywanych przez pracownika czynności umożliwiających mu samodzielne planowanie i organizowanie pracy ,wymienność pracy czyli zmiana rodzaju pracy , czynności , która polega na zmianie jednego wykonawcy na innego przy danej pracy , wymienność stanowisk pracy czyli zminana miejsca pracy w ciągu dnia ,tygodnia i dłuższych okresów.

KOREKTA AKUSTYCZNA POMIESZCZENIA Zmierzenia hałasu [przeprowadzenie badań oktanowej ilości hałasu ],Porównać otrzymaną wartość z kryterium oceny [krzywe hałasu n, Jeżeli wartości przekraczają krzywą n należy przeprowadzić korektę ergonomiczną pomieszczenia., Zastosowanie innych materiałów na ściany wyższym współczynniku pochłaniania

W zależności od pochodzenia pyły dzielimy na: organiczne roślinne i zwierzęce , nieorganiczne pyły metali , sub. chemiczne i mineralne ,mieszane, radioaktywne .Ocenę higieniczną narażenia człowieka na działanie pyłu przeprowadza się o oparciu o podział , który bieże4 pod uwagę właściwości jego działania ,wyróżnia się wówczas pyły o działaniu: zwłókniającym pylico-twórcze pyły pochodzenia mineralnego drażniącym pochodzenie organiczne : bawełna, len, tytoń ,zboże, toksycznym związki ołowiu , miedzi , wanadu , kancerogennym nikiel , arsen , chrom , kobalt, uran , radioaktywnym pierwiastki promieniotwórcze , chromatograficznym np. rtęć , żelazo , miedź , infekcyjnym jeśli pył zawiera bakterie .Działanie zanieczyszczeń pyłowych na organizm człowieka zależy od: rodzaju pyłu, składu chemicznego i toksyczności , wielkości dawki (stężenie ), wielkość poszczególnych cząstek (dyspersji) i ich kształtu , czas działania ,rozpuszczalność pyłu w płynach ustrojowych ,sposobu wprowadzenia pyłu do organizmu , stanu zdrowotnego organizmu. Kryterium oceny pyłu w zależności od stopnia zagrożenia. Działania addytywne, Działania kumulatywne, Działania kancerogenne ,Działania mutagenne.

Promieniowanie elektromagnetyczne Pola elektromagnetyczne są wytwarzane przez wszystkie urządzenia i przewody elek-tryczne. Najsilniejsze są przy źródle i słabną w miarę oddalania się od niego. Zależnie od źródła mogą być stałe i zmienne. Nie wykrywają ich nasze zmysły, mimo iż nie są obojętne dla zdrowia. Mają dwie składowe: pola elektryczne i pola magnetyczne. W pobliżu (pola bliskie) typowych urządzeń elektrycznych mierzy się składową elek¬tryczną i magnetyczną.

Antropometria- podstawowa metoda współczesnej antropologii( nauka o człowieku ). Zajmuje się mierzeniem cech ludzi w celu odpowiedniego ukształtowania przestrzeni pracy : zasiegi odleglośc. Cecha antropometryczne- cecha ilościowa opisująca budowe morofologiczna ciał lub jego odcinków. Centyl - rzędu p to taka wartośc cp dla której p procent populacji ma wartośc danej cechy mniejszą, natomiast posostała częśc ( 100-p) procent wartośc wiekszą od e. Atlas antropometryczny- uaktualniony co pewien czas,posiada wymirary średnie. Projekty realizuje się dla osobników o wymiarach od 5 – 95 centyla. Najlepiej gdy wysokość płaszczyzny siedzenia i pracy jest reg.

Światło- promieniowanie mające zdolność pobudzenia narządu wzroku do widzenia. Strumień świetlny Ilość energii świetlnej (wypromieniowanej przez świecące ciało) przechodzącej przez dowolną powierzchnię w jednostce czasu. Jednostką miary strumienia Świetlnego jest lumen (Im); l Im jest to strumień świetlny wysyłany przez punkto¬we źródło światła o światłości l cd wewnątrz kąta bryłowego o wielkości l steraradiana (l Im = l cd x l sr). Natężenie oświetlenia (oświetlenie) W danym punkcie powierzchni jest to stosunek strumienia świetlnego padającego na elementarne pole powierzchni otaczające dany punkt, do tego pola. Jednostką miary natężenia oświetlenia jest lux (lx), l lx jest to natężenie oświetlenia na powierzchni l m2, na którą pada równomiernie równomierny strumień świetlny l lin (l lx = l Im /m2). Najmniejsze dopuszczalne średnie natężenie oświetlenia Najmniejsza dopuszczona przez normę wartość natężenia oświetlenia w pomieszcze¬niu lub dla danego rodzaju czynności. Określa norma PN 84/E-2033.

Natężenie źródła światła (światłość) Wartość elementarnego kąta bryłowego, w którym rozchodzi się strumień świetlny. Jednostką światłości jest kandela (cd), jedna z sześciu (m, kg, s, A, K, cd) podstawo¬wych jednostek Międzynarodowego Układu Jednostek SI. Jednostka ta jest tak dobra-na, że luminancja ciała czarnego w temperaturze krzepnięcia platyny wynosi 60 cd/m2.

Równomierność oświetlenia Równomierność oświetlenia (na danej powierzchni) to stosunek najmniejszego natężenia oświetlenia do średniego natężenia oświetlenia na tej powierzchni. Minimalna równomierność oświetlenia to stosunek najmniejszego natężenia oświetlenia do największego natężenia oświetlenia na danej powierzchni. Najmniejsza równomierność oświetlenia to najmniejsza dopuszczona przez nor¬mę wartość równomierności oświetlenia na danej powierzchni. Równomierność oświetlenia na płaszczyźnie roboczej przy pracy ciągłej powinna wy¬nosić co najmniej 0,65, a przy pracy krótkotrwałej i w ciągach komunikacyjnych co najmniej 0,4. Wartości średnie natężenia oświetlenia na sąsiadujących płaszczyznach roboczych o różnych funkcjach lub na płaszczyźnie roboczej w stosunku do pozostałej, nieroboczej części pomieszczenia lub w pomieszczeniach sąsiadujących, nie powinny przekra¬czać stosunku 5 : l PSALI {Permanent Suplementary Artificial Lighting of Interior). Stałe elektryczne oświetlę uzupełniające oświetlenie dzienne, gdy samo oświetlenie dzienne jest niewystarczające lub niezadowalające.

Rodzaje oświetlenia Rodzaj oświetlenia należy dobierać w stosunku do wymaganego średniego natężei oświetlenia. Oświetlenie podstawowe - oświetlenie przewidziane dla danego rodzaju:- pomieszczenia, -urządzenia, - czynności w normalnych warunkach pracy. Oświetlenie ogólne - oświetlenie przestrzeni bez uwzględnienia szczególny wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jej części. Oświetlenie miejscowe - oświetlenie niektórych części przestrzeni, np. mię pracy, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych, w celu zwiększenia natężenia oświetlenia, uwidocznienia szczegółów itp. Oświetlenie złożone - oświetlenie składające się z oświetlenia ogólnego i miejscowego. Współczynnik zapasu Wielkość uwzględniająca: - stopień osadzania się brudu zależny od stopnia zanieczyszczenia powietrza ot podatności urządzeń na zabrudzenie, - dostępność opraw oświetleniowych zależną od wysokości ich zawieszenia. Wartości współczynnika zapasu podaje PN 84/E-2033.

Luminancja Luminancja (w danym punkcie powierzchni lub w danym kierunku) to stosunek światłości w danym kierunku elementarnego pola powierzchni otaczającego dany punkt do pola rzutu prostokątnego tego elementu na płaszczyznę prostopadłą do danego kierunku. Jednostkią miary jest nit (nt) = kandela (cd) na m2, l nt jest to luminancja powierzchni płaskiej, której pole l m2 świeci w kierunku normalnym światłością l cd (l nt = l cd/ l m2).Rozkład luminancji. Zaleca się, by luminancja bezpośredniego otoczenia przedmiotu pracy wzrokowej była mniejsza od luminancji tego przedmiotu, ale nie mniejsza niż 1/3 tej wartości . Ograniczenia olśnienia przykrego. Luminancję opraw oświetleniowych oraz nic osłoniętych źródeł światła w funkcji klas ograniczenia olśnienia, najmniejsz dopuszcza śred natęż oświetlenia, barwy, kształtu oraz widocz¬ności opraw określa norma .Ograniczen odbić. Ograniczenie olśnienia odbiciowego poprzez:-

Wymagania ergonomiczne- Podane normatywne wymagania odnoszące się do obiektów tech i syt pracy ustalajace ich przystosowan do anatom i psychofizycznych możliwości człowie. ( Anntropometryczne, Fizjologiczne, Psychofizyczne, higieniczne. Ergonomicznosć- Jakość ergonomiczna obiektu technicznego lug warunków pracy. Kryterium jej oceny jest poziomem spełniania wymagań ergonomicznych.

Cecha ergonomiczna obiektu technicznego Właściwość obiektu technicznego ujęta ze względu na wymagania ergonomiczne. Wyróżnia się cechy ergonomiczne: mierzalne - wyrażone liczbą lub jednostką miary ,niemierzalne, którym nie przypisuje się określonej miary liczbowej, np. kolor barwnika oceniarly organoleptycznie Obiekt techniczny Wyrób o złożonej budowie i sposobie funkcjonowania. Do obiektów technicznych zaliczamy: środki pracy: maszyny, urządzenia, meble, pojazdy, przyrządy, inne przed¬mioty stosowane w systemie pracy oraz stanowiska pracy. Ergonomiczność obiektu technicznego determinuje jakość ergonomiczną systemu pracy. Przestrzeń pracy Przestrzeń przydzielona osobie lub grupie osób do wykonania zadania roboczego, dla zrealizowania określonego celu pracy w danym systemie pracy... O ergonomiczności przestrzeni stanowiska pracy usytuowanie punktów kontaktowych) wiążą¬cych człowieka ze stanowiskiem poprzez dotyk czy też obserwacje. Punkty te znaj¬dują się na urządzeniach sterowniczych i sygnalizacyjnych oraz w strefie pracy koń¬czyn górnych i dolnych, a także na płaszczyznach stania i siedzenia.. Projektowanie przestrzeni pracy i środków pracy winno uwzględniać: wymiary ciała człowieka, postawę ciała, siłę mięśni, ruchy ciała, możliwości percepcyjne człowieka Antropometria Podstawowa metoda współczesnej antropologii. Zada¬niem antropometrii jest przełożenie rozmiarów i kształtów ciała człowieka na liczby i określone stosunki ilościowe. Wyróżnia się antropometrię statyczną i dynamiczną (goniometrię). Antropometria statyczna. Pomiarem cech w pozycjach nierucho¬mych (stojącej, siedzącej, leżącej). Dokonywane pomiary można podzielić na: pomiary wysokości, pomiary długości (ramienia, tułowia, kończyny górnej itd.),pomiary szerokości i głębokości (barków, bioder itd.), pomiary obwodów (głowy, szyi, pasa itd.), inne (średnica chwytu ręki itd. Goniometria. Dział antropometrii zajmujący się pomiarami kątów między różnymi odcinkami ciała ludzkiego lub kości. Atlas antropometryczny Tablice antropometryczne zawierają opis cech antropometrycznych wyrażony w progowych centylach (percentylach) C5 i C95 oraz wartość mediany C50 obliczonych dla 90% populacji z uwzględnieniem płci oraz przedziałów wiekowych. Atlasy antropometryczne dorosłej ludności Polski dla potrzeb projektowania zawierają szkice i tablice wymiarowe wybranych cech antropometrycznych dla 5., 50. i 95. cen-tyla dorosłej ludności Polski. Centyl rzędu p to taka wartość Cp, dla której p procent populacji ma wartość danej cechy mniejszą, natomiast pozostała część populacji, czyli (100 - p) procent, większą niż Cp. Cecha antropometryczna to cecha mierzalna opisująca budowę morfologiczną ludziego ciała lub jego odcinków. Somatyczne- h,sz, dł, gł. Funkcjonqalne- wielkości kątów. Zasada miar ograniczających antropometryczne podawane są najczęściej w układzie wartości progowych -skrajnych - reprezentowanych przez 5. i 95. centy l. Pomiędzy tymi wartościami znajdują sie zróżnicowania wymiarowe 90% danej populacji. Zgodnie z zasadą miar ograniczających: wymiary zewnętrzne obiektów technicznych ,winny spełniać warunek dosięgalności (osiągalności), n /a te m powinny znajdować się wewnątrz granicy zasięgu kończyn górnych o wielkości progowej minimalnej - 5. centyl użytkowników, wymiary wewnętrzne (szerokość, głębokość, wysokość przestrzeni pracy oraz wszelkiego rodzaju otwory dostępu, a także dolna granica zasięgu rąk) winny spełniać warunek nieskrępowanego ruchu dla osobników mających wymiary odpowiadające 95. centylowi użytkowników. Wartości progowe Projektowanie obiektów technicznych z wykorzystaniem danych antropometrycznych wprowadza się w praktyce do dostosowania wymiarów tych obiektów do jak najwięk-u/ej liczby użytkowników (90-95% populacji). Jako wymiary progowe: minimalne przyjmuje się te, których nie osiąga 5% ludności, maksymalne przyjmuje się te, których nie przekracza 95% ludności,.

Podstawowe pomiary ciała pomiary na człowieku w pozycji stojącej, pomiary na człowieku w pozycji siedzącej, pomiary na poszczególnych częściach ciała oraz pomiary funkcyjne. W przypadku cech parzystych zaleca się wykonywanie pomiarów po obu stronach ciała i należy wskazać stronę, po której pomiary zostały wykonane. Warunki niezbędne do wykonywania podstawowych pomiarów ciała: określony ubiór badanego, określone powierzchnie odniesienia, uwzględnienie symetrii ciała, przyrządy pomiarowe. Płaszczyzna odniesienia to płaszczyzna, na której siedzi lub stoi oraz opiera się badany. Musi ona być pozioma / pionowa, płaska i gładka. Wyróżniamy trzy płaszczyzny po¬miarowe: płaszczyzna stania, płaszczyzna siedzenia, płaszczyzna oparcia Podstawowe przyrządy pomiarowe: antropometr, cyrkiel liniowy (suwak antropome¬tryczny), cyrkiel kabłąkowy, waga, taśma miernicza (np. miara krawiecka). Punkty antropometryczne to punkty najczęściej umiejscowione na łatwo wyczuwalnych miejscach szkieletu. Określenie ich położenia stwarza możliwość po¬równywalności, powtarzalności oraz ciągłego uzupełniania pomiarów antropometrycz¬nych ukierunkowanych na konkretny cel, np. projektowanie stanowisk pracy, maszyn i urządzeń Zasieg kończyn górnych Ze względu na rodzaj wykonywanych czynności oraz obciążenie układu szkieletowo-mięśniowego wyróżnia się: zasięg normalny (określa granice strefy pracy optymalnej dla czynności manipulacyjnyc), zasięg maksymalny (określa granice strefy pracy, w której czynności manipu¬lacyjne mogą być wykonywane bez wymuszonego pochylenia tułowia), zasięg wymuszony (określa granice fizyczne możliwości sięgania z zachowa¬niem równowagi ciała). Układ odniesienia dla wymiarowania granic zasięgu rąk to układ, który tworzą krawę¬dzie przecięcia trzech płaszczyzn: płaszczyzny symetrii ciała, płaszczyzny czołowej, która w pozycji stojącej jest równoległa do pleców, a w pozycji siedzącej do płaszczyzny oparcia,bpłaszczyzny prostopadłej do dwu wymienionych wyżej, przecinającej je na wysokości barków (z uwzględnieniem zasięgu maksymalnego i wymuszone¬go) oraz na wysokości łokcia (z uwzględnieniem zasięgu normalnego). Strefa pracy kończyn górnych Struktura przestrzenna znajdująca się w zasięgu kończyn górnych człowieka, w której wykonywanie określonego dla danej strefy rodzaju prac minimalizuje odczucie niewy¬gody i ryzyko powstawania morfologicznych i funkcjonalnych dolegliwości zdrowot¬nych przy możliwie najwyższej wydajności i jakości pracy. Strefa pracy jest trójwymiarową bryłą geometryczną mającą dwie przystające i równoległe podstawy; górną i dolną. Postawa ciała Sposób „trzymania się" osobnika uwarunkowany:nawykiem ruchowym, podłożem morfologiczno-funkcjonalnym.Utrzymanie postawy ciała jest wynikiem unieruchomienia kości względem siebie po¬przez mięśnie postawy ciała, które są nieustannie pobudzane przez ośrodkowy układ nerwowy. O aktualnym stanie równowagi ciała informuj ą człowieka: proprioceptory, mechanoreceptory, błędnik i oczy. Typ postawy określa swobodny, niewymuszony, pionowy układ elementów ciała: głowy, barków, kręgosłupa, miednicy i stóp. Mówi się o postawie ciała: normalnej, prawidłowej. Postawę prawidłową charakteryzują następujące podstawowe cechy: proste ustawienie głowy, fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej, prosty kręgosłup w płaszczyźnie czołowej, dobrze wysklepiona klatka piersiowa, której przednia ściana jest najdalej wy¬suniętą do przodu częścią ciała, miednica dobrze podparta na kościach udowych, proste kończyny dolne, prawidłowo wysklepione stopy.Zasady projektowania obiektów technicznych W doborze i rozmieszczaniu środków pracy należy uwzględniać budowę morfolo¬giczną człowieka. Środki pracy powinny być projektowane z uwzględnieniem: antropometrycznych statycznych i dynamicznych wymiarów ciała: dorosłych, dzieci, osób niepełnosprawnych, płci i budowy ciała (somatotyp), ~ zakresów ruchów w stawach, odlebbgłości bezpieczeństwa dla przewidzianej populacji użytkowników, wymiarów dostępu podczas użytkowania, napraw i konserwacji. Przy dostosowywaniu środków pracy na stanowisku pracy należy: przyjąć możliwie największą rozpiętość przewidywanej populacji użytkowni¬ków, uwzględniać wartości progowe od 5. do 95. centy la populacji użytkowników, przy ustalaniu wymiarów wewnętrznych (np. przestrzeń dla nóg) należy uwzględniać 95. centyl populacji użytkowników, przy ustalaniu odległości dla dosięgania należy uwzględniać 5. c populacji użytkowników, przy ustalaniu regulacji uwzględnić wymiary populacji od 5. do 95. centy la użytkowników Płaszczyzny ciała Wyróżnia się trzy rodzaje płaszczyzn ciała: Płaszczyzny strzałkowe - określone są przez osie strzałkowe i pionowe. Płasz¬czyzna strzałkowa ułożona w osi głównej nosi nazwę płaszczyzny pośrodkowej (symetrii) i dzieli ciało na dwie symetryczne połowy - lewą i prawą.Płaszczyzny czołowe są wyznaczone przez osie poprzeczne i pionowe.; leżą na ogół równolegle do płaszczyzny czoła. Płaszczyzna czołowa główna prze¬chodzi przez oś podłużną ciała i dzieli je na część przednią i tylną. Płaszczyzny poprzeczne albo poziome określane są przez osie poprzeczne i strzałkowe. Dzielą ciało na część górną i dolną. Szczególne znaczenie ma płaszczyzna uszno-oczodołowa czyli pozioma frank¬furcka. Dzieli ona głowę na część górną i dolną Skrajne położenia kątowe stawów Poniżej przedstawiono granice położeń kątowych w stawach w wyprostowanej pozycji stojącej (naturalnej) ze swobodnie opuszczonymi ramionami i dłońmi uło¬żonymi wzdłuż ciała.

Charakterystyka
Drganiami nazywa się zmiany wielkości fizycznej występujące w funkcji czasu i polegającej na tym, że jej wartości są na przemian rosnące i malejące względem pewnego poziomu odniesienia.
Klasyfikacja ze względu na dynamikę drgań

• Drgania własne - powstają w układzie izolowanym po zewnętrznym pobudzeniu do drgań, polegającym na dostarczeniu w pewnej chwili początkowej pewnej energii potrzebnej do wyprowadzenia układu ze stanu równowagi.

• Drgania wymuszone - występują pod działaniem sił zewnętrznych zmieniających się w czasie niezależnie od drgań układu. W tym przypadku siły zewnętrzne, jak i własności fizyczne układu określają charakter drgań.

Wpływ drgań na organizm człowieka
Ustrój ludzki z punktu widzenia mechaniki klasycznej stanowi pewnego rodzaju układ sprężysty, przez co sprzyja biernej obronie przed oddziaływaniem drgań i wstrząsów. Występujące pod wpływem drgań o niewielkiej częstotliwości, podświadome skurcze mięśni zapewniają obronę czynną. Najniebezpieczniejsze są drgania rezonansowe, tzn. takie drgania, których częstotliwość odpowiada częstotliwości własnej drgań poszczególnych narządów ustroju ludzkiego.

Zapobieganie szkodliwemu działaniu drgań
Zapobieganie szkodliwemu oddziaływaniu drgań mechanicznych w zasadzie sprowadza się do ścisłego przestrzegania obowiązujących norm. Możliwości integracji lekarskiej są w tym zakresie niewielkie i właściwie ograniczają się do kontroli warunków pracy robotników wykonujących swe czynności robocze w strefie oddziaływania intensywnych drgań oraz obsługujących narzędzia lub maszyny wytwarzające wibracje.

Niezmiernie istotną rolę odgrywa udoskonalenie konstrukcji pojazdów mechanicznych, maszyn i narzędzi. Na podstawie licznych badań udowodniono, że właściwe zawieszenie, zastosowanie urządzeń amortyzujących oraz racjonalizacja konstrukcji miejsc roboczych w znacznym stopniu zmniejsza szkodliwość oddziaływania drgań mechanicznych i wstrząsów.