białucki,technologia materialów inżynierskich,Metalurgia Aluminium

Metalurgia Aluminium

Rudy glinu

• Glin - jest najpowszechniej występującym na kuli ziemskiej metalem. Z uwagi na jego dużą aktywność chemiczną nigdy nie występuje w stanie wolnym lecz przeważnie w postaci związków z tlenem i krzemem.

• Kaolinit - Al2O3*2SiO2*H2O - jako ruda nie ma większego znaczenia.

Boksyt - podstawowym składnikiem są wodorotlenki glinu, AlOOH (diespor i bemit) lub Al(OH)3 (hydragilit).

• W boksytach znajdują się tlenki krzemu, tlenki żelaza, tlenki tytanu i in.

• Boksyty w których dominującym związkiem jest hydrargilit, zawierają zazwyczaj :

– 50-60% Al2O3

– 1-15% SiO2

– 2-25% Fe2O3,

– 2-4% TiO2,

– 10-30% H2O.

• Do przeróbki używa się przeważnie boksytów, tzw. czerwonych, charakteryzujących się małą zawartością krzemionki (do 5%) przy znacznej zawartości tlenku żelazawego.

• Zaletą Aluminium jest nadzwyczajna lekkość przy równocześnie dużej wytrzymałości (np. karoseria

autobusu ze stali waży około 10t, a taka sama aluminiowa tylko ok. 5 ton).

Obok żelaza, aluminium jest najpowszechniej stosowanym metalem do wykonywania różnego

rodzaju konstrukcji, chociaż w porównaniu z żelazem jego historia jest stosunkowo krótka.

Własności aluminium

• Aluminium ma ciężar właściwy 2,7 g/cm3, należy do metali lekkich, ma barwę srebrzystobiałą, Ttop = 659°C,

Twrz = 2270°C, ma dużą plastyczność, daje się łatwo kuć, prasować, ciągnąć i walcować. Dobrze przewodzi prąd elektryczny i ciepło, ale równocześnie charakteryzuje się małą wytrzymałością i małą twardością.

Łatwo rozpuszcza się w kwasie siarkowym i solnym, wykazuje dużą odporność na kwas azotowy i kwasy

organiczne. Na wolnym powietrzu pokrywa się cienką warstewką tlenków, które chronią je przed dalszą korozją.

Metody otrzymywania aluminium

Metoda otrzymywania aluminium jest podzielona na dwa charakterystyczne etapy:

• przeróbka surowców na czysty bezwodny tlenek glinu,

• elektroliza tlenku glinowego rozpuszczonego w kriolicie.

Wodorotlenki glinu zawarte w boksycie mają własności amfoteryczne, tzn. tworzą równie łatwo związki z

kwasami jak i zasadami. Jednak do otrzymywania czystego tlenku glinowego znalazły zastosowanie

metody alkaliczne.

Stosuje się dwie metody otrzymywania tlenku glinowego:

– metodę Bayera,

– metodę spiekania.

OTRZYMYWANIE TLENKU GLINOWEGO

Metoda Bayera

• Metodę Bayera stosuje się obecnie w ponad 85% światowej produkcji aluminium, nadaje się ona jednak do przetwarzania boksytów o małej zawartości krzemionki. Przy dużej zawartości krzemionki metoda ta jest nieekonomiczna, gdyż występują znaczne straty tlenku glinowego i alkaliów w odpadzie.

• Odpowiednio rozdrobniony w młynach boksyt ponownie miele się w młynach z dodatkiem NaOH. Gęstwa, która wypływa powinna mieć odpowiedni stosunek moli Al2O3 i NaOH, tzw. Moduł kaustyczny.

• Ługowanie boksytów hydragilitowych prowadzi się pod ciśnieniem atmosferycznym w temperaturze około 100°C, natomiast boksyty diasporowe i bemitowe wymagają wyższej temperatury ługowania

(200-230°C) i znacznie wyższego ciśnienia (1,3-2,4 MPa) i prowadzi się w autoklawach.

Metoda Bayera otrzymywania Al2O3

Podczas ługowania boksytów wodorotlenki glinu reagują z wodorotlenkiem sodowym:

Al(OH)3 + NaOH = NaAlO2 + 2 H2O

AlOOH + NaOH = NaAlO2 + H2O

powstaje glinian sodowy, a krzemionka przechodzi w krzemian sodowy

SiO2 + 2NaOH = Na2SiO3 + H2O

• Otrzymany glinian sodowy reaguje z krzemianem sodowym i jako glinokrzemian sodowy wytrąca się w postaci osadu.

Na2O∙Al2O3 ∙ 2SiO2 ∙ 2H2O

Powoduje to nieuchronnie straty zarówno wodorotlenku sodowego jak i tlenku glinu.

• Autoklawy mają stosunkowo dużą pojemność, do 35 m3, i mogą pracować okresowo lub w sposób ciągły. Uzyskana gęstwa przechodzi do warników, w których następuje gwałtowne ochłodzenie wskutek spadku ciśnienia i intensywnego parowania, w dalszym etapie przechodzi do zgęszczaczy, a następnie do pras filtracyjnych w celu rozdzielenia glinianu sodowego od nierozpuszczalnego osadu zwanego czerwonym szlamem.

• Osad, którego podstawowym składnikiem jest glinokrzemian sodowy i związki innych metali jest stosowany jako produkt uboczny. Otrzymany klarowny roztwór glinianu sodowego doprowadzany jest do hydrolizerów (cylindryczne zbiorniki), gdzie wydziela się w nich krystaliczny osad wodorotlenku glinowego.

NaAlO2 + 2 H2O = NaOH + Al(OH)3

• W celu przyspieszenia procesu wydzielania wodorotlenku glinowego stosuje się tzw. szczepionkę - dodaje się pewną ilość Al(OH)3, przemywa się, a wodorotlenek sodowy po stężeniu wraca jako odczynnik do ługowania nowych partii boksytu.

• Czysty wodorotlenek glinowy poddaje się następnie kalcynacji, tj. wypalaniu w piecach obrotowych w temperaturze 1200°C. Następuje wówczas odwodnienie wodorotlenku glinowego i powstaje czysty tlenek glinowy (Al2O3), który powinien mieć jak najmniejszą ilość zanieczyszczeń.

Metoda spiekania otrzymywania Al2O3

• Boksyty razem z kamieniem wapiennym rozdrabnia się i miesza w odpowiednim stosunku w młynach kulowych, do których nieprzerwanie dopływa roztwór sody.

• Uzyskaną gęstwę podaje się do pieca rurowego (średnica 3,5 m i długość do 70 m) . Woda odparowuje i osuszony wsad przesuwa się do wylotu pieca ogrzewając równocześnie do temperatury 1200-1300°C.

• Podczas przechodzenia przez piec, w miarę narastania temperatury tworzy się w wyniku reakcji żelazian sodowy (Na2O*Fe2O3), krzemian sodowy (Na2O*SiO2), krzemian wapniowy (CaO*SiO2) i glinian sodowy (NaAlO2) oraz pewne zawartości innych związków.

• Po wyjściu z pieca i ochłodzeniu spiek rozdrabnia się, a uchodzące gazy wyzyskuje do dalszej operacji wytrącania Al(OH)3 – karbonizacji

• Rozdrobniony spiek ługuje się gorącą wodą albo słabym roztworem sody w mieszalnikach lub

metodą przesączania. Podczas ługowania GLINIAN SODOWY przechodzi do roztworu, a krzemian wapniowy i związki żelaza pozostają w osadzie {czerwony szlam). Do roztworu przechodzi również część krzemianu sodowego - powoduje to konieczność odkrzemowania roztworu.

• Odkrzemowanie osiąga się przez długotrwałe nagrzewanie często z jednoczesnym dodatkiem

wapnia. Tym sposobem uzyskuje się trudno rozpuszczalny glinokrzemian sodowy Na2O∙Al2O3

∙ 2SiO2 ∙ wytrącany do osadu jako biały szlam.

Biały szlam wraca do spiekania, a roztwór glinianu sodowego poddaje się karbonizacji w celu wydzielenia czystego wodorotlenku glinowego. W tym celu przez roztwór przepuszcza się dwutlenek węgla, który w

pierwszym etapie zobojętnia wodorotlenek sodu zawarty jeszcze w roztworze. Po zobojętnieniu roztworu znajdujący się w nim glinian sodowy hydrolizuje i wydziela się osad krystalicznego wodorotlenku glinowego.

• Po zakończeniu karbonizacji oddziela się wodorotlenek glinowy i kalcynuje podobnie jak w metodzie Bayera.

ELEKTROLIZA TLENKU GLINOWEGO

• Podstawowym materiałem do otrzymywania czystego aluminium jest tlenek glinowy o dużej czystości.

• Niezbędne są też materiały dodatkowe służący do rozpuszczania tlenku glinowego kriolit oraz fluorki

sodowy i glinowy, stosowane jako dodatki w celu poprawienia składu elektrolitu.

• Kriolit (Na3AlF6) może byd naturalny, ale częściej jednak stosuje się syntetyczny. Materiałem dodatkowym są

jeszcze bloki węglowe na katody i masa węglowa na anody, która jest odpowiednio kształtowana i spieka się

podczas procesu elektrolizy, dlatego też należy ją uzupełniać w sposób ciągły.

Przebieg procesu elektrolizy

• Elektroliza odbywa się w wannie między wykładzinowymi płytami węglowymi służącymi jako katody a zanurzoną w kąpieli wykonaną z gęstwy anodą.

• W wyniku elektrolizy na dnie elektrolizera wydziela się w stanie ciekłym aluminium (temperatura procesu 940-960°C).

• Przepływający prąd ogrzewa oporowo kąpiel, na anodzie wydziela się tlen, który łączy się z

węglem anody na tlenki CO i CO2 uchodzące z wanny.

• Dzięki temu, że aluminium ma większy ciężar właściwy niż elektrolit, zbiera się ono na dnie wanny i jest okresowo usuwane.

Tlenek glinu należy co pewien czas uzupełniać, przy spadku jego zawartości do 1-2% następuje tzw. efekt anodowy - zwiększenie napięcia prądu.

Przyczyną jest zmniejszenie się zwilżalności elektrody przez zubożony roztwór. Skutki efektu anodowego likwiduje się przez dodanie do elektrolitu świeżej porcji tlenku glinowego.

Rafinacja i odlewanie aluminium

• Podczas elektrolizy otrzymuje się aluminium o czystości nie większej niż 98-99%.

• Głównymi zanieczyszczeniami są: żelazo, krzem, tytan oraz porwane mechanicznie cząstki elektrod i elektrolitu. Dodatkowo są w nim rozpuszczone gazy, głównie wodór.

• Zanieczyszczenia niemetaliczne oraz sód, wapń i magnez usuwa się przez chlorowanie, a krzem

i pozostałe domieszki przez rafinację elektrolityczną.

Chlorowanie polega na przedmuchiwaniu kąpieli chlorem w temperaturze 750-770°C. Chlor łączy się z aluminium i w postaci pary unosi się do góry porywając zanieczyszczenia, po czym przenosi je na powierzchnię kąpieli tworząc żużel.

• Po chlorowaniu aluminium zawiera jeszcze około 0,3-0,55% zanieczyszczeń.

• Do otrzymywania aluminium o dużej czystości stosuje się elektrorafinację metodą trzech warstw.

Anodą jest trzon węglowy wanny i na nim spoczywa stop aluminium obciążony miedzią. Warstwa środkowa to elektrolit, którego skład jest tak dobrany, aby posiadał ciężar właściwy pośredni między stopem anodowym a czystym aluminium. W trzeciej górnej warstwie zbiera się produkt rafinacji, czyste aluminium.

Podczas przepływu prądu między anodą a katodą, aluminium przechodzi ze stopu anodowego do katody.

Domieszki metali mniej szlachetnych niż aluminium jak żelazo, wiedź, krzem nie przechodzą do elektrolitu, lecz gromadzą się w stopie anodowym.

Sód, magnez i wapń przechodzą do elektrolitu, lecz nie wydzielają się na katodzie.

• Przez specjalną kieszeń ładuje się do wanny gąski aluminium hutniczego, a czyste wyczerpuje z powierzchni kąpieli.

Stop anodowy po nagromadzeniu się w nim większej ilości domieszek należy okresowo wymienić. Proces rafinacji prowadzi się w temperaturze około 800°C.

Odlewanie aluminium

Gąski aluminium wlewa się do małych wlewnic umieszczonych na taśmie bez końca, wlewnice kolejno podchodzą pod strumień ciekłego aluminium, następnie krzepną i są wyrzucane po ostygnięciu.

• Większe wlewki odlewa się zazwyczaj metodą odlewania półciągłego, a taśmy i pręty odlewa

się metodą ciągłą.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
białucki,technologia materialów inżynierskich,Metalurgia Cynku
białucki,technologia materialów inżynierskich,Metalurgia miedzi
białucki,technologia materialów inżynierskich,OBRÓBKA WYKAŃCZAJĄCA I SPECJALNA SPIEKÓW
białucki,technologia materialów inżynierskich,WYTWARZANIE STALI
białucki,technologia materialów inżynierskich,MEATALURGIA PROSZKÓW
białucki,technologia materialów inżynierskich,PROCESY WYTOPU STALI
białucki,technologia materialów inżynierskich,WPŁYW DOMIESZEK NA WŁASNOŚCI STALI
białucki,technologia materialów inżynierskich,Przegląd głównych grup materiałów inżynierskich Ix
białucki,technologia materialów inżynierskich,ODLEWANIE WLEWKÓW STALOWYCH
białucki,technologia materialów inżynierskich,OBRÓBKA WYKAŃCZAJĄCA I SPECJALNA SPIEKÓW
białucki,technologia materialów inżynierskich,WYTWARZANIE STALI
,technologia materiałów inżynierskich, Twardość
,technologia materiałów inżynierskich, Statyczna próba rozciągania
,technologia materiałów inżynierskich, proba zginania
bialucki,technologia materialow Nieznany (2)
sciąga obróbka, Semestr IV PK, Semestr Letni 2012-2013 (IV), Technologie wytwarzania i przetwarzania
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Inzynieria Materiałowa, I semestr, Elektr

więcej podobnych podstron