METODOLOGIA PSYCHOLOGII

03.03.2012 (SOBOTA-odrabiamy za zajęcia poniedziałkowe od początku semestru)

Lektury:

1. „Traktat o duszy ludzkiej” oraz „Metafizyka” Arystoteles (tom 1 lub 2 dzieł wszystkich) przejrzeć sobie główne tezy, zagadnienia, wybrać najwyżej 1 lub 2 twierdzenia ogólne dla metafizyki i poszukać ich znaczenia psychologicznego OBOWIĄZKOWO +

2. Dialogi Platona- przeczytaj przynajmniej jeden np. Fedon, Uczta… itp. +

3. „Traktat o Państwie Bożym” św. Augustyna

4. „Wyznania” św. Augustyna (r. 11- koncepcja czasu, ale całość też przejrzyj) OBOWIĄZKOWO +

5. Przegląd psychologiczny srt. „Nieznane karty z historii psychologii KUL” nr 3 tom 53 2010 r. str. 303-336 OBOWIĄZKOWO +

6. Czasopismo psychologiczne t.13 2007 r. str. 75-86 „Psychologiczne uwarunkowania zmian makrostrukturalnych: koncepcja zgromadzenia Agoralnego” OBOWIĄZKOWO

7. „Psychologia tłumu” Gustav Le Bon. (Był lekarzem, służył w armii francuskiej w czasie wojny z Prusami. 1895)

METODOLOGIA PSYCHOLOGII- Nauka opisowo- normatywna o uprawianiu psychologii jako nauki oraz o funkcjonowaniu zawodowym psychologa. Podstawa wykonywania zawodu.

Dyscyplina opisowa- informuje o aktualnym stanie uprawiania danej nauki (tu psychologii). Jak uprawia się psychologię obecnie. Cele i przesłanki oraz metody uprawiania obecnej psychologii.

Dyscyplina normatywna- w jaki spos. Powinna być uprawiana psychologia jako nauka. Wymogi, jakie powinni spełniać psychologowie.

Funkcjonowanie zawodowe psychologa związane z określoną misją. Spos. Wykonywania zawodu. Na to funkcjonowanie patrzeć będziemy od strony opisowej i normatywnej (etyka zawodu, przepisy prawne).

8.III.2008 roku uchwalona została ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologa.

Metodologia psychologa jest więc sposobem i wzorcem uprawiania nauki, obejmuje zasoby wiedzy i funkcjonowania ludzi wykorzystujących zasób nauki psychologii.

Cel wykładów z metodologii:

1. Merytoryczny (nabycie wiedzy o standardach metodologicznej pracy naukowej oraz przygotowanie nas to tej pracy)

2. Ukształtowanie naszych umysłów, byśmy byli w stanie systematyzować wiedzę w ciągu kolejnych lat studiów. Nauczenie nas łączenia nauki do różnych egzaminów w jedną całość. Należy ukształtować mapę poznawczą w naszym umyśle. Tak byśmy funkcjonowali systematycznie. (niezborny- nieusystematyzowany- tak nie można funkcjonować).

Zagadnienie merytoryczne

Status metodologiczny psychologii jako nauki:

1. Przedmiot :

Psychologia pojawiła się w historii nauki już w czasach starożytnej Grecji, Arystoteles pierwszy użył słowa „psyche”- „traktat o duszy ludzkiej” (traktat ten powstał jako rezultat wnioskowania dedukcyjnego- od ogółu do szczegółu. Idealny system dedukcyjny stworzył Euklides tworząc geometrię) Przedmiotem psychologii od tamtych czasów jest więc ludzka dusza (psychologia jako nauka o duszy).

W XIX w. psychologię zaczęto rozumieć jako naukę o aktach psychicznych, czynnościach, przeżyciach, których podmiotem była dusza ludzka.

Obecni psychologię definiujemy jako naukę o zachowaniu się człowieka w sytuacjach codziennych, nie wykluczając sytuacji Ekstremalnych. Dziś uznajemy że nie da się poznać ludzkiej duszy, to wykracza poza nasze możliwości.

Herbert Simon- wprowadził do psychologii pojęcie ograniczonej racjonalności ludzkiego poznania. W 1976 roku został on laureatem Nagrody Nobla z dziedziny ekonomii za swój wkład psychologiczny do tej dziedziny.

1. Cel- psychologia stawia sobie cele:

• Teoretyczne (poznawcze):

- jest nauką teoretyczną mogąca prowadzić badania podstawowe mające na celu znalezienie podst. mechanizmów kierujących ludzkim zachowaniem

-Od pewnego czasu psych. Stała się nauką empiryczną. Koncepcję psych. empirycznej wprowadził Ch. Wolff (nauczyciel I. Kanta). Dokonał On podziału na psych. racjonalną i empiryczną (wykorzystująca metody nauk przyrodniczych). Zapoczątkował też badania psychometryczne.

• Aplikacyjne

- Pomoc człowiekowi bardziej efektywnie funkcjonować w sytuacjach codziennych, trudnych, kryzysowych, ekstremalnych. Sprawienie, by człowiek był podmiotem swoich decyzji, działań i miał poczucie spełniania się.

1980- pierwsza Europejska konferencja na KUL-u dot., psych. pastoralnej.

1. Metoda

Kiedyś stosowano tylko metodę dedukcyjną, kryterium poprawności była jedynie

koherencja pomiędzy twierdzeniami ogólnymi a wynikami badań.

Gdy Ch. Wolff wskazał na możliwość psych. empirycznej (a zwłaszcza psychometrii- psichometrica possibilita es) powstały nowe metody oraz połączenie zawodu psychologa z matematyką i metodami stosowanymi w naukach przyrodniczych.

1789- powstało laboratorium w Lipsku (Wundt wraz z zespołem pracował w małym pokoiku na jednym stole- w tych warunkach odkryto prawo Webera- Fehnera). W tym samym roku, nieco później W. James otworzył laboratorium w Cambridge na Uniwersytecie Harwarda. Pojawiła się metoda obserwacji w syt. eksperymentalnych, do metod psychologii wszedł pomiar. Pierwsze eksperymenty dot. prostych reakcji gdzie os. badana miała tylko powiedzieć czy dany bodziec jest mocniejszy niż poprzedni. Potem metody eksperymentalne poszerzyły swój zakres.

Wiliam James- twórca paradygmatu amerykańskiego. Dokonał rozróżnienia między PURE EGO (ja czyste) and EMPIRICAL ME (ja empiryczne)- część psychiczna, zawodowa, środowiskowa JA ludzkiego zbudowana na podst. doświadczeń i relacji.

Wymieniamy 3 spos. Interpretacji pure ego:

1. Dzusza substancjalna jako podmiot ciała ludzkiego w rozumieniu psychologii św. Tomasza z Akwinu

2. Ja czyste jako forma apriori umysłu ludzkiego w znaczeniu I. Kanta

3. Jako masa asocjacyjna (ma początek w empiryzmie angielskim) tzw. podejście4 asocjacjonistyczne.

W. James jest zwolennikiem podejścia 1- wg św. Tomasza.

Arystoteles (384-322 p.n.e.)

Systematyk i twórca klasycznej koncepcji nauki. Zadał tzw. pytanie nauko-twórcze: DLACZEGO? np. dlaczego świat istnieje, dlaczego człowiek zachowuje się w określony sposób? Jest to koncepcja maksymalistyczna gdyż Arystoteles pyta dlaczego byt istnieje, co jest ostateczną przyczyną.

(ciekawostka: był nauczycielem Aleksandra Wielkiego, władca z każdej wyprawy wojennej przysyłał mu nowe rośliny do badań).

św. Augustyn (354-430 n.e.)

Wywodzi się od Arystotelesa (metoda dedukcyjna). Nauczał retoryki (bardzo ceniona umiejętność, niezwykle potrzebna politykom). Osiągnął stanowisko głównego retora na dworze cesarskim.

Zbudował system psychologii nie na metodzie dedukcyjnej lecz postawił sobie pytanie dotyczące samego siebie: czym jest, czego chce, do czego dąży. Były to pyt. egzystencjalno- bytowe. Drogą analiz (metoda introspekcyjna- „Wyznania”) doszedł do uogólnień, do twierdzeń filozoficznych. Mówimy, że jest największym psychologiem wśród filozofów.

Po nawróceniu został biskupem Hippony w Am. północnej, skąd pochodził. Wtedy też zaczeły się najazdy plemion na Cesarstwo Rzymskie. Zaatakowano też jego miasto. Król Wandalów wziął do niewoli cały legion Rzymski wysłany na pomoc.

Augustyn sam pojechał do króla by z nim porozmawiać o zaistniałej sytuacji. Czy król Wndalów nie chciałby bardziej ambitnie dokonać podboju, czy na pewno chce by wszyscy go nienawidzili, lub bali się go? Wandal miał zwolnić wszystkich Rzymskich żołnierzy i przedstawić propozycję zajęcia terenu na warunkach pokojowych.

Papież posłał statek po św. Augustyna, by ten popłynął do Rzymu (statek ten nie był obiektem ataków na wodzie) jednak św. Augustyn postanowił zostać w Hipponie.

12 wieków potem jego idee zostały zrealizowane przez misjonarzy jazuickich, którzy stworzyli republikę Guarani (istniała 152 lata).

Filozofia św. Augustyna nie należy do nurtu Arystotelesowskiego ale do Platońskiego. Z ta różnicą, że św. Augustyn rozmawia z samym sobą a u Platona jest kilka osób. Rozwija się koncepcja JA dialogowego.

Ks. Józef Piastuszka (1897- 1989)

Rozwinął psychologię na naszym Uniwersytecie oraz metodę introspekcji. Specjalista od

św. Augustyna. Jego pierwsza [raca [po polsku była z zakresu psychologii politycznej (koncepcja pochodzenia władzy państwowej zaczerpnięta os Francuskiej myśli psychologicznej). Była to podstawa budowania naszego państwa polskiego po wojnie.

Ks. Idzi Radziszewski (1871- 1922)

Twórca KUL. Doktorat z psychologii na Katolickim Uniwersytecie w Louvain (Belgia). Specjalizował się w badaniu analizatora ruchowego i równowagi (ucho środkowe i wewnętrzne). Założył pierwszą katedrę psychologii. Po kilku latach wykładiowcy innych kierunków prosili o uzupełnienie ich programu o zajecia z psychologii. Ważne jest że Radziszewski nie założył psychologii jako odrębnego kierunku, jedynie wzbogacał nią inne kierunki. (Papierkowski- pierwszy prawnik i psycholog (dokształcał się)). Psychologia jako własny kierunek powstała dopiero po wojnie. KUL zaczął działać jako pierwszy na ziemiach wyzolonych.

Immanuel Kant ( 1724-1804)

Stworzył inną niż Arystoteles koncepcję nauki. Uznał, że pytaniem naukowym nie może być pytanie dot. sensu i celu życia. Jego zdaniem to nieporozumienie gdyż człowiek ma ograniczone możliwości poznania. Podobne pytania są zbyt ambitne i nierealistyczne. Iluzją jest zadawanie takich pytań. W ten sposób Kant przekreślił cały dorobek klasycznej filozofii.

Rzeczywistość można poznać tylko na miarę istniejących w człowieku możliwości poznawczych. Rzeczywistość istnieje tylko na tyle na ile jest możliwa do poznania.

Umysł jest wyposażony w pewne kategorie poznawcze apriori, dane nam przez Boga. Dochodzimy do nich wraz z rozwojem poznawczym. Kant wymienił 12 kategorii: min dusza ludzka, Absolut, przyczyna, skutek, cel. Dzięki tym kategoriom świat jest możliwy do poznania. Koncepcja ta zapoczątkowała wiele innych teorii psychologicznych.

Stanisław Leśniewski (1886-1939)

Koncepcja zbioru- każdy element zbioru jest też samodzielnym elementem tego zbioru. Pojęcie zbioru metodologicznego.

Do jakich typów nauk należy psychologia?

• filozoficznych

• humanistycznych

• przyrodniczych

• społecznych

• behawioralnych

• nauki o życiu (live science)

• nauki o mózgu (brain science)

Psychologia ma bardzo specyficzny i złożony status metodologiczny. Przedmiot jej zainteresowania jest wielowymiarowy.

Jeśli chodzi o związki psychologii z filozofią mówił o tym ten wykład.

Do czasów św. Augustyna psychologia traktowana była jako nauka dedukcyjna. Św. Augustyn ukazał możliwość stosowania metody introspekcyjnej. Możemy tu też podać przykład W. Jamesa, Wolffa.

Dziś psychologia odeszła od filozofii stając się nauką empiryczną. Jest odrębną dyscypliną naukową. Jednak psychologia potrzebuje z filozofii twierdzeń bazy zewnętrznej, które stanowią dla niej punkt wyjścia np. filozofia egzystencjalna, fenomenologiczna. Łączy nas też historia.

Psychologia jako nauka przyrodnicza

Nauki przyrodnicze hołdują interpretacją faktu naukowego modelowi nomotetycznemu. Według tego modelu fakt naukowy jest powtarzalny jeśli występuje w standardowych warunkach (badania można powtórzyć). Metodą uprawiania jest tu metoda indukcyjna oraz oparta na analogii. Dzięki temu podejściu można ustanowić prawa sterujące ludzkim zachowaniem, np. prawo

Webera- Fechnera (UŁAMKI WEBERA NA EGZAMIN).

W tym znaczeniu psychologia jest nauką przyrodniczą gdyż formułuje prawa.

Psychologia jako nauka humanistyczna

Model idiograficzny. Przeżycia, sytuacje człowieka są traktowane jako jedyne, niepowtarzalne, unikalne. Wobec tego na ich podstawie nie można formułować praw.

Model nomotetyczny traktujemy jako niezbędny w badaniach naukowych i staramy się wykryć ogólne prawidłowości dot. ludzkiego zachowania. Badań tych nie traktujemy jednak jako celu ostatecznego. Ważniejszy jest cel pomocy człowiekowi a to tego potrzebne są nauki humanistyczne (nauki rozumiejące). Cel nadrzędny to efektywność pomocy człowiekowi.

Psychologia należy do nauk społecznych

Których przedmiotem zainteresowania są ludzie w relacjach z innymi ludźmi. Za największe osiągniecie XX wieku psychologii społecznej uważa się odkrycie dynamiki małej grupy. Różnica pomiędzy psychologią a socjologią polega na tym, że psychologia zajmuje się funkcjonowaniem indywidualnego człowieka i wpływem grupy na jego życie, natomiast socjologia bada relacje międzyludzkie i grupy.

Zgromadzenie Agoralne

Psychospołeczne uwarunkowania zmian makrospołecznych i koncepcja zgromadzenia agoralnego.

Pojęcia zgromadzenia agoralnego zaproponowane jako idealny typ pojęcia wyjaśniającego zjawiska społeczne lub psychospołeczne towarzyszące masowym zgromadzeniom, które doprowadziły w europie do zmian strukturalnych i makrospołecznych tj. upadek systemu totalitarnego, rozpad ZSRR, upadek Muru Berlińskiego. Psychologia tłumu.

Konstytutywne cechy tłumu (kiedy jakieś zgromadzenie możemy nazwać agoralnym).

1. Kierowanie się wart. Wyższymi przez uczestników tych zgromadzeń

2. intencja nie stosowania przemocy (Mahatma Ghandi)

3. Dobrowolność uczestnictwa

4. Otwartość spotkania (dla każdego)

5. Masowa skala uczestnictwa

6. Świadomość przeżywania przez uczestników jedności, wspólnoty oraz wagi społecznej tego zgromadzenia

7. Pozytywne następstwa zgromadzeń Agoralnych (zarówno w skali społecznej jak i indywidualnej)

Zgromadzenia te wyzwalały ludzi z lęku.

Lipiec 1980- pierwszy zryw wolnościowy (170 zakładów). Przyczyniały się do procesu integracji. Powstał nowy ruch społeczny- Solidarność (ponad 10 mln polaków).

W Czecho- Słowacji Aksamitna rewolucja.

Rozebranie Muru Berlińskiego: w 3 godziny a potem te cegły sprzedawali

W republice Bałtyckiej (w ciągu 1 dnia zorganizowano wielkie zgromadzenia. Ludzie trzymali się za ręce od Talina do Wilna przez Rygę.

Po dwóch tygodniach parlament socjalistycznej republiki Litewskiej podjął dwie uchwały:

• Wystąpienie ze Związku Radzieckiego

• Tworzy się Republikę Litewską

Po tygodniu i po dwóch kolejno Estonia i Łotwa podjęły podobne decyzje

05.III.2012

Moscovici Ludovici XX wiek wiekiem psychologii tłumu

Freud: tłum powstaje po to, by człowiek mógł realizować swoje najniższe instynkty. Gdyż w tłumie nie ma indywidualności. Moscovivi rozwija teorię Freuda- przykład II WŚ, Rewolucji Październikowej

2-9 VI 1978 roku- pielgrzymka Jana Pawła II.

Biela chciał opisać to zjawisko- dlaczego ludzie w tłumie zachowuą się tak podniośle i są zgodni? Zamieścił w czasopismach katolickich prośbę o przesłąnie na KUL materiałów dot. spotkań z Janem Pawłem II. Materiały te Biela opracował i usystematyzował. Opublikował na ich podstawie „Papieskie lato w Polsce” wyd. Veritas w Londynie (w Polsce była cenzura). Zdaniem Bieli procesy psychospołeczne doprowadzić miały do integracji społeczeństwa (to się spełniło)

19.03.2012

Life since- życie

brain since- mózg

Te dwa elementy tworzą psychologię.

S (bodziec)- O (czynnik pośredniczący)- R (reakcja)

Psychologia zajmuje się człowiekiem od poczęcia aż do śmierci. Cała przestrzeń życia stanowi jej przedmiot badań:

1. Okres prenatalny

2. Neonatologia- psychologia okresu urodzeniowego

3. Okres niemowlęcy i poniemowlęcy

4. Gerontologia- okres starzenia się

5. Opieka (psychologia) paliatywna

6. Psychologia thanatos- pomoc w ostatnich okresach życia. Dziedzina ta istnieje dopiero od 20 lat.

Zadaniem psychologii jest wspieranie i podnoszenie jakości życia w tych okresach

Nauki o mózgu: logika, sztuczna inteligencja, …., psychologia

Pytanie kierunkotwórcze- pytanie w oparciu o które powstał nowy kierunek, rozwój teorii.

Dlaczego istnieje rzecz? Jakie są jej racje bytowe? Jak człowiek zachowywałby się? Dlaczego zachowuje się w określony sposób?

Powody takiego zachowania wskazuje dana psychologia.

Dwa nurty w psychologii współczesnej:

Teorie psychoanalityczne Teorie psychologii humanistycznej

CO DETERMINUJE LUDZKIE ZACHOWANIE?

1. Freud: Instynkt życia i śmierci- napięcie/konflikt między tymi dwoma mechanizmami determinuje zachowanie człowieka.

2. Psychologia humanistyczna: reakcja …..... na biologiczny sposób traktowania zachowania ludzkiego i wyjaśniania jego mechanizmów. Nie wyszli poza psych. Klasyczną. Poszukiwali mechanizmów determinujących. Człowiek jest [podmiotem swojego działania, za które jest odpowiedzialny- ma wolną wolę.

Maslow- piramida potrzeb- potrzeby decydują o zachowaniu człoweka.

Wiktor …........- Z wiednia. Jaka jest najważniejsza ostateczna potrzeba?

Ludzkie zachowanie można wytłumaczyć potrzebą mocy; wyróżniamy dwie grupy:

Dominacji Typ submisji (podporządkowujący się)

Człowiek decyduje co jest sensowne a co nie. Potrzeba sensu- nadawanie sensu sytuacji w której się znajduje. Sens życia.

Każdy z przedstawicieli psych humanistycznej wymienia różne potrzeby.

Cele: człowiek musi określać swoje cele i do nich zmierzać.

Psychologia poznawcza: jakie są struktury poznawcze (umys łu), szięki którym człowiek zachowuje się w określony sposób w syt. Życia codziennego i ekstremalnych

Muszą intnieć podstawy biologiczne, a których fundamencie rozwijają się kolejne struktury: od okresu przedoperacyjnego do operacji konkretnych.

…........

…......

Psychologia ewolucyjna- co pomaga człowiekaowi przetrwać w kolejnych etapach rozwoju ewolucyjnego

Gibson: dla wyjaśnienia zach człowieka, nie są potrzebne struktury poznawcze, skrypty, prototypy itd. Rzecz jest spostrzegana bezpośtrednio przez człowieka, informacja jest bezposrednia. Spostrzegana bezposredniego nauczyliśmy się przez edukację

Affordance- spostrzegamy bezpośrednio to, co jest w danej sytuacji dla nas korzystne.

Podmiot świadomy poszukujący informacji w celu podejmowania samodzielnych decyzji- Czł w koncepcji Gibsona.

Herbert Simon- ograniczona racjonalność: badania nad błędami poznawczymi (np. iluzje).

Koncepcja pozytywistyczna- A. Comte;

Jak przebiega proces/ zjawisko i jakie są jego najważniejsze cechy/ prawidłowości?

Comte określił zakres filozofii pozytywnej, ograniczając ją do realnie istniejących przedmiotów, o których można uzyskać wiedzę pewną i ścisłą – czyli do faktów zewnętrznych dotyczących przedmiotów fizycznych

Teorie behawioralne- jak zach się czł w syt życia codziennego i ekstremalnych; Skinner- psycholog XX wieku „Poza wolnością i godnością”.

02.04.2012

Inna orientacja decyzyjna. Rezygnują z pojęcia podświadomości. Wszystkie procesy przebiegają świadomie. Człowiek jest autonomiczny, jest podmiotem.

Pytanie kierunkotwórcze- nie o instynkty czy mechanyzmy podświadome, ale o najważniejsze potrzeby ludzkie, motywy, cele, wartości którymi posługuje się człowiek.

Bazuje na koncepcji klasycznej

Psychologia poznawcza

Pytanie kierunkotwórcze: Jakie są struktury poznawcze? O istniejące w umyśle ludzkim reprezentacje poznawcze, struktury dzieki którym może myśleć, przekształcać?

Teoria skryptów Teoria prototypu Teoria pojęć Teoria reprezentacji poznawczej

Echo tego, co sformułował Kant.

Istota tego pytania: człowiek ma ograniczone możliwości poznawcze. Czł swoim umysłem jest w stanie na tyle obiektywnie poznać rzeczywistość na ile pozwolą mu na to jego struktury- niezależnie od doświadczenia, kultury. Każdy człowiek wyposażony jest w takie same …. (bez doświadczenia) struktury umysłowe.

Psychologia ewolucyjna:

Dzięki jakim poczynaniom czł przetrwał jako gatunek? Co umożliwiło ewolucyjna walkę o byt?

Ks. Idzi Radziszewski- genez religii człowieka. Pojęcie Boga Osobowego- wspólne człowiekowi z kultur pierwotnych i czł współczesnemu

Koncepcja psychologii pozytywistycznej

Pytanie: jak przebiega praces/ zjawisko obserwowane?

Jak zachowa się człowiek w okreąlonej sytuacji zw. Bodźcową, którą tworzą konkretne bodźce?. Wywołują określone reakcje w środowisku naturalnym, eksperymentalnym. Jak te bodźce oddziaływują na człowieka.

Nowa wizja psychologii behawioralnej, inna od poprzednich. Opisanie związku zachowania człowieka z określonymi bodźcami w danej sytuacji.

…..... J. Watsona: tylko reakcja na bodziec. Jeśli rozumiemy behawioryzm jako naukę. Nie odnalazł kontynuatora swojej myśli psychologicznej.

Wersja umiarkowana: Wprowadzenie zmiennej pośredniczącej. Najpierw był to

Skinner- czarna skrzynka. Agnostycyzm psychologiczny i metodologiczny. Wątpienie metodyczne (Kartezjusz).

Watson poddał krytyce metody introspekcyjne (niewiarygodne, nienaukowe- człowiek, którego pyta się o reakcje może mieć dobrą lub złą wolę. Musiałby badacz wprowadzić postępowanie sądowe............)

Psychologii nie da się uprawiać bez introspekcji. Nie można interpretoważ zmiennej pośredniczącej. Introspekcja potrzebna jest do interpretacji (zaufanie do człowieka).

Teorie uczenia się neobehawiorystyczne, które akceptują: osobowość, potrzeby, motywy, emocje człowieka- wszystko co jest między bodźcem i reakcją.

Zachowania trzeba śledzić metodologicznie. Nie można negować podmiotu czyli człowieka.

Psychologia egzystencjalna zawiera się z psychologii humanistycznej

Arystoteles- pytanie o byt; koncepcja istnienia- klasyczna

„Credo współczesnego psychologa”

Animistyczna- żywioły, które mają przymioty ludzkie

.

.

…....

Interpretacja psychologiczna- wyjaśnianie zachowania ludzkiego w kontekście uprzednio przyjętych teorii, założeń.

23.04.2012

….

…

…

..

Interpretacja- potrzebny kontekst „czego przez co”.

Interpretacja psychologiczna- faktu empirycznego (wyniki badań). Musi zostać postawione pytanie badawcze przez teorię (baza do sformułowania problemu i badań.

Problem ateoretyczny- taki, do krórego nie ma teorii (nie ma takich w psychologii)

Powrót do źródła teoretycznego (w postaci problemu)

Psychologia wyjaśnia zachowanie człowieka, co skłoniło go do niego, z czego to wynika.

Pytania muszą być trafne i zasadne, badacz musi bazować na odpowiedniej teorii (nie jest absolutna ale..... wycinek, wybrany przez autora).

Wyjaśnienie- rodzaj rozumowania, w którym uzyskamy drogę empiryczną.

..

..

..

Rodzaje interpretacji:

Zależność typu korelacyjnego: związek między określoną zmienną niezależną (od osoby badanej- przedmiot badań).................

….

07.05.2012 7.30-9.00

REDUKCJONIZM (ciąg dalszy poprzedniego wykładu)

Jeden ze sposobów interpretacji faktów. Eliminuje psychologię jako odrębną dyscyplinę naukową. Psychologia jest niepotrzebna, bez niech z powodzeniem możemy interpretować zachowanie.

Do pewnego momentu intensywności bodźca ludzie zachowują się podobnie- tzw. poziom redukcjonistyczny. Gdy jednak intensywność bodźca irytogennego przekroczy pewien punkt (pomiar pewnych reakcji, np. skórnogalwalicznej) jednostki zaczynają reagować inaczej.

Mamy przynajmniej 3 różne typy zachowań: wzrost poziomu reakcji, zmniejszenia poziomu oraz gdy poziom pozostanie niezmieniony. W tym momencie psychologia staje się potrzebna. Teorie psychologiczne próbują nam wyjaśnić dlaczego ludzie różnią się od siebie.

Redukcjonizm ma więc ograniczone możliwości działania.

Były okresy w niektórych krajach (np. w Polsce) gdy redukcjonizm był bardzo groźny dla psychologii- uważano, że wyjaśnienia psychologiczne można wyjaśnić za pomocą neuropsychologii. Wykorzystywano teorie Pawłowa (Bogu ducha winnego) (warunkowanie). Jako kierunek psychologia w okresie Stalinowskim przetrwała tylko na KUL.

Termin „psychologia” stosowano tylko w odniesieniu do wyższych czynności psychicznych.

EGZAMIN- Obronić psychologię przed redukcjonizmem. Oceń wsparcie neuropsychologii i neurofizjologii. Kiedy psychologia staje się konieczna?

WYJAŚNIANIE DETERMINISTYCZNE

Upraszcza problemy psychologiczne.

Jest to taki poziom interpretacji w którym jakaś teoria próbuje w sposób jedno-jednoznaczny wskazać na interakcje między określonym czynnikiem (który wpływa na zachowane człowieka) a zachowaniem człowieka.

Jeśli wystąpi dany czynnik to w sposób prawie pewny człowiek będzie się zachowywał w określony sposób w danej sytuacji i odwrotnie- zachowanie człowieka świadczy o występowaniu danego czynnika.

Nie jest to jeszcze redukcjonizm ale to pojęcie też nie jest właściwe- wiąże się z brakiem wolności człowieka. Jednostka jest kierowana w określony sposób.

Przykłady teorii deterministycznych:

1. Freuda- człowiek kierowany instynktem życia i śmierci nie jest odpowiedzialny za swoje działania. Rozwój człowieka zamyka się do 5 rż. To, co się dzieje potem jest zdeterminowane tym, co się wydarzyło do 5 rż.

2. Behawioryzm- Skinner, Watson- Skinner nie był deterministą ale pokazał jak determinizm potrafi być niebezpieczny- Opowieść o niemowlętach- gdyby dano mu dwoje niemowląt na wychowanie mógłby jedno z nich wychować na złodzieja a drugie na ksiedza.

WYJAŚNIENIE EKLEKTYCZNE

Zestawia się w sposób nieuzasadniony różne teorie ze sobą. Nie można przypadkowo łączyć teorii, wyrywać z nich twierdzeń dla planowanych badań. Jeśli chcemy korzystać z czyichś pomysłów to mamy obowiązek przemyśleć to i złączyć odpowiednie teorie.

Tzw. Błąd eklektyzmu. (opowieść o słoniu- pięciu ludzi zobaczyło słonia i nie wiedziało co to jest. Jeden chwycił nogę słonia i zawołał „to wielka kolumna”, drugi ogon- „to mocna lina”, trzeci rogi- no niebezpieczna broń itd. - WYCIĄGANIE WNIOSKÓW BEZ OGLĄDU OGÓŁU)

Tyle ile mamy psychologii (poznawcza, postaci itp.) tyle mamy różnych podejść. Jeśli połączymy je przypadkowo popełniamy błąd eklektyczny.

PARADYGMAT- pojęcie to zostało wprowadzone w 1996 przez T. Kuna. Jest to pewna rewolucyjna zmiana mentalności uprawiania nauki. Najlepszy przykład to Rewolucja kopernikańska. Zmienił on sposób myślenia ludzi swoich czasów.

9.05.12r.

PSYCHOLOGIA:

1. Wyróżniamy 2 typy działów:

- podstawowy tzw. Teoretyczny

- aplikacyjny tzw. Stosowany.

1. Działy psychologii eksperymentalnej:

- cel (teoretyczny bądź aplikacyjny)

- przedmiot

* 2 kryteria psych. Eksperymentalnej

W psych eksperymentalnej wyróżniamy segmentację życia psych – szufladki – w postaci szczegółowych działów psych eksp. Te działy posiadają ambicje integracyjne zintegrowanie całości życia psychicznego.

Pełnią kryterium psych. Eksp.

Psychologia porównawcza i fizjologiczna podstawą ich integracji jest biologiczne podłoże życia

ETOLOGIA – nauka o instynktach. Jest również integracją ludzkiego zachowania.

Podstawowe działy psych. Eksp. , które interesują się bardziej szczegółowymi aspektami ludzkiego zachowania.

DZIAŁY PODSTAWOWE:

1. Psychologia ROZWOJOWA – czynnik rozwoju człowieka; dział ten jest ciągle w obrębie gł. sfer życia psychicznego, zajmuje się ich rozwojem.

2. Psychologia SPOŁECZNA – w kontekście społ. Wszystkich procesów, które są przedmiotem zainteresowania psychologii eksp.

Wyróżniamy psychologie:

• Społeczną

• Percepcji

• Społeczna pamięci

• Społeczna myślenia

• Społeczna potrzeb

• Społeczna emocji i motywacji.

Sfery życia psychicznego korespondują z działami psych. eksp.; np. psych. Społ. może kontaktować się z psychologią rozwojową. Psych. Społ. Jest działem psych. Teoretycznej.

1. Psychologia WYCHOWANIA – bierze pod uwagę czynnik wychowania. Bada prawidłowości psychologiczne w domu, szkole. Wychowawca ma pomóc zdobyć zdolności intelektualne, społeczne, moralne, przez które osiąga się cel.

2. Psychologia ŚRODOWISKA – specyfiką przedmiotową tego działu jest środowisko przyrodnicze, w którym życie człowieka jest zmodyfikowane.

3. Psychologia RELIGII – świat w perspektywie relacji transcendentalnej uwzględnia nowy wymiar funkcji użyteczności. Wymiar nierealny – jako relacja z Bogiem.

Działy nie podstawowepsychologii stosowanej:

• Pastoralna – funkcjonowanie człowieka z innym, ich relacja o charakterze religijnym.

Psychologia usiłuje wykorzystać wszystko z psychologii teoretycznej, by praktycznie pomagać ludziom, którzy są ludźmi wierzącymi i przeżywają kryzys. Służą wykorzystywaniu pewnych celów życiowych.

• Penitencjalna – więzienna, korzysta z psych. Pastoralnej

CELjest to kryterium psych. stosowanej – oznacza pomoc człowiekowi, który jest w konkretnej potrzebie.

• Kliniczna – dział psych. aplikacyjnej

• Neuropsychologia

• Kardiopsychologia – pomoc w przekazywaniu inf. kardioogicznych

• Psychoonkologia – przekazywanie inf. Pacjentom o ich chorobie. Wsparcie dla osób, które podejmują chemioterapię, ułatwienie przezwyciężenia stresu onkologicznego.

Model stresu:

S= O+S/P+K+W

O,S – czynniki, które wyznaczają stres

P,K,W- czynniki, które skutecznie obniżają stres.

O – obiektywny czynnik chorobowy, który determinuje

S – subiektywne spostrzeganie swojej sytuacji (potęguje strach)

P – poczucie godności własnej, ma bardzo istotne znaczenie (samoocena)

Zadaniem psychologa jest podwyższenie tej samooceny.

K – czynnik kompetencji radzenia sobie z chorobą

W – czynnik wsparcia społecznego, ze trony innych ludzi o charakterze inf., wsparcie emocjonalne.

P+K+W – zmniejsza rozmiar przeżywanego stresu, na te czynniki psycholog ma wpływ. Człowiek będzie się najbardziej optymalnie zachowywał w czasie choroby.

Rozmiar stresu/ wytrzymać na poziomie efektywnej funkcjonalności.

21.05.2012 7.30- 9.00

Psychologia stosowana

sportu, przemysłowa.

Zajmuje się głównie relacjami (strukturami) industrialnymi [człowiek- rzeczywistość pracy]

struktury industrialne:

Typu produkcyjnegi i konsumpcyjnego

Alienacja pracy- człowiek przestaje być podmiotem struktur industrialnych

Zadaniem psychologa jest pomoc człowiekowi by znów stał się podmiotem struktur industrialnych

1911- pierwszy podręcznik o psychologii przemysłowej

DZIAŁY:

1. reklamy (powstał jako pierwszy)

2. Zatrudnienia

3. Inżynieryjna

4. Organizacji i zarządzania (najbardziej rozwinięta)

5. Czasu wolnego od pracy

6. Sozopsychologia (psychologia uwarunkowań i konsekwencji zanieczyszczeń industrialnych)

7. Okresu emerytalnego

8. Sądowa

9. Psychologia zeznań świadków

10. Sytuacja ofiary.

TERMINY

Rudolf Carnap (1935), Koło Wiedeńskie rozpoczynało swoją działalność

1. Terminy teoretyczne:

• Cecha charakteru

• cecha umysłowa

• Inteligencja

• Motywacja

• Potrzeby

• Emocje

• Wartości

• Cele

Psychologowie tworzą swoje własne terminy w zakresie powyższych

Jakie terminy występują w koncepcji Piageta?

Operacje formalne na materiale konkretnym i abstrakcyjnym, asymilacja i akomodacja

Terminy są składnikami twierdzeń. Wskazują na dysygnaty- dyspozycje psychiczne skłaniające do określonego zachowania w określonej sytuacji

Wolff- psychometria jest możliwa

1. terminy empiryczne (spostrzeżeniowe)

Rzeczywistość obserwacyjna, dotycząca ludzkiego zachowania, wskazuje na to jaka jest dyspozycja. To jedyna droga poznania człowieka.

…

…

najbardziej zaawansowaną formą jest eksperyment i test

Definicja operacyja- Ściśle określony zespół czynności, dzięki którym można zaobserwować interesującą psychologa rzeczywistość.

Sytuacja eksperymentalna i test jest definicją obserwacyjną.

Za pomocą testu psycholog stwarza sytuację jego wykonania dającą mu możliwość obserwowania zachowania i zrozumienia co jest jego postawą.

Związek między terminami teoretycznymi a obserwacyjnymi badał Carnap.

Dopiero w latach 60-tych polscy l0ogicy: Przełęcki i Poznański wykazali, że skonstruowanie definicji zupełnej dla jakiegokolwiek terminu zupełnego (teoretycznego)przy pomocy terminu operacyjnego jest niemożliwe. Nie mogą sobie odpowiadać.

Termin teoretyczny jest rzeczywistością do końca niepoznawalną.

MODELE W PSYCHOLOGII

Psycholog prowadząc badania opiera się w punkcie wyjścia na Modelach (które czasem stanowią punkt dojścia)

TYPY MODELI

opisowe- rezultat wnioskowania indukcyjnego. Oparte na badaniach empirycznych i są ich końcowym efektem. Są to ogólnie przyjęte prawa psychologiczne np. badania Webera- Fehnera (ułamek Webera może być przedstawiony w postaci funkcji logarytmicznej lub prostego ułamka) Intensywność bodźca spostrzeganego= delta I do I (intensywność bodźca początkowego)

dla poszczególnych analizatorów zmysłowych.

Prawo Yerkesa- Dodsona, krzywa uczenia się, krzywa Gaussa

Idealne (normatywne)- pochodzą z logiki formalnej i innych działów matematyki i mówią w jaki sposób zachowa się idealny człowiek (niekoniecznie realny). Określają spsób myślenia człowieka, jego spostrzeganie, podejmowanie decyzji, ocenę prawdopodobieństwa.

21.05.2012 19-20.30

SYSTEMATYZACJA DZIAŁÓW W PSYCHOLOGII

Nie myl kierunków a działami !!!

kierunki (teorie) psychologiczne usystematyzaowane są w główne nurty teoretyczne:

• Behawioryzm

• P. Humanistyczna

• P. poznawcza

• P. Ewolucyjna

• Psychoanaliza

DZIAŁY PSYCHOLOGII

Wyodrębniane ze wzg na cele statusu psychologii i przedmiot.

Działy a kierunki w psychologii:

Każdy z powstających kierunków stworzył jakiś specyficzny dział:

psychoanaliza Psychoterapia Freuda

Behawioryzm Psychologia uczenia się

Psychologia poznawcza Psychologia podejmowania decyzji

psychologia humanistyczna Psychologia potrzeb, motywacji, wartości

Pytanie kirunkotwórcze- W ramach nurtu

Pytanie naukotwórcze:

4 koncepcje nauki:

1. Psychologia klasyczna (Arystoteles)

2. Koncepcja Kanta

3. Koncepcja pozytywistyczna

4. Koncepcja ewolucyjna

Filogeneza- ewolucja rodzaju ludzkiego

Ontogeneza- rozwój pojedynczego człowieka

MODELE

(rzeczywistość na samym końcu badan powstanie w wyniku rozumowania indukcyjnego)

MODELE NORMATYWNE

Założenia hipotetyczne wzięte spoza psychologii. Stosujemy je w przypadku procesów psychicznych bardzo złożonych (syt. Myślenia ukierunkowanego, ocena prawdopodobieństwa itp), ponieważ nie prawdzają się tu modele opisowe. Są to modele zachowania się człowieka w konkretnej sytuacji badań

Psycholog z góry oczekuje, że człowiek zachowa się tak jak przewidziano. Modele idealne to punkt przyłożenia, porównania. Jak zachowałby się człowiek, który spełnia aksjomaty teorii idealnej?.

Euklides- genialny system dedukcyjny

Przykłady modeli idealnych:

Prawo Demorgana dla koniunkcji

Prawo zaprzeczania koniunkcji: negacja koniunkcji jest równoważna alternatywie negacji

,

gdzie p i q oznaczają zdania w sensie logiki.

Jeśli koninkcja nie jest spełniona to nieprawda że p jest równoważne do nieprawda że q. Wystarczy więc, bże będzie niespełniony jeden człon równania.

Prao De Morgana dla alternatywy:

Prawo zaprzeczenia alternatywy: negacja alternatywy jest równoważna koniunkcji negacji

Prawo sylogizmu hipotetycznego

[(p-> q) Λ p] → q

jeśli z p wynika q i gdy faktycznie p to musi istnieć q. Jest to podstawa naszego myślenia.

Badania nad odchyleniami poznawczymi (Kehneman, Tversky)

gdy chcemy ocenić akcje itp. to często nie posługujemy się modelmi idealnymi tylko jakimiś swoimi odchyleniami.

Odkryto w jakim kierunku idą te odchylenia dzieki modelon idealnym – punktom przyłożenia.

MODEL THOMASA BAYESA

Jeden z twórców współczesnej teorii prawdopodobieństwa. Był biskupem anglikańskim, bawił się liczbami. Wzór odkryto w jego pismach. Dopiero 200 lat później M. Tomorow sformułował aksjomaty dzieki którym można wyprowadzić ten model (Psychologia twórczego myślenia).

Dotyczy zmian oceny probabilistycznej- jak pod wpływem nowej informacji ma się zmienić mój osąd prawdopodobieństwa?.

Rodzaje pytań badawczych:

Dopełnienia (Jaki, Jak, … Które)- Intencją jest opis badania określany jako deskryptywny

Rozstrzygnięcia (Czy...)- Można postawić hipotezę- hipotetyczną odpowiedź na pyt typu rozstrzygniecia. Celem jest weryfikacja hipotezy