1. Prawa człowieka to niezbywalne, nienaruszalne i powszechne prawa przynależne człowiekowi z racji urodzenia 
2. Cechy: 
- Przyrodzone: przysługują każdej osobie z racji urodzenia, faktu bycia człowiekiem 
- Niezbywalne: żaden człowiek nie może zrzec się swoich praw 
- Nienaruszalne: żadna władza nie może odebrać tych praw 
- Powszechne lub uniwersalne: są takie same dla każdego człowieka na świecie, niezależnie od koloru skóry, narodowości, płci, wieku, wyznania, poglądów, orientacji seksualnej 
- Podstawowe/ fundamentalne: posiadanie tych praw daje człowiekowi możliwość rozwoju i korzystania z wszelkich innych praw 
-Niezmienne: stałe 
3. Generacje praw człowieka: 
I Generacja praw człowieka 
Prawa osobiste, obywatelskie i polityczne, prawa podstawowe. Prawo do życia, do własności, do wolności, wolność wypowiedzi, prawo do informacji.
II Generacja praw człowieka 
Prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne, zapewniają byt materialny oraz rozwój fizyczny i duchowy. Prawo do edukacji, prawo do korzystania z dóbr kultury, prawo do emerytury, prawo do urlopu, prawo do pracy, prawo do zasiłku. 
 III Generacja praw człowieka 
Prawa solidarnościowe; są to prawa kolektywne, przysługują społeczeństwom - ich podmiotem są grupy ludzi, ale nie pojedynczy człowiek. Prawo do życia w pokoju, prawo życia w demokracji, prawo do życia w czystym środowisku.
4. Geneza i ewolucja praw człowieka 
Początki ochrony praw jednostki – angielska Wielka karta swobód z 1215 roku, wydana przez króla Jana bez Ziemi. Gwarantowała że tylko wyrokiem odpowiedniego sądu lub na mocy prawa krajowego może nastąpić czyjeś uwięzienie, pozbawienie mienia, skazanie na wygnanie. 
Przywileje jedlneńsko-krakowskie nadane przez Jagiełłę w 1430-33. Gwarantowały szlachcie nietykalność osobistą i majątkową. 
Karta praw Wirginii – 1776, stanowiła wzór dla innych deklaracji poszczególnych kolonii, a później stanów amerykańskich. Dokumenty te weszły w skład konstytucji stanowych, ich podłoże ideologiczne stanowiły prawa człowieka oraz teoria umowy społecznej Johna Locke`a, według którego ochrona praw powinna być jednym z zasadniczych celów państwa. 
Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych z 4 lipca 1776. Prawa w postaci pierwszych dziesięciu poprawek wzbogaciły treść Konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1789 roku. 
Francuska Deklaracja praw człowieka i obywatela z 26 sierpnia 1789 roku stała się integralną częścią konstytucji z 1791 roku i późniejszych konstytucji we Francji. 
Stworzyły one podstawy prawne nowoczesnego podejścia do praw człowieka, co zostało upowszechnione przez rewolucję francuską i wojny napoleońskie, znajdując formalne odzwierciedlenie w licznych konstytucjach oraz aktach prawnych poszczególnych państw. W XIX i na początku XX w. uchwalono m.in. zakaz niewolnictwa wydany przez Kongres Wiedeński, uchwalono prawa mniejszości narodowych na kongresie berlińskim, konwencje haskie dotyczące prowadzenia wojny, zakaz nocnej pracy kobiet, również Liga Narodów prowadziła działania na rzecz ochrony praw mniejszości, w jej działalności doszło do umiędzynarodowienia praw człowieka i nadania im prawnego charakteru. 
Polska Konstytucja 3 maja z 1791 roku wprowadzała swobody wyznaniowe dla obywateli oraz nietykalność osobistą mieszczan. Chłopi otrzymali prawo do wolności osobistej dopiero w Konstytucji Księstwa Warszawskiego nadanej w 1807 roku przez Napoleona. 
Początek współczesnego systemu ochrony praw człowieka związany jest z podpisaniem, Karty Narodów Zjednoczonych 26 czerwca 1945 r. Pierwszym kompletnym katalogiem praw człowieka była Powszechna deklaracja praw człowieka, uchwalona 10 grudnia 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. 
5. Prawa obywatelskie i polityczne: 
- Prawo do życia – obowiązek troski o życie każdej osoby, zakazuje umyślnego pozbawiania życia.
- Wolność od tortur – stosowanie tortur jest zbrodnią wojenną, obejmuje zakaz eksperymentów naukowych bez zgody
- Wolność od niewoli, poddaństwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej 
- Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego – zakaz arbitralnego pozbawienia wolności.
- Prawo do sprawiedliwego procesu – prawo do słusznego i publicznego procesu, rozpatrzenia sprawy w rozsądnym czasie, niezawisłego i bezstronnego sądu.
- Prawo do prywatności – poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego, domu, korespondencji.
- Wolność myśli, sumienia, religii i przekonań – tolerancja, zakaz dyskryminacji w dziedzinie religii i przekonań.
- Wolność zrzeszania się – gwarancja niezbędnego dla demokracji pluralizmu.
- Prawo do własności – podstawa wolnej gospodarki rynkowej.
Prawa gospodarcze, socjalne i kulturalne: 
- Prawo do pracy – uprawnienia do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
- Prawa rodziny – prawo rodziny do ochrony i pomocy, prawo matki do szczególnej ochrony przed urodzeniem dziecka.
- Prawa do godnego poziomu życia – prawo do wyżywienia, ubrania i mieszkania.
- Prawo do zdrowia – obowiązek dbałości o zdrowie własne i innych.
- Prawo do nauki – pełny rozwój osobowości człowieka, obowiązek kształcenia na poziomie podstawowym
- Prawa kulturalne – prawo do korzystania z dorobku cywilizacyjnego i do wolności prowadzenia badań naukowych.
6. System ochrony 
Rządowy 
1)       Uniwersalny - ONZ - Podpisanie Karty Narodów Zjednoczonych – 26 Czerwca 1945 
2)       Regionalny 
a)     System europejski – Rada Europy, 4 listopad 1950 – Konwencja o ochronie praw człowieka 
b)     System amerykański – 1948 Amerykańska Deklaracja Praw i Obowiązków Człowieka i Obywatela oraz powołanie Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka 
c)     System afrykański - 9 czerwca 1998 r. Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów Organizacji Jedności Afrykańskiej (OJA) przyjęło Protokół do Afrykańskiej Karty Praw Człowieka i Ludów  
Pozarządowy 
1)       NGO - Helsińska Fundacja Praw Człowieka – organizacja powstała w 1989 z inicjatywy Komitetu Helsińskiego; należy do Międzynarodowej Helsińskiej Federacji na rzecz Praw Człowieka.  
  
7. System ochrony praw człowieka w Polsce 
1. Instytucje państwowe 
a)       sądy powszechne – sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, gospodarczego, pracy. 
b)       Naczelny Sąd Administracyjny – skargi na decyzje administracyjne. 
c)       Trybunał Konstytucyjny – badanie i orzekanie w sprawach dotyczących zgodności z konstytucją ustaw i umów międzynarodowych oraz przepisów prawa wydawanych przez organy państwowe 
d)       Rzecznik Praw Obywatelskich – bada działalność organów administracji państwowej i samorządowej oraz różnych instytucji i organizacji pod kątem zgodności z prawami i wolnościami obywatelskimi 
2. Organizacje pozarządowe w Polsce 
a)       Komitet Helciński w Polsce i Helcińska Fundacja Praw Człowieka – zajmują się zagadnieniami ochrony praw człowieka, podejmują wiele inicjatyw, głównie w sferze monitoringu – proces legislacyjny – i edukacji. W 1991 roku powstała z inicjatywy Komitetu Szkoła Praw Człowieka – adresowana do nauczycieli, funkcjonariuszy policji, żołnierzy, lekarzy i innych grup zawodowych. Członkowie przygotowują programy, podręczniki oraz wykładowców do nauczania o prawach człowieka, a Fundacja zajmuje się działalnością wydawniczą. 
b)       Polskie Stowarzyszenie Amnesty International – funkcjonuje od 1990 roku, obecnie działa kilkanaście grup lokalnych. Odnosi się do Powszechnej deklaracji praw człowieka, podejmowanie działalności edukacyjnej, obrona więźniów sumienia, przeciwstawianie się karze śmierci i torturom, walka o prawo każdego człowieka do sprawiedliwego sądu. 
c)       Polski Czerwony Krzyż – powstała 27 czerwca 1919 roku, szkolenie drużyn sanitarnych, organizowanie honorowego krwiodawstwa oraz kursów ratowniczych. 
d)       Polska Sekcja Międzynarodowej Komisji Prawników – rozwój, umacnianie i ochrona rządów prawa w RP, walka o niezawisłość sądownictwa i zawodów prawniczych.