EKONOMIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

dr Iwona Pawlas

WYKŁAD I 27.09.2010

Integracja; proces gospodarczego scalania (kategoria dynamiczna), istotą integracji jest proces dostosowań i przeobrażeń w strukturze integrujących się podmiotów, w wyniku tych przeobrażeń powstaje spójna i komplementarna struktura całego obszaru.

Warunki niezbędne do tego by proces integracji przebiegł sprawnie:

• Bliskość geograficzna

• Odpowiednio rozwinięta infrastruktura techniczna (transportowa i telekomunikacyjna)

• Komplementarność struktur gospodarczych integrujących się państw (uzupełnianie się), lepiej żeby była rzeczywista (decydujemy się na integracje i w tej chwili się uzupełniamy), lecz wystarczy że będzie potencjalna (w chwili podjęcia decyzji o integracji nie musimy się uzupełniać ale będziemy do tego dążyć)

• Wysoki poziom rozwoju gospodarczego (im wyższy tym lepiej)

• Prointegracyjna polityka państwa (chęć podpisywania umów może przyśpieszyć integrację)

Typy ugrupowań integracyjnych:

• Strefa wolnego handlu

  - wyeliminowanie ceł, barier parataryfowych oraz ograniczeń ilościowych w ramach ugrupowań

  - autonomia w zakresie polityki celnej oraz handlowej w stosunku do państw trzecich

• Unia celna

  - wyeliminowanie ceł, barier parataryfowych oraz ograniczeń ilościowych w ramach ugrupowań

  - ujednolicenie polityki celnej oraz handlowej w stosunku do państw trzecich

• Wspólny rynek

  - unia celna +

  - swobodny wewnętrzny przepływ czynników produkcji

• Unia gospodarcza (ekonomiczna)

  - wspólny rynek +

  - wyeliminowanie barier jakościowych a tym samym rezygnacja z kontroli granicznych

  - wprowadzenie wspólnych polityk na poziomie ugrupowania (m.in. polityka transportowa, przemysłowa, rolna, regionalna B+R), konieczna jest ich unifikacja lub chociaż koordynacja

• Unia gospodarczo-walutowa

  - unia gospodarcza +

  - wspólna waluta

  - wspólny bank centralny prowadzący wspólną politykę monetarną na poziomie ugrupowania

  - wspólna polityka kursu walutowego

• Unia polityczna

  - unia gospodarczo-walutowa +

  - wspólna polityka sensu stricte tj. polityka spraw wewnętrznych, polityka zagraniczna i polityka bezpieczeństwa

Zalety integracji:

• Wyeliminowanie barier dla wymiany towarowej w ramach ugrupowania

• Wyeliminowanie lub ograniczenie działalności o niskiej efektywności

• Efekt kreacji handlu

• Przy głębszych etapach integracji: wyeliminowanie barier dla wewnętrznego przepływu kapitału oraz pracy => intensyfikacja przepływów, bardziej optymalna alokacja czynników wytwórczych

• Większa konkurencja

• Większa konkurencyjność gospodarek integrujących się w otoczeniu międzynarodowym (w długim okresie czasu)

• Wzrost zamożności społeczeństw krajów integrujących się (również w dłuższej perspektywie)

Wady integracji:

• Ograniczenie suwerenności (im głębsza integracja tym większe ograniczenie suwerenności)

• Konieczność uzgodnienia decyzji na forum ugrupowania

• Łatwiejsze i szybsze przenoszenie wahań koniunkturalnych

• Nierównomierne rozłożenie korzyści integracyjnych (partner silniejszy odnosi większe korzyści z integracji)

WYKŁAD II 04.10.2010

Efekt kreacji handlu, wytworzenie się nowych strumieni handlu między krajami członkowskim strefy wolnego handlu lub unii celnej. Towary wytworzone w poszczególnych krajach strefy czy unii zaczynają być traktowane na rynkach innych krajów tejże strefy czy unii preferencyjnie na skutek zniesienia ceł i barier paratarypowych.

Efekt kreacji handlu wystąpi wtedy:

• Kiedy znoszona między krajami strefy czy unii stawka celna jest wyższa od występującej poprzednio między nimi różnicy w kosztach produkcji danego towaru

• Kiedy elastyczność cenowa popytu na ten towar w kraju o wyższych kosztach produkcji jest odpowiednio wysoka

• Kiedy odpowiednio wysoka jest elastyczność cenowa podaży tego towaru, w kraju, w którym jego koszty produkcji są niższe

Efekt przesunięcia handlu, dotyczy handlu pomiędzy krajami strefy wolego handlu lub unii celnej oraz ich handlu z krajami członkowskimi. Polega na zastępowaniu importu określonych towarów spoza strefy czy unii importem tych towarów ze strefy czy unii.

Efekt przesunięcia handlu nastąpi wtedy:

• Kiedy znoszona między krajami strefy czy unii stawka celna jest wyższa od różnicy w kosztach produkcji danego towaru w tych krajach i w krajach trzecich

• Kiedy elastyczność cenowa popytu na ten towar w krajach strefy czy unii importującym go poprzednio krajów trzecich jest odpowiednio wysoka

• Kiedy w pozostałych krajach strefy czy unii, w których produkuje się ten towar, odpowiednio elastyczność cenowa podaży jest odpowiednio wysoka

Efekt ten może być osłabiony lub anulowany jeśli eksporterzy z krajów trzecich do krajów strefy czy unii obniża swe ceny eksportowe. Zdecydują się zaś na to tym bardziej:

• Im silniej ograniczony zostanie ich eksport do krajów strefy czy unii

• Im większe znaczenie ma dla nich rynek danej strefy czy unii i im trudniej znaleźć jest dla niego rynki alternatywne

• Im niższa jest elastyczność cenowa ich podaży na eksport do tej strefy czy unii

Ewolucja integracji w ramach wspólnot europejskich

1951- Traktat Paryski o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (6 państw => Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg)

1952- EWWiS zaczyna funkcjonować

1957- Traktaty Rzymskie o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej oraz Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (6 państw => te co wyżej)

1958- EURATOM i EWG zaczynają funkcjonować

Cele EWG

ogólno ekonomiczne integracyjne

- harmonijny i równomierny rozwój gospodarczy - unia celna => do 1969

- niska inflacja - wspólny rynek => w I poł. lat

- wzrost gospodarczy z uwzględnieniem ochrony środowiska 70. XX w.

- wysokie zatrudnienie

- opieka socjalna

- podniesienie stopy życiowej i jakości życia

01.07.1968- osiągnięcie unii celnej

01.01.1973- przyłączenie Wielkiej Brytanii, Danii, Irlandii

01.01.1981- przyłączenie Grecji

01.01.1986- przyłączenie Hiszpanii, Portugalii

02.1986- Jednolity Akt Europejski podpisany przez 12 państw zakładający utworzenie jednolitego rynku wewnętrznego do 1993 roku ( 4 wolności + wiele różnych polityk wspólnotowych)

1987- JAE wchodzi w życie

Od 1988 roku realizacja wspólnej polityki regionalnej, transportowej, ochrony środowiska i

badawczo rozwojowej.

Od 1993 roku realizacja 4 wolności (swoboda towarów, osób, usług, kapitału) w praktyce tzn.

Jednolity Rynek Wewnętrzny

1992- Traktat z Maastricht (Traktat O Unii Europejskiej) zakładający utworzenie do 1997 roku unii gospodarczo-walutowej a w dalszej perspektywie również unii politycznej

Trzy filary I- Wspólnoty Europejskie

II- Polityka zagraniczna i bezpieczeństwo

III- Sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości

01.01.1995- przyłączenie Austrii, Szwecji, Finlandii

1999- 11 krajów (15- W. Brytania, Dania, Szwecja, Gracja) tworzy unię gospodarczo-walutową=> euro w obiegu bezgotówkowym

WYKŁAD III 11.10.1010

Traktatowe wymogi przystąpienia do Unii Europejskiej:

• Kraj jest członkiem UE

• Realizuje kryteria konwergencji

• Jest zakwalifikowany przez Komisję Europejską

• Stabilizuje kurs swej waluty co najmniej przez dwa lata w ERM (Exchange Rate Mechanism)

• Posiada niezależny od rządu i parlamentu Narodowy Bank Centralny

Kryteria konwergencji z Maastricht

• Kryteria monetarne

1. Stopa inflacji nie przekraczająca o więcej niż 1,5 punktu procentowanego średniej stopy inflacji z trzech krajów o najniższym wskaźniku inflacji

2. Nominalna długoterminowa stopa procentowa nie wyższa o więcej niż 2 punkty procentowe od średniej nominalnej długoterminowej stopy procentowej w trzech krajach o najniższym wskaźniku inflacji

• Kryteria fiskalne

1. Deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB

2. Dług publiczny nie wyższy niż 60% PKB

   - państwa mogą przystąpić do UE mając więcej niż 60% długu ale gdy jest to tendencja ustabilizowana lub malejąca

• Kryterium stabilności kursu walutowego

  Przynależność do Europejskiego Systemu Kursowego (ERM I) i stabilizowanie kursu waluty przez okres 2 lat, tak aby wahania od kursu centralnego były nie większe niż +/- 2,25%

Kalendarium Unii Gospodarczo-walutowej

1990-1993- liberalizacja przepływu kapitału

1994-połowa 1998- dochodzenie do kryteriów konwergencji i przygotowanie instytucjonalne

Czerwiec 1998- powstaje Europejski Bank Centralny

31.12.1998- ustalenie nieodwracalnie kursów 11 walut wchodzących do UGW w stosunku do euro

01.01.1999- euro staje się jedynym legalnym środkiem płatniczym na terenie euro landu

01.01.1999-31.12.2001- tzw. okres bezgotówkowy

- w obiegu gotówkowym występują tylko banknoty i monety 11 krajów

UGW

- euro w obiegu bezgotówkowym

- zasada „braku nakazu i braku zakazu”

- nie ma obowiązku podwójnych cen

- sklepy, restauracje musza jasno zadeklarować czy przyjmują zapłatę

czekiem bądź karta w euro

- można zażądać przeliczenia stanu konta na euro (operacja odwrotna nie

jest możliwa)

- koncerny międzynarodowe i firmy użyteczności publicznej od początku

1999 przestawiają się na euro

- dług państwa przeliczony na euro

01.01.2001- Grecja po spełnieniu kryteriów konwergencji wchodzi do strefy euro

01.01.2002- euro wchodzi do obiegu gotówkowego

01.03.2002- ostateczne wycofanie banknotów i monet krajów UGW z obrotu

2007- wejście Słowenii do UGW

2008- wejście Malty i Cypru do UGW

2009- wejście Słowacji do UGW

2011- wejście Estonii do UGW

Konsekwencje wprowadzenia wspólnej waluty w UE

• Wewnętrzne

  - podzielenie Jednolitego Rynku Wewnętrznego na dwa kręgi, w pierwszym realizowana jest

  Unia Gospodarcza, a w drugim Unia Gospodarczo- Walutowa; w ob. Różna jest

  intensywność konkurencji

  - ograniczenie suwerenności w zakresie kształtowania kursu, protekcji rynku narodowego

  każdego kraju członkowskiego, stopy procentowej oraz wielkości deficytu budżetowego

  - w trzeciej fazie UGW, która realizowana jest od 01.01.1999 następuje rozdzielenie realizacji

  kryteriów fiskalnych od monetarnych. Pierwsze zależą od polityk narodowych krajów

  członkowskich, drugie od polityk na szczeblu EBC.

  - wspólna waluta sprzyja redukcji narodowych rezerw walutowych co zwiększa możliwości

  inwestycyjne

  - wspólna waluta wpływa na synchronizację zróżnicowanych cykli koniunkturalnych w krajach

  członkowskich UE

• Zewnętrzne

  - tworzą drugą walutę międzynarodową, której rynek wielkością odpowiada rynkowi USA.

  zdejmuje to część presji jakiej był dotychczas poddawany dolar amerykański; wpływa to

  na stabilizacje międzynarodowego systemu walutowego

  - stabilizuje światowy rynek walutowy przez wymuszanie zachowań naśladownictwa w

  krajach związanych z rynkiem UE; dotyczy to polityki kursowej i polityki gospodarczej

  - jest elementem polityki liberalizacji wymiany międzynarodowej

  - sprzyja intensyfikacji wymiany międzynarodowej i transferu kapitału

  - zmienia dostęp do UE krajów stowarzyszonych oraz zmienia warunki członkowstwa dla

  krajów kandydackich

Korzyści z wprowadzenia euro

• Mikroekonomiczne

  - zmniejszenie ryzyka walutowego

  - zmniejszenie kosztów transakcyjnych (przed wprowadzeniem euro w gospodarce

  europejskiej dokonywano transakcji wymiany walut o równowartości 7,7 bln USD,

  ponosząc przy tym koszty= 12 mln USD= 0,4% PKB UE)

  - zwiększenie przejrzystości cen=> wyraźniejsze różnice cen i płac=> nasilenie konkurencji

  - pogłębienie rynków finansowych (wcześniej papiery wartościowe poszczególnych państw

  członkowskich były notowane na giełdach w walutach krajowych=> utrudnienie w

  orientacji co do faktycznych cen=> fragmentacja rynków finansowych=> ograniczenie

  liczby wykonywanych transakcji przez inwestorów zagranicznych)

• szersze korzyści ekonomiczne

- zwiększenie stabilności makroekonomicznej (ograniczenie inflacji)

- obniżenie stóp procentowych

- reforma strukturalna (ścisłe ograniczenie dotyczące polityki budżetowej, stabilizacja

finansów publicznych)

- status waluty rezerwowej

Koszty wprowadzenia euro

• koszty przejścia

  - dostosowanie do nowej waluty instytucji publicznych i prywatnych w strefie euro i na całym

  świecie (cenniki, faktury, etykiety, druki, formularze biurowe, listy płac, rachunki

  bankowe, bazy danych, automaty, bankomaty, kasy, programy komputerowe) = 1% PKB

  eurolandu

• utrata miejsc pracy

  - związana z ograniczeniem działalności banków w zakresie wymiany walut, operacji arbitrażu

  obligacjami, dokonywania transakcji walutowych i stosowania instrumentów

  hedgingowych

• koszty utraconych możliwości

  - pieniądze wydane na dostosowanie do nowej waluty można było przeznaczyć na reformę

  UE, rozwiązanie problemu bezrobocia, opiekę społeczną

WYKŁAD IV 18.10.2010

Sześć głównych zasad dotyczących budżetu UE

• zasada jedności; oznacza, że dochody i wydatki Wspólnoty muszą być określone w jednym

  momencie

• zasada uniwersalności; stanowi, ze dochody budżetowe nie mogą być przypisane do

  konkretnych pozycji po stronie wydatków budżetowych. Dodatkowo, zgodnie z tą zasadą

  wszystkie dochody i wydatki muszą być przypisane do konkretnego roku budżetowego

• zasada jednoroczności; określa, że operacje budżetowe są odnoszone do danego roku

  budżetowego. W ten sposób kontrole działań podejmowanych przez Wspólnoty jest

  łatwiejsza. Wspólnoty muszą pogodzić z tą zasadę z faktem podejmowania wieloletnich

  działań. Stąd dwie perspektywy określone w budżecie jako: zobowiązania i płatności

• zasada równości dochodów i wydatków; wymaga by dochody dla danego roku finansowego

  pokrywały płatności założone na ten rok. Nie dopuszcza się bowiem pożyczek.

• zasada specyfikacji wydatków; oznacza, że niezbędne jest przypisanie poszczególnych kwot

  do konkretnych celów w celu wyeliminowania niejasności zarówno na etapie autoryzacji,

  jak i wykonawstwa

• szacunkowa wartość dochodów i wydatków budżetu wyrażona jest w euro, mimo że część

państw członkowskich pozostaje poza UGW

W procesie uchwalania budżetu udział biorą trzy główne organy UE:

• Komisja Europejska

• Rada UE

• Parlament Europejski

Budżet realizuje na własną odpowiedzialność Komisja Europejska. Kontrola wykonania budżetu jest prowadzona przez Europejski Trybunał Obrachunkowy, Radę UE, Parlament Europejski.

Dochody wspólnotowego budżetu pochodzą z następujących źródeł:

• Tradycyjne dochody własne

  - są częścią budżetu wspólnotowego począwszy od 1 stycznia 1970

  - składają się na nie opłaty celne, które są pobierane zgodnie z ogólnie przyjętymi taryfami

  celnymi przy ruchu towarowym z krajami trzecimi oraz podatki rolne, czyli opłaty

  uiszczone przy imporcie produktów rolnych z krajów nie należących do Wspólnot

  Europejskich

  - obecnie odpowiadają one 12% wszystkich przychodów

• Przychody VAT

  - zasilają budżet wspólnoty od 1977

  - od tego czasu państwa członkowskie były zobowiązane do przekazania około 1% wpływów

  Z tytułu podatku od wartości dodanej pobieranego w swoim kraju=> obecnie jest to

  0,35% opłat pobieranych jako VAT

  - VAT obecnie stanowi ok. 14% całego budżetu UE

• Składki członkowskie (przychody z DNB)

  - od 1988

  - oparte na dochodzie narodowym brutto krajów członkowskich

  - celem wprowadzenia dodatkowego źródła dochodu było zwiększenie wydatków budżetu

  związku z rozszerzonym wachlarzem polityki i programów realizowanych na poziomie

  ugrupowania

  - obecnie opłaty oparte na DNB stanowią około 72-73% wszystkich dochodów budżetu UE

• Inne źródła

  -obecnie stanowią ok. 1% wpływów budżetu UE

  - są to podatki pracowników zatrudnionych na płaszczyźnie unijnej, kary pieniężne pobierane

  przez Komisję Europejską od przedsiębiorstw naruszających zasady wolnej konkurencji

  oraz zyski z roku poprzedniego

Kategorie wydatków ujętych w budżecie

Od 1988 budżet UE tworzony jest w oparciu o tzw. Ramowy Plan Finansowy. Dotychczas

powstały cztery takie plany:

- na lata 1988-1992 (Pierwszy pakiet J. Delorsa)

- na lata 1993-1999 (Drugi pakiet J. Delorsa)

- na lata 2000-2006 (Stworzony w ramach dokumentu Agenda 2000)

- na lata 2007-2013

Wydatki UE do 2006 roku Udziały w %

1. Rolnictwo 47%

2. Fundusze strukturalne i fundusz spójności 37%

3. Polityka wewnętrzna 6%

4. Akcje zewnętrzne 5%

5. Administracja 5%

Trwały wzrost podzielony jest na dwa oddzielne, choć wzajemnie zazębiające się obszary:

• konkurencyjność dla wzrostu i zatrudnienia obejmujący wydatki na badania i innowację, edukację i szkolenia, sieci transeuropejski, rynek wewnętrzny i polityki z nim związane

• spójność dla wzrostu i zatrudnienia mający na celu zwiększenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów, uzupełnienie strategii trwałego rozwoju i wsparcie współpracy międzynarodowej

Zarządzanie rozwojem i zachowaniem zasobów naturalnych obejmuje wspólną politykę rolna i wspólną politykę w zakresie rybołówstwa, rozwój obszarów wiejskich oraz działania w zakresie ochrony środowiska (w tym program Natura 2000)

Unia Europejska jako globalny partner skupia wszystkie akcje zewnętrzne, włączając instrumenty przedakcesyjne, Europejski Fundusz Rozwoju oraz rezerwy

WYKLAD V 25.10.2010

Wspólna Polityka Rolna to jedna z pierwotnych polityk WE. Jej podstawy zapisano już w Traktacie Rzymskim w 1957 roku. Określono wówczas jej cele. Sformułowano je następująco:

• zwiększenie produktywności rolnictwa poprzez wspieranie postępu technicznego i optymalne wykorzystanie czynników produkcji

• zapewnienie zadawalającego standardu życiowego społeczności wiejskiej przez wzrost dochodu per capita

• stabilizacja rynków

• zapewnienie dostępności towarów rolno-spożywczych

• zapewnienie konsumentom możliwości zakupu żywności po rozsądnych cenach

Wspólna Polityka Rolna wykorzystuje dwa typy instrumentów a mianowicie; politykę kontroli rynku oraz politykę strukturalną.

Polityka kontroli rynku obejmuję:

• działania regulujące, w tym: powołanie organu interwencyjnego, zasady konkurencji i zasady prowadzenia wymiany z zagranicą

• politykę cenową, która polega na ustaleniu cen minimalnych w oparciu o możliwie obiektywne kryteria

• fundusz dla wypłaty cen gwarantowanych

Instrumenty rynkowe składające się na WPR można podzielić na:

• środki interwencji wewnętrznej - środki ochrony zewnętrznej

  - ustalenie cen interwencyjnych - cła

  - zakupy interwencyjne - importowane opłaty

  - składowanie nadwyżek wyrównawcze

  - subwencje eksportowe

  - kontyngenty

  - normy techniczne

  - przepisy sanitarne

  - standardy

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej

1. Zasada jedności rynku; artykuły rolno-spożywcze mogą przekraczać granice wewnętrzne UE bez żadnych przeszkód (takich jak cła, ograniczenia ilościowe, normy techniczne, ograniczenia jakościowe)

2. Zasady preferencji Wspólnoty; pierwszeństwo zbytu na rynku WE mają artykuły rolno-spożywcze wyprodukowane w krajach WE

3. Zasada solidarności finansowej; wszystkie państwa WE solidarnie ponoszą koszty prowadzenia WPR, bez względu na to jaki jest aspekt rzeczowy i geograficzny wykorzystania tych środków

4. Zasada współdziałalności producentów; cena minimalna gwarantowana jest tylko do pewnego górnego pułapu tzn. progu gwarancji

1991 rok- projekt reformy CAP- R. MacSharry

Realizację tego etapu reform zapoczątkowano w 1993 roku. Określono wówczas nowe cele

WPR, akcentujące cele ogólnogospodarcze, a nie funkcje produkcyjne rolnictwa. I tak za cele

WPR uznano:

• zrównoważenie rynków rolnych UE

• poprawę konkurencyjności unijnego rolnictwa

• ekstensyfikację gospodarowania w celu ochrony środowiska i zmniejszenia nadwyżek

rolnych

• zachowanie niezbędnej liczby gospodarstw domowych

Zgadnie z założeniami reformy R. MacSharr’ego zastosowano środki zaradcze:

• wyłączenie gruntów rolnych spod upraw

• obniżka cen gwarantowanych

• zalesienie użytków rolnych

• wcześniejsze emerytury rolnicze

W styczniu 2003 roku Komisja Europejska wystąpiła z propozycją reformy WPR. Wytyczne dotyczące przyszłości WPR przyjęte w 2003 roku:

1. Założenie zniesienia znacznej części dotacji finansowych uzależnionych od rozmiaru upraw bądź produkowanej żywności. Mają one być zastąpione przez jednolitą bezpośrednią płatność dla rolników (JPG- Jednolita Płatność na Gospodarstwo). Jednolita postność rolna ma być szacowana dla każdego gospodarstwa na podstawie sum referencyjnych z lat 2000-2002. Ma ona zastąpić większość płatności w ramach wspólnych organizacji rynków rolnych.

2. Przyznawanie jednolitej płatności rolnej oraz innych płatności miałyby być uzależnione od dobrego jakościowo zarządzania gospodarstwem, przestrzegania norm ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności, zdrowia roślin i zwierząt

3. Redukcja dotacji dla danych obszarów rolnych w celu pozyskania dodatkowych środków na rozwój obszarów wiejskich i finansowanie dalszych reform.

WYKŁAD VI 08.11.2010

Wspólna polityka regionalna

1. Polityka Strukturalna

2. Polityka Spójności

3. Inicjatywy Wspólnoty

Polityka Strukturalna

• od 1988

• na mocy zapisów jednolitego Aktu europejskiego

• realizowana przy pomocy 4 funduszy strukturalnych

• skierowana do regionów w krajach członkowskich WE/UE, które spełniają określone warunki

Cechy Polityki Strukturalnej na lata 2000-2006

1. Pomoc regionom zapóźnionym tj. regionom, w których PKB per capita < niż 75% średniego PKB per capita w UE oraz pomoc regionom o bardzo niskiej gęstości zaludnienia (< niż 8 osób /km²).

2. Pomoc regionom przewyższającym trudności strukturalne (tj. regionom, w których dominuje przemysł schyłkowy wymagający restrukturyzacji => górnictwo, hutnictwo, przemysł włókienniczy oraz stoczniowy).

3. Pomoc nakierowana na przeciwdziałanie bezrobociu, adresowana so regionów, gdzie stopa bezrobocia >110% średniej stopy bezrobocia w UE.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

• infrastruktura

• inwestycje nacelowane na kreowane nowych lub zachowanie starych miejsc pracy

• wspiera lokalne inicjatywy rozwojowe

• wspiera aktywność małych i średnich przedsiębiorstw

• finansuje B+R i nowe technologie

Europejski Fundusz Socjalny

• szkolenia i porady zawodowe dla pracowników zagrożonych bezrobociem i bezrobotnych

• szkolenia nauczycieli, instruktorów, urzędników

• oddziałuje na jakość i ilość kapitału ludzkiego zaangażowanego w badania, naukę, technologie

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych

• konwersja, dywersyfikacja, reorientacja i dostosowanie potencjału produkcyjnego wsi

• promocje i inwestycje w jakości towarów rolnych i leśnych

• rozwój i poprawa wiejskiej infrastruktury

Instrument Finansowy Wspiera Rybołówstwo

• rozwój infrastruktury rybackiej

• przeorientowanie struktury społeczno-gospodarczej na terenie objętym rybołówstwem

Zasady polityki strukturalnej

1. Zasada koncentracji; skupienie maksymalnej części środków Unii w regionach znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji

2. Zasada partnerstwa; współdziałanie pomiędzy Komisją Europejską a odpowiednimi władzami publicznymi na szczeblu krajowym, regionalnym, lokalnym

3. Zasada programowania; skupienie się na trwałym rozwiązywaniu problemów danego regionu z uwzględnieniem wieloletniego horyzontu czasowego i planowania

4. Zasada dodatkowości; (uzupełniania, ko-finansowania, współfinansowania) polega na uzupełnianiu funduszy UE środkami poszczególnych państw. Oznacza to, że UE nigdy nie finansuje projektu w 100%

Polityka Spójności

• jeden fundusz tj. Fundusz Spójności In. Fundusz Kohezji

• działa na mocy zapisów Traktatu z Maastricht

• początkowo zakładano, że będzie realizowana w latach 1993-1999

• do uzyskania pomocy z Funduszu Spójności uprawnione są kraje, w przypadku których PKB per capita jest mniejszy niż 90% średniego PKB per capita w UE

• pierwotnie z Funduszu Spójności korzystały 4 kraje: Grecja, Hiszpania, Irlandia, Portugalia

• Fundusz Spójności współfinansuje inwestycje z zakresu ochrony środowiska oraz infrastruktury transportowej (tylko projekty o wartości powyżej 10mln euro, projekty o zasięgu krajowym, akceptacja projektu w Komisji Europejskiej)

• Obowiązuje zasada współfinansowania tj. UE nigdy nie daje 100% środków potrzebnych na realizacje projektu

Inicjatywy Wspólnotowe

EQUAL; program mający na celu znalezienie przejawów dyskryminacji i nierówności na rynku pracy

(zwłaszcza między kobietami i mężczyznami) oraz promujący integrację społeczną i

zawodową imigrantów

INTERREG III; program dotyczący wzmocnienia współpracy transgranicznej, międzyregionalnej i

międzynarodowej. Ma służyć zrównoważonemu rozwojowi i integracji całego terytorium

UE

URBAN; działa w ramach projektów mających na celu rozwój infrastruktury miast europejskich

powyżej 100 tys. Mieszkańców. Miasta ubiegające się o pomoc musi cechować wysokie

bezrobocie, mała aktywność ekonomiczna, duża liczba imigrantów lub mniejszości

etnicznych, zdegradowane środowisko lub wysoka przestępczość

LEADER +; wspomaga wdrożenie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich, ułatwia

współpracę międzyregionalną i międzynarodową tych terenów. Skierowany jest do

„lokalnych grup działania”, czyli związków publiczno-prywatnych działających na rzecz

swojego środowiska

Koszty kwalifikowane; takie rodzaje kosztów związanych z wykonaniem danego projektu, które

podlegają refundacji, ze środków unijnych

Przykład:

• Cena maszyny zakupionej przez firmę w ramach realizacji projektu umożliwiającego po

innowacyjności produkcji i stworzenie miejsc pracy.

• Nie są kosztem kwalifikowanym odsetki od kredytu zaciągniętego przez firmę na dofinansowanie zakupu tej maszyny.

Cele

1. Konwergencja; wspieranie wzrostu i tworzenie nowych miejsc pracy w państwach i regionach najbiedniejszych oraz regionach tzw. efektu statystycznego (pomoc dla regionów z nowych państw członkowskich z PKB per capita mniejszym od 75% średniego PKP per capita oraz przejściowa pomoc dla regionów spełniających ten warunek przed poszerzeniem UE na wschód)

2. Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie; wspieranie zmian strukturalnych w regionach nie kwalifikujących się do uzyskania pomocy w ramach celu 1 oraz wspieranie zmian na rynku pracy

3. Europejska współprac regionalna; wspieranie terytorialnej konkurencyjności oraz promowanie harmonijnego i zrównoważonego rozwoju terytorium UE- beneficjentami będą wewnętrzne i zewnętrzne regiony graniczne

Ograniczenie liczby funduszy do trzech:

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

• Europejski Fundusz Społeczny

• Fundusz Spójności

Rezygnacja z kontynuacji Inicjatyw Wspólnotowych: EQUAL, INTERREG, LEADER, URBAN, na rzecz włączenia ich specyficznych dziedzin wsparcia do trzech nowych celów.

WYKŁAD VII 15.11.2010

Droga upominania się o pomoc dla regionów, przez kraje członkowskie:

1. Komisja Europejska określa priorytety polityki regionalnej

2. Państwo członkowskie przedstawia regiony do pomocy

3. Komisja Europejska dokonuje przeglądu i akceptuje regiony do pomocy

4. Państwo członkowskie przygotowuje Plan Rozwoju

5. Obustronne negocjacje

6. Komisja Europejska opracowuje Ramowy Program Wsparcia Wspólnot

7. Państwo członkowskie uruchamia Program Operacyjny

Pieniądze z UE dla Polski na lata 2004-2006 (w mld euro)

• Fundusz Spójności - 4,2

• Fundusze Strukturalne - 8,3

  w tym; Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - 5

  Europejski Fundusz Spójności - 2

  Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - 1,2

  Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa - 0,2

• Inicjatywy Wspólnotowe – 0,4

  w tym; Interreg - 0,2

  Equal - 0,1

Budżety Programów Operacyjnych na rok 2004-1006 (w mld euro)

• Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - 3

• Sektorowy Program Operacyjny (SPO) Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw - 1,3

• SPO Transport - 1,2

• SPO Pomoc Techniczna - 0,03

• SPO Rozwój Zasobów Ludzkich - 1,5

• SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich - 1,2

• SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb - 0,05

Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego- tryb rozpatrywania wniosków

Beneficjent pomocy

Wnioskuje o dofinansowanie projektu

Przyjmowanie wniosków- Urząd Marszałkowski

Ocena formalna wniosków- Urząd Marszałkowski

Ocena techniczna i merytoryczna wniosków- Panel ekspertów

Rekomendacja wyboru projektów- Regionalny Komitet Sterujący

Wybór projektów- Zarząd Województwa

Podpisanie umowy z beneficjentem- Wojewoda

Instytucja pośrednicząca (wydzielony rachunek służący rozliczeniom z beneficjentem w oddziałach okręgowych NBP) – Urząd Wojewódzki (miejsce przewalutowania środków)

Ocena projektu przez panel Ekspertów

Kryteria brane pod uwagę przy ocenie projektów:

• spójność projektu z celami działania programu operacyjnego

• wpływ projektu na zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej obszaru objętego projektem oraz stworzenie warunków do wzrostu zatrudnienia

• trudność projektu oraz wykonalność instytucjonalna

• wskaźniki osiągnięcia celów projektu

• wykonalność techniczna

• wskaźniki ekonomiczne i finansowe

• wpływ na politykę ochrony środowiska, równych szans społeczeństwa informacyjnego

po dokonaniu oceny tworzona jest tzw. Lista rankingowa tj. uszeregowanie projektów według kryterium przyznanych punktów. Aby znaleźć się na liście, projekt musi otrzymać min 60% punktów.

Program Operacyjny na lata 2007-2013 około 67 mld (w mld euro)

• 16 regionalnych Programów Operacyjnych – 16,6 EFRR

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – 27,9 EFRR i FS

• PO Innowacyjna Gospodarka – 8,3 EFRR

• PO Kapitał Ludzki – 9,7 EFS

• PO Rozwój Polski Wschodniej – 2,3 EFRR

• PO Pomoc Techniczna – 0,5 EFRR

• Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 0,7 EFRR

Swobodny przepływ osób

1. Swobodny przepływ pracowników (siły roboczej)

2. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej

Ad. a) Zakres podmiotowy

Postanowienia traktatu mają zastosowanie:

• osób obecnie zatrudnionych

• osób zatrudnionych, poszukujących innej pracy

• osób bezrobotnych, które są zdolne do pracy i wcześniej pracowały

• osób niezdolnych do pracy z powodu choroby lub wypadku spowodowanego podczas zatrudnienia w państwie przyjmującym

• emerytów, którzy uzyskali uprawnienia emerytalne zgodnie z ustawodawstwem państwa przyjmującego

Ze swobodnego przepływu pracowników wyłączona zastała kategoria osób zatrudnionych w administracji publicznej

• państwo członkowskie może uzależnić dostęp do zatrudnienia w administracji publicznej od posiadania obywatelstwa tego państwa

Członkowie rodziny pracownika (małżonek, zstępni poniżej 21 roku życia lub pozostający na utrzymaniu pracownika wstępni lub rodzice małżonka zależni od pracownika), bez względu na obywatelstwo, mają prawo pobytu w państwie członkowskim; jest to korzyść socjalna.

Zakres przedmiotowy= treść swobodnego przepływu pracowników

Pracownicy mają następujące prawa:

• prawo do opuszczenia terytorium państwa wysyłającego (zakaz wiz wyjazdowych) i wjazdu do kraju przyjmującego (zakaz wiz wjazdowych)

• prawo do pobytu w państwie przyjmujący oraz prawo do poruszania się po terytorium państwa przyjmującego, za zasadach, jakie obowiązują przy zatrudnieniu pracowników krajowych; jeżeli osoba przebywa na terytorium państwa przyjmującego powyżej 3 miesięcy musi uzyskać kartę pobytu=> musi przedstawić zaświadczenie o zatrudnieniu

• prawo do wyjazdu z państwa przyjmującego po zakończeniu zatrudnienia

• prawo dostępu do zatrudnienia na takich samych warunkach jakie obowiązują w odniesieniu do pracowników krajowych

• prawo do równego traktowania podczas zatrudnienia (płace i inne warunki)

Członkowie rodziny pracownika mają takie same prawa jak pracownik, ale ich istnienie jest uzależnione od istnienia tych praw u pracownika i od trwania więzi z pracownikiem.

WTKŁAD VIII 06.12.2010

Swobodny przepływ usług

Zakres podmiotowy, swoboda świadczenia usług dotyczy:

• osób fizycznych

• osób prawnych

• podmiotów bez osobowości prawnej

Usługodawcy lub usługobiorcy przebywają na terenie innego państwa tylko przejściowo w celu wyświadczenia danej usługi lub skorzystania z niej.

Formy przepływu usług:

• bierna; usługodawca przemieszcza się do innego kraju członkowskiego celem wyświadczenia usługi

• bierna; usługobiorca przemieszcza się do innego państwa członkowskiego celem skorzystania z usługi

• korespondencyjna; usługodawca i usługobiorca pozostają w różnych państwach członkowskich, a przemieszcza się sama usługa

Zakres podmiotowy= treść swobodnego przepływu usług

Zasada równego traktowania: usługodawca i usługobiorca mają świadczyć usługi i korzystać z usług

na takich warunkach jakie państwo przyjmujące stosuje wobec własnych obywateli.

Ale:

Bariery w zakresie świadczenia danego rodzaju usług w celu ochrony interesów publicznych np. konieczność uzyskania licencji lub zezwolenia ze strony organu państwa przyjmującego => dotyczy zawodu lub działalności regulowanej (np. zawód adwokata).

Obowiązuje zasada proporcjonalności ograniczeń działalności tj. rodzaj ograniczenia musi być współmierny i proporcjonalny do celów, które ma chronić.

Swobodny przepływ kapitału, zakres stosowania

Swobodny przepływ kapitału sensu largo obejmuje:

• zakaz ograniczeń przepływu kapitału sensu stricte (inwestycji)

• zakaz ograniczeń przepływu płatności

Zakazy te:

• odnoszą się do wzajemnych stosunków między państwami członkowskimi

• obowiązują względem państw trzecich

UWAGA!

Jest to jedyna swoboda adrowana również do państw trzecich.

Cele swobodnego przepływu kapitału:

• element konieczny dla utworzenia rynku wewnętrznego

• element niezbędny do realizacji unii gospodarczo- walutowej

• w zakresie polityki inwestycyjnej i kredytowej element konieczny dla optymalnej alokacji produkcji

Swoboda przepływu towarów

• zniesienie ceł i barier parataryfowych

• zniesienie ograniczeń ilościowych

• zniesienie kontroli granicznych

• harmonizacja lub wzajemna akceptacja norm i przepisów

• harmonizacja podatków

Wspólnotowe prawo konkurencji obejmuje:

1. Reguły skierowane do przedsiębiorstw

2. Reguły konkurencji skierowane do państwa (pomoc publiczna)

Ad. 1. Przepisy w tym obszarze skierowane są do przedsiębiorców (podmiotów prywatnych bądź

państwowych), których działania mają na celu ograniczenie lub eliminację konkurencji.

• zakaz porozumień antykorupcyjnych między przedsiębiorcami (art. 85 Traktatu Rzymskiego)

• zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku (art. 86 Traktatu Rzymskiego)

• zasady prewencyjnej kontroli koncentracji rynkowej w wymiarze wspólnotowym (rozporządzenie Rady 4064/89/EWG)

• reguły konkurencji dla sektora transportu uwzględniające jego specyfikę oraz możliwości stosowania wyłączeń grupowych i indywidualnych od zakazu porozumień antykorupcyjnych

Ad. 2. W Unii Europejskiej obowiązuje ogólny zakaz udzielania pomocy publicznej. Od tej zasady

istnieją jednak odstępstwa, dzięki którym pomoc państwa w EU jest stosowana.

Cel regulacji:

Niedopuszczenie do zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym wspólnoty.

Istniejące w tej dziedzinie wyłączenia dotyczą jedynie (pod pewnymi warunkami):

• pomocy socjalnej

• pomocy na naprawy szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi

• pomocy przeznaczonej na rozwój regionalny

• pomocy na wspieranie realizacji ważnych projektów ogólnoeuropejskich

• pomocy przeznaczonej na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego

Można wyróżnić podstawowe kategorie pomocy publicznej:

1. regionalna

Pomoc regionalna ma na celu długookresowe pobudzenie rozwoju obszarów charakteryzujących się poziomem produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca niższym nią75% średniego poziomu produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca we Wspólnotach Europejskich. Obszary te mają być wskazane przez Radę Ministrów. Rada Ministrów wskaże również szczegółowe warunki udzielania pomocy regionalnej oraz rodzaje kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocy.

1. sektorowa

Pomoc udzielana dla sektora hutniczego, włókienniczego, górniczego, stoczniowego

1. horyzontalna

Pomoc ta może być udzielona wyłącznie przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji

ekonomicznej, w celu przywrócenia długookresowej zdolności konkurowania na rynku.

Pomoc horyzontalna jest udzielana na:

• restrukturyzacje przedsiębiorstwa oraz pomoc doraźną

• prace badawczo- rozwojowe

• utrzymanie poziomu zatrudnienia lub utworzenie nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach

• rozwój małych i średnich przedsiębiorstw

• Ochrona środowiska

• Szkolenia na potrzeby określonych przedsiębiorców, bezpośrednio związane z rozwojem ich przedsiębiorstw

Akty prawne UE

1. Rozporządzenia

   - najważniejsze akty prawne

   - mają charakter wiążący

   - wywierają największy wpływ na krajowy porządek prawny

   - mają zasięg ogólny i bezpośredni tj. stosuje się je we wszystkich państwach członkowskich i

   nie podlegają procesowi transpozycji do narodowych systemów prawnych

   - obowiązują tak samo jak prawo krajowe

   - rozporządzenia najwyższej rangi wydaje Rada UE i Parlament Europejski

   - rozporządzenia wykonawcze (niższej rangi) wydaje Rada UE komisja Europejska

2. Dyrektywy

   - wiążące akty prawne adresowane do wszystkich państw członkowskich

   - nie mają charakteru normatywnego, czyli są prawnie wiążące tylko w odniesieniu do celu,

   który określa (wyznaczają termin osiągnięcia celu)

   - wymagają transpozycji do narodowych systemów prawnych

   - pozostawiają swobodę wyboru środków służących osiągnięciu celu

   - pozwalają uwzględnić miejscowe warunki prawne

   - mniej niż rozporządzenia ingerują w narodowe systemy prawne

   - obowiązki i prawa dla obywateli wynikają z dyrektywy po jej włączeniu do systemu

   przepisów krajowych

   - dyrektywy wydaje Rada UE wraz z Parlamentem, Rada samodzielnie

3. Decyzje

   - akty zindywidualizowane

   - dotyczą konkretnych przypadków

   - nie mają charakteru prawotwórczego

   - decyzje w stosunku do państw członkowskich wydaje Rada UE

   - decyzje w stosunku do osób prawnych i fizycznych wydaje Komisja

4. Zalecenia i opinie

   - służą instytucją wspólnotowym do wyrażania stanowiska w określonych kwestiach i do postulowania działań

   - nie są wiążące dla adresata

   - zalecenia wydaje Komisja (czasem Rada)

   - opinie wydaje Komitet Regionów i Komitet Ekonomiczno- Społeczny

WYKŁAD IX 13.12.2010

Podstawy prawne Wspólnej Polityki Handlowej:

Art. 131-134 oraz art. 300 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej.

Cele Wspólnej Polityki Handlowej:

• przyczynianie się do harmonijnego rozwoju handlu światowego

• obniżenie barier celnych

• stopniowa likwidacja przeszkód o wymiarze międzynarodowym

• zwiększenie się konkurencyjności przedsiębiorstw w państwach członkowskich

Dziedziny objęte jednolitymi zasadami Wspólnej Polityki Handlowej:

• zmiany taryf celnych

• zawieranie układów celnych i handlowych

• polityka eksportowa

• handlowe środki ochronne podejmowane w przypadku dumpingu

Wykorzystywane instrumenty w zakresie Wspólnej Polityki Handlowej:

• taryfowe instrumenty ochrony rynku

• pozataryfowe instrumenty ochrony rynku

• środki ochrony uwarunkowanej

• środki polityki eksportowej na szczeblu wspólnotowym

Taryfowe instrumenty ochrony rynku:

1. Wspólna taryfa celna

   - stosowana w handlu z państwami trzecimi

   - pierwotnie ustalona na podstawie średniej arytmetycznej taryf krajów członkowskich

   - obecnie aktualizowana corocznie

   - jej nowa wersja jest publikowana w „Dzienniku Urzędowym UE” we wrześniu lub

   październiku każdego roku

   - to zestawienie listy kilkunastu tysięcy produktów i odpowiadających im stawek cła

   importowego

   - jest to podstawowa lista ceł stosowanych w kontaktach z krajami korzystającymi z KNU

   ( Klauzuli Najwyższego Uprzywilejowania) tj. z krajami WTO

   - występują tu zarówna cła ad valorem (od wartości), cła specyficzne, cła mieszane

   - klasyfikacja towarów jest rozwinięciem nomenklatury scalonej (Combined Nomenclature-

   CN)

   - w praktyce stosowana jest od 1988 roku Zintegrowana Taryfa Celna Wspólnot Europejskich

   TARIC

   - ramy proceduralne dla stosowania Wspólnej Taryfy Celnej określa Wspólnotowy Kodeks

   Celny wprowadzony w 1994 roku

2. Jednolity dokument administracyjny (Single Administratic Documents- SAD)

   - od 1988 zastąpił wszystkie wcześniej używane dokumenty

   - uprościł dokumenty celne w handlu wewnątrz wspólnotowym przed utworzeniem w 1993

   roku jednolitego rynku wewnętrznego

   - obecnie jest stosowany wyłącznie w handlu z państwami trzecimi

3. Kontyngenty taryfowe

   - zastosowanie obniżonej (zwykle do zera) stawki cła wobec importu określonej ilości danego

   towaru

   - po wykorzystaniu takiego kontyngentu lub wygaśnięciu jego ważności do wszystkich

   kolejnych dostaw stosuje się normalną stawkę cła zgodną ze Wspólną Taryfą Celną

   - ich ustalenie wynika z zawartych umów i porozumień międzynarodowych (kontyngenty

   konwersyjne) lub z własnych preferencji w UE (kontyngenty autonomiczne)

   - są ustalone zainteresowanym importem w systemie licencyjnym (pozwolenia na przywóz

   udzielone według kolejności upływu wniosków do komisji proporcjonalnie do

   historycznych wartości importu- dotyczy głównie towarów rolno- spożywczych) bądź w

   systemie bez licencyjnym („kto pierwszy ten lepszy”) tj. według zgłoszeń na granicy-

   dotyczy głównie towarów przemysłowych)

4. Generalny System Preferencji

   - istnieje od 1968 roku

   - polega na przydzieleniu krajom rozwijającym się i najbiedniejszym preferencji celnych bez

   wzajemności

   - nie jest negocjowany lecz przyznawany jednostronnie przez WE

   - podstawowym kryterium jest PKB per capita oraz wartość eksportu towarów

   przemysłowych

Pozataryfowe instrumenty ochrony rynku:

1. Kontyngenty ilościowe (kwoty)

   - ograniczają możliwość importu lub eksportu towaru z/do konkretnego państw3a do pewnej

   ustalonej wielkości maksymalnej

   - są przydzielone poszczególnym krajom członkowskim i importerom według kolejności

   upływu wniosków o wydawanie tzw. licencji importowej

   - mogą mieć charakter autonomiczny lub konwencyjny

2. Nadzór nad obrotem (surveillance):

   - obowiązek uzyskania licencji importowej przed sprawdzeniem towaru (tzw. nadzór

   uprzedni)

   - obowiązkowa rejestracja upływu towaru na granicy UE (nadzór zastępczy)

   - cel: bieżąca kontrola Komisji Europejskiej nad wielkością importu niektórych towarów

   - dotyczy między innymi: stali, odzieży, obuwia

Środki kontroli uwarunkowanej:

Są stosowane w przypadku spełnienia z góry określonych przesłanek np. wystąpienie szkody dla przemysłu krajowego lub realnej groźby jej wystąpienia.

1. Postępowanie antydumpingowe:

   - warunkiem rozpoczęcia jego stosowania jest wystąpienie dumpingu

   - dumping to sytuacja gdy towar jest sprzedawany na terytorium importera po cenie niższej

   od tzw. wartości normalnej

   - skargę mogą wnieść producenci podobnego wyrobu reprezentujący min. 25% całkowitej

   produkcji tego wyrobu w UE, muszą ją poprzeć producenci reprezentujący co najmniej

   50% produkcji

   - skargę można złożyć z urzędu Komisji Europejska

   - po przeprowadzeniu postępowania wstępnego Komisja może ustanowić cła tymczasowe

   obowiązujące max 9 miesięcy, aby zapobiec szkodliwemu importowi po cenach

   dumpingowych podczas trwania procesu

   - po zakończeniu postępowania i potwierdzeniu dumpingu i szkody nakłada się ostatecznie

   cło dumpingowe na 5 lat z możliwością przedłużenia o kolejne 5 lat w wyniku

   postępowania weryfikacyjnego

   - wynikiem postępowania może być ZOBOWIĄANIE CENOWE, tj. zobowiązanie oskarżonego

   eksportera do przestrzegania ustalonego z Komisją nominalnego poziomu cen

   eksportowych oraz składnia półrocznych raportów

2. Postępowanie antysubsydyjne:

   - stosowane przeciw krajom subsydiującym eksport towarów

   - w jego wyniku nakładane są CŁA WYRÓWNAWCZE lub ZOBOWIĄZANIE CENOWE, na okres 5

   lat

WYKŁAD X 20.12.2010

1. Postępowanie ochronne przed nadmiernym importem

   - są regulowane przez przepisy WTO

   - są stosowane w przypadku zaistnienia bardzo zwiększonego importu, który zagraża

   producentom ze Wspólnoty

   - rezultatem jest podwyższone cło na okres max. 200 dni

   - w przypadku bezzasadności zarzutów musi ono być zwrócone

   - w przypadku potwierdzenia zarzutów stosowane są kontyngenty ilościowe lub nadzór nad

   obrotem przez 4 lata (czasem 8)

2. Specjalna klauzula ochronna w rolnictwie (Special Safeguard- SSG)

   - wprowadzone rozporządzeniem Rady UE z 1994 roku

   - służy zapewnieniu minimalnego poziomu ochrony rynku krajowego, w sytuacji znacznych

   spadków cen na rynkach światowych lub znacznego wzrostu importu

   - polega na wprowadzeniu dodatkowej płatności w formie opłaty celnej

   - jest to zmodyfikowana wersja opłat wyrównawczych

   - dotychczas stosowana w odniesieniu do drobiu, mięsa z indyka, niektórych wyrobów z

   cukru, owoców

Środki polityki eksportowej na szczeblu wspólnotowym:

1. Bezpośrednie subsydia eksportowe

   - stosowane na poziomie WE tylko w dziedzinie wspólnej polityki rolnej (wywóz mleka,

   produktów mleczarskich, wieprzowiny, wołowiny)

   - rezygnacja ze stosowania subsydiów eksportowych przez WE domaga się WTO

2. Pośrednie wsparcie eksporterów

   - organizacja szkoleń i seminariów dla małych i średnich przedsiębiorstw

   - finansowe wsparcie udziału małych i średnich przedsiębiorstw w wystawach

   międzynarodowych i miejscach handlowych

Strategia Dostępu do Rynku; stworzona w 1996 roku, bezpłatna komputerowa baza danych o

barierach w dostępie do rynków krajów trzecich oraz o działaniach podejmowanych w celu ich wyeliminowania (http://mkaccdb.eu.int)

Art.238

„Wspólnota może zawierać z jednym lub kilkoma krajami lub organizacją międzynarodową układy tworzące stowarzyszenie ustanawiające wzajemne prawa i obowiązki, wspólne działania i specjalne procedury.”

Stowarzyszenie wg Hallsteina:

To mniej niż akces do Wspólnoty, ale więcej niż układ handlowy.

Kraj stowarzyszony jest czymś więcej niż krajem trzecim- jest krajem znajdującym się w stosunkach uprzywilejowanych, ale nie jest krajem członkowskim; nie uczestniczy bezpośrednio w mechanizmach instytucjonalnych Wspólnoty, posiada jednak instytucjonalne powiązania z organami wspólnotowymi.

Stowarzyszenie

1. rozwojowe

   -dotyczy terytoriów zamorskich, krajów rozwijających się

   - podstawą jest konwencja z Lome

2. państw europejskich

   - stare: Turcja 1963, Malta 1970, Cypr 1972

   - cechy: brak dialogu politycznego, brak zapisu o przyszłym członkostwie

   - nowe: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Bułgaria, Rumunia, Litwa, Łotwa, Estonia,

   Chorwacja-lata 90. XX wieku

   - podstawa: Układ Europejski

   - cechy: dialog polityczny, perspektywa członkowstwa zapisana w preambule

Cele Układów Europejskich:

• ustanowienie ram dialogu politycznego dla rozwoju bliskich stosunków

• popieranie handlu i innych form współpracy dla przyśpieszenia rozwoju gospodarczego i dobrobytu w państwach stowarzyszonych

• budowanie podstaw dla integracji WE

Dialog polityczny; regularne konsultacje na szczeblu szefów państw i rządów, ministerialnych, parlamentarnych, w celu zbliżenia między stronami, wspieranie przemian ustrojowych w państwach stowarzyszonych, konwergencja stanowisk stron Układów w polityce zagranicznej

Układ Europejski (Europe Agreement) między Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi :

• podpisany 16 grudnia 1991

• wszedł w życie 1 lutego 1994

III część Układu Europejskiego dotycząca handlu weszła jako tzw. Umowa Przejściowa (Interim Agreement) obowiązywała od 1 marca 1992 roku. Zakładała utworzenie w ciągu 10 lat (do 2002 roku) strefy wolnego handlu artykułami przemysłowymi i surowcami nie rolnymi między Polska a WE.

Zasada asymetrii handlu; zasada nierównomiernego i nierównie szybkiego znoszenia barier handlowych przez obu partnerów, partner słabszy wolnej otwiera swój rynek

Praktyka relacji Polska- Unia Europejska

W 1992 roku Polska zniosła cła na około 27% towarów importowych ze Wspólnot Europejskich.

W 1992 roku Wspólnoty Europejskie zniosły cło na około 55% towarów importowanych z Polski.

Import ze We stanowił 60% globalnego importu Polski.

Import z Polski stanowił około 1% (0,8%) globalnego importu WE.

= = 32

A więc w praktyce Polska otworzyła swój rynek 32 razy bardziej niż WE.

Zasada stand- still; zasada niepogarszania warunków handlu, strony umawiają się by nie wprowadzać nowych ceł, nie podnosić stawek ceł już istniejących.

Postanowienia Szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze VI.1993

1. Warunki jakie musi spełniać kraj kandydujący do członkowstwa w EU

   - polityczne

   - rządy prawa

   - pluralizm demokratyczny

   - poszanowanie praw człowieka

   - ochrona mniejszości narodowych

   - ekonomiczne

   - gospodarka rynkowa

   - zdolność sprostania konkurencji ze strony podmiotów krajów WE

   - zdolność do przyjęcia zobowiązań wynikających z członkowstwa

2. Warunek pod adresem UE

   - zdolność do przyjęcia nowych członków (czyli de facto gotowość instytucjonalna EU do rozszerzenia, a więc przeprowadzenie reformy instytucjonalnej)

Akcesja; oznacza pełną akceptację przez kandydata faktycznych i potencjalnych praw i zobowiązań wynikających z sytemu WE i jego ram instytucjonalnych (tj. acquis communautaire), obejmujących:

• treść i zasady polityczne podstawowych dokumentów stosowanych w WE

• wynikającej stąd legislacji oraz orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości

• aktów niższego rzędu (rezolucji, oświadczeń) przyjmowanych na szczeblu unijnym

• porozumień międzynarodowych, których sygnatariuszem jest UE

• umów zawartych między członkami UE, stwarzających skutki prawne dla UE

WYKŁAD XI 03.01.2011

Procedura procesu akcesyjnego

1. Złożenie wniosku akcesyjnego do Rady Unii Europejskiej

2. Rada UE występuje do Komisji Europejskiej z wnioskiem o przygotowanie opinii o wniosku kandydata (tzw. Avis)

3. Avis Komisji europejskiej (pozytywne albo negatywne, otrzymanie negatywnego avis nie oznacza braku szans na przyjęcie kraju do UE

4. Rada UE podejmuje jednomyślnie decyzje o rozpoczęciu negocjacji z kandydatem

5. Negocjacje

1. negocjacje przedakcesyjne tzw. screening

2. negocjacje właściwe

   screening; porównanie przepisów prawa państwa kandydującego pod kątem ich zgodności z prawodawstwem UE (tzw. acquis communautaire)

   negocjacje właściwe; ustalenie:

   - czasu i zakresu okresów przejściowych

   - obszarów bezterminowo wyłączonych z zasad obowiązujących w EU

1. Oficjalne zakończenie negocjacji = gotowy projekt Traktatu Akcesyjnego

2. Zgoda Parlamentu Europejskiego na Traktat Akcesyjny (wymagana absolutna większość)

3. Zgoda Rady UE na Traktat Akcesyjny (wymagana jednomyślność)

4. Oficjalne podpisanie Traktatu Akcesyjnego

5. Ratyfikacja Traktatu Akcesyjnego przez Parlamenty Państw Członkowskich UE oraz Parlament państwa kandydującego

6. Akcesja

Cechy strategii i polityki akcesyjnej UE

(na przykładzie wschodniego rozszerzenia)

• klasyczna procedura

• systematyczność budowania strategii, precyzowania kryteriów i szczegółowych warunków procesu akcesyjnego oraz monitorowania postępów kandydatów w przygotowaniu do członkowstwa

• maksymalizacja wymagań dotyczących przyjęcia acquis communautaire (dorobek prawny UE)

• asymetria dostosowań Unii do roszczenia i państw kandydujących do członkowstwa, uznawana często za jednostronne dostosowania kandydatów

• „dryfujący” kalendarz roszczenia, stopniowo precyzowany i traktowany warunkowo, stosownie do wewnętrznej sytuacji Unii

• Otwarcie konkurencji między 12 państwami kandydującymi o uzyskanie członkowstwa w pierwszym rozszerzeniu na wschód

• Prowadzenie działań pogłębiających integracje wewnątrz Unii i implikujących warunki członkowstwa dla państw kandydujących

Zasady negocjacji akcesyjnych

• stanowisko stron wobec problemu negocjacyjnego w jednym obszarze nie wpływają na stanowiska stron w innych obszarach negocjacyjnych

• wydarzenia częściowo osiągnięte podczas negocjacji nie są traktowane jako ostateczne dopóty, dopóki umowa nie zostanie zawarta w całości, czyli do momentu uzgodnienia tekstu Traktatu Akcesyjnego

• na wstępie negocjacji państwo kandydujące deklaruje wolę przyjęcia całego dorobku prawnego UE

• propozycje okresów przejściowych może zgłosić zarówno państwo kandydujące jak i UE

Oraz:

• UE woli negocjować z grupą państw niż z pojedynczym kandydatem

• UE woli tworzyć nowe instrumenty niż reformować stare na użytek państw kandydujących

Procedura Akcesji do UE – przypadek Polski

8 kwietnia 1994 - oficjalny wniosek akcesyjny

kwiecień 1996 – kwestionariusz Komisji Europejskiej

lipiec 1996 – odpowiedz na kwestionariusz

lipiec 1997 – Komisja przedstawia Radzie UE opinie o wniosku (avis)

Avis o Polsce

- ogólnie – pozytywnie

- negatywnie oceniono następujące obszary:

- brak postępów w restrukturyzacji górnictwa

- przerost zatrudnienia w rolnictwie

- brak efektywnej polityki konkurencji

- zły stan środowiska i brak efektywnej polityki ochrony środowiska

grudzień 1997 – Rada UE jednomyślnie podejmuje decyzje o rozpoczęciu negocjacji (Luksemburg)

31.03.1998 – początek screening’u

10.11.1998 – rozpoczęcie negocjacji właściwych

13.12.2002 – zakończenie negocjacji w formie projektu Traktatu Akcesyjnego (Kopenhaga)

09.04.2003 – zgoda Parlamentu Europejskiego na przyjęcie Traktatu Akcesyjnego (bezwzględna

większość głosów)

14.04.2003 – Rade UE jednomyślnie zatwierdza projekt Traktatu Akcesyjnego

16.04.2003 – oficjalne podpisanie Traktatu Akcesyjnego (Ateny)

07-08. 06.2003 – referendum na temat akcesji Polski do UE

23.07.2003 – koniec procedury ratyfikacyjnej ze strony Polski (podpis prezydenta RP)

01.05.2004 – Traktat Akcesyjny wchodzi w życie

Rozpoczęcie negocjacji

1998 grupa luksemburska: Polska, Węgry, Czechy, Słowenia , Estonia, Cypr

2000 grupa helsińska: Słowacja, Litwa, Łotwa, Rumunia, Bułgaria, Malta

Bułgaria i Rumunia oficjalnie w UE od 01.01.2007

WYKŁAD XII 10.01.2011

CEFTA- Central European Free Trade Agreement

Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu

Państwa założycielskie: Polska, Węgry , Czechosłowacja

• umowa podpisana w Krakowie 21.12.1992

• umowa weszła w życie w lipcu 1994

Pierwotne kryteria członkowstwa w CEFTA (wynikające z Deklaracji Poznańskiej)

• członkowstwo w Światowej Organizacji Handlu (WTO)

• umowa stowarzyszeniowa ze Wspólnotami Europejskimi zawierająca zapisy odnoszące się do przyszłego członkowstwa w tym ugrupowaniu

• umowy o wolnym handlu podpisane z krajami członkowskimi CEFTA

Cele CEFTA:

• transformacja gospodarek

• liberalizacja wymiany towarowej => ustanowienie strefy wolnego handlu artykułami przemysłowymi

• zbliżenie do Wspólnot Europejskich

Uwaga: Zasada symetrii handlu tj. równomiernego, równie szybkiego znoszenia barier handlowych przez partnerów

Rozwój ugrupowania

Kraj	Data przystąpienia	Data opuszczenia
Polska	1992	2004
Węgry	1992	2004
Czechy	1992	2004
Słowacja	1992	2004
Słowenia	1996	2004
Rumunia	1997	2007
Bułgaria	1999	2007
Chorwacja	2003
Macedonia	2006
Albania	2007
Bośnia i Hercegowina	2007
Mołdawia	2007
Czarnogóra	2007
Serbia	2007
Kosowo	2007

Obecne kryteria członkowstwa W CEFTA (ustalone po spotkaniu w Zagrzebiu w 2005)

• członkowstwa w WTO lub zobowiązanie do przestrzegania reguł WTO

• jakakolwiek umowa stowarzyszeniowa z UE

• umowy o wolnym handlu podpisane z krajami funkcjonującymi w ramach CEFTA

Cele obecne:

• transformacja gospodarek

• budowa dobrych relacji w regionie

• liberalizacja handlu

• zbliżenie do UE

EFTA- European Free Trade Associaton

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu

Państwa założycielskie: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, W. Brytania

• powstało w 1960 roku na mocy Konwencji Sztokholmskiej

Rozwój ugrupowania

Kraj	Data przystąpienia	Data opuszczenia
Austria	1960	1995
Dania	1960	1973
Norwegia	1960
W. Brytania	1960	1973
Portugalia	1960	1986
Szwecja	1960	1995
Szwajcaria	1960
Finlandia	1961	1995
Islandia	1970
Lichtenstein	1991

Kraje założycielskie EFTA były zainteresowane płytką integracją w formie strefy wolnego handlu.

Stopniowo zacieśniano relacje w EWG/ WE/ UE.

Efektem jest podpisanie Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym w 1992 roku.

Europejski Obszar Gospodarczy funkcjonuje od 1994.

Szwajcaria nie uczestniczy w EOG.

EOG= UE+ EFTA- Szwajcaria.

Polska jest elementem EOG od momentu akcesji do UE.

Istotą EOG są 4 wolności: swoboda przepływu osób, kapitału, towarów, usług.

EOG nie obejmuje wspólnych polityk, również wspólnej polityki celnej i handlowej czyli nie obejmuje unii celnej.

Perspektywy dalszego rozszerzenia UE (stan na styczeń 2011)

1. Kraje kandydujące

   - Chorwacja, negocjacje akcesji do UE rozpoczęte w październiku 2005

   - Turcja, kandydat od 1987, negocjacje rozpoczęte w 2005

   - Była Jugosłowiańska Republika Macedonii, kandydat od 2005, negocjacje nie zaczęte

   - Islandia, kandydat od 2009, negocjacje prowadzą od 2010

   - Czarnogóra, kandydat od 2010

2. Potencjalni kandydaci do UE

   - Albania

   - Serbia

   - Bośnia i Hercegowina

   - Kosowo

Wybrane zmiany wprowadzone przez Traktat Lizboński (funkcjonuje od 01.12.2009)

• nadanie UE osobowości prawnej

• możliwość wystąpienia z UE

• utworzenie stanowiska przewodniczącego Rady Europejskiej (Herman von Rompauy)

• utworzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (C. Ashton)

• wprowadzenie możliwości uruchomienia inicjatywy prawodawczej w UE przez milion obywateli

• wprowadzenie zmian instytucjonalnych między innymi zmiana liczby europosłów, zamian liczby komisarzy, zmiana sposobu podejmowana decyzji w Radze UE