Etapy działania substancji aktywnych w kosmetykach
poniedziałek 21 wrzesień 2015
Zanim substancja nałożona na skórę przedostanie się przez warstwę rogową aż po poziom naczyń krwionośnych, musi pokonać skomplikowaną drogę. Przyjrzyjmy się bliżej temu procesowi.
Substancje zawarte w preparatach kosmetycznych do głębszych warstw skóry przechodzą poprzez warstwę rogową i przy pomocy przydatków. Większość nałożonej substancji zatrzymuje się w warstwie rogowej, tylko nieznaczna ilość przechodzi do głębokich warstw naskórka, a jeszcze mniejsza osiąga poziom skóry właściwej. Mała część substancji przenika do naczyń krwionośnych i jest rozprowadzana po całym organizmie, dlatego należy uważnie dobierać preparaty.
Etapy działania substancji aktywnych
Pierwszym etapem działania jest uwalnianie substancji aktywnych z kosmetyku. W tym kroku kosmetyk nałożony na warstwę rogową naskórka zaczyna działać. To, jaka ilość substancji zostanie uwolniona z podłoża, zależy od powinowactwa substancji do podłoża. Im będzie ono wyższe, tym mniejsza ilość substancji przeniknie głębiej. Z podłoży płynnych substancje przechodzą w głąb łatwiej, niż z podłoży gęstych. Następnie uwolnione z podłoża substancje aktywne wiążą się ze strukturami warstwy rogowej.
Kolejnym etapem jest wchłanianie się substancji i przenikanie do poszczególnych warstw skóry, zależne od:
praw dyfuzji
specyficznych właściwości skóry
fizykochemicznych właściwości substancji aktywnej
obecności substancji wspomagających transport np. nanonośników
Stopień, w jakim substancja przeniknie do poszczególnych warstw, zależy też od współczynnika rozpuszczalności substancji w środowisku wodnym i w środowisku lipidowym (tłuszczowym). Substancje, które dobrze rozpuszczają się w jednym i drugim środowisku mają większe szanse na dotarcie w głąb skóry.
Stopień ten zależy również od miejsca aplikacji i występowania lub braku obecności miejsc zmienionych chorobowo. Substancje bardzo dobrze penetrują przez błony śluzowe, okolice powiek i nosa, przez skórę twarzy, a słabo przez paznokcie, dłonie i podeszwy stóp. Czyli im cieńsza warstwa rogowa i lepiej ukrwiony fragment, tym lepsze przenikanie. W miejscu wystąpienia stanu zapalnego, na przykład przy otarciu czy świeżej ranie, przenikanie substancji może być nawet kilkakrotnie wyższe.
Ostatni etap to już przenikanie substancji do krwiobiegu. Jest to niespecyficzny mechanizm roznoszenia po organizmie produktów, które zdołały pokonać barierę skórną. Ponieważ skóra jest barierą ochronną, której zadaniem jest uniemożliwienie patogenem przejście do głębokich warstw i do krwiobiegu, jej mechanizmy obronne są bardzo dobrze rozwinięte. Dlatego tylko niewielka część substancji jest w stanie przekroczyć tę barierę i zazwyczaj musi się to odbyć przy pomocy odpowiednich substancji nasilających ten proces, jak metody fizyczne (np. mikronakłuwanie). Dlatego również powinniśmy zawsze sprawdzać skład stosowanych do tego typu zabiegów preparatów.