SPRAWA 11

Sprawa 6/64 Flaminio Costa v. ENEL

W odróżnieniu do zwykłych umów międzynarodowych, Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą powołał do życia własny system prawny, który z dniem wejścia w życie postanowień Traktatu, stał się integralną częścią systemu prawnego państw członkowskich i który jego sądy mają obowiązek stosować. Powołując do życia na czas nieokreślony Wspólnotę, posiadającą własne instytucje, osobowość i zdolność prawną oraz prawo występowania na arenie międzynarodowej, a zwłaszcza poprzez wyposażenie jej w rzeczywiste uprawnienia wynikające z ograniczenia suwerenności przez państwa członkowskie i przekazania kompetencji na rzecz Wspólnoty, państwa członkowskie ograniczyły swoje suwerenne prawa i w ten sposób tworzyły system prawny, który wiąże zarówno te państwa jak i ich obywateli. Wprowadzenie do systemu prawnego każdego państwa członkowskiego przepisów wydawanych przez Wspólnotę, a mówiąc ogólniej litery i ducha Traktatu, uniemożliwia państwom członkowskim przyznanie pierwszeństwa jednostronnym lub późniejszym przepisom przed systemem prawnym przyjętym przez nie na zasadzie wzajemności. Przepisy tego rodzaju nie mogą być sprzeczne z tym systemem prawnym. Prawo wynikające z Traktatu, będące niezależnym źródłem prawa, nie może być, ze względu na swój szczególny i wyjątkowy charakter, uchylane przez przepisy prawa krajowego, bez względu na ich moc, bez pozbawienia go jego charakteru jako prawa wspólnotowego i bez zakwestionowania podstaw prawnych, na których opiera się Wspólnota. Dokonany przez państwa członkowskie transfer praw i obowiązków z ich własnych systemów prawnych na rzecz wspólnotowego systemu prawnego prowadzi do trwałego ograniczenia ich praw suwerennych.

Nałożony na państwo członkowskie na mocy Traktatu obowiązek, który jest bezwarunkowy lub, jeżeli chodzi o jego wykonanie lub skutek, nie wymaga wydania jakiegokolwiek środka czy to przez państwo, czy przez Komisję, jest doskonały pod względem prawnym, może wywoływać bezpośrednie skutki w stosunkach między państwami członkowskimi a ich obywatelami. Taki obowiązek stanowi integralną część systemu prawnego państw członkowskich, składając się w ten sposób na ich prawo, i bezpośrednio dotyczy ich obywateli, którym przyznał prawa podmiotowe podlegające ochronie ze strony sądów krajowych.

. W odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych, TEWG powołał do życia własny system prawny, który z dniem wejścia w życie postanowień Traktatu, stał się integralną częścią systemu prawnego państw członkowskich, i który jego sądy mają obowiązek stosować.

9. Powołując do życia Wspólnotę na czas nieokreślony, z własnymi instytucjami, osobowością, zdolnością prawną oraz prawem występowania na arenie międzynarodowej, a zwłaszcza wyposażając ją w rzeczywiste prawnienia wynikające z ograniczenia suwerenności przez państwa członkowskie oraz przekazania kompetencji na rzecz Wspólnoty, państwa członkowskie ograniczyły swoje suwerenne prawa i w ten sposób stworzyły system prawny, które wiąże zarówno te państwa jak i ich obywateli.

10. Wprowadzenie do systemu prawnego każdego państwa członkowskiego przepisów wydawanych przez Wspólnotę, a ogólniej litery i ducha Traktatu, pozbawia państwa członkowskie możliwości przyznania jednostronnym lub późniejszym aktom prawnym pierwszeństwa przed systemem prawnym przyjętym przez nie na zasadzie wzajemności. Takie akty nie mogą być sprzeczne z tym systemem prawnym. Moc prawa wspólnotowego nie może różnić się w poszczególnych państwach członkowskich, w zależności od ich systemów krajowych, bez narażenia na szwank osiągnięcia celów Traktatu, wymienionych w art. 5 ust. 2 [10] TWE oraz bez dyskryminacji zakazanej przez art. 7 [12] TWE.

Pierwszeństwo prawa wspólnotowego potwierdza art. 189 [249] TWE, zgodnie z którym rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. To postanowienie, nie podlegające zastrzeżeniu, byłoby pozbawione znaczenia, gdyby państwo mogło jednostronnie wyłączyć jego skutki za pomocą aktu prawnego, który miałby pierwszeństwo przed prawem wspólnotowym.

13. Powyższe oznacza, że prawa wynikające z Traktatu będącego niezależnym źródłem prawa, nie mogą być, ze względu na ich szczególny i oryginalny charakter, uchylane przez postanowienia prawa krajowego, w jakiejkolwiek formie, bez pozbawienia Traktatu jego charakteru jako prawa wspólnotowego oraz bez zakwestionowania podstaw prawnych samej Wspólnoty.

SPRAWA 12

Parlament Europejski przeciwko Radzie Wspólnot Europejskich „Czarnobyl”

W następstwie katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu Rada przyjęła w 1987 r. rozporządzenie określające maksymalne dopuszczalne dawki napromieniowania żywności i paszy w razie wypadku jądrowego lub innego zagrożenia radiologicznego. W trakcie przygotowywania rozporządzenia Rada zasięgnęła jedynie opinii Parlamentu, na podstawie art. 31 Traktatu ustanawiającego EURATOM. Parlament stał na stanowisku, iż podstawą prawną rozporządzenia powinien być art. 100a Traktatu ustanawiającego EWG, co oznaczałoby konieczność przyjęcia rozporządzenia w porozumieniu z Parlamentem. Tym samym sprzeciwiał się podstawie prawnej wybranej przez Komisję i zażądał przedstawienia nowej propozycji. Komisja nie zastosowała się do tego i ostatecznie Rada uchwaliła rozporządzenie na postawie art. 31 Traktatu ustanawiającego EURATOM. Parlament tym samym uznał, że zostały naruszone jego prerogatywy i został pozbawiony możliwości współpracy na zasadach bardziej aktywnego opracowywania aktu, niż tylko same konsultacje.

Parlament wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości z żądaniem uchylenia rozporządzenia twierdząc, że błędny wybór podstawy prawnej naruszył kompetencje Parlamentu.

W tamtym czasie ani Traktat ustanawiający EURATOM, ani Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą nie wymieniał Parlamentu wśród podmiotów uprawnionych do wystąpienia z żądaniem stwierdzenia nieważności aktu prawa wspólnotowego. Artykuł 177 Traktatu powołującego Wspólnoty Europejskie stwierdza, ze jedynie państwa członkowskie, Rada UE i Komisja mogą wnieść sprawę do ETS o zbadanie ważności ustaw prawa UE. Artykuł ten wiec jednoznacznie wyklucza z procedury Parlament.

W związku z tym Rada podniosła w postępowaniu przed TS zarzut niedopuszczalności skargi. Mimo to Trybunał pozwolił Parlamentowi wnieść sprawę, stwierdzając, ze w Traktacie jest luka, która trzeba wypełnić i Parlament może wnieść skargę o stwierdzenie nieważności aktu, w zakresie niezbędnym do ochrony własnych prerogatyw. Można powiedzieć, że jest to sprawa precedensowa- Trybunał nie tylko zmienia prawo traktatowe, ale także działa prawotwórczo.

TRYBUNAŁ

orzeka, co następuje:

1)      Zgłoszony przez Radę zarzut niedopuszczalności nie zostaje uwzględniony.

2)      Postępowanie będzie kontynuowane celem rozpoznania istoty sprawy.

3)      Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie.

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 22 maja 1990 r.

WNIOSKI:

1. Przestrzeganie równowagi instytucjonalnej oznacza, że każda z instytucji Wspólnot musi korzystać ze swoich kompetencji respektując kompetencje innych instytucji. Ponadto przestrzeganie równowagi instytucjonalnej wymaga, aby każde jej naruszenie było sankcjonowane.

2. Trybunał Sprawiedliwości, którego zadaniem jest zapewnienie przestrzegania prawa przy wykładni i stosowaniu Traktatu, musi być uprawniony do ochrony równowagi instytucjonalnej, a w konsekwencji do kontroli przestrzegania kompetencji Parlamentu. W związku z tym dopuszczalna formalnie jest wniesiona przez Parlament skarga o uchylenie aktu Rady lub Komisji, jeżeli jej celem jest ochrona kompetencji Parlamentu i opiera się na zarzutach naruszenia tych kompetencji.