1. Podaj lokalizacje w czasie i przestrzeni cywilizacji potomicznej, talasomicznej i oceanicznej.

Woda stanowiła i stanowi nadal podstawy kształtowania się trzech typów osadnictwa: cywilizacji potamicznej, talasoicznej, oceanicznej. Pierwsza z wymienionych to cywilizacja rolnicza która wykształciła gęsto i równomiernie rozmieszczone osiedla miejskie wzdłuż głównych rzek, czyli pierwszych arterii komunikacyjnych, np. Tygrys i Eufrat (cyw. sumeryjska), Nil (cyw. egipska),Huang he (cyw. chińska).Wielokrotnie doliny rzek ułatwiały ludziom drogę w głąb lądu, a tym samym nawiązanie nowych kontaktów. (2700-1200 pne)Typy położenia miast nadrzecznych → są to miasta położone:

1. przy ujściu rzek do morza np. Gdańsk (Wisła), Londyn (Tamiza).

2. u zbiegu kilku rzek w węźle hydrograficznym np. Moskwa(Moskwa), Poznań(Wisła).

3. na skrzyżowaniu drogi lądowej i wodnej np. Paryż(Sekwana).

4. na początku odcinka żeglugowego rzeki np. Manaus (Amazonka).

Rozwój osadnictwa cywilizacji talasoicznej (1200 p.n.e. - 300 ne)zawdzięcza się morzu, odgrywającemu wielką rolę w komunikowaniu i transporcie między poszczególnymi miastami, typowym przykładem jest tu basen Morza Śródziemnego. Rozwój tego typu osadnictwa wiązał się jednak ze znacznym postępem, zarówno cywilizacyjnym jak i technicznym. Miasta nad morskie sytuowane były w celach handlowych. Cywilizacja oceaniczna ( 300 - 1800ne)natomiast wiąże się ściśle z kolonizacją europejską„nowego świata” a więc Ameryka np. Nowy Jork, Australia np. Sydnej(np. 1300-1800rne)

2. W jakiej erze/okresie geologicznym rozpoczęło się kształtowanie współczesnego oceanu?

Napisałam, że jura i dostałam maxa.

2. Co wyraża równanie stanu wody morskiej? Jak rozumiesz pojęcia: kontrakcja, rozszerzalność cieplna i ściśliwość?

Wyraża zależność między temperaturą, zasoleniem, ciśnieniem i objętością właściwą.

Kontrakcja – zmiana objętości właśc. wraz z zasoleniem (V rośnie, S maleje)

Ściśliwość – Zmiana objętości wraz z ciśnieniem (V rośnie, p maleje )

Rozszerzalność cieplna – zachodzi zmiana V właśc, pod wpływem temp. (V rośnie, T rośnie)

2. Jaki jest związek poziomu morza z wielkością zasolenia- podaj dwa przykłady.
   ?

3. Czym różni się temperatura potencjalna od obserwowanej temp wody morskiej?
   Potnecjalna – temp. jaką wody morska przyjmuje w nowym mscu po przemieszczeniu się pionowo w kolumnie bez wymiany ciepła z otoczeniem. Rozpatruje się głównie wody głeb do powierzchniowych

Dokończyć - Obserwowana

2. Jak rozumiesz pojęcie bilans promieniowania, przedstaw jego nadwyżki i niedobory w oceanie.
   Bilans promieniowania - to stan równowagi pomiędzy energią docierającą od Słońca a energią oddawaną przez Ziemię. Promieniowanie może być odbite przez powierzchnię Ziemi lub przez chmury albo też pochłonięte i wyemitowane w postaci energii cieplnej.

?

H*=Hs+Hl+He+Hodcz+Hadv+Hop

(+) (+) (-) (-) (-) (+)

Hs- prom. Krótkofalowe od Słońca

Hl- prom. Długofalowe

He- ewaporacja (parowanie)

Hodcz- odczuwalne (wymiany turbulencyjnej)

Hadv – przepływ horyzontalny (adwekcja) (roztopy)

2. Przedstaw główne składniki wody morskiej z podziałem na sole, subst żółte, zawiesiny, metale śladowe, gazy.

Jony: Na2+, Ca+, K+, Na2+, Ba-,Cl-, SO4^2-, HCO3^-,

Subst. Żółte: barwniki, pigmenty
Zawieziny: fitoplankton, detrytus, humus, cząst. Min, pyły atm.

Metale śladowe: Ba, Fe, Cu, Cr, Zn,

Gazy: O2,CO2

2. Podziel składowe bilansu ciepła na powierzchni morza należące do zysków i strat (określ ich zwroty).
   

3. Gdzie i dlaczego występuje związek wysokich strumieni parowania i wysokiego zasolenia w oceanie?
   

4. Porównaj strumienie ciepła odczuwalnego w strefie nadwyżek i deficytu ciepła.

5. Co to jest promieniowanie długofalowe morza, podaj rejony gdzie będzie głównie ujemne?
   

6. Porównaj pionowy rozkład temp w wybranym punkcie Bałtyku i na tej samej szerokości Atlantyku- jakie są podobieństwa a jakie różnice?

Termoklina w obu przypadkach relatywnie na podobnej głębokości.

Temp powyżej termokliny w Bałtyku większa niż w Atlantyku.

2. Porównaj pionowy rozkład zasolenia w wybranym punkcie Bałtyku i na tej samej szerokości Atlantyku- jakie są podobieństwa a jakie różnice?
   Patrz zad 12

W Atlantyku zasolenie większe jak w Bałtyku.

2. Porównaj pionowy rozkład gęstości w wybranym punkcie Bałtyku i na tej samej szerokości Atlantyku- jakie są podobieństwa a jakie różnice? 
   

3. Na czym polega dekompozycja Reynoldsa w opisie procesów przenoszenia masy, ciepła i pędu w morzu?

Jeśli ruch turbulentny zostanie wywołany w sposób sztuczny i pozostawiony „samemu sobie” będzie on wygasał w czasie asymetrycznie. Jeśli wartość Re jest przekroczona, oscylacja turbulentna ulegać będzie stopniowemu wzmocnieniu. Zgadza się ?

2. Jak wyjaśnisz zjawisko podwójnej dyfuzji i gdzie ono występuje?
   

3. Czym jest dyfuzja, przewodnictwo ciepła i lepkość na poziomie molekularnym w odróżnieniu od turbulentnej dyfuzji, burzliwego przenoszenia ciepła i lepkości turbulentnej?

2. Jakie są kryteria przejścia ruchu laminarnego w ruch turbulentny?

Laminarny → burzliwy, gdy siła bezwładności > siła lepkości. Stosunek tych liczb to liczba Reynoldsa. Re= v*L/η(indeks dolny)v v- prędkość przepływu L- rozmiar przepływu

By ruch był turbulentny powinna być mała liczba Ri i duża liczba Re

2. Co decyduje, że równania Eulera nazywamy równaniami ruchu na wirującej Ziemi?
   

3. Dlaczego Ekman zastosował spiralę w opisie prądów wirowych?

4. Co to jest głębokość Ekmana?
   

5. Co to są upwellingi- podaj ich lokalizację w Morzu Bałtyckim?
   Zatoka Gdańska – Wiatr Wschodni – mega upwellingi

Hel, Łeba, Kołobrzeg

2. Naszkicuj sytuację stosowną do równania rx=-fVE

2. Jakie upwellingi występują w skali oceanu, połącz je z cyrkulacją horyzontalną.

Śródoceaniczny (w układzie cyklonalnym)

Równikowy

Brzegowy
Co jeszcze do tego pytania?

2. Jakie siły generują prądy wiatrowe, a jakie geostroficzne?

Geostroficzny – siła Coriolica i siła ciężkości

Wiatrowe – siła Coriolisa i siła tarcia

2. Na czym polegał eksperyment Stommela w wyjaśnieniu zachodniej intensyfikacji prądów oceanicznych?

Wykazał znaczenie zmiany parametru Coriolisa względem szerokości geograficznej dla zagęszczenia linii prądu wzdłuż zachodniego brzegu oceanu.

2. Naszkicuj podstawowy wzorzec prądów w Pacyfiku.

2. Porównaj cyrkulacje polarne arktyczną i antarktyczną.

2. Podziel prądy na zimne i ciepłe w dowolnie wybranym wirze antycyklonalnym Atlantyku.
   

3. Jakie są skutki monsunów w cyrkulacji powierzchniowej Oceanu Indyjskiego?

Chodzi o to że podczas monsunu zimowego na półkuli N jest więcej zanieczyszczeń, niż wtedy na S?

2. Przedstaw podstawowe cechy prądów w M. Bałtyckim.
   

3. Jakie są główne rodzaje wirowości w morzu/oceanie, która z nich steruje cyrkulacją poprzez głębokość?

Wirowość planetarna

Wirowość całkowita (absolutna)

Wirowość względna ?

Wirowość potencjalna

2. W którą stronę skręci przepływ równoleżnikowy napotykający próg podwodny lub grzbiet?
   

3. Jakie masy wodne inicjują cyrkulację termohalinową?

NADW – północno-atlantycka masa głębokowodna
i coś jeszcze trzeba dopisać

2. Spośród podanych fal podziel fale na grawitacyjno- rotacyjne i rotacyjne: Kelvina, Sverdrupa, Poincare, Rossby?

Rotacyjne – Rossby

Grawitacyjno-rotacyjne – drogą eliminacji – fale Sverdrupa, Poincare, Kevlina

Tak mi się wydaje.

2. Podaj obszary transgresji i regresji w Morzu Bałtyckim.
   Transgresja – zalewanie - Część PD - ZACH

Regresja – wycofanie - Część PN - WSCH

Nie wiem, czy taka odpowiedź jest satysfakcjonująca

2. Co to jest indeks NAO? (North Atlantic Oscilation)Różnica ciśnień między Wyżem Azroskim, a Niżem Islandzkim.
   NAO+ (schodzenie? małe, cyrkulacja równoleżnikowa) i NAO – (duże, cyrkulacja południkowa) → Bałtyk

→ Oscyluje fluktuacje wielkości meteo i oceanicznych (ciśn, temp, prędk. Wiatru) w obszarze N Atlantyku

2. Od czego zależy siła pływotwórcza, czym się różnią pływy syzygijne od kwadraturowych?

Siły grawitacyjne K i S,

siła odśrodkowa z układu Z-ciało niebieskie

odległości K-Z S-Z

Siły Coriolisa

Szerokości geograficznej

Syzygijne (maksymalne) – układ S-Z-K w linii prostej. Największe pływy

Kwadratr – układ S-Z-K pod kątem prostym

2. Podaj rodzaje fal regularnych i nieregularnych oraz ich charakterystyki.

Fale regularne – fale Stokesa (dł. fali większa niż gł.)

fale Knoidalne

fale Sinusoidalne

fale Samotne – brak dolin, tylko grzbiety

Fale nieregularne – wiatrowe

Charakterystyka fal regul. :

częstość fali f=1/T [Hz] T – okres fali

Liczba falowa k= 2π/L L – długość fali

Stromość fali ….=H/L H – wysokość fali

Prędkość fazowa fali c=L/T= ω/k

2. Jak powstają fale wewnętrzne a jak fale tsunami?

Fale wewn. powstają pod powierzchnią wody, na styku dwóch przecinających się mas wodnych o różnej gęstości. Amplituda fal od kilku-10m.

Fale tsunami- powstają na skutek wybuchów podwodnych wulkanów, trzęsienia, lub osuwiska ziemi. Osiągają ogromnych rozmiarów w strefie przybrzeżnej (kilkadziesiąt metrów).

41. Odróżnij na przykładach estuarium negatywne od pozytywnego.
    Zalew Wiślany (+) ?

Ujście Odry (-) ?

41. Gdzie występuje mieszanie całkowite( w konsekwencji stratyfikacja horyzontalna) częściowo brak mieszania( w konsekwencji stratyfikacja pionowa i słony klin).
    

42. Podaj przykład morza o zasoleniu 3,5 PSU, 35 PSU i 350 PSU.

3,5 PSU Bałtyk

35 PSU Białe

350 PSU Martwe

41. Podaj przykład morza bezbrzeżnego, zamkniętego, półzamkniętego, epikontynentalnego, interkontynentalnego.

Bezbrzeżne - Sargassowe,

zamknięte – Czerwone, Śródziemne

półzamknięte – ARABSKIE, Północne, Japońskie, Żółte, Ochockie

epikontynentalnego – IRLANDZKIE, Bałtyckie, Północne

interkontynentalne – Białe

otwarte – Arabskie, Północne

Max S – Martwe

Min S - Bałtyk