Ćwiczenie III – Budowa i funkcja integumentu

• Pochodzenie, budowa i funkcje integumentu

• Gruczoły skórne

• Wytwory naskórka i skóry właściwej

• Przegląd budowy skóry różnych kręgowców

Funkcje integumentu
UNIEZALEŻNIA OD ŚRODOWISKA ↔ ZESPALA ZE ŚRODOWISKIEM

• ochrona przed czynnikami fizycznymi, chemicznymi i drobnoustrojami

• ochrona mechaniczna – twory twarde (pancerz): łuski rogowe / zwapniałe / płytki kostne

• informacja o środowisku, odbieranie wrażeń zmysłowych

• usuwanie substancji na zewnątrz

• pobieranie substancji z otoczenia

• ochrona przed wyschnięciem: → śluz
  → rogowacenie

• termoregulacja: → podskórna warstwa tłuszczowa / pióra / włosy
  → pocenie / zianie

• barwnik: → ochrona przed wnikaniem promieni słonecznych
  → ubarwienie ciała – ochronne / odstraszające / godowe / dymorfizm płciowy

• oddychanie

NASKÓREK epidermis

• pochodzi z ektodermy

• nabłonek wielowarstwowy rogowaciejący, błona podstawna

• komórki naskórka – keratynocyty

• brak własnego unaczynienia

SKÓRA WŁAŚCIWA cutis vera/derma

• głównie tkanka łączna właściwa

• liczne naczynia krwionośne, limfatyczne,
  nerwy i gruczoły

• pochodzi z mezenchymy
  (mezodermy przyosiowej)

Warstwy skóry właściwej

• warstwa brodawkowata (stratum papillare)

- tkanka łączna włóknista

- włókna sprężyste, kolagenowe, siateczkowate

- zakończenia nerwowe, naczynia, fibroblasty, makrofagi

• warstwa siateczkowata (stratum reticulare)

- tkanka łączna beleczkowa

- komórki tłuszczowe, fibroblasty, makrofagi, leukocyty

TKANKA PODSKÓRNA subcutis

• tkanka łączna luźna

• nnaczyniona i unerwiona

• włókna kolagenowe i sprężyste luźno utkane

• wolne przestrzenie często wypełnione tkanką tłuszczową

GRUCZOŁY SKÓRNE

• przekształcone komórki naskórka

• zewnątrzwydzielnicze (egzokrynowe)

Podział wg komplikacji budowy

• gruczoły jednokomórkowe – minogi, ryby, larwy płazów

• gruczoły wielokomórkowe – pozostałe kręgowce

Podział wg rodzaju produkowanej wydzieliny

• gruczoły potowe glandulae sudoriferae

- cewkowo-pęcherzykowe, merokrynowe

- usuwanie zbędnych produktów przemiany materii

- termoregulacja

• gruczoły łojowe glandulae sebaceae

- pęcherzykowe poj./rozgałęzione, poliptychiczne, holokrynowe,

- natłuszczanie, izolacja przed wilgocią, działanie bakteriobójcze

• gruczoły zapachowe glandulae osmentae

- podobne w budowie do potowych, apokrynowe, wydzielina płynna

- zapach charakterystyczny dla gatunku

• gruczoły śluzowe glandulae mucosae

- 1-komórk. kubiczne/wielokomórk. pęcherzykowe, merokrynowe

- śluz - warstwa ochronna na powierzchni ciała, zmniejsza tarcie u zwierząt wodnych, działanie bakteriobójcze

• gruczoły mlekowe glandulae mammae

- pęcherzykowe, pęcherzykowo-cewkowate

- wydzielanie merokrynowe (białka,laktoza) oraz wydzielanie apokrynowe (kropelki tłuszczu)

• Gruczoły kuprowe glandula uropygii

- ponad nasadą ogona u ptaków

- cewkowe złożone

- 2 worki uchodzące na zewn. szyjką (pędzelek z piór)

- wydzielina:
- natłuszczanie piór

- prowitamina > światło > witamina D

WYTWORY INTEGUMENTU

Wytwory naskórka – rogowe (zbudowane z rogu – keratyny)

• rogi, pazury, paznokcie, kopyta, pióra, włosy, modzele płazów,
  rogowe łuski gadów, rogowe tarczki na kończynach gadów i ptaków,

• gruczoły skórne

• chromatofory

Wytwory skóry właściwej

• większość łusek ryb

• płytki kostne w pancerzach gadów (żółwi i krokodyli)

• poroża ssaków

Wytwory mieszane (naskórkowo-skórne)

• opuszki ssaków

• narządy świetlne – fotofory

• niektóre łuski ryb (plakoidalne)