Jan Nowak

gr. X

lek.-dent.

Ocena ryzyka zawodowego lekarza stomatologa

1. Charakterystyka stanowiska

Lekarz dentysta jest to osoba uprawniona do praktycznego stosowania wiedzy z zakresu stomatologii. Jest upoważniony do leczenia schorzeń zębów, jamy ustnej oraz obszaru twarzoczaszki i okolic przyległych.

Realizację zadań umożliwia mu profesjonalnie wyposażony gabinet stomatologiczny, na który składają się takie elementy, jak np. unit stomatologiczny, turbina, wiertła, lampa polimeryzacyjna i bakteriobójcza, lampa bezcieniowa, asystor, ssak, spluwaczka, aparat Rentgenowski, aparatura do sterylizacji i dezynfekcji oraz możliwie najbardziej ergonomiczne krzesełko. Ponadto gabinet musi spełniać surowe wymagania związane z higieną. Wyposażenie gabinetu powinno gwarantować funkcjonalność, praktyczność, komfortowość oraz bezpieczeństwo zarówno dla personelu, jak i dla pacjentów i powinno być używane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Niewystarczająca jakość czy nieodpowiednie dopasowanie do aktualnych potrzeb zespołu stomatologicznego, mogą wywoływać różnego rodzaju zagrożenia zdrowotne.

Istotny wpływ na rozwój chorób zawodowych ma czas ekspozycji na czynniki szkodliwe (czas pracy), zależny od miejsca pracy. W prywatnych gabinetach najczęściej jest to kilka (4-8) godzin dziennie. Dłuższy czas pracy jest zazwyczaj niemożliwy ze względu na zmęczenie dentysty.

Dentysta to specyficzny lekarz, który u wielu osób wywołuje strach i lęk, które zmuszają pacjenta do wizyty dopiero w ostateczności. W związku z tym stomatolog często ma do czynienia z pacjentami cierpiącymi lub wystraszonymi i musi wykazać się cierpliwością, odpornością emocjonalną, umiejętnością postępowania z ludźmi. Ponadto powinien potrafić wczuć się w sytuację pacjenta, a także potrafić podjąć szybkie i trafne decyzje. Ważne są wytrwałość, szybki refleks, spostrzegawczość oraz zdolność koncentracji i podzielność uwagi, a także umiejętność wczucia się w pozycję pacjenta.

1. Zagrożenia

Najczęstsze narażenia w gabinecie stomatologicznym

Wykonywanie zawodu lekarza dentysty w różnym stopniu wiąże się ze szkodliwymi obciążeniami wynikającymi z oddziaływania niekorzystnych czynników fizycznych, chemicznych, biologicznych, psychicznych. Zagrożenia zdrowotne lekarzy stomatologów można ująć w kilka punktów:

• przeciążenie układu ruchu

• choroby układu nerwowego (zespół kanału łokciowego, zespół bolesnego barku, zespół cieśni nadgarstka, zespół bark-ramię-dłoń, szkodzenie obwodowe nerwu pośrodkowego, zespół ucisku nerwu skórnego bocznego uda)

• choroby dróg oddechowych (infekcje, alergie, pylice)

• choroby układu krążenia i naczyń (nadciśnienie, żylaki)

• uszkodzenie narządu wzroku (uszkodzenia urazowe, chemiczne, termiczne, wywołane działaniem promieniowania lamp do polimeryzacji, lasera oraz zaburzenia akomodacji)

• uszkodzenie narządu słuchu (osłabienie lub utrata słuchu)

• powstanie zespołu wibracyjnego

• choroby skóry (drażniące kontaktowe zapalenie skóry, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, zapalenie skóry o charakterze reakcji natychmiastowej lub anafilaktycznej

• narażenie na działanie związków rtęci

• narażenie na zakażenia bakteryjne (gruźlica, kiła, sprawy ropne)

• narażenie na zakażenia grzybicze (świąd skóry rąk, grzybica paznokci)

• narażenie na zakażenia wirusowe (wirus grypy, HBV, HCV, HPV, HIV)

• narażenie na zakażenia prionami (choroba kuru, CJD, fatalna bezsenność rodzinna, zespół Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera)

1. Szacowanie

Ryzyko zawodowe lekarza stomatologa może być obliczone według metody Risk Score.

Lp.	Zagrożenie	Prawdopodobieństwo (P)	Skutek (S)
1.	przeciążenie układu ruchu	Ś	Ś
2.	choroby układu nerwowego	M	Ś
3.	choroby dróg oddechowych	Ś	M
4.	uszkodzenie narządu wzroku	M	Ś
5.	uszkodzenie narządu słuchu	M	Ś
6.	powstanie zespołu wibracyjnego	M	Ś
7.	choroby skóry	M/Ś	M
8.	narażenie na działanie związków rtęci	M	M
9.	narażenie na zakażenia bakteryjne	M	Ś
10.	narażenie na zakażenia grzybicze	M	M
11.	narażenie na zakażenie wirusowe	Ś	Ś
12.	narażenie na zakażenie prionami	M	D

Prawdopodobieństwo:

• małe [M]– wypadki (urazy) i choroby o ogóle nie powinny wystąpić w ciągu całego okresu aktywności zawodowej pracownika

• średnie [Ś]– wypadki (urazy) i choroby mogą wystąpić, ale nie częściej niż kilkakrotnie w ciągu okresu aktywności zawodowej pracownika

• duże [D]– wypadki (urazy) i choroby mogą wystąpić wielokrotnie w ciągu okresu aktywności zawodowej pracownika

Skutek:

• mały [M]– urazy i choroby nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy

• średni [Ś]– urazy i choroby powodują niewielkie, ale trwające dłużej dolegliwości i absencję w pracy

• duży [D]– urazy i choroby powodują ciężkie i stałe dolegliwości lub śmierć

1. Wartość

Lp.	Zagrożenie	Ryzyko (R = P x S)
1.	przeciążenie układu ruchu	dopuszczalne
2.	choroby układu nerwowego	dopuszczalne
3.	choroby dróg oddechowych	dopuszczalne
4.	uszkodzenie narządu wzroku	dopuszczalne
5.	uszkodzenie narządu słuchu	dopuszczalne
6.	powstanie zespołu wibracyjnego	dopuszczalne
7.	choroby skóry	dopuszczalne
8.	narażenie na działanie związków rtęci	dopuszczalne
9.	narażenie na zakażenia bakteryjne	dopuszczalne
10.	narażenie na zakażenia grzybicze	dopuszczalne
11.	narażenie na zakażenie wirusowe	dopuszczalne
12.	narażenie na zakażenie prionami	dopuszczalne

Ocena ryzyka:

• M x M = małe i dopuszczalne

• M x Ś = średnie, ale dopuszczalne

• M x D = średnie, ale dopuszczalne

• Ś x D = duże i niedopuszczalne

• D x D = duże i niedopuszczalne

Ryzyko wszystkich ujętych zagrożeń zdrowotnych lekarzy stomatologów jest akceptowalne.

1. Bibliografia

• Tuszyński K., Lella A., Choroby zawodowe lekarzy stomatologów, Via Medica, Gdańsk 2009

• Knychalska-Karwan Z., Zagrożenia zdrowotne lekarzy stomatologów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Lekarz_dentysta

• http://www.sprzet-stomatologiczny.pl

• http://www.pip.gov.pl/html/pl/prewencja/ocena_ryzyka_zawodowego/94000000.php

• http://www.indexmedica.pl/upload/Image/Grupowe%20male%2001_b.jpg