Prezentacja:

Dziecko z zaburzeniami zachowania w klasie szkolnej.
Nieprzystosowanie szkolne.

(dodatkowe informacje)

Slajd nr 5 /klasyfikacja zaburzeń DSM-IV/

Agresja względem ludzi i zwierząt- obejmuje: częste inicjowanie bójek, agresywne reagowanie na innych; używanie narzędzi mogących uszkodzić ciało, np: noży, rozbitych butelek, ostrych przedmiotów, broni; okrucieństwo fizyczne wobec ludzi i zwierząt; napady i rozboje w celu uzyskania korzyści materialnych; zmuszanie kogoś siłą do aktywności seksualnej.

Niszczenie mienia- jest to celowe podpalanie z zamiarem zniszczenia oraz wszelkie umyślne niszczenie cudzej własności.

Włamania, kłamstwa, kradzieże- dotyczą: włamań do mieszkań, garaży, sklepów, samochodów; kłamstw, oszustw i fałszerstw w celu uzyskania korzyści materialnych lub uniknięcia konsekwencji swoich działań; kradzieży z półek w sklepach, hipermarketach oraz innych miejscach publicznych bez śladów włamania i konfrontacji z ofiarą.

Naruszenie norm społecznych- przejawia się w postaci: pozostawania w nocy poza domem mimo sprzeciwu rodziców; ucieczek z domu; notorycznego wagarowania, ucieczek z lekcji.

Slajdy nr 14-15 /rodzaje zaburzeń zachowania/

Typ dziecięcy

Ujawnia się w dzieciństwie i obejmuje zaburzenia występujące przed 10 rokiem życia dziecka. Dzieci z tym rodzajem zachowania to głownie chłopcy. Często ujawniają oni agresję fizyczną, wchodzą w konflikty z rówieśnikami, kończące się bójkami. Są aroganccy, nieposłuszni, ignorują zalecenia dorosłych, kłócą się z nauczycielem i rodzicami, obrażają ich. Używają wulgarnego słownictwa. Często tracą panowanie nad sobą, nawet z powodu bodźca o niewielkiej sile. Celowo wykonują czynności, które denerwują i rozdrażniają innych. Dzieci te ujawniają pełny zespół objawów przed wkroczeniem w okres dojrzewania. Wysoce prawdopodobne jest, że zachowania te nasilą się w dalszych okresach rozwoju i mogą stać się podstawą osobowości antyspołecznej.

Typ adolescencyjny

Ten typ zaburzeń zachowania ma swój początek w okresie dojrzewania, Jest to zespół zachowań, które ujawniają się po 10 roku życia (a wcześniej nie występowały), Osoby z tym rodzajem zaburzeń zachowują się znacznie rzadziej agresywnie niż ma to miejsce w dziecięcym typie zaburzeń, Na ogół mają zadowalające relacje z rówieśnikami, a zaburzenia dotyczą głównie kradzieży, wagarów i łamania reguł społecznych. Występują one w podobnym stopniu u obu płci.

Łagodne zaburzenia zachowania

Rozpoznawane są, gdy postępowanie dziecka lub młodego człowieka prowadzi do drobnego naruszenia prawa i nie powoduje silnego zagrożenia zdrowia i życia innych osób. Jest jednak uciążliwe, odbiega od przyjętych norm i spełnia kryteria diagnostyczne zawarte w DSM-IV.

Umiarkowane zaburzenia zachowania

Obejmują zaburzenia emocjonalne i społeczne które są w znacznym stopniu groźne dla otoczenia i stanowią zagrożenie dla zdrowia fizycznego ludzi i zwierząt.

Nasilone zaburzenia zachowania

Rozpoznawane są, gdy wszystkie kryteria diagnostyczne zawarte w DSM-IV są spełnione, a ich występowanie ze szczególnie dużą intensywnością i różnorodnością objawów z poszczególnych grup jest obserwowane w postępowaniu dziecka czy młodego człowieka.

Zaburzenia zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego

Obejmują zachowania aspołeczne, agresywne i buntownicze w kontakcie z członkami rodziny i domownikami. Relacje interpersonalne i zachowania społeczne dziecka poza domem nie budzą większych zastrzeżeń i mieszczą się w normie.

Zaburzenia zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji

Są rozpoznawane, gdy dziecko przejawia zachowania aspołeczne i agresywne w relacjach z innymi dziećmi, występuje brak pozytywnych interakcji dziecka z grupą rówieśniczą. Izoluje się ono od innych dzieci, jest odrzucane przez grupę, nie posiada trwałych relacji z rówieśnikami. Relacje z dorosłymi cechuje brak zaufania i poczucia bliskości. Objawom tym mogą towarzyszyć zaburzenia procesów emocjonalnych. Do zachowań typowych można zaliczyć przemoc i stosowanie siły, brak współpracy z dorosłymi, napady wściekłości, okrucieństwo wobec ludzi i zwierząt.

Zaburzenia zachowania z prawidłowym procesem socjalizacji

Występują u dzieci dobrze zintegrowanych z rówieśnikami, posiadających przyjaciół, lubianych przez innych. Zaburzenia te ujawniają się na ogół poza domem rodzinnym, wiążą się ze środowiskiem szkolnym. Mogą obejmować grupową przestępczość, tyranizowanie rówieśników, wymuszenia i wyłudzenia, udział w gangu, kradzieże i rozboje w grupie z innymi.

Zaburzenia opozycyjno-buntownicze

Obserwowane są u dzieci poniżej 10 roku życia. Charakterystyczne objawy to opór, nieposłuszeństwo, sprzeciwianie się nakazom i zaleceniom dorosłych. Podstawową cechą jest utrwalony wzorzec zachowania negatywistycznego, wykraczającego poza normy wiekowe i społeczno-kulturowe. Niski próg tolerancji na frustrację powoduje szybką utratę panowania nad sobą. Zachowania mają często charakter zaczepny, prowokacyjny. Od pozostałych form zaburzeń zachowania odróżnia je brak skłonności do naruszania praw innych osób, niszczenia ich własności, tyranizowania i okrucieństwa.

Slajd nr 16 /etiologia zaburzeń zachowania/

Hipoteza dysregulacji neurochemicznej

Wysoki odsetek współwystępowania zaburzeń zachowania z zaburzeniami uwarunkowanymi zakłóceniem regulacji neurologicznej, takimi jak ADHD czy zespół Tourette’a, sugeruje, że przyczyna problemów z zachowaniem może być w wymienionych zespołach ta sama. Przypuszcza się, że zakłócona jest wówczas biochemiczna równowaga pomiędzy neurotransmiterami: dopaminą, serotoniną i noradrenaliną, odpowiedzialna za procesy samokontroli. Podwyższony poziom testosteronu wpływający na nasilenie zachowań agresywnych może również sugerować udział tego czynnika w powstawaniu zespołu zaburzeń zachowania.

Hipoteza czynników biologicznych

Hipoteza ta zwraca uwagę na rolę wrodzonych uwarunkowań, determinujących sposób reagowania w określonych sytuacjach. Należą tu takie czynniki konstytucjonalne, jak np. stopień równowagi pomiędzy procesami pobudzenia i hamowania, ich ruchliwość i siła, typ układu nerwowego warunkujący rodzaj temperamentu, jego aktywność i reaktywność pozostającą w relacji z zapotrzebowaniem na stymulację. Badania ukazują, że związki pomiędzy tymi czynnikami a występowaniem zaburzeń zachowania słabną wraz z wiekiem badanej populacji.

Hipoteza neuropsychologiczna

Zakłada ona istnienia zależności pomiędzy zakłóconym funkcjonowaniem płatów czołowych oraz niektórych struktur układu limbicznego, odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg procesów emocjonalnych, ich ekspresję i odbiór jak również regulujących procesy kontroli.

Hipoteza uwarunkowań genetycznych

Badania nad bliźniętami wykazały obecność silniejszej korelacji między antyspołecznymi zachowaniami w parach monozygotycznych niż dwujajowych. Jednak mimo związku pomiędzy działaniami kryminalnymi rodziców a zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia zaburzeń zachowania u dzieci, badacze podkreślają, że w ich rozwoju rola czynników genetycznych jest znikoma.

Koncepcja przyczyn psychologicznych i środowiskowych

Jest to najczęściej wymieniana propozycja wyjaśnienia uwarunkowań zaburzeń zachowania. Nierozwikłane problemy małżeńskie, częste i intensywne konflikty pomiędzy rodzicami, zmiany opiekunów dziecka, brak stabilizacji sytuacji życiowej i ekonomicznej, kłopoty finansowe rodziny, a także brak trwałej więzi emocjonalnej

Slajd nr 17 /specjalistyczna pomoc/

Terapia dziecka

-ukierunkowana jest na rozwój i kształcenie podstawowych umiejętności psychospołecznych, zdolności do samokontroli oraz przyjaznych sposobów prowadzenia komunikacji. Jej celem jest rozwijanie zachowań adaptacyjnych oraz opanowanie technik kontroli własnych emocji, a także umiejętności ich identyfikacji i świadomości ich źródeł.

Interwencja rodzinna

-polega na udzieleniu rodzicom wsparcia z powodu zakłóceń w funkcjonowaniu systemu, w którym dziecko często stanowi najsłabsze ogniwo.

Edukacja nauczycieli

- oparta jest na behawioralnym systemie wzmocnień: regularne nagradzanie zachowań pożądanych, dostrzeganie wysiłku i uznanie dla pozytywnych działań.